پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در نشست راهکارهای تأمین مالی جمعی در پژوهشکده امور اقتصادی مطرح شد / فرصت‌ها و چالش‌های تأمین مالی جمعی در ایران
ابوالفضل رجبی / نشست «بررسی راهکارهای تأمین مالی جمعی» در روز 14 دی‌ماه در پژوهشکده امور اقتصادی برگزار شد. در این نشست علی نصیری‌اقدم، رئیس پژوهشکده امور اقتصادی؛ محمد طهرانی، عضو هیئت علمی و بنیان‌گذار آزمایشگاه بلاکچین دانشگاه خاتم؛ محمد قاسمی، مدیرعامل صرافی مزدکس و پرویز وکیلی صادقی، مدیر بخش مدیریت داده و سیستم‌های اطلاعاتی شرکت پرداخت الکترونیک سداد درباره راه‌ها و مدل‌های پیش روی اقتصاد نوآوری و کسب‌وکاری ایران در رابطه با تأمین مالی جمعی و بین‌المللی به گفت‌وگو پرداختند و درباره چالش‌ها و راه برون‌رفت از آنها مدل‌های پیشنهادی خود را ارائه دادند.
نسل Y و Z از اقتصاد هوشمند چه می‌خواهند؟
در ابتدای این نشست محمد طهرانی، در رابطه با تأمین مالی هوشمند به ارائه پرداخت. او درباره تحولات جهانی در حوزه تأمین مالی هوشمند گفت: «تغییر پارادایم‌هایی در جهان در حال رخ‌دادن است. تا پیش از این مشتریان‌مان از نسل X بودند، اما در حال حاضر مشتریان این حوزه را نسل Y و Z تشکیل می‌دهند. نسل پیشین آرمان‌گرا بودند، در حالی نسل جدید به‌دنبال واقع‌گرایی و نتیجه‌محوری هستند. از طرفی نسل X دنبال هویت کاغذی و مرز جغرافیایی و دارایی‌های در دسترس بودند، در حالی که نسل جدید هویتی دیجیتال دارند و مرز جغرافیایی چندان برایشان اهمیت ندارد و به ابزارهای سرمایه‌گذاری جهانی توجه دارند. از طرفی رشد خطی منحنی درآمد نیز تغییر کرده و اکثر درآمدها به سمت بازه سنی نسل Y و بعد Z در حرکت است. در این وضعیت اگر ما محصولی طراحی می‌کنیم، باید به ثروتمندان جوان توجه کنیم. بازارهایی که این نسل جدید به آن توجه و از طرفی نیاز دارند بازارهای اجتماعی، شفاف و گیمیفیکیشن است. سبک زندگی این نسل نسبت به نسل پیشین بسیار متفاوت است. در این وضعیت ابزارهایی که ما برای سرمایه‌گذاری طراحی می‌کنیم، باید با سبک زندگی این نسل همخوان و درخور ذائقه‌شان باشد.»
طهرانی در ادامه درباره توسعه اقتصاد هوشمند گفت: «ما وقتی در حوزه اقتصاد هوشمند ورود می‌کنیم، باید فضایی ایجاد کنیم تا کنشگران عملیات تعامل خود را بر اساس فناوری دیجیتال انجام بدهند و از زیرساخت‌های فناوری اطلاعات در اقتصاد هوشمند استفاده کنند. در نهایت این رویکرد باعث تخصیص بهتر منابع و کاهش هزینه‌های معاملاتی و افزایش نوآوری خواهد شد. به‌طور کلی اقتصاد هوشمند چهار رکن اساسی دارد که در این فضا قرار است اشیا، افراد، کسب‌وکارها و دولت را هوشمند کند. ما در مدلی که برنامه‌ریزی می‌کنیم باید به این فضا و چرخه توجه داشته باشیم تا بتوانیم در حوزه اقتصاد هوشمند نقش درستی ایفا کنیم. از طرفی از اقتصاد سنتی نمی‌توان انتظار داشت که بتواند به همه این فضا پاسخ بدهد؛ چراکه بازیگران اصلی این حوزه نقش‌های متفاوتی به خود گرفته‌اند.»
او در ادامه در رابطه با مسئله اعتماد به مفهوم تأمین مالی هوشمند در جامعه گفت: «ما تا پیش از این به حاکمیت‌ها اعتماد می‌کردیم و توزیع اعتماد در دست این نهاد بود، اما در وضعیت فعلی توزیع اعتماد به شکل غیرمتمرکز، نیازمند طراحی یک مدل جدید است. بر این اساس این مدل باید بتواند به همه این امکان را بدهد که بر اساس فعالیت خودشان اعتمادسازی و اعتمادبخشی کنند. دولت باید بتواند در بستر مناسب اعتمادبخشی کند، افراد، اشیا و کسب‌وکارها نیز به این ترتیب باید بتوانند در بستر «تعاملِ اعتمادی» فعالیت کنند.»
برای رفع محدودیت‌های خارجی و تحریم‌ها پیشنهاد توکن بهادار را داده‌ایم
در ادامه این نشست محمد قاسمی، مدیرعامل مزدکس در رابطه با مدل‌های تأمین مالی به ارائه پیشنهادهای خود پرداخت. او با توجه به محدودیت‌های داخلی و خارجی، مدل ارائه توکن بهادار را تشریح کرد و گفت: «ما در حال حاضر، محدودیت‌های بسیار زیادی در ایران داریم. برای رفع محدودیت‌های خارجی و تحریم‌ها ما پیشنهاد توکن بهادار را داده‌ایم و آن را در فرابورس پیگیری می‌کنیم. اکنون ما نیاز داریم که مدل‌های تأمین مالی را در بنگاه‌های کوچک و بزرگ اقتصادی تغییر دهیم. مدل‌های فعلی تأمین مالی نیازمند نوآوری و تنوع هستند. دو مدل برای تأمین مالی وجود دارد؛ یکی مدل بانکی است که تأمین مالی کوتاه‌مدت را دربر می‌گیرد و دیگری مدل بلندمدت است که بازارهای مالی و بورس را شامل می‌شود. در این مدل عمده تلاش بازارهای مالی ایجاد ارزش‌افزوده در زیرساخت‌های فعال کشور است. بازار بورس ما در این چند سال نتوانسته ابزارهای تأمین مالی را به‌روز کند و از طرفی دانشی که برای این وظیفه باید ایجاد می‌شده، تابه‌حال شکل نگرفته است. همچنین اقبال مردم به بورس در سال گذشته به‌دلیل نبود همین رویکرد نتوانست به سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها و کسب‌وکارها بینجامد.»
او در ادامه درباره بلاکچین و تأمین مالی بین‌المللی و همچنین تأثیر این بستر تعاملی بر اکوسیستم اقتصاد نوآوری ایران گفت: «در این بستر نگاه از درون به بیرون است. ما به جای آنکه به بلاکچین اختصاصی داخلی فکر کنیم که به نظرم نمی‌تواند ارزش‌افزوده خاصی تولید کند و همچنین تأمین مالی برای شرکت‌ها را گسترش دهد، باید به بیرون نگاه کنیم. بر این اساس ما باید به چگونگی تأمین مالی بین‌المللی توجه کنیم. برای این مهم نیز راه‌حل دنیا ارتباطات بانکی و مالی بین‌المللی است که در حال حاضر ممکن نیست؛ چراکه ما علاوه بر تحریم‌ها، بستر زیرساختی ارتباطاتی بانکی مناسبی نیز نداریم و بهبود این مهم در یک بازه چندساله رخ خواهد داد. در وضعیت فعلی، بنگاه‌ها بر اساس نیازی که دارند، در حال ایجاد مکانیسمی برای تأمین مالی هستند و این بنگاه‌ها نمی‌توانند منتظر بانک‌ها بمانند تا این زیرساخت بین‌المللی را ایجاد کنند.»
قاسمی در ادامه در رابطه با مدل ایجادی برای تأمین مالی در وضعیت فعلی کشور گفت: «با توجه به وضعیت فعلی کشور به نظر می‌رسد برای آنکه بتوان در ساختار متمرکز حاکمیتی و همچنین ساختار پویای نوآوری، نقطه مناسبی را انتخاب کرد، باید به یک وضعیت میانه توجه داشت. مدلی که ما برای این مسئله پیشنهاد می‌دهیم بازار بورس و فرابورس است که با قوانین فعلی ـ البته با کمی نگاه نوآورانه ـ می‌تواند اجرایی شود و نیازمند تغییر عمده در قوانین موجود نیست. چهار مدل برای Security Token وجود دارد که آنچه ما پیشنهاد داده‌ایم که در بازار بورس نیز فعال است، توکن اوراق بهادار است. ما برای این منظور پنج نقش در نظر گرفته‌ایم، اما فرایند اصلی بر اساس توکنایز کردن و مدیریت دارایی دیجیتال است. در این وضعیت برای آنکه بتوان به شکل جهانی کار کرد، باید نگاه تعاملی در جریان باشد و مسائل احراز هویت ساده‌تر باشد. در اجرای این مسئله صرافی‌های کریپتویی نقش بسیار کلیدی دارند و می‌توانند سرمایه‌گذاران خارجی را به بازار داخلی جذب کنند.»
او در آخر افزود: «برای تأمین مالی جهانی نیازی به KYC نیست؛ چراکه ما هنوز FATF را نپذیرفته‌ایم و به چه دلیل وقتی بحث ریالی نیست، باید این مقدار از احراز هویت را لحاظ کنیم. ما برای جذب سرمایه‌گذار خارجی بایستی این مسئله را ساده کنیم. از طرفی بستر پرداخت این توکن نیز کریپتو است و همین بستر باعث رشد سریع و جهانی‌‌شدن تأمین مالی ما خواهد شد. از سوی دیگر ما باید ریسک و محدودیت سرمایه‌گذاری در ایران را کاهش دهیم که با تعدیل ساختارها رخ خواهد داد. پروژه‌های بسیار زیادی در کشور وجود دارند که نیازمند این شکل از تأمین مالی هستند و ما باید این مدل را با مکانیسم‌های نوآورانه توسعه دهیم.»
برای زمین بازی جدید باید رگولاتوری جدید داشته باشیم
در آخر پرویز وکیلی صادقی درباره دغدغه‌های موجود در رابطه با تأمین مالی دیجیتال به ارائه پرداخت. او در ابتدا درباره واژه دیجیتال در تأمین مالی گفت: «ما از واژه دیجیتال تعریف درستی نداریم. برای مثال ما در سیستم بانکداری معتقدیم که تحول دیجیتال ایجاد کرده‌ایم، اما عملاً خدمات را در بستر اینترنت بهبود بخشیده‌ایم. در صورتی که در بحث دیجیتالی‌شدن موضوع مردم، ذی‌نفعان و سهام‌داران را داریم که باید برای رسیدن به سطح مناسب دیجیتالی‌شدن، فرایند و ابزارهای کاربردی طراحی کنیم. ما در حوزه دیجیتال باید خدمات و روال‌های جدید طراحی کنیم.»
وکیلی صادقی در ادامه درباره رویکردهای دیجیتال به خدمات مالی گفت: «در این حوزه ما با دو رویکرد امور مالی متمرکز و امور مالی غیرمتمرکز روبه‌رویم. نگاه نهادهای حاکمیتی و رگولاتوری ما بدین شکل است که به حوزه مالی متمرکز توجه دارند، اما می‌خواهند به امور مالی غیرمتمرکز نیز پاسخ دهند. این رویکرد عملاً نمی‌تواند به نیازهای حوزه امور مالی غیرمتمرکز پاسخ درستی بدهد، چون رویکرد متمرکز دارد. ما از ابزارهای جدید استفاده می‌کنیم، اما فرایندهای قدیمی در جریان هستند. در امور مالی غیرمتمرکز بحث بلاکچین پیش می‌آید که موضوع عدم تمرکز و فرصت‌ها و چالش‌هایی در تأمین مالی به میان می‌آورد.»
او افزود: «در دنیا روی چالش‌ها و فرصت‌های بلاکچین در حوزه تأمین مالی بسیار کار شده و به مدل‌های مختلف در اجرا و ارائه رسیده‌اند. در ساختار امور مالی غیرمتمرکز شش اصل وجود دارد که برای اجرای آن در ایران باید به آنها توجه کنیم.»
وکیلی صادقی در خاتمه در رابطه با دغدغه‌های داخلی در بحث تأمین مالی گفت: «ما در کشور نیروهای بسیار متخصصی داریم که به‌راحتی می‌توانند ریسک‌های مربوط به حوزه تخصص خود را کنترل کنند. ریسک اصلی در این حوزه ریسک حاکمیتی است. در حال حاضر نهاد رگولاتوری ما در دوره بلوغ خودش دچار تله خلاقیت شده است. بر این اساس با ذهن بنیان‌گذاران گذشته می‌خواهند به نیازهای جدید پاسخ دهند که عملاً شدنی نیست. برای زمین بازی جدید باید رگولاتوری جدید داشته باشیم.»