پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مرکز پژوهش‌های مجلس سیاست‌های تنظیم‌گری سکوهای دیجیتال را تشریح کرد / قوی در توصیف و ضعیف در ارائه راهکار
در سال‌های اخیر در ایران سکوهای دیجیتال رشد سریعی داشته و در پی همین تغییر مرکز پژوهش‌های مجلس از ضرورت تنظیم‌گری این حوزه صحبت کرده و برای اولین‌بار گزارش مفصلی درباره سکوهای دیجیتال منتشر کرده است. بازوی پژوهشی مجلس معتقد است ایجاد یک نظام قانون‌گذاری و مقررات‌گذاری برای سکوهای دیجیتال در ایران ضروری است و باید به‌عنوان یک استراتژی توسعه صنعتی و نظام حقوقی کشور مدنظر قرار بگیرد؛ هرچند به نظر می‌رسد این مسیر برای خود این نهاد هنوز مبهم است.
ظهور سکوهای دیجیتال یک انقلاب است
مرکز پژوهش‌های مجلس طی یک گزارش مفصل ۴۲صفحه‌ای به موضوع سکوهای دیجیتال پرداخته و با استناد به تعاریف جهانی و تعریف خود از سکوها، به چالش‌ها و راهکارهای آن پرداخته است.
طبق تعریفی که کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس ارائه کرده‌اند، سیر تاریخی فناوری اطلاعات و ارتباطات نشان می‌دهد این حوزه از ابعاد فناورانه فراتر رفته و با پیوند عناصر مختلف اجتماعی، امروز به بستر اصلی ساخت نظام‌های اجتماعی تبدیل شده؛ تا جایی که فضای مجازی را در امتداد فضای واقعی شکل داده است.
در حال حاضر فناوری اطلاعات و ارتباطات به سکوهای نرم‌افزاری رسیده و نظام‌های اجتماعی بر بستر چنین سکوهایی در حال شکل‌گیری است. سکوها از طریق تسهیل تبادل میان دو یا چند گروه وابسته به یکدیگر شبکه‌ای بزرگ ایجاد کرده که متشکل از کاربران و منابعی است که باید در موقع نیاز در دسترس باشند.
بازوی پژوهشی مجلس معتقد است ظهور سکو یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی و اجتماعی عصر کنونی است که می‌توان آن را یک «انقلاب» نامید. مدل سکویی مبنا و عامل موفقیت بسیاری از شرکت‌های بزرگ مانند گوگل، آمازون، مایکروسافت، اوبر، ایربی‌ان‌بی و ای‌بی است که به‌سرعت در حال رشد هستند. سکو در حال تغییردادن حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی گوناگون از مراقبت بهداشتی و سلامتی و آموزش گرفته تا انرژی و حکمرانی است.
در ادامه این گزارش، مزایای اقتصاد مبتنی بر سکو توضیح داده شده و دسترسی بهینه به محصولات و خدمات، کاهش هزینه‌های معاملاتی و جمع‌آوری و به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات و عدم نیاز به سرمایه اولیه از جمله این مزایا عنوان شده است.
نگرانی نهاد تنظیم‌گر از قدرت‌گیری سکوها
این مرکز تحقیقاتی، با این مقدمه در شرح اهمیت سکوهای دیجیتال در دنیای امروز به شناسایی مخاطرات آن پرداخته است. از نظر محققان این پژوهش، سکوهای دیجیتال وجه دیگری نیز دارند و اگر توسعه آنها تحت نظارت قرار نگیرد، ممکن است به مسائل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره جامعه آسیب بزند؛ بنابراین تنظیم مقررات مناسب در رابطه با سکوها ضروری است.
طبق نتایج این تحقیق، چالش‌های سکوهای دیجیتال در ایران هم در ابعاد سیاسی و هم در ابعاد اجتماعی خود را نشان می‌دهد. به‌عنوان مثال چالش قانون مالکیت معنوی در سکوهایی مانند آپارات و گوگل، قانون کار در سکوهای اسنپ و تپسی و مسئله حریم خصوصی در سکوهای پیام‌رسان مانند فیس‌بوک از جمله این چالش‌هاست.
نکته مهم دیگری که در این گزارش وجود دارد، این است که از نظر کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس قدرتی که سکوهای دیجیتال در ایران در بازار کسب کرده‌اند، می‌تواند برای حاکمیت یک مسئله باشد؛ «چراکه بسیاری از سکوها به سمت ایجاد سلطه و استیلا در برخی موارد مانند انحصار، اثرات شبکه‌ای قوی و مزایای حاصل از صرفه‌به‌مقیاس متمایل می‌شوند. در این میان نحوه مدیریت و تعامل با نیروی کار و همچنین چگونگی برخورد با دولت بسیار مهم است.»
لزوم تدوین قواعد جداگانه برای سکوها
با این توضیحات، کارشناسان بازوی پژوهشی مجلس به سراغ توضیح ضرورت تنظیم‌گری پرداخته و از تجربه‌های جهانی در این زمینه نوشته‌اند. بسیاری از کشورها بر بحث تنظیم‌گری سکوها تأکید دارند و برای سکوها قواعد و قوانین جداگانه‌ای تعیین کرده‌اند. اتحادیه اروپا در این زمینه مسئولیت سکوهای دیجیتال را در دستور کار خود قرار داده و انگلستان نیز به مسائل مربوط به مسئولیت سکوها و خدمات دیجیتال در حوزه محتوا ورود کرده؛ به‌طوری که در گزارش اولیه منتشرشده از سوی دولت انگلستان به ایجاد یک نهاد تنظیم‌گر جدید با حیطه اختیارات وسیع اشاره شده است. همچنین آلمان و فرانسه برای افزایش سرعت و مواجهه فعال با این پدیده از اکتبر ۲۰۱۵ کمیته مشترکی را برای تنظیم‌گری سکوها تأسیس کرده است.
به نظر مرکز پژوهش‌های مجلس یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها در ایران این است که تاکنون در بازار کار ایران سه‌جانبه‌گرایی با سه ضلع کارگر، کارفرما و دولت وجود داشت، اما مختصات نیروی کار در سکوها طوری پیش رفته که به دوجانبه‌گرایی و حذف دولت تبدیل شده است.
همچنین بسیاری از سکوها با طراحی‌های جدیدی که در قانون مالیات دیده نشده، سازوکار مالیات را دور زده و باعث کاهش درآمدهای مالیاتی دولت شده‌اند.
از دیگر نگرانی‌هایی که در این پژوهش مطرح شده، دسترسی بیش از حد سکوها به اطلاعات است و رشد بزرگ سکوها در ایران باید نهاد تنظیم‌گر را نسبت به این حجم از اطلاعات در دست سکوها حساس کند.
با وجود مسیر تحقیقی که مرکز پژوهش‌ها در خصوص سکوها رفته و چکیده‌ای از این تحقیق ۴۲ صفحه‌ای در این گزارش آمد، به نظر می‌رسد این مرکز هنوز در مرحله شناسایی سکوها و مزایا و معایب آن است و در ارائه پیشنهادهایی در خصوص تنظیم‌گری آن دچار گنگی است. به همین دلیل در این پژوهش که قرار است چراغ راه نمایندگان مجلس برای تدوین مقررات باشد، ما هیچ راهکار روشن و شفافی در خصوص تنظیم‌گری سکوهای دیجیتال نمی‌بینیم.