پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کیف پول الکترونیکی بهار چگونه عملیات بازگشت وجه را پردازش می‌کند؟ / قلم عفو بر خطای پرداخت
آیا تابه‌حال به‌عنوان یک فروشنده، تجربه معاملات ناموفق را داشته‌اید؟ برای بازگشت پول یا عودت مبلغ خریداری شده چه اقدامی انجام داده‌اید؟ بازگشت وجه، موضوعی است که امروزه اکثر کسب‌وکارها با آن روبرو هستند. برنامه‌های فروش، حتی برای معتبرترین فروشگاه‌ها و خرده‌فروشی‌ها نیز همیشه درست پیش نمی‌رود و گاهی ممکن است لازم باشد تا به هر دلیلی مبلغ تراکنش، به‌حساب مشتری عودت داده شود. بازگشت وجه به خریدار، همیشه به یک‌شکل نبوده و می‌تواند صورت‌های مختلفی داشته باشد. اگرچه ماهیت بازگشت وجه یکسان است اما به اقتضای شرایط، به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. سوالی که مطرح می‌شود این است که معاملات لغو شده، چه سرانجامی خواهند داشت؟
بازگشت وجه
در سامانه‌های پرداخت، تراکنش برگشت (Reversal)، به تراکنشی گفته می‌شود که در جهت بی‌اثر کردن عملیات مالی که قبلاً انجام شده است، ارسال می‌شود تا عملیات انجام شده قبلی را باطل کند. در واقع بازگشت وجه، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن، وجوه پرداخت شده حاصل از یک تراکنش، به‌حساب بانکی دارنده کارت یا همان خریدار بازگردانده شود. بازگشت وجه را می‌توان به چندین روش مختلف انجام داد که می‌تواند توسط دارنده کارت، فروشنده، بانک صادرکننده، یا شبکه پرداخت صورت پذیرد.
اما چرا یک معامله لغو می‌شود؟ و بانک در چه شرایطی از حساب فروشنده، پول را برداشت و به‌حساب دارنده کارت برمی‌گرداند؟ در واقع، دلایل متعددی می‌تواند برای بازگشت وجه وجود داشته باشد. گاهی خطا از سمت فروشنده است و در برخی موارد نیز مشتری تصمیم به مرجوع کردن کالا یا لغو خدمات گرفته و درخواست بازگشت وجه را دارد.
نمونه‌هایی از مواردی که می‌تواند منجر به بازگشت وجه شود عبارتند از:
- فروشنده به اشتباه مبلغ بیشتری را برای تراکنش ثبت کرده است.
- تراکنش به طور تصادفی بیش از یک‌بار پردازش شده است.
- توضیحات محصول، نادرست درج شده و مشتری پس از دریافت کالا، تصمیم به مرجوع کردن آن گرفته است.
- کالای خریداری شده، در انبار فروشنده موجود نیست.
- مشتری به هر دلیلی از خرید کالا منصرف شده است.
در کشورهای مختلف، روش‌های متفاوتی برای بازگشت وجه وجود دارد:
گاهی این بازگشت، با لغو فوری تراکنش و پیش از انجام معامله صورت می‌گیرد و در بعضی مواقع پس از انجام معامله و کسر پول از حساب خریدار خواهد بود.
بازگشت وجه در حالت اول، به‌صورت لغو مجوز ارسال صورت می‌گیرد. در حالت معمول، برای انجام یک تراکنش خرید، بایستی مبلغ کالا یا خدمت، توسط مشتری از قبل در حساب او موجود باشد. به‌طوری‌که بانک صادرکننده، پیامی به پردازشگر کارت و خریدار ارسال تا دارنده کارت، وجه یا اعتبار موردنیاز را تأمین کند. سپس یک مجوز ارسال روی تراکنش اعمال می‌شود. در این مقطع، فروشنده هنوز وجه را دریافت نکرده و از طرف دیگر، دارنده کارت نیز دیگر قادر به استفاده از آن مبلغ نیست. پس از تسویه تراکنش، مبلغ معامله از حساب دارنده کارت به‌حساب فروشنده انتقال منتقل می‌شود.
روزانه بیش از یک میلیارد تراکنش کارت اعتباری در حال انجام است و این فرایند به شکل کارآمدی عمل می‌کند. بااین‌حال، باز هم احتمال ارسال تراکنش‌هایی با اطلاعات نادرست وجود دارد که منجر به بروز مشکلاتی خواهد شد. در این حالت درصورتی‌که متوجه خطایی شدید، امکان تماس با بانک مربوطه وجود دارد تا پیش از تکمیل فرایند انتقال وجه، تراکنش را لغو کنید. با این کار معامله، باطل شده و از انجام آن جلوگیری می‌شود.
در حالت اول، معامله فروش پیش از آنکه ردوبدل وجهی اتفاق بیفتد لغو می‌شود. اما روش دوم (استرداد وجه)، برای مواردی صورت می‌گیرد که تراکنش به طور کامل پردازش شده و وجه به‌حساب فروشنده منتقل شده باشد. در این حالت، به‌جای باطل شدن فرایند فروش، فروشنده یک تراکنش جدید به‌منظور انتقال مبلغی – که دقیقاً معادل وجه معامله شده است – را ایجاد می‌کند. این فرایند، کاملاً مشابه فرایند خرید از سمت مشتری است، با این تفاوت که برعکس اتفاق می‌افتد. اکنون، فروشنده در حال انتقال وجوه دریافتی قبلی به‌حساب دارنده کارت یا همان خریدار است. از معایب این روش این است که نه‌تنها فرصت فروش محصول از دست خواهد رفت، بلکه هزینه‌های کارمزد بازگشت وجه و همچنین هزینه برگشت کالا نیز متحمل فروشنده خواهد شد.
خدمات بازگشت وجه توسط شرکت‌های مختلفی ارائه می‌شود. در ایران نیز تجارت الکترونیک بهار، یک شرکت ارائه‌دهنده سرویس در حوزه کیف پول دیجیتال است. زیرساخت بانکی این شرکت به‌مثابه جعبه ابزاری است که انواع متنوعی از خدمات استاندارد مرتبط با کیف پول دیجیتال را در اختیار بانک‌ها، موسسات مالی و شرکت‌های حوزه فین‌تک قرار می‌دهد.
یکی از خدمات جذاب موجود در این جعبه ابزار، سرویس‌های بازگشت وجه هستند که با عنوان ریورس و ریفاند، شناخته می‌شوند و در قالب API، قابل‌ارائه به مشتریان هستند. این دو سرویس به‌منظور برگشت تراکنش‌های ناموفق مورداستفاده قرار می‌گیرند.