پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
اهمیت رگولاتوری حوزه رمزارز و بلاکچین / هیچ چیزی بدتر از بلاتکلیفی نیست
مدت مدیدی از ظهور فناوری بلاکچین و محبوبیت کاربردهای مختلف آن نظیر رمزارزها در دنیا نمی‌گذرد. در این بین کشورهای زیادی این فناوری را پذیرفته و از آن به شکل‌های مختلف استفاده می‌کنند. کمااینکه آمار مثبت رشد اقتصاد دیجیتال که بخش اعظم آن مربوط به کاربرد فناوری بلاکچین در اقتصاد است، بر این مهم دلالت دارد. با اینکه نحوه برخورد قانون در کشورهایی که فناوری بلاکچین و رمزارز را پذیرفته‌اند، متفاوت است، نکته‌ای که در همه این کشورها علت اصلی رشد زیاد اقتصاد دیجیتال شناخته می‌شود، صراحت و شفافیت قوانین آن کشور در خصوص نحوه کاربرد و استفاده از این فناوری است.
در این بین کشورهای انگشت‌شماری مانند ایران نیز هستند که هنوز تکلیف خود را با این فناوری نوظهور نمی‌دانند. این امر آسیب زیادی به فعالان حوزه بلاکچین و رمزارز در کشور وارد کرده و نوعی بی‌اعتمادی را ایجاد می‌کند که جز تأثیرات منفی اثر دیگری نخواهد داشت. به همین دلیل کارشناسان و فعالان این حوزه خواستار تعیین تکلیف هرچه سریع‌تر حوزه بلاکچین و رمزارز هستند. عده‌ای از کارشناسان در این راستا بر اهمیت افزایش آگاهی مردم و همچنین اهمیت استفاده حاکمیت از نظرات بخش خصوصی تأکید بسیار دارند.
روز شنبه، شانزدهم بهمن‌ماه جمعی از کارشناسان حوزه بلاکچین و رمزارز در برنامه رمز و ارز صداوسیما حضور یافته و به بررسی مسائل و مشکلات و بیان مطالبات و پیشنهادهایشان در حوزه بلاکچین و رمزارز پرداختند.
این برنامه با حضور رضا تقی‌پور، نماینده مجلس و عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی؛ رضا قربانی، رئیس کمیسیون فین‌تک نصر تهران؛ افشین آشوری، رئیس کمیسیون رمزارز و بلاکچین سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور؛ مصطفی نقی‌پورفر دبیر انجمن فین‌تک و نفیسه صادقی، مدیر اپلیکیشن کندل برگزار شد.
رضا تقی‌پور، در خصوص بی‌تفاوتی قانون‌گذاران نسبت به رگولاتوری حوزه رمزارزها و اینکه چرا رمزارزها با وجود زمان نسبتاً زیادی که از عمرشان می‌گذرد، هنوز جایگاهی در ایران ندارند و درباره آنها تصمیم‌گیری نشده، توضیح داد: «شاید اولین انتقاد را باید به خودمان وارد کنیم؛ چراکه حوزه رمزارزها یکی از مهم‌ترین زیرمجموعه‌های فضای مجازی است، اما در این حوزه نهادهای حاکمیتی به اندازه کافی فعال نبوده‌اند و متأسفانه در این حوزه در ایران عقب افتاده‌ایم.»
به گفته او یکی از مشکلات حال حاضر کسب‌وکارها مشخص‌نبودن چارچوب اصلی حوزه رمزارزهاست.
مصطفی نقی‌پورفر نیز معتقد است: «باید مشکل را در پارادایم ذهنی حاکمیت دنبال کنیم. باید پارادایم ذهنی حاکمیت نسبت به این فناوری را، از تهدید به فرصت تبدیل کنیم. ما می‌توانیم از این فناوری به‌عنوان یک فرصت؛ چه در بخش‌های اقتصادی و چه در خصوص شفاف‌سازی امور حاکمیت استفاده کنیم.»
افشین آشوری در این خصوص گفت: «در سال 1397 دبیر شورای عالی فضای مجازی در سازمان نظام صنفی حضور داشتند و در آن سال اعلام کردند بلاکچین و استخراج رمزارز را به رسمیت می‌شناسیم؛ بنابراین حاکمیت این حوزه را به رسمیت می‌شناسد. خواسته ما از حاکمیت مقررات‌گذاری صریح در این حوزه است.
فعالان رمزارز؛ مجرم یا کارآفرین
رضا قربانی با تأکید بر اینکه هیچ‌چیز بدتر از بلاتکلیفی نیست، توضیح داد: «تا صحبت از رمزارز می‌شود، آن را به پول‌شویی یا قمار ربط می‌دهند. روی فناوری اسم می‌گذارند و شرایط را سخت‌تر می‌کنند. در حال حاضر به‌دلیل بلاتکلیفی قانون در حوزه رمزارز و بلاکچین، فعالان این حوزه نمی‌دانند که مجرم‌اند یا کارآفرین.»
نفیسه صادقی با مطرح‌کردن این سؤال که در کمیته‌های مربوط به قانون‌گذاری حوزه رمزارز و بلاکچین چقدر از متخصصان این حوزه کمک گرفته می‌شود، گفت: «وقتی تصمیم‌گیری در یک حوزه خاص نیمه‌تمام می‌ماند، بخش بزرگی از آن به این دلیل است که افرادی در مسیر اجرایی آن حوزه فعالیت می‌کنند که در مسند تصمیم‌گیری نیستند و از مشکلات حوزه خبر ندارند. خبر ندارند که اجباری‌کردن دریافت مجوز برای یک حوزه، کل فعالیت‌های آن حوزه را تعطیل می‌کند.»
تقی‌پور در پاسخ به مسائل مطرح‌شده توسط کارشناسان حاضر در برنامه گفت: «بدون متولی بودن کسب‌وکارها بدترین شرایط را برای آنها به وجود می‌آورد؛ چراکه در این صورت نمی‌دانند مشکلات حوزه خود را کجا باید مطرح کنند.»
به گفته او بر خلاف تصوری که به‌دلیل حافظه تاریخی در جامعه وجود دارد، بی‌قانونی شرایط خوبی را به‌خصوص برای کسب‌وکارها ایجاد نمی‌کند.
در ادامه صحبت در خصوص قوانین، آشوری تأکید کرد: «این جمله که قانون بد بهتر از نداشتن قانون است، درباره فناوری‌هایی مانند بلاکچین صدق نمی‌کند. قانون بد نخبه‌ها را از کشور فراری می‌دهد و در جاهای دیگر از آنها استقبال می‌شود.»
رضا قربانی نیز با بیان اینکه باید به‌عنوان فرصت به این فناوری نگاه کرد، نه ریسک و با اعلام موافقت نسبت به اینکه قانون بد بسیار بدتر از بی‌قانونی است، گفت: «این جمله مصوبه که استفاده از رمزارزها صرفاً با قبول مسئولیت خطرپذیری (ریسک) از سوی متعاملان صورت می‌گیرد و مشمول حمایت و ضمانت دولت و نظام بانکی نیست؛ خیلی جمله شاهکاری است.»
آشوری با یادآوری اینکه ما چهار سال پیش؛ زمانی که قیمت بیت‌کوین سه هزار دلار بود، تأکید کردیم که باید مقداری از آن را به‌عنوان ذخیره ملی خریداری کنیم، گفت: «اگر می‌توانستیم پنج میلیارد دلار هزینه کنیم، این رقم در حال حاضر چندین‌برابر شده بود.»
تقی‌پور در خصوص رویکرد شورای عالی فضای مجازی نسبت به حوزه بلاکچین و رمزارز توضیح داد: «در وهله اول ما باید سند راهبردی توسعه رمزارزها را در حوزه کلان تدوین کنیم. همچنین باید قانونی در مورد ضوابط و نحوه صدور پروانه برای تجارت مبتنی بر رمزارز در مجلس شورای اسلامی نوشته شود. تا زمانی که قوانین این حوزه تصویب نشده، باید این حالت بلاتکلیفی را تعیین تکلیف کرد.»
او با بیان اینکه من از صاحبان کسب‌وکارها خواهش می‌کنم دولت و حاکمیت را در حل مشکلات مربوط به این حوزه راهنمایی کرده و فرصت‌ها را به آنها نشان دهند، گفت: «زیرساخت رمزارز ملی باید پیادهسازی شود که مسئولیت عمده آن بر عهده حاکمیت است، اما صاحبان کسب‌وکارها می‌توانند در این خصوص کمک‌کننده باشند.»
او ادامه داد: «یکی دیگر از گام‌های مهمی که باید در این حوزه برداشته شود، پیادهسازی پلتفرم‌های مالی مبتنی بر رمزارزهاست. پیادهسازی این پلتفرم‌ها به‌دلیل شناخته‌شده‌بودن آنها در کاهش ریسک این حوزه مؤثر است.»
نقی‌پورفر با توضیح اینکه ما دچار یک تورم شدید در قوانین و مقررات هستیم، عنوان کرد: «شاید ما به مجوز جدید نیاز نداشته باشیم. ما برای کاهش برخی ریسک‌ها به نظارت بر فضا نیاز داریم؛ امری که در سال‌های گذشته به‌درستی صورت نگرفته است. به‌عنوان مثال، دولت آمریکا در خصوص رمزارزها هیچ قانون مشخصی ندارد. تنها قانون تدوین‌شده قانونی در خصوص ارزهای مجازی است که در زمان ارزهای مجازی تدوین شده که همین قانون در خصوص رمزارزها نیز اعمال می‌شود.»
او ادامه داد: «اگر اجازه بدهیم بخش خصوصی در فرایند نظارت بر حوزه بلاکچین و رمزارز با دولت همکاری کند که من نام «خودنظارتی» را برای این امر انتخاب می‌کنم، به کنترل ریسک کمک زیادی می‌شود؛ چراکه با اولین اتفاق ناگواری که بیفتد، بخش خصوصی چه از لحاظ اعتباری و چه از لحاظ مالی متضرر می‌شود.»
تقی‌پور در پاسخ به سخنان نقی‌پورفر در خصوص ازدیاد بی‌مورد قوانین، مقررات و مجوزها تأکید کرد: «قوانین قدیمی برای موضوعات امروز راهگشا نیست و باید کنار گذاشته شوند، زیرا ما به قوانین جدید نیاز داریم و باید آنها را تدوین کنیم.»
به گفته او در کل دنیا به دو شکل با این فناوری برخورد شده است؛ برخی کشورها قوانین قبلی را تعمیم داده و برخی نیز قوانین جدیدی نوشته‌اند.
باید روی سواد مالی دست گذاشته شود
رضا قربانی با تأکید بر اهمیت سواد مالی توضیح داد: «در حال حاضر سواد رسانه‌ای نیز بسیار بااهمیت است. در گذشته که رسانه به دو شبکه تلویزیونی محدود می‌شد، سواد رسانه‌ای از اهمیت کمتری برخوردار بود، اما امروزه که نمی‌توان به‌سادگی اعتماد کرد، سواد رسانه بسیار بااهمیت است.»
به گفته او سواد مالی جزء بدیهیات است. کسی که در حوزه مالی فعالیت کند، می‌تواند با استفاده از سواد مالی سرمایه و ثروت به‌دست‌آمده از فعالیت خود را حفظ کند و توسعه دهد.
رضا قربانی با اشاره به نمادهای مربوط به کسب‌وکارهای حوزه رمزارز و بلاکچین که در دکور استودیو قرار داشتند، بیان کرد: «اینها مجموعه‌ای از آیکون‌های یک توکن نیستند، بلکه کسب‌وکارهای آینده هستند و برای اولین‌بار فرصتی پیش آمده که به‌طور مثال در فیس‌بوک، گوگل یا اپل آینده سهم داشته باشیم.»
در سال‌های قبل این فرصت وجود داشت، اما در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های ایجادشده توسط خزانه‌داری آمریکا در خصوص استفاده ایرانی‌ها از این حوزه، فرصت‌ها کم‌کم در حال از بین رفتن هستند.
در بخش انتهایی برنامه، نفیسه صادقی با ارائه پیشنهاد و جمع‌بندی نهایی توضیح داد: «اگر ما موضع سند راهبری توسعه و ضوابط و پروانه کسب را به‌عنوان مصادیق الزام‌آوری که قرار است در شورای عالی راجع به آن به اجماع برسند، بپذیریم، در این فاصله زمانی با یک دوره گذار مواجهیم. چه تدبیری برای این دوران اتخاذ شده است؟ موضوع مهم این است که در این دوران ما برای رسیدن از نقطه A به نقطه B به چند مربی یا ناظر نیاز داریم. من نام قانون بر آن نمی‌گذارم و فقط به آن به‌عنوان ناظری که قرار است ما را در یک دوره خاص هدایت یا نظارت کند، نگاه می‌کنم.»
او ادامه داد: «این راهبری یا نظارت، قرار است توسط چه فرد یا کارگروهی صورت بگیرد؟ آیا باز هم حاکمیت رکن صد درصدی است؟»
باید ریسک نهفته در دل دارایی‌های دیجیتال را بپذیریم
رضا قربانی به‌عنوان جمع‌بندی و سخنان نهایی توضیح داد: «این حوزه یک حوزه رها‌شده است. کسی از بی‌قانونی در این حوزه دفاع نمی‌کند، اما ممکن است باز هم دولت دخالت‌های عجیب‌وغریبی داشته باشد، مانند بورس که روال عادی را هم مختل کرد؛ بنابراین بهتر است بخش خصوصی را مشارکت دهیم و آن را به رسمیت بشناسیم. همچنین دارایی‌های دیجیتال را به رسمیت بشناسیم، همانند طلا، سکه، ملک و ماشین و سایر دارایی‌ها. دارایی دیجیتال پارادایم ذهنی جدیدی است که ریسک زیادی هم در دل آنها نهفته است که باید بتوانیم این ریسک‌ها را بپذیریم و اجازه بدهیم عده‌ای ریسک کنند؛ چراکه اصلاً مفهوم فرصت همین است.»
افشین آشوری نیز به‌عنوان سخنان پایانی عنوان کرد: «استخراج رمزارز یک صنعت است. هر صنعتی نیز نیازمند زیرساخت است. پیشنهاد ما در وهله اول تسریع رگولاتوری این حوزه است و بعد اینکه 400 هزار متر مکعب گاز را به استخراج رمزارز تخصیص بدهند. طبق آمار این مقدار گاز در حالتی که هم‌اکنون به فروش می‌رسد، 300 میلیارد تومان در سال درآمد ایجاد می‌کند، در حالی که اجرای پیشنهاد ما یک درآمد 25 هزار میلیارد تومانی ایجاد می‌کند.»
او ادامه داد: «یکی از دغدغه‌های حال حاضر مجلس درآمد است. بودجه سال 1400 هم انقباضی است، هم درآمدی. یکسری اختیارات شبه‌فدرالی هم به استان‌ها داده می‌شود. استفاده از این صنعت، طبق طرح ما فرصتی را ایجاد می‌کند که علاوه بر درآمد 25 هزار میلیارد تومانی، در 15 نقطه از کشور برای 15 هزار نفر اشتغال‌زایی می‌کند.»
آشوری تأکید کرد: «با اجرای این طرح از همین امروز 1.5 میلیارد دلار به GDP کشور اضافه می‌شود.»
نقی‌پورفر نیز در انتها توضیح داد: «در امر قانون‌گذاری باید توجه کرد که فناوری قانون‌بردار نیست، بلکه فقط می‌توان امور مربوط به کاربرد فناوری را قانون‌گذاری کرد. باید حق مالکیت مردم بر دارایی‌های دیجیتال خود و همچنین حق آنها در ایجاد کسب‌وکار (تا زمانی که با قانون در تضاد نیست و به کسی آسیب نمی‌رساند) به رسمیت شناخته شود.»
به گفته او اقتصاد سنتی در تمام دنیا طی دو سال گذشته به‌شدت آسیب دیده است. این در حالی است که در کشورهای مختلف برای جبران خسارات اقتصاد سنتی از رشد اقتصاد دیجیتال بهره گرفتند. خوشبختانه در ایران نیز در سال‌های گذشته با وجود رشد منفی اقتصاد سنتی، اقتصاد دیجیتال رشد خوبی داشته است؛ بنابراین اقتصاد دیجیتال می‌تواند به اقتصاد آسیب‌دیده ما از تحریم‌ها و کرونا کمک کند.
تقی‌پور در خاتمه در پاسخ به مسائل مطرح‌شده توسط کارشناسان حاضر در برنامه بیان کرد: «در حال حاضر ما هم خودتنظیمی داریم، هم خودنظارتی. کاری که اتحادیه‌ها می‌کنند همین است؛ یعنی دولت کار را به اتحادیه و صنف سپرده است. نظر من این است که همین هم به چارچوب‌گذاری و نظارت نیاز دارد. این مهم است که داخل همین تشکل‌ها فرایند دموکراتیک رعایت شود یا خیر.»
او ادامه داد: «خواهش من این است که ما به نقش ان‌جی‌اوها در مورد کشورهای پیشرفته‌ای که در مورد آنها صحبت کردیم هم بپردازیم. اگر بخواهیم به‌روز باشیم، راه آن این است که صحبت‌های فعالان حوزه و بخش خصوصی را بشنویم. شما حتی می‌توانید پیشنهادهای خود را به دولت منتقل کنید تا در قالب لایحه بررسی شود.»
او با اشاره به اثر تحریم‌ها بر فروش نفت و حرکت به سمت پتروپالایش و تحریم‌ناپذیر نبودن آن تأکید کرد: «به نظر من بیت‌کوین می‌تواند مسیر صادرات نفت باشد.»
تقی‌پور در انتها نسبت به مشارکت بخش خصوصی و تسهیل امور حوزه رمزارز و بلاکچین و قانون‌گذاری سریع آن ابراز امیدواری کرد.
