پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ابوالفضل رجبی / هفتمین همایش مالی اسلامی در تاریخ 27 دی‌ماه توسط انجمن مالی اسلامی ایران در تهران برگزار شد. در این همایش فرصت‌ها و چالش‌های رمزارزها با عنوان رمزارزها؛ تجربه جهانی، تجربه اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. در بخشی از این رویداد پنل مهمی با حضور مهران محرمیان معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، میثم فدایی سرپرست فرابورس ایران، مهدی نوری مدرس دانشگاه و محسن رضایی از مرکز پژوهش‌های مجلس مباحث مهمی در حوزه رگولاتوری رمزارز مطرح کردند که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.
امیدواریم به زودی رمزپول ملی عملیاتی شود
محرمیان، معاون فناوری نوین بانک مرکزی در ابتدا درباره نگاه پژوهش‌محور به مسئله رمزارزها در کشور گفت: «به طور خاص وقتی به رمزارزها نگاه می‌کنیم با یک پدیده روبه‌رو هستیم. به این صورت که ما یا باید یک مدل‌سازی جدیدی برای این پدیده انجام بدهیم یا اینکه بر اساس مدل‌های موجود تلاش کنیم تا این پدیده را توصیف کنیم. مدل‌های موجود بلااستثنا برای توصیف این پدیده دچار اشکال و کمبود هستند. برای مثال وقتی درباره مسئله پولی رمزارزها صحبت می‌کنیم متوجه می‌شویم که این پدیده بحث پولی ندارد و با پول نمی‌شود آن را مدل کرد. به نظر می‌رسد هنوز مدل جدیدی نیامده است که تمام ابعاد این پدیده را دربربگیرد و کارهای پژوهشی در اینجا اهمیت می‌یابد.»
او در ادامه افزود: «در توصیف این پدیده باید حتماً ابعاد نظارتی، فناوری، حقوقی و فقهی و اقتصادی و ارزی، مورد توجه قرار بگیرد. ما در پژوهشی آینده‌نگرانه که درباره رمزارزها انجام دادیم و توجه به انواع سناریوها به دو معیار اساسی رسیدیم که عبارت بودند از میزان اقبال مردم به رمزارزها و میزان اقبال حاکمیت‌ها به رمزارزها و به همین منظور گستره جهانی این پدیده را نیز بررسی کردیم. بر این اساس ما فضای بازی را بر اساس چهار عنصر قدیمی به چهار قسمت آب، خاک، باد و آتش نامگذاری کردیم. سناریو آب به اقبال بسیار زیاد مردم و حاکمیت‌ها نیز آن را پذیرفته‌اند. سناریو آتش نیز به اقبال زیاد مردم و عدم اقبال و پذیرش حاکمیت‌ها می‌پردازد. سناریو باد نیز به عدم اقبال مردم و حاکمیت به طور همزمان اشاره دارد. و سناریو خاک نیز عدم اقبال مردم و استقبال حاکمیت‌ها به مسئله رمزارزها می‌پردازد. ما با نشانه‌گذاری این سناریوها مسیر حرکت خود را مشخص کردیم.»
محرمیان در نتیجه‌گیری ارائه‌اش گفت: «ما نگاه پژوهشی به این حوزه نداریم و اساساً در دنیا نیز کارهایی به این شکل انجام نشده است. من از عزیزانی که نگاه مثبت و منفی متعصبانه دارند می‌خواهم که این نگاه متعصبانه را کنار بگذارند و با ابزارهای موجود سناریوهای محتمل را بررسی کنند تا به نتایج آینده‌پژوهانه برسیم. و شاخصه‌های کلی تاثیرگذاری رمزارزها بر ساختار کلان اقتصادی و زندگی روزمره مردم را مورد تدقیق قرار دهیم و به سوالاتی از این دست پاسخ دهیم.»
او در پایان در پیش بینی آینده با توجه به رمزارزها گفت: «به نظرم دنیا به سمت مرکززدایی کامل نخواهد رفت و در یک نقطه به تعادل بین مرکزگرایی و مرکززدایی خواهد رسید. این نقطه تعادل می‌تواند رمزپول بانک‌های مرکزی باشد و ما در ایران امیدواریم به زودی رمزپول ملی عملیاتی شود.»
رویکرد تعاملی بهترین رویکرد برای اقتصاد کشور است
در ادامه میثم فدایی سرپرست فرابورس درباره تأثیر بلاکچین بر بازار سرمایه گفت: «ممکن است ماهیت بازار سرمایه با ورود فناوری بلاکچین تغییر کند و برخی از ارکان بازار سرمایه دچار تغییر و تحول شوند. مهم‌ترین این تغییرات می‌تواند شامل بورس‌ها، بیزنس مدل، سپرده‌گذاری و شرکت‌های دیگر باشند و تغییر در نظارت را به همراه داشته باشد. در زمینه بورس هم گمان می‌رود این تغییر با مرکززدایی و به سمت معاملات غیر متمرکز حرکت کند. تامین مالی نیز بر اساس دارایی نو و دیجیتال خواهد بود و ابزارهای فعلی نیز تغییر خواهند کرد و تحقق توکنی‌شدن دارایی‌ها رقم خواهد خورد. و تغییر اساسی دیگر تغییر در مدیریت ثروت است الان این مسئله بسیار بدوی است و تغییر این بازارها بسیار سخت است.متاورس نیز یک تغییر اساسی در تبادل دارایی ایجاد خواهد کرد و شاید ما در آینده به اینترنت وصل نشویم و به یک سیستم دفتر کل توزیع شده وارد شویم.»
او در ادامه تصریح کرد: «با برآمدن رمزارزها یکی از اساسی‌ترین سوال‌ها که باید به آن پاسخ داد مسئله چگونگی مسئله حسابداری و تعیین ماهیت ثبت تراکنش‌های این تغییرات در صورت‌های شرکت‌ها و نهادهای مالی است. مفهوم دارایی‌های دیجیتال به نوعی یکی از پاسخ‌ها به این مسئله بود.»
فدایی در آخر درباره مدل‌های تنظیم‌گری گفت: «ما چهار نوع مدل تنظیم‌گری در حوزه رمزارزها و بلاکچین‌ها و همچنین بازار پول و سرمایه داریم. رویکرد اول تنظیم‌گری حاکمیتی که تنظیم‌گری بالا به پایین است که مدلی فعلی موجود در کشور است. رویکرد دوم تنظیم‌گری تعاملی است که در یک سطح کلی سیاست‌گذاری‌های کلان را انجام می‌دهیم و در حوزه عملیاتی و ترید اجازه می‌دهند که خود بازار به نتیجه برسد. رویکرد سوم خودتنظیم‌گری است که دولت از دخالت در حوزه دارایی‌های دیجیتال می‌پرهیزد و تنظیم بازار به خود بازار می‌سپارد. رویکرد چهارم نیز عدم وجود قانون و قاعده است. طبق پیش‌بینی‌های ما رویکرد تعاملی بهترین رویکرد برای اقتصاد کشور است چراکه اقتصاد ما اقتصاد مقاومتی است.»
باید از تنظیم‌گری بخشی عبور کنیم
در ادامه مهدی نوری، استاد دانشگاه در رابطه با مسئله آینده و بلاکچین‌ها گفت: «ما به‌عنوان سیاست‌گذار یا در هر نهادی که هستیم انتخاب می‌کنیم تا آینده را چگونه رقم بزنیم. در واقع تصویر از آینده از انتخاب‌های امروز ما شکل می‌گیرد. تنظیم‌گری نیز مثل ریل‌گذاری برای اقتصاد است و با مشخص کردن مسیر در نهایت به مقصد خواهید رسید.»
او در ادامه افزود: «ما سه رویکرد در حوزه تنظیم‌گری می‌توانیم استفاده کنیم. نخست رویکرد آزادی بخشی بدون نظارت و تنظیم‌گری است. دوم رویکرد سلبی و محدودیت‌های شدید است و رویکرد دیگر رویکرد تنظیم‌گری راهبردی با نقش فعالانه در نظارت است. سیاست‌گذار وقتی مسیر ریل را مشخص می‌کند مقصد را نیز انتخاب می‌کند. این انتخاب با تبعاتی همراه است. در رویکرد اول حاکمیت پولی بانکی بدون شک به خطر خواهد افتاد و کلاهبرداری‌ها و خروج ارز از کشور رقم خواهد خورد. در رویکرد دوم نیز بسیاری از فعالیت‌های این حوزه به سمت فعالیت زیرزمینی خواهند رفت و عدم استفاده فرصت‌های رمزارزها برای اقتصاد کشور می‌شود وباعث خروج نخبگان از کشور خواهد شد و توانایی عبور از شرایط تحریمی را ایجاد نمی‌کنیم. همچنین افزایش تنش میان مردم و کاهش سرمایه اجتماعی از نتایج انتخاب این رویکرد است. رویکرد سوم باعث خواهد شد شناسایی فعالان حوزه رمزارز و بلاکچین، کاهش ریسک‌های موجود برای کشور، گسترش اکوسیستم بلاکچین و استفاده از قراردادهای هوشمند و توکنایزشدن از مزیت‌های انتخاب این رویکرد خواهد بود.»
نوری در آخر تصریح کرد: «ما باید نگاه راهبردی و آینده پژوهانه را همزمان با پذیرش و فهم ضرورت تغییر در شیوه حکمرانی در مواجهه با پدیده‌های نوظهور در افق دید خود قرار دهیم و از رویکرد سلبی و عدم قانون‌گذاری این حوزه بپرهیزیم و تنوع و تکثر و روزآمدی این حوزه را در نگاه تنظیم‌گری لحاظ کنیم. همچنین باید به سندباکس و احراز هویت دیجیتال و به کارگیری زنجیره چین‌ها و تقویت و ساماندهی پلتفرم‌های داخلی را توجه ویژه داشته باشیم و در حوزه امنیت به تدوین استاندارها همت کنیم. ما همچنین باید از تنظیم‌گری بخشی عبور کنیم و به تنظیم‌گری کلی و جامع اکوسیستم بپردازیم.»
رمزپول بانک مرکزی به نوعی خفه‌کردن بخش خصوصی است
در آخر نیز محسن رضایی از مرکز پژوهش‌های مجلس درباره رمز‌ارزش‌ها گفت: «اینکه ما امروز نمی‌دانیم ماهیت رمز‌ارزش‌ها چیست و اینکه پول یا دارایی هستند. این عدم تعیین ماهیت نشان از جدید بودن این پدیده می‌دهد. ما در یک رهنگاشت که برای مطالعه فضای مجازی انجام داده بودیم به دو انقلاب اشاره کرده بودیم. در انقلاب پاردایمی شاهد اقدام لایه‌های فضای مجازی و به تبع آن اقدام تمام لایه‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، پایان اینترنت به شکل امروزی خواهد بود.»
رضایی در ادامه در پاسخ به سوال محرمیان که در ابتدای نشست در رابطه با اینکه «در آینده چه خواهد شد» گفت: «ما در تحقیقی که در سال‌های 92 تا 94 انجام دادیم بر اساس نتایج از ما به‌عنوان تخیل‌گرایان نام می‌بردند اما اکنون هرآنچه که صحبتش است ما از این آینده گفته بودیم. با برآمدن متاورس نیز کمی این پژوهش به ذهن‌ها تقلیل پیدا کرد. بر این اساس در نظام پولی و بانکی چند اتفاق خواهد افتاد ما در آینده با پول‌های شبکه‌ای مواجهه خواهیم بود. ما نمی‌توانیم مانع مردم شویم که نروید در متاورس زمین بخرید. در این آینده نظام پولی و مالی هوشمند خواهد شد و هوش مصنوعی به کمک این مسئله خواهد آمد. برای آنکه ما بتوانیم در این آینده نقش داشته باشیم باید سنتی‌ها را کنار بگذاریم و ساختارهای نو ایجاد کنیم. ما با پدیده‌ای مواجه هستیم که در سال 2008 که معرفی شد و تا 2012 که ناشناخته بود کل حجم بازار در آن زمان یک میلیارد دلار بود و اکنون به بیش از دوهزار و پانصد میلیارد دلار رسیده است. امروز 16 هزار ارز دیجیتال داریم و وقتی می‌گوییم این‌ها مالیت ندارند منظورمان تمام این 16 هزار ارز دیجیتال است؟ آیا ارز تتر که پشتوانه دلاری دارد می‌توانیم حکم عدم مالیت برای آن تعیین کنیم؟ این دسته‌بندی‌ها بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود. ما در آینده اقتصاد توکنایزشده و بانکداری باز که منجر به تغییر پارادایم در نظام بانکی خواهد شد- را شاهد خواهیم بود.»
او در آخر گفت: «در پاسخ به پرسش چه باید کرد؟ ما مبنای پاسخمان را بر رویکردمان گذاشته‌ایم و تا به امروز یا رویکرد ما سلبی بوده است یا رویکرد مثبت و آزاد به این مسئله داشته‌اند. من عاجزانه درخواست می‌کنم صورت مسئله را پاک نکنیم. با ممنوع کردن این حوزه نه تنها مشکلات کشور کم نمی‌شود بلکه به آن‌ها نیز افزوده می‌شود. ما آیا به اینکه آینده را بسازیم فکر کرده‌ایم؟ چرا ایلان ماسک وقتی 50 میلیون دلار مالیات می‌دهد به‌راحتی آن را می‌پذیرد چون می‌گوید در آینده می‌خواهم بشر را به مریخ ببرم. اما ما آینده را چگونه ساختیم؟ رمزپول بانک مرکزی به نوعی خفه‌کردن بخش خصوصی است و باعث عدم توسعه، گسترش و تولید در بخش خصوصی خواهد شد.»