پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی رمضانیان / تعداد بانک‌هایی که این روزها به ورطه زیان سنگین افتاده‌اند، در حال افزایش است. بانک‌های آینده، سرمایه، دی، پارسیان و برخی بانک‌های دولتی، مانند سپه دارای وضعیت بغرنجی هستند. این بانک‌ها بعضاً دارای زیان انباشته سنگینی هستند که در نهایت این وضعیت، می‌تواند برای اقتصاد کشور خطرناک باشد.
یکی از بانک‌هایی که اخیراً با گزارش سال ۱۴۰۰ خود نشان داده که شرایط خطرناک و رو‌به‌افولی دارد، بانک ایران‌زمین است. زیان‌های شرکت مانند زیان خالص و انباشته بانک ایران‌زمین در حال افزایش سه‌رقمی بوده است. به‌عنوان نمونه زیان انباشته بانک در اسفند ۱۴۰۰ نسبت به ابتدای سال ۱۴۰۰ حدود ۱۷۰ درصد رشد داشته و وضعیت بانک را به‌مراتب پیچیده کرده است.
زیان‌های انباشته بانک‌های ایرانی
زیان انباشته در قانون تجارت ایران بسیار اهمیت دارد. تا جایی که ملاک انحلال و ورشکستگی شرکت یا بنگاه اقتصادی تلقی می‌شود. به همین دلیل زیان انباشته نامتناسب با سرمایه یک شرکت، گویای وضعیت خطرناک برای ادامه حیات آن شرکت است. این یک موضوع عادی است که برخی شرکت‌ها یا بانک‌ها دارای زیان انباشته باشند، اما زمانی غیرعادی می‌شود که بیش از ۵۰ درصد از سرمایه بنگاه اقتصادی را دربر بگیرد. در این مواقع قانون تجارت انحلال را توصیه می‌کند.
یکی از بانک‌های جنجالی که با داشتن زیان انباشته سنگین بر سر زبان‌ها افتاده، بانک آینده است؛ چراکه زیان انباشته بانک آینده برای عملکرد منتهی به پایان شهریورماه ۱۴۰۰ به ۸۲ هزار میلیارد تومان رسیده که به عقیده برخی کارشناسان، بانک آینده برای هر ایرانی، تقریباً معادل یک میلیون تومان زیان تراشیده است. علاوه بر بانک آینده، زیان انباشته بانک‌های سرمایه، دی و پارسیان به‌ترتیب ۳۸ هزار میلیارد تومان، ۱۰ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان و هفت هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان است که نسبت به سرمایه آنها وضعیت نامناسبی دارد.
بررسی برخی داده‌های بانک ایران‌زمین
بر اساس صورت‌های مالی پایان سال مالی ۱۴۰۰ بانک ایران‌زمین در سال ۱۴۰۰ هیچ درآمد خالصی نداشته و در عوض ضرر خالص ۸۳ هزار میلیارد ریالی با رشد ۱۸درصدی داشته و هزینه سود سپرده ۹۷ هزار میلیارد ریالی سبب زیان شدید بانک شده است. زیان عملیاتی بانک در این دوره ۷۴ هزار میلیارد ریال، هزینه اداری و عمومی ۱۱ هزار میلیارد ریال، هزینه مالی سه هزار میلیارد ریال و زیان خالص ۸۸ هزار میلیارد ریال و زیان هر سهم از چهار میلیارد سهم بانک 33 هزار و ۳۴۳ ریال بوده است.
حرکت نگران کننده بانک ایران‌زمین
سپرده مشتریان بانک ایران‌زمین در این دوره ۴۶ هزار و ۶۳۹ میلیارد ریال بوده که نسبت به دوره قبل ۳۵۰ درصد رشد داشته است. حال با توجه به پرداخت سود سپرده ۹۷ هزار میلیارد ریالی، باید گفت یکی از فجایع بانک در همین حوزه رخ داده است. مانده نهایی سپرده بانک هنوز مشخص نیست، به نظر می‌رسد که بانک از مشتریان جدید سپرده دریافت می‌کند تا بدهی افراد قبلی را تسویه کند؛ چراکه درآمد بانک از تسهیلات ۹۳ هزار میلیارد ریالی در نهایت ۱۵ هزار میلیارد ریال بوده، در نتیجه این احتمال وجود دارد که بانک دچار تله پانزی شده باشد، یعنی از افراد جدید سپرده می‌گیرد تا بتواند بدهی افراد قدیمی را تسویه کند. وگرنه سپرده ۴۶ هزار میلیارد ریالی نباید هزینه ۹۷ هزار میلیارد ریالی داشته باشد.
نسبت‌های مالی بانک ایران‌زمین امیدوار کننده نیست
برای بررسی هر مؤسسه مالی، شرکت و بانکی باید به نسبت‌های مالی آن بانک مراجعه کرد. برای بانک‌ها چند نسبت مالی مهم وجود دارد که اعم از نسبت سرمایه به مجموع دارایی‌ها، نسبت جمع حقوق صاحبان سهام به دارایی‌ها، نسبت کفایت سرمایه، نسبت اهرمی، بازدهی دارایی، بازدهی حساب صاحبان سرمایه و پوشش هزینه بهره است. در حقیقت، در این حوزه بانک ایران‌زمین هیچ اطلاعات امیدوارکننده‌ای را ارائه نکرده است. بر اساس این گزارش، نسبت سرمایه به مجموع دارایی‌ها عدد ۰.۰۰۷ است که در نهایت به کفایت سرمایه منفی می‌انجامد. همچنین، جمع حقوق صاحبان سرمایه منفی ۳۵ درصد است. یعنی بانک در قبال سهام‌داران توان پرداخت هیچ تعهدی را ندارد. نسبت کفایت سرمایه بانک ایران‌زمین زیر منفی یک درصد است. البته بانک چند ماه پیش اعلام کرده بود که منفی ۰.۳ درصد بوده، اما باید بر اساس داده‌های جدید حسابرس بانک رقم جدیدی را اعلام کند، ولی برخی کارشناسان نسبت کفایت سرمایه بانک را زیر منفی سه درصد نیز اعلام کردند. علاوه بر این نسبت اهرمی بانک ایران‌زمین منفی ۳.۸۰ درصد است. این نسبت گویای ریسک بانک در قبال بدهی است. بر کسی پوشیده نیست که این بانک دارای چه وضعیتی است؛ چراکه نسبت اهرمی بانک منفی شده، بازدهی دارایی (ROA) منفی ۱۵ درصد و بازده حساب صاحبان سرمایه (ROE) منفی ۴۴ درصد است که نشان از بی‌کیفیت‌بودن دارایی‌های بانک دارد. در نهایت پوشش هزینه بهره بانک نیز حدود ۴۶ درصد است.
وضعیت رو‌به‌افول بانک ایران‌زمین
با مشاهده اعداد فوق می‌توان به‌راحتی گفت که بانک ایران‌زمین در مسیر خوبی حرکت نمی‌کند و باید قوانین تجارت روی آن اعمال شده و سریعاً به وضعیت بانک رسیدگی شود. این در حالی است که بانک ایران‌زمین در ابتدای دهه ۹۰ وضعیت بهتری داشته و کفایت سرمایه نزدیک به چهار درصدی را در سال ۱۳۹۴ ثبت کرده بود.
اما رفته‌رفته وضع بانک بدتر شده و در چاه ویل زیان فرو رفته است. البته بانک ایران‌زمین درخواست افزایش سرمایه ۴۰۰ درصدی را کرده است. این امر باعث می‌شود سرمایه بانک از مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان به ۲۰۰۰ میلیارد تومان از محل آورده نقدی برسد که به تأیید حوزه نظارت بانک مرکزی هم رسیده است. اما این افزایش سرمایه نیز به زیان انباشته ۳۰ هزار میلیارد تومانی بانک کمک نخواهد کرد. کمااینکه در سال ۱۳۹۹ اعلام شده بود که کفایت سرمایه بانک منفی ۲۹ درصد است که با افزایش سرمایه اندکی بهبود می‌یابد، اما احتمالاً از منفی خارج نمی‌شود.
چون دوستان در بانک ایران زمین نشستن و با بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان هزینه در حال راه اندازی بانکداری دیجیتال هستند