پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در نخستین رویداد بررسی اهمیت داراییهای نامشهود عنوان شد / داراییهای نامشهود ویژگی شرکت‌های دانش‌بنیان است
ریحانه هاشمی / نخستین رویداد «بررسی اهمیت داراییهای نامشهود در کارآفرینی دانش‌بنیان»، دوم خردادماه به همت شرکت ارزش‌گذاری و دانش‌بنیان رایان توسعه پایا و با همراهی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، سازمان فرابورس و کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی در تهران برگزار شد.
میثم فدایی، سرپرست شرکت فرابورس ایران که نخستین سخنران این مراسم بود، با اشاره به اینکه داراییهای نامشهود استارتاپ‌ها دست‌کم گرفته می‌شود، گفت: «داراییهای نامشهود کلیدی‌ترین موضوع در تأمین مالی اکوسیستم استارتاپ‌هاست. در سال‌های 1395 و 1396، به‌منظور حمایت مالی از استارتاپ‌ها، در فرابورس صندوق‌های VC و PE راه‌اندازی کردیم که امیدهای زیادی را در بازار سرمایه زنده کرد. این صندوق‌ها شامل 14 صندوق VC و 4 صندوق PE هستند.»
فدایی توضیح داد تاکنون در این صندوق‌ها ۱۷۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری شده، اما در صندوق‌های VC هنوز ۶۰ درصد منابع لازم سرمایه‌گذاری نشده و این اتفاق بیشتر مربوط به صندوق‌هایی است که اخیراً شکل گرفته‌اند.
فدایی در ادامه گفت: «در حوزه تأمین مالی جمعی، 12 مجوز به سکوهای تأمین مالی داده شده و سازمان بورس و متولیان می‌خواهند این اعداد به رقم بالاتری برسد. در دستور سازمان بورس، سکوهای تأمین مالی باید با یک نهاد مالی همکاری داشته باشند.»
سرپرست شرکت فرابورس ایران همچنین گفت: «در بازار سرمایه هر کار اولی چالش‌های خودش را دارد، مثل عرضه سهام تپسی. دلیل اصلی اینکه اکوسیستم استارتاپی کشور نتواسته در بازار سرمایه به هدف خودش برسد، ارزش‌گذاری‌های نادرست است. گواه این مسئله هم نحوه عرضه سهام شرکت تپسی است.»
او ادامه داد: «در ضوابط استارتاپ‌ها فرایندی هست که کمک می‌کند فشار سنگین از روی ارزش‌گذار برداشته شده و کمک‌هایی هم به او بشود، اما در هر صورت قرار نیست فرایند عرضه سهام استارتاپ‌ها به روش‌های سنتی انجام شود.» منظور از روش غیرسنتی عرضه هم این است که درصدی از سهام شرکت، بدون سقف قیمتی توسط صندوق‌ها قیمت‌گذاری شود و با قیمت تعیین‌شده که به‌صورت دستوری نبوده، افزایش سرمایه انجام شود.
فدایی در انتهای صحبت‌هایش در مورد دو نگاه معمول ارزش‌گذاری صحبت کرد و توضیح داد: «نوع اول، ارزش‌گذاری در زمان عرضه اولیه است. در این شیوه ما در بازار سرمایه، در مورد اینکه چطور باید استارتاپ‌ها را ارزش‌گذاری کرد و برای ارزش‌گذاری آنها باید از چه معیارهایی استفاده کرد، نیازمند آموزش و فرهنگ‌سازی توسط متخصصان هستیم.»
او در مورد فرایند دوم نیز گفت: «فرایند دوم هم ارزش‌گذاری در مرحله افزایش سرمایه است؛ یعنی بگوییم یک شرکت پیش از سرمایه‌گذاری چقدر ارزش دارد و اگر منابع مالی وارد آن شرکت بشود، ارزش آن چقدر خواهد شد.»
داراییهای نامشهود، ویژگی شرکت‌های دانش‌بنیان
سخنران دوم رویداد، مجتبی توانگر، رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی بود. توانگر در آغاز صحبت‌هایش، داراییهای نامشهود را مهم‌ترین ویژگی شرکت‌های دانش‌بنیان خواند و گفت: «یکی از ویژگی‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، داراییهای نامشهود مثل دانش فنی و حق اختراع است که بیانگر سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه هم هست. سهم داراییهای نامشهود در شرکت‌های فناوری اطلاعات و فنی و مهندسی بیشتر است.»
به عقیده توانگر، مشکل اصلی در این حوزه مربوط به شناسایی و ارزش‌گذاری این دارایی‌ها است، به نحوی که قابلیت انتقال و معامله هم داشته باشد: «لازم است داراییهای نامشهود شرکت‌ها، هم در بازار سرمایه و هم در بانک‌ها (به‌منظور پذیرش آنها به‌عنوان وثیقه و نیز برای رتبه‌بندی و اعتبارسنجی مالکان‌شان) به رسمیت شناخته شوند. یکی از مواردی که سبب شده استارتاپ‌ها وارد بورس نشوند، به رسمیت شناخته‌نشدن داراییهای نامشهود آنهاست. تاکنون همراهی بازار سرمایه در این زمینه بهتر بوده است، شاید به این دلیل که شبکه بانکی نیازمند همکاری بانک مرکزی در این زمینه است.»
رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس ادامه داد: «ارزش‌گذاری داراییهای استارتاپ‌ها، چون دارایی مشهود ندارند و دارایی‌هاشان نامشهود است، ارزش و اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.»
توانگر در ادامه توضیح داد که داراییهای دیجیتال هم جزء داراییهای نامشهود و ناملموس هستند و چون رشد شرکت‌ها در فضای آنلاین، نیازمند به رسمیت شناختن داراییهای این شرکت‌هاست، دولت باید لایحه‌ای در این‌باره به مجلس ارائه بدهد.
توانگر همچنین در مورد ابعاد حقوقی مسئله داراییهای نامشهود گفت: «گزارش‌دهی در مورد داراییهای نامشهود متداول نیست، هرچند داراییهای نامشهود هم ارزشی همانند داراییهای مشهود دارند. کارشناسان رسمی دادگستری، با وجود اینکه صلاحیت لازم را برای ارزش‌گذاری این دارایی‌ها دارند، اما از دانش روز برای این مسئله اطلاعی ندارند.»
به گفته رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس، در قانون جهش تولید، دانش‌بنیان به موارد مربوط به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش‌بنیان اهمیت زیادی داده شده که این نشان‌دهنده اهمیت موضوع برای قانون‌گذار است.
توانگر همچنین توضیح داد: «داراییهای نامشهود طیف متنوعی دارند. سرقفلی و دانش فنی نمونه‌های شناخته‌شده‌تر آن هستند و برخی موارد مانند ان‌اف‌تی و رمزارزها این‌طور نیستند.»
رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی، صحبت‌هایش را این‌طور به پایان برد: «اگر ارزش دانش فنی مانند زمین و ملک جدی گرفته شود، می‌تواند مایه قوت قلب جوانانی باشد که جز دانش و خلاقیت‌شان، دارایی دیگری ندارند و به این ترتیب می‌تواند مانع از مهاجرت عده زیادی از آنها شود.»
قدر داراییهای نامشهود را بیشتر می‌دانیم
علیرضا دلیری، رئیس کمیسیون راهبردی نظارت بر ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، سخنران سوم رویداد بود. او در ابتدای صحبت‌هایش گفت: «خوشحالیم که امروز اینجا نشسته‌ایم، در حالی که جنگ طولانی و چندین‌ساله‌ای برای به کرسی نشاندن این تفکر را که فکر، دانش و مهارت، مثل داراییهای سنتی و صنعتی ارزش دارند، پشت سر گذاشته‌ایم و در مورد اهمیت داراییهای نامشهود حرف می‌زنیم.»
او در مورد برتری داراییهای نامشهود نسبت به داراییهای مشهود گفت: «داراییهای مشهود ممکن است با کوچک‌ترین حادثه‌ای از بین بروند، اما از بین بردن داراییهای نامشهود به‌راحتی ممکن نیست. پیشتازی شرکت‌هایی مثل فیس‌بوک، تلگرام و گوگل، قائم به داراییهای نامشهود آنهاست.»
او ادامه داد: «ارزش داراییهای نامشهود ما بیشتر از ساختمان و زمین و این‌گونه موارد است. امروز قدر داشته‌های نامشهود بسیار بیشتر از گذشته دانسته می‌شود. امروز بانک مرکزی، آمار حمایت بانک‌ها از شرکت‌های دانش‌بنیان را منتشر می‌کند و بانک‌ها برای سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها از هم سبقت می‌گیرند.»
رئیس کمیسیون راهبردی نظارت بر ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در ادامه صحبت‌هایش گفت: «ما از سال‌های 1396 و 1397 احساس کردیم شرکت‌های دانش‌بنیان در حال شکل‌گیری و بزرگ‌شدن هستند. در بحث سرمایه‌گذاری و مشارکت، بستر قابل توجهی از این شرکت‌ها داراییهای نامشهود داشتند، اما برای استفاده از این دارایی‌ها، نه قانون و بستر اجرایی‌ای وجود داشت و نه کسی متولی رسیدگی و ارزش‌گذاری این دارایی‌ها بود.»
دلیری در انتهای صحبتش گفت: «نباید بگذاریم بحث ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود به نحوی پیش برود که باعث دلسردی و سلب اعتماد جوانان صاحب فکر و اندیشه شود. امیدوارم سال جاری، سال ورود استارتاپ‌ها به بازار سرمایه کشور باشد و تحولی در بازار سرمایه اتفاق بیفتد که پایه آن، حضور استارتاپ‌ها در این بازار باشد.»
برای سرمایه‌گذاری به داراییهای نامشهود توجه شود
آخرین سخنران این مراسم، سوده حیدری‌نسب، رئیس هیئت‌مدیره شرکت دانش‌بنیان رایان توسعه پایا بود که از ارزش‌گذاران رسمی و مورد تأیید ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود است. او صحبت‌هایش را با اشاره به دغدغه اصلی کسب‌وکارها آغاز کرد و گفت: «اصلی‌ترین دغدغه مالکان هر کسب‌وکاری، بقای آن کسب‌وکار است، اما متأسفانه کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نگران‌اند که بسیاری از شرکت‌های غیردانش‌بنیان، داراییهای مشهود زیادی دارند، اما دارایی من، دانش و خرد همکارانم است که به آن به چشم دارایی نگاه نمی‌شود و چقدر جای ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود خالی است.»
او ادامه داد: «شرکت‌های دانش‌بنیان رتبه دانش‌بنیانی را به خاطر استفاده از معافیت نیم‌بند مالیاتی و دیگر امکانات آن نگرفتند. این امکانات مهم است، اما دلیل اصلی این است که ارزش داراییهای نامشهود آنها به رسمیت شناخته شود و این در حالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان هنوز حس نکردند که آنچه برایش تلاش کرده‌اند، ارزش درخوری پیدا کرده و ارزش‌گذاری‌های آنها به رسمیت شناخته شده است. شرکت دانش‌بنیان نمی‌تواند سند دانشش را به‌عنوان وثیقه به بانک ببرد.»
او به شرکت‌های دانش‌بنیان توصیه کرد: «برای اثبات وجود دارایی نامشهود، هزینه‌های ایجاد داراییهای نامشهود باید ثبت شود. باید ردپایی از به‌وجودآوردن دانش در حساب‌های شرکت‌ها باشد. ثبت دفتری داراییهای نامشهود هم بسیار مهم است. این جزئیات و ریزه‌کاری‌ها در کشف داراییهای نامشهود مهم است.»
حیدری نسب همچنین گفت: «نباید فقط دست‌مان را به سمت دولت دراز کنیم و از نبود قانون بنالیم، بلکه باید دانش خودمان را هم در این زمینه بالا ببریم. فرایند ارزش‌گذاری از خود ما شروع می‌شود.»
حیدری‌نسب در مورد سازمان‌ها و مراکزی که روی شرکت‌های دانش‌بنیان سرمایه‌گذاری کرده‌اند، توضیح داد: «صندوق نوآوری و شکوفایی در کنار معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، پیش‌قدم شد و امروز بر اساس ارزش‌گذاری‌هایی که داراییهای نامشهود شرکت‌ها را مشخص می‌کند، در حال سرمایه‌گذاری روی این شرکت‌هاست. شرکت شستا و یکی از زیرمجموعه‌های بانک مرکزی کشور نیز بر اساس همین ارزش‌گذاری‌ها در حال خرید دانش فنی هستند. این به رسمیت شناخته‌شدن داراییهای نامشهود تا جایی پیش رفته که دستگاه قضایی سال گذشته به سراغ ما آمد تا در یک پروژه در خصوص ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود یک شرکت استارتاپی مهم نظر بدهیم.»
حیدری نسب همچنین تأکید کرد که شرکت رایان توسعه موفق شده که به‌عنوان یک ارزش‌گذار مورد تأیید، مجوز تأمین مالی جمعی را نیز دریافت کند و به‌زودی مردم می‌توانند با ارزش‌گذاری‌های این شرکت و تحت نظر سازمان بورس روی طرح‌های نوآورانه و استارتاپی کشور سرمایه‌گذاری کنند.
اصلی‌ترین دغدغه صاحبان هر کسب‌وکاری بقای آن کسب‌وکار است. این در حالی است که صاحبان کسب‌وکارهای دانش‌بنیان که شایسته است در سالی که به نام ایشان نام‌گذاری شده، از دغدغه کمتری برخوردار باشند، اما متأسفانه شاید حتی نگران‌تر از سایر کارآفرینان باشند؛ چراکه یک کسب‌وکار عادی دارایی نامشهود و منقول بیشتری دارد. این در حالی است که مهم‌ترین دارایی یک کسب‌وکار دانش‌بنیان دانش و خرد تیم آن است که متأسفانه به آن به‌صورت جد به چشم یک دارایی نگاه می‌شود و اینجاست که مشخص می‌شود ارزش‌گذاری داراییهای نامشهود تا چه حد حائز اهمیت است.
بنیان‌گذار شرکت رایان توسعه پایا ادامه داد: «شرکتی که تا سال گذشته، گردش مالی‌اش به‌زور به دو میلیارد تومان می‌رسید، پارسال توانست با مشخص‌شدن حجم ارزش‌گذاری داراییهای نامشهودش و با ارزش 80 میلیارد تومان، جذب سرمایه کند. دید سرمایه‌گذاران دارد به سمتی می‌رود که برای سرمایه‌گذاری، نگاه‌شان فقط به گردش مالی چندساله شرکت‌ها نباشد و داراییهای نامشهود را هم در نظر بگیرند.»
حیدری‌نسب صحبت‌هایش را این‌طور به پایان برد: «این موارد، نوید این را می‌دهد که اتفاقات مهم‌تری در راه است و می‌توانیم با کمک مهم‌ترین مزیت رقابتی‌مان که همان دانش فنی است، خلق ارزش کرده و با همدیگر رقابت کنیم.»
