از سـیر تا پیاز کارمزد در ایران؛ خوب، بد، زشت

در همه جای دنیا وقتی دارنده کارت از خودپرداز بانک خودش وجه نقد می‌گیرد، دریافت این سرویس برایش رایگان است اما اگر با استفاده از شبکه بین‌بانکی پول نقد بگیرد باید کارمزد آن را بدهد. به عنوان مثال در آن کشورها دارنده کارت باید برای برداشت وجه از خودپرداز مبلغی یا درصدی از مبلغ تراکنش را به عنوان کارمزد بپردازد یا هزینه‌های خدمات سالانه برای هر کارتی ۱۵ دلار است که از مشتری گرفته می‌شود. همچنین اگر مشتری بخواهد از سرویس کارت به کارت استفاده کند باید ۱۵ دلار در سال بدهد اما در ایران شرایط به گونه دیگری است. می‌توانید یادداشت «اخذ کارمزد، گامی دیگر به سوی توسعه صنعت پرداخت» را نیز در راه پرداخت مطالعه کنید.

هر آنچه از کارمزد در ایران نمی‌دانستید

به عنوان نمونه در حال حاضر بانک‌ها در قبال خدمت انتقال وجه روی درگاه‌های اینترنت‌بانک و خودپرداز با توجه به مبلغ موجودی بین ۵۰۰ تا ۹۰۰ تومان از مشتری کارمزد می‌گیرند یا در قبال مانده‌گیری روی ATM صد تومان از حساب مشتری کم می‌کنند، در حالی که برای ارائه سرویس مانده‌گیری روی پایانه فروش یا درگاه اینترنت‌بانک کارمزدی از او نمی‌گیرند و هزینه ۱۲۰۶ ریالی آن را بانک صادرکننده کارت به شتاب و بانک‌ پذیرنده می‌پردازد؛ ۷۰۶ ریال برای بانک پذیرنده و ۵۰۰ ریال برای شتاب.

 .

ریز تقسیم کارمزد در انتقال وجه

این برنامه برای برداشت وجه هم تکرار می‌شود. در حالی‌که برای ارائه این سرویس، کارمزدی از مشتری گرفته نمی‌شود، بانک صادرکننده کارت رقمی معادل ۱۵/۱ درصد مبلغ تراکنش را به همراه عدد ثابت ۱۰۱۳ ریالی کارمزد می‌دهد که از این میزان ۱/۱ درصد مبلغ تراکنش سهم بانک پذیرنده است، ۰۵/۰ درصد مبلغ تراکنش نصیب صندوق مشاع می‌شود و عدد ثابت یعنی ۱۰۱۳ ریال هم به حساب شتاب می‌رود. همچنین برای اطلاعات بیشتر درباره کارمزد انتقال وجه در ایران مطلب «کارمزد انتقال وجه کارتی افزایش می‌یابد + جدول» در راه پرداخت را ببینید.

 .

آیا بانک‌ها برای پرداخت قبوض کارمزد می‌دهند؟

برای هر قبضی هم که مشتری با خودپرداز تسویه می‌کند، بانک صادرکننده کارت به جای او هزار و ۵۰۰ ریال به بانک پذیرنده و ۵۶۳ ریال به شتاب می‌دهد. این در حالی است که اساسا در نظام کارمزد ما تعرفه‌ای به عنوان کارمزدی که مشتری در قبال دریافت این سرویس‌ها باید بپردازد، تعیین نشده است.

 .

رقابت به چه بهایی؟

پیگیری این خبر ما را به دستورالعملی که بانک مرکزی برای دریافت کارمزد به بانک‌ها ابلاغ کرده بود، رساند و با این واقعیت روبه‌رو کرد که تمام بانک‌ها با نگرفتن این کارمزد در حال نقض قانون هستند و به خاطر در پیش گرفتن رقابت قیمتی به آن تن داده‌اند. می‌توانید برای اطلاعات بیشتر در این باره مطلب «تصمیم جدید در بانک مرکزی/دارندگان پوز به ازای هر تراکنش کارمزد می‌دهند» را در راه پرداخت بخوانید.

 .

شاپرک آمد، اما کارمزد، نیامد

زمانی که سر و صدای پا گرفتن شبکه الکترونیکی پرداخت کارت یا شاپرک بلند شد، دریافت کارمزد از فروشندگان یعنی پذیرندگان کارتخوان‌ها به عنوان یکی از نقاط قوت این پروژه مطرح بود، چراکه با قیمت‌شکنی و دخالت بانک‌ها در این بازار، به ‌مرور کارمزدی که از مغازه‌دارها گرفته می‌شد، حذف شد و تعادل بازار به هم خورد اما با آمدن شاپرک بنا بود دریافت این کارمزدها احیا شود و اساسا این موضوع یکی از اهداف بنیادین طرح بود. بر این اساس حتی در بخشنامه مقررات ناظر بر ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت اعلام شد باید بابت هر تراکنش موفق خرید معادل یک درصد مبلغ تراکنش و حداکثر ۲۰۰ تومان از مغازه‌دار گرفته شود که به ارائه‌دهنده خدمات پرداخت تعلق دارد اما این بخش از طرح بعد از گذشت نزدیک به دو سال از اجرای شاپرک هنوز مسکوت مانده است.

 .

آیا می‌دانستید برای هر خرید موفق باید کارمزد بدهید؟

همچنین از نیمه اردیبهشت‌ماه سال ۹۱ نیز دریافت کارمزد از پذیرندگان کارت بابت هر تراکنش موفق خرید الزامی شد. کارمزد بین‌بانکی برای هر تراکنش موفق خرید نیز همانند گذشته معادل ۷۰۶ ریال تعیین شد که از بانک صادرکننده کارت دریافت و ۲۵۰ ریال سهم مرکز شتاب، ۲۵۰ ریال سهم شاپرک و ۲۰۶ ریال سهم ارائه‌دهنده خدمات پرداخت می‌شود. همچنین می‌توانید یادداشت «مهران شریفی: کارمزد 200 تومانی از هر تراکنش معقول است» را در راه پرداخت بخوانید.

با تمام این اوصاف بانک مرکزی هنوز مجوز اعمال کارمزد برای پذیرندگان کارتخوان‌ها را به شاپرک نداده و این‌طور که پیداست می‌خواهد با ابلاغ دستورالعمل یا مصوبه جدیدی تغییراتی روی درصد سرویس‌رسانی در این بخش انجام دهد.

اطلاعاتی که در این مطلب ارائه شد از گزارش «پرداخت الکترونیکی در ایران روی چرخ کارمزد نمی‌گردد» که در شماره پنجم ماهنامه پیوست منتشر شده بود برگرفته شده است که توسط راه پرداخت برای شما گردآوری شده است.