پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نظر فعالان حوزه فاوا درباره وزیر تازه‌وارد ارتباطات و فناوری اطلاعات چیست؟ / سال سخت آقای وزیر؛ ماندن میان سه رکن حاکمیت، جامعه و کسب‌وکارها
زهرا داستانی/ اگرچه مدت زیادی از تکیه عیسی زارع‌پور بر صندلی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گذرد، اما همچنان حرف و حدیث‌ها درباره برنامه‌های این وزیر میان فعالان حوزه فناوری ادامه دارد. عدم اظهارنظر شفاف او درباره طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی، به‌خصوص در روز بررسی صلاحیتش در مجلس، همچنان با بازخوردهای مثبت و منفی از سوی فعالان به‌ویژه صاحبان کسبوکارهای حوزه فناوری روبه‌روست. برخی بیان پرابهام زارع‌پور در مجلس درباره این طرح جنجالی را از روی درایت او می‌دانند و برخی از درایت آقای وزیر که امکان پیش‌بینی آینده و سرنوشت فضای مجازی را از فعالان عرصه فناوری گرفته، دل‌نگران شده‌اند.
عیسی زارع‌پور، جوان‌ترین عضو کابینه ابراهیم رئیسی، از جمله وزرای محبوب کابینه دولت سیزدهم به حساب می‌آید؛ وزیری که با کسب 256 رأی موافق از مجلس زمام امور وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات را برای چهار سال در دست خواهد داشت. وزارتخانه‌ای که به‌تازگی نمایندگان مجلس به اهمیت و نقش آن در اداره مملکت پی برده و حساسیت خود را برای انتخاب وزیر اصلح این وزارتخانه بالا برده‌اند. شاید بتوان دلیل افزایش حساسیت نمایندگان به انتخاب وزیر ارتباطات را در سال‌های پیش و در بحران‌های متعدد اقتصادی و اجتماعی پیش‌آمده در کشور و نقش پررنگ فضای مجازی در مدیریت این بحران‌ها جست‌وجو کرد؛ بحران‌هایی که پای جهرمی را به دادسرای فرهنگ و رسانه نیز باز کرد. خودداری از اجرای اوامر قضایی در مورد فیلتر کردن اینستاگرام، عدم اجرای دستورات مقام‌های دولتی برای کاهش پهنای باند بین‌الملل، خودداری از محدودسازی پیام‌رسان‌های خارجی و انسداد فیلترشکن‌ها و وی‌پی‌ان‌ها از دلایل شکایت صداوسیما از آذری‌جهرمی بود.
اتفاقاتی که در سال‌های گذشته در بستر اینترنت کشور رخ داد، سبب شد بارها آذری‌جهرمی به دلایل متعددی از جمله عدم نظارت و کنترل کافی وزارت ارتباطات بر فضای مجازی کشور در حفاظت و حراست از اطلاعات مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی، به مجلس فراخوانده شود. در این سال‌ها حتی مجلس به طرق مختلفی بر امور مربوط به فضای مجازی ورود کرد. طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی بارها به صحن آورده و از دستور خارج شد؛ طرحی که با وجود مخالفت بسیاری از کاربران و کارشناسان همچنان برای مجلس‌نشینان مورد توجه است. تا آنجا که بیان غیرشفاف مواضع عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره این طرح به یکی از دلایل مخالفت برخی نمایندگان در روز بررسی صلاحیت این وزیر تبدیل شد. سیدغنی نظری از نمایندگان مخالف با عیسی زارع‌پور در روز بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی ارتباطات، دلیل مخالفت خود با زارع‌پور را فقدان رویه شفاف او عنوان کرد و گفت: «وزیر پیشنهادی به نمایندگان مخالف طرح صیانت از فضای مجازی می‌گوید که با این طرح مخالف است، بعد در کمیسیون فرهنگی که اعضای آن طراح این طرح بودند، بیان می‌کند که موافق طرح صیانت است. این روحیه وزیر قابل قبول نیست.»
هرچند زارع‌پور پاسخ روشن و شفافی به سؤالات نمایندگان مخالف در صحن مجلس نداد و شاید همین ابهام در برنامه‌هایش برای آینده فضای مجازی سبب کسب رأی اعتمادش از مجلس شد، اما همین رویه غیرشفاف او سبب شده جنجال‌ها درباره حضور او در وزارتخانه ارتباطات میان فعالان و کسبوکارهای حوزه فناوری ادامه‌دار باشد.
بیم و امید فعالان حوزه فاوا از آینده فناوری در دستان زارع‌پور
گرچه حالا بررسی صلاحیت عیسی زارع‌پور به‌عنوان وزیر معرفی‌شده از سوی دولت سیزدهم برای تصدی وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مجلس به پایان رسیده و حالا او با خیال راحت بر میز این وزارتخانه تکیه زده، اما همچنان کار بررسی و تحلیل برنامه‌ها و اقدامات وزیر جدید ارتباطات میان فعالان و صاحبان کسبوکارهای حوزه فناوری ادامه دارد. آینده حوزه فناوری یکی از دغدغه‌های آنهاست؛ بنابراین تحلیل رفتار وزیر تازه‌وارد و نقشه‌راهی که به دست او برای این حوزه ترسیم می‌شود، می‌تواند فعالان را نگران یا خوش‌بین به آینده کند. اما تحلیل برنامه‌ها و اظهارات عیسی زارع‌پور کدام حس را در فعالان و کسبوکارهای حوزه فناوری ایجاد کرده؛ نگرانی یا خوش‌بینی؟ سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران در کلاب‌هاوسی که هر چهارشنبه در این شبکه مجازی برگزار می‌کند، پاسخ این سؤال را از فعالان و کسبوکارهای حوزه فناوری پرسیده است.
سیاست‌ورزی آقای وزیر نظر فعالان را جلب کرد
رضا قربانی، عضو هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران معتقد است که طی ماه‌های اخیر فعالان صنفی به شناخت خوب و قابل قبولی از وزیر جدید ارتباطات رسیده‌‌اند. او عیسی زارع‌پور را فردی سیاست‌‌ورز می‌داند و می‌گوید: «زارع‌پور در روز بررسی صلاحیتش در مجلس سیاست به خرج داد و در مورد طرح صیانت اظهارنظر صریحی نکرد.» او با توجه به پیچیدگی طرح صیانت، اقدام وزیر در پاسخگویی به سؤال نمایندگان درباره این طرح را مثبت ارزیابی می‌کند و می‌گوید: «موافقت و مخالفت عیسی زارع‌پور با طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی، در روز بررسی صلاحیت وزیر ارتباطات تبعات خاص خود را در پی داشت و می‌توانست صنف را مقابل او قرار دهد.»
نگران از حلقه مدیران و واسطان وزیر
حسین اسلامی، رئیس هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران نیز می‌گوید: «آقای زارع‌پور جزء معدود افرادی است که مستقیماً با آقای رئیسی همکاری کرده و معتمد او به حساب می‌آید. رأی اعتماد مجلس به زارع‌پور باعث می‌شود که او بتواند با قدرت کار خود را در وزارتخانه آغاز کند.» او با اشاره به نقش و اهمیت کارگروهی در پیشبرد اهداف در حوزه فناوری کشور می‌گوید: «رئیس‌جمهور در نطقی بر حساسیت خود روی گروه تأکید کرد. این مسئله می‌تواند یک رویکرد مثبت در چینش تیم در این وزارتخانه مؤثر باشد. اگر وزیر ارتباطات تیم خود را با هماهنگی رئیس‌جمهور بچیند، از حمایت بیشتری برخوردار خواهد بود. البته رویکرد منفی این اظهارات رئیس‌جمهوری می‌تواند کاهش اختیارات وزیر برای انتخاب تیمش باشد.»
اسلامی با اشاره به برنامه‌های ارائه‌شده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیش از تصدی سمت وزیری می‌گوید: «معمولاً برنامه‌هایی که از سوی وزرا پیش از تأیید صلاحیت ارائه می‌شود، جهت اخذ رأی هستند و قابلیت اجرایی ندارند. اگرچه برنامه‌ای که عیسی زارع‌پور ارائه کرده، قابل قبول است، اما بسیاری از موضوعات مطرح‌شده در برنامه‌های او مربوط به اسناد بالادستی است و حتی نوشته و امضای برخی افراد در برنامه او وجود دارد.» او با اشاره به اهمیت و نقش حلقه مشاوران وزیر ارتباطات می‌گوید: «برنامه وزیر باید به یک برنامه عملیاتی و قابل پایش تبدیل شود، نه اینکه آرام‌آرام به سمتی حرکت کند که اتفاقات پیش‌آمده به اهداف از پیش تعیین‌شده تبدیل شود.»
او با اشاره به اهمیت نقش فرماندهی واحد حوزه فناوری‌های نوظهور در ایران می‌گوید: «معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور تمرکز بیشتری روی استارتاپ‌ها و به‌خصوص استارتاپ‌های فناوری‌محور دارد، شورای عالی فضای مجازی نیز یکی از سمت‌‌های مرتبطی است که نام افرادی چون صادق امامیان، رئیس ساترا برای تصدی دبیری این شورا به گوش می‌رسد. ترکیب این سه سمت به اضافه مدیران ارشد فناوری اطلاعات وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها که قاعدتاً باید CIOهای جدی‌ای باشند، بسیار اهمیت دارند. حلقه وصل و فرماندهی واحد این موضوعات هم بسیار مهم است.»
رئیس هیئت‌مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران با اشاره به اینکه نظام صنفی بدون تسامح و هرگونه هماهنگی نظرات خود را بیان می‌کند، از عملکرد برخی تشکل‌ها و افرادی که بلافاصله پس از معرفی وزیر ارتباطات به جای حمایت از برنامه‌ها از شخص او حمایت کردند، انتقاد کرد.
اقتصاد دیجیتال باید کلیدی‌ترین برنامه وزیر باشد
شهاب جوانمردی، مدیرعامل شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان (فناپ) تنها عامل یاری‌رسان به صنف و فعالان حوزه فناوری را مشخص‌بودن مسیر و اهداف وزیر عنوان می‌کند و می‌گوید: «اگر ما یک موضوع محوری و کلیدی نداشته باشیم و همه برنامه‌ها را برای پشتیبانی از آن کنار هم قرار ندهیم، مشخص نمی‌شود که قرار است نهایتاً این عملیات ما را به کجا برساند. ممکن است تعدادی جزیره روبه‌توسعه داشته باشیم، اما داشتن آنها در نهایت به یک هدف واحد منجر نمی‌شوند.»
او می‌افزاید: «با توجه به اینکه در تمامی برنامه‌های انتخاباتی موضوع اقتصاد به‌عنوان کلیدی‌ترین موضوع و دست‌مایه برنامه‌های دولت معرفی می‌شود، شایسته است که وزیر بحث اقتصاد دیجیتال و سهم دیجیتالی‌شدن اقتصاد را در رأس برنامه‌های خود قرار دهد.»
جوانمردی با اشاره به لزوم قرار گرفتن اقتصاد دیجیتال در برنامه‌های وزیر ارتباطات می‌گوید: «تنها در صورتی که این مهم در دستور کار وزیر قرار گیرد، مشخص می‌شود که برای رسیدن به هدف چقدر باید زیرساخت‌ها را توسعه دهیم، به چه مقدار منابع انسانی نیاز داریم، چه منابعی را باید به خدمت بگیریم، قوانین و مقررات چگونه باید از این موضوع پشتیبانی کنند، شرکت‌های نوپا چه مأموریتی باید داشته باشند و در نهایت، تعارضات، تهدیدات و موضوع امنیت باید به چه نحوی باشد. در آن صورت همه دانه‌های تسبیح پشت هم قرار می‌گیرند. اما اگر ما تعدادی برنامه گسترده داشته باشیم و بخواهیم در همه حوزه‌ها اقداماتی انجام دهیم، گرچه خوب است، اما به یک برنامه متعالی قابل اندازه‌گیری و تحول‌آفرین با جایگاه شایسته‌ای که فناوری اطلاعات و ارتباطات و فناوری‌های نو در دنیا پیدا کردند، منجر نخواهد شد.»
پیشنهادی به آقای وزیر؛ هدایت طرح صیانت با استفاده از توانایی بخش خصوصی
هاتف خرمشاهی، رئیس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران می‌گوید: «زارع‌پور در شرایطی وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات را از آقای جهرمی تحویل گرفته که تکلیف فرماندهی اقتصاد دیجیتال نامعلوم است.» او ضمن اظهار امیدواری از رقم‌خوردن چند اتفاق مهم در وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گوید: «داشتن یک ارتباط مشخص با چهار متولی اقتصاد دیجیتال از جمله وزارت بهداشت در حوزه سلامت دیجیتال، وزارت صمت در حوزه تحول دیجیتال، آموزش عالی کشور و وزارت ارشاد بسیار مهم است و وزیر جدید باید بتواند این ارتباط را ایجاد کند.»
خرمشاهی به ماجرای هک دوربین‌های امنیتی زندان اوین در روزهای اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «هک این دوربین‌ها به ما این موضوع را گوشزد می‌کند که امنیت سایبری موضوع بسیار مهمی است که نباید تحت تأثیر اتفاقات دیگر قرار گیرد. امنیت سایبری یکی از بخش‌های مهمی است که زارع‌پور باید به آن توجه داشته باشد.»
او بیان می‌کند: «موضوع بسیار مهم دیگر تعیین تکلیف اقتصاد درون‌بخشی است. تکلیف موضوعاتی نظیر پست‌بانک، حق و سهم دولت، فروش فرکانس‌ها، شرکت مخابرات به‌عنوان پیکره پیش‌‌برنده اقتصاد، مخابرات کشور، بازگشایی‌ها، FMC و از همه اینها مهم‌تر بخش رگولاتوری و سازمان تنظیم باید مشخص شود.»
رئیس مرکز نوآوری و تحول دیجیتال اتاق بازرگانی تهران به واکنش‌‌ها درباره اظهارنظر غیرشفاف وزیر در مورد طرح صیانت اشاره می‌کند و می‌گوید: «طرح صیانت بحث داغ این روزهاست. وزیر جدید می‌تواند با استفاده از بخش خصوصی، تمام انگیزه‌ها و قابلیت‌ها را برای هدایت درست طرح صیانت به کار بندد. طرح صیانت باید در یک فضای تعامل‌شده به سمت دولت بازگردد و به لایحه تبدیل شود.»
او با بیان اینکه چند بخش اصلی به‌عنوان نهادهای بخش خصوصی در اقتصاد دیجیتال ایفای نقش می‌کنند، می‌گوید: «نظام صنفی رایانه‌ای تهران و کشور، اتاق بازرگانی تهران و ایران، انجمن‌های ملی مانند انجمن فین‌تک و بلاکچین و انجمن‌های علمی و صنفی، افرادی از بخش خصوصی را در خود دارند که می‌توانند به وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای ایجاد گفتمان‌سازی درون بخش خصوصی یاری رسانند.» خرمشاهی می‌افزاید: «وزیر می‌تواند با گفتمان‌سازی درون بخش خصوصی، قدرت خود را برای تعامل با حاکمیت، نهادهای امنیتی و شورای عالی فضای مجازی افزایش دهد و چالش‌های بخشی را حل کند.»
همه‌چیز از طرح صیانت می‌گذرد
مهران ضیابری، مدیرعامل ترگمان، طرح صیانت را مهم‌ترین چالش حال حاضر فعالان و کسبوکارهای حوزه فناوری می‌داند و می‌گوید: «۹۰ درصد مسائلی که درباره آنها بحث می‌شود، ذیل طرح صیانت گنجانده شده و تا زمانی که این طرح تعیین تکلیف نشود، عملاً نمی‌توان از وزیر جدید انتظار عملکرد خوب و مناسب داشت.»
او می‌گوید: «مهم‌ترین نکته‌ای که در برنامه عیسی زارع‌پور دیده می‌شد، ارجاع او به اصل ۱۲۷ بود تا بتواند برای مجموعه‌ای از هماهنگی‌ها، اختیارات فراوزارتی را از رئیس‌جمهور دریافت کند. اما تا زمانی که تکلیف طرح صیانت مشخص نشود، حتی همان اختیارات فراوزارتی نیز نمی‌توانند کمک‌کننده باشند.»
فرماندهی واحد راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور
علیرضا کشاورز، دبیر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به بیانیه انتقادی منتشرشده از سوی سازمان نصر اشاره می‌کند و می‌گوید: «سازمان نصر در این بیانیه تأکید کرده که باید بحث فرماندهی واحد راهبری فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور با محوریت وزیر ارتباطات و در تعامل با صنف باشد.»
او با بیان اینکه نظام صنفی استان تهران برنامه‌هایی را جهت همسو کردن مجمع تشکل‌های صنفی آغاز کرده، می‌گوید: «سازمان نصر به‌دنبال هم‌افزایی و همسو کردن تشکل‌هاست؛ بنابراین با کنار هم قرار دادن این نکات می‌توان به مدلی مانند مدل وزارت صمت رسید.»
کشاورز می‌گوید: «در وزارت صمت مدیریتی تحت عنوان مرکز اصناف که نقطه اتصال وزارت صمت با اتاق اصناف است، وجود دارد. اما در وزارت ارتباطات هیچ نقطه‌ای برای تعامل با بخش خصوصی به شکل مشخص و هدفمند وجود ندارد. امیدوارم وزیر جدید برای این مسئله چاره‌ای بیندیشد.»
خطر بزرگ در کمین آقای وزیر
محسن عزیزی، کارشناس حوزه فناوری اطلاعات می‌گوید: «در برنامه عیسی زارع‌پور به‌خوبی چالش‌های حوزه فناوری مورد بررسی قرار گرفته، اما راهبردها و چالش‌های حوزه‌های گوناگون در این برنامه گاهی در تعارض با یکدیگرند؛ بنابراین ردپای دیگران را می‌توان در طراحی این برنامه دید. اگرچه استفاده از تجربیات دیگران می‌تواند راهگشا باشد، اما انسجام و همسویی برنامه باید رعایت شود. متأسفانه انسجام و همسویی در برنامه وزیر جدید دیده نمی‌شود.»
او بزرگ‌ترین چالش عیسی زارع‌پور در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را حکمرانی داده و حکمرانی دیجیتال می‌داند و می‌افزاید: «بعید به نظر می‌رسد بحث حکمرانی داده‌ها در دوره وزیر جدید هم به سرانجامی برسد؛ چراکه از برنامه ارائه‌شده وزیر این‌طور برمی‌آید که وزن تفکر اجرایی او بیشتر از تفکر سیاست‌گذاری است. این موضوع می‌تواند یک خطر بزرگ برای وزارتخانه باشد.»
دیدگاه آقای وزیر درباره طرح صیانت را در عمل باید دید
سادینا آبایی، مدیرعامل هلدینگ سیمرغ سامانه و رئیس هیئت‌مدیره اپراتور شبکه علمی کشور می‌گوید: «نحوه مدیریت وزیر می‌تواند بر برآیند فعالیت صنف اثرگذار باشد. اصناف باید جامعه را آرام نگه دارند تا با مطالبه‌گری غیرسیاسی خود بتوانند طرح صیانت را از دستور کار خارج کنند؛ چراکه برخی افراد با سیاسی جلوه‌دادن مسائل مدیریت اجرایی کشور برای مصارف تجاری و شخصی خود از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند.»
او برنامه ارائه‌شده از سوی عیسی زارع‌پور را نوعی تعارض‌شناسی می‌داند و می‌گوید: «یک برنامه خوب دارای ارکان راه‌حل، زمان اجرا و چگونگی اجراست. اما چنین ارکانی در برنامه وزیر جدید دیده نمی‌شود.»
مدیرعامل هلدینگ سیمرغ سامانه می‌افزاید: «مشخص است که وزیر جدید فردی تحصیل‌کرده با سوابق تحصیلی درخشان است، اما سؤال اصلی این است که آیا او می‌تواند مدیری توانمند نیز باشد؟ رسیدن به پاسخ این سؤال حداقل شش ماه زمان نیاز دارد.»
آبایی به ابهامات موجود در اظهارات عیسی زارع‌پور درباره طرح صیانت از کاربران در فضای مجازی اشاره می‌کند و می‌گوید: «گرچه نمایندگان از وزیر خواستند که نظر خود را درباره طرح صیانت به‌صورت آشکار بیان کند، اما هنوز مشخص نیست که او با این طرح موافق است یا مخالف؛ بنابراین باید منتظر عملکرد او در ماه‌های آتی بود و دیدگاه زارع‌پور درباره این طرح را در عمل مشاهده کرد.»
او به انتظاراتی که کسبوکارهای حوزه فناوری می‌توانند از وزیر ارتباطات داشته باشند، اشاره می‌کند و می‌افزاید: «حتی اگر زارع‌پور در دوران وزارت خود تنها به تحقق دولت الکترونیکی از طریق ایجاد شبکه ملی اطلاعات بپردازد، کفایت می‌کند؛ چراکه سایر موارد از دسترس او خارج است و فقط وقت وزیر را می‌گیرد. در این صورت راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، هم می‌تواند برای اصناف یک گردش مالی ایجاد کند و هم رضایت شهروندان را در زمینه دولت الکترونیکی جلب کند.»
آینده مشخص می‌کند که وزیر در طرح صیانت طرف چه کسی را می‌گیرد
افشین کلاهی، رئیس کمیسیون دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران با انتقاد از برنامه ارائه‌شده از سوی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گوید: «معمولاً برنامه‌هایی که از سوی وزرا به مجلس ارائه می‌شود، تشریفاتی و غیرکاربردی است؛ بنابراین دیدگاه افرادی که بر مسند وزارتخانه تکیه می‌زنند، مهم‌تر از برنامه‌های ارائه‌شده از جانب آنهاست.»
او سابقه تعامل نسبتاً خوب عیسی زارع‌پور با فعالان اقتصادی را نقطه قوت او می‌داند و می‌گوید: «از سوی دیگر ارتباط نزدیک وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با رئیس‌جمهور مسیر را برای او هموارتر خواهد کرد. با این حال عیسی زارع‌پور با این تناقض روبه‌روست که به سمت توسعه گام بردارد یا مقداری عافیت‌طلبی کند. با توجه به اظهارنظرهای وزیر راجع به شبکه ملی اطلاعات و طرح صیانت، به نظر می‌رسد او به حرکت به سمت توسعه و افزایش پهنای باند اینترنت کشور تمایل دارد، اما با توجه به فضای حاکم درباره طرح صیانت، نقشه‌راهی که عیسی زارع‌پور در ذهن طراحی کرده با مشکل مواجه خواهد شد.»
رئیس کمیسیون دانش‌بنیان اتاق بازرگانی ایران می‌افزاید: «زارع‌پور از یک طرف باید نظر حاکمیت را جلب کند و به دغدغه‌های امنیتی پاسخ دهد و از طرف دیگر باید تلاش کند با کاهش مجوزها فضای کسب‌وکار را بهبود بخشد. تنها آینده مشخص می‌کند که وزیر جدید طرف کاربران و مردم می‌ایستد و به سمت توسعه می‌رود یا طرف حاکمیت را می‌گیرد و در چارچوب‌های تعیین‌شده عمل می‌کند.»
طرح صیانت؛ تنبیه وزارت ارتباطات از سوی حاکمیت
رضا جمیلی، سردبیر هفته‌نامه کارنگ می‌گوید: «در برنامه ارائه‌شده از جانب وزیر ارتباطات، چشم‌انداز اقتصاد دیجیتال کشور به چشم نمی‌خورد. حتی دورنمایی که انتظار می‌رفت از وضعیت فعلی فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور ترسیم شود نیز در این برنامه گنجانده نشده است. می‌توان به‌صورت خوش‌بینانه‌ای فرض کرد که این خلأها به‌دلیل سیاست‌ورزی او در این برهه خاص بوده است.»
او می‌افزاید: «وزارت ارتباطات از ابتدای تأسیس خود از سه طرف مدام در معرض اتهام و سرزنش بوده است. از سویی حاکمیت با برداشت و تفسیر هم‌عرض و محدود به فضای مجازی نگاهی فرهنگی، ایدئولوژیکی و امنیتی به مسئله دارد. از سوی دیگر جامعه مدنی از این وزارتخانه انتظاراتی دارد که برطرف‌کردن آنها کار سختی است؛ انتظاراتی از جمله دسترسی به زیرساخت‌هایی که امروزه بخشی از حق و حقوق شهروندی محسوب می‌شوند تا اینترنت پرسرعت و سرویس‌های جهان‌شمول.»
سردبیر هفته‌نامه کارنگ می‌افزاید: «سمت سوم این معادله سرزنشگر که نقدهای خیلی جدی به وزارت ارتباطات دارد، اکوسیستم کسب‌وکار است. کسب‌وکار با معضلات زیاد اقتصادی و اجتماعی، از جمله مهاجرت نخبگان و مردم ناامید و گرفتار روبه‌روست. جامعه‌ای که هرگونه اختلال و عدم دسترسی به انتظارات آن می‌تواند نقدهای پررنگ‌تر و جدی‌تری را روانه کسب‌وکار کند.»
جمیلی می‌گوید: «حاکمیت با ارائه طرح صیانت نشان داده که نقدها و سرزنش‌هایی که به وزارتخانه ارتباطات و فناوری اطلاعات داشته، جدی است. حاکمیت حتی حاضر شده بخش زیادی از وظایف و اختیارات این وزارتخانه را سلب کرده و آن را به شکلی تنبیه کند.»
او به انتظارات فعالان از وزیر ارتباطات اشاره می‌کند و می‌گوید: «اقدام بزرگی که زارع‌پور در یک سال اول باید انجام دهد، برداشتن گامی در جهت نزدیک‌کردن منافع سه بخش حاکمیت، جامعه مدنی و کسب‌وکارهاست. این اتفاق رخ نخواهد داد، مگر با برداشتن گامی جهت معقولانه‌کردن انتظارات و برداشت رادیکال حاکمیت از این وزارتخانه.»
سردبیر هفته‌نامه کارنگ می‌افزاید: «امید است حاکمیت با یک‌دست‌کردن فضای سیاسی کشور اعتماد بیشتری به این وزارتخانه پیدا کند تا وزیر بتواند طی چند ماه اول، از قدرت چانه‌زنی خود جهت پیشبرد اهداف نام‌برده یاری بجوید. در حالت خوش‌بینانه شاید عیسی زارع‌پور بتواند یک امضای طلایی از ابراهیم رئیسی بگیرد، اما در حالت بدبینانه احتمال دارد جامعه مدنی و جامعه کسب‌وکار دوباره به محاق روند، در اولویت امور وزارتخانه قرار نگیرند و کماکان نگاه حکومت با عینک فرهنگی، امنیتی و ایدئولوژیک، نگاه غالب باشد.»
چشم‌اندازی برای صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ترسیم نشده است
علی عبداللهی، رئیس مرکز فناوری اطلاعات و توسعه اقتصاد هوشمند وزارت اقتصاد در نقد برنامه‌های وزیر ارتباطات برای این وزارتخانه می‌گوید: «برنامه‌ای که عیسی زارع‌پور ارائه کرده، به لحاظ ساختاری، یک برنامه راهبردی بلندمدت نیست؛ چراکه برنامه‌های راهبردی مبتنی بر ابرچالش‌ها نیستند؛ بلکه بر فرصت‌ها و نقاط قوت متمرکزند. این برنامه بیشتر بیان مجموعه‌ای از خط‌مشی‌های کلان و دیدگاه‌های وزیر است و تنها نقطه قوت آن مبتنی‌بودن بر اسناد بالادستی است.»
او با بیان اینکه در برنامه‌های وزیر ارتباطات چشم‌اندازی برای از صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات ترسیم نشده، می‌گوید: «کشورهایی موفق بوده‌اند که فناوری اطلاعات و ارتباطات را هم به‌عنوان صنعت و هم به‌عنوان یک عامل توانمندساز توسعه داده‌اند. اگر زارع‌پور بخواهد در این زمینه موفقیت‌آمیز عمل کند، باید نهادهای اهرم‌ساز را فعال کند.»
عبداللهی می‌گوید: «امیدواریم وزیر جدید بتواند از ابتدای کار، شورای عالی فضای مجازی را با خود همراه کند. ما در مقطعی از دولت الکترونیکی قرار داریم که همه سازمان‌ها برای خودشان سامانه‌های الکترونیکی راه‌اندازی کرده‌اند و در حال حاضر فرایندهای بین‌بخشی با مشکل روبه‌رو شده‌اند. وزیر برای حل این مشکل می‌تواند نقش خود را در همراه‌سازی شورای عالی فناوری اطلاعات و استفاده از ظرفیت‌های ریاست‌جمهوری به‌خوبی ایفا کند.»
تعهد به اصول اقتصاد دیجیتال؛ ضامن پیروزی آقای وزیر
صادق فرامرزی، مدیرعامل هلدینگ فناوری اطلاعات بانک صادرات با اشاره به پیشرفت‌های خوب دولت الکترونیکی در زمان آذری‌جهرمی در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات می‌گوید: «امیدواریم وزیر جدید نیز فرایند اجرای کامل دولت الکترونیکی را دنبال کند و به سرانجام برساند.»
او به تغییر تبصره ۳ ماده ۹۱ آیین‌نامه مبارزه با پول‌شویی در کمیته احراز هویت بانک مرکزی در زمان حضور عیسی زارع‌پور در معاونت فناوری قوه قضائیه اشاره می‌کند و می‌گوید: «کمک‌هایی که عیسی زارع‌پور در آن زمان برای تصویب این آیین‌نامه انجام داد، نشان می‌دهد که می‌توان به آینده شفافیت‌های مالی در اقتصاد دیجیتال کشور امیدوار بود. تعهد به اصول اقتصاد دیجیتال ضامن پیروزی وزیر جدید خواهد بود.»
امیدواری برای پذیرش نقش نصر در سیاست‌گذاری
مجید اورعی، عضو هیئت‌مدیره نصر تهران به انتظارات نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران از وزیر ارتباطات اشاره می‌کند و می‌گوید: «انتظاری که باید از وزیر ارتباطات داشته باشیم، این است که نگاه ایشان به نصر یک نگاه مشورتی نباشد، ما تجربه خوبی در دولت قبل داشتیم که به تدوین سندی در حوزه سیاست‌گذاری منجر شد. امید است بتوانیم در یک تعامل سازنده با وزیر، این جایگاه را تدوین کنیم که نصر می‌تواند در حوزه سیاست‌گذاری هم نقش داشته باشد. در ذیل این نگاه، نصر می‌تواند در زمینه انتخاب مشاوران وزیر نیز وارد شود.»
وزارتخانه ارتباطات در گود کشمکش سیاسی
آیدین عدالت، عضو هیئت‌مدیره نصر تهران با بیان اینکه برنامه عیسی زارع‌پور شباهت زیادی به یک برنامه استراتژیک دارد تا برنامه اجرایی، می‌گوید: «برنامه‌هایی که وزرا پیش از ورود به وزارتخانه ارائه می‌دهند، جهت کسب رأی اعتماد از مجلس است و نباید به عمق آن ورود کنیم، زیرا ممکن است پس از استقرار دولت و طی مراحل اجرایی، برنامه‌های وزرا بر اساس واقعیت‌های موجود تغییر کند.»
او اظهارنظر غیرصریح و غیرشفاف زارع‌پور درباره طرح صیانت را یکی از نکات مثبت او برمی‌‌شمارد و می‌گوید: «اخیراً به‌دلیل مسائل مربوط به فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بسیار سیاسی شده است. این در حالی است که این موضوع اصلاً به مسائل فنی این وزارتخانه مربوط نمی‌شود.»
عدالت می‌افزاید: «در 40 سال اخیر که بحث فضای مجازی مطرح نبود، این وزارتخانه بدون حاشیه به مسائل زیرساختی و فنی خود می‌پرداخت، اما اخیراً با داغ‌شدن موضوعات مربوط به فضای مجازی و آزادی بیان، این وزارتخانه در گود کشمکش سیاسی افتاده است. این موضوع کار وزیر را بسیار سخت می‌کند؛ چراکه در یک وزارتخانه فنی باید خیلی بااحتیاط راجع به مسائل سیاسی قدم بردارد.»
عضو هیئت‌مدیره نصر تهران می‌گوید: «تنها نگرانی از حضور عیسی زارع‌پور در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات این است که به جای خود وزارتخانه به حواشی دولت بپردازند. در این صورت ممکن است در راه‌اندازی دولت الکترونیکی و سرویس‌های داخلی دولت خیلی موفق باشد، اما ممکن است از پرداختن به قسمت مهمی از صنف، درآمد اقتصادی و تأثیر آن بر تولید ناخالص داخلی (GDP) غافل شود.»
