احمد سلمانی‌آرانی در گفت‌وگو با عصر تراکنش درباره مهاجرت بانک سپه به کربنکینگ جدید عنوان کرد / سامانه جامع بانکی امید؛ کامل‌ترین سامانه بانکداری متمرکز داخلی

هشت سال پس از مهاجرت ناموفق پیشین به سامانه بانکداری متمرکز، بانک سپه بالأخره موفق شد با روش بیگ‌بنگ تمامی اطلاعات بیش از 80 سامانه گوناگون پراکنده، بیش از 39 میلیون مشتری و 36 میلیون حساب بانکی در ایران را به سامانه جامع بانکی امید انتقال دهد. مقدمات اولیه برای این مهاجرت یک سال به طول انجامید تا در نهایت کلیه اطلاعات یک‌شبه و پس از یک قطعی ۲۴ساعته سراسری روی سامانه جدید منتقل شد. این مهاجرت به خودی خود پیچیده و پرخطر بود و ناکامی دوباره پیمانکاران بانک سپه در این مهاجرت می‌توانست آسیب‌هایی بر پیکره آن وارد کند، اما این کار با وجود رویارویی با چالش‌های بزرگی چون ادغام پنج بانک از جمله انصار، قوامین، حکمت ایرانیان، مهر اقتصاد و مؤسسه مالی ـ اعتباری کوثر در بانک سپه با موفقیت انجام شد. حالا یک سال از این مهاجرت می‌گذرد و بانک سپه روی ریل بانکداری نوین در حرکت است. با احمد سلمانی آرانی، مدیرعامل «شرکت رایانه خدمات امید» درباره چالش‌های پیش روی این مهاجرت و عواملی که به موفقیت این پروژه منجر شد، گفت‌وگو کرده‌ایم. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

تقریباً یک سال از استقرار کُربنکینگ جدید بانک سپه می‌گذرد و از ۲۱ تیرماه ۱۳۹۹ تمامی شعب و مشتریان بانک سپه از سامانه یکپارچه جدید بهره می‌برند. لطفاً ابتدا به ما بگویید که طی یک سالی که از استقرار کامل کربنکینگ جدید سپه می‌گذرد، چه اقداماتی در بانک سپه انجام شده است؟ لطفاً از فضای این یک سال در بانک سپه بگویید.

همان‌طور که می‌دانید با تدابیر مدیران عالی بانک سپه اجرای پلان دوم طرح توسعه سامانه جامع بانکی امید در سال 1397 مصوب شد. پس از برگزاری جلسه آغازین طرح در 28 فروردین‌ماه 1398، مراحل فازبندی کلان شامل اقدامات تحلیل شکاف، بومی‌سازی، استقرار و مهاجرت، تأمین زیرساخت و… طی مدت 15 ماه با موفقیت به اتمام رسید و در نهایت 20 تیرماه 1399 بهره‌برداری از سامانه جامع بانکی امید آغاز شد. نتیجه بررسی‌های تخصصی اهل فن در بانک سپه و شرکت امید، حمایت بی‌دریغ مسئولان بانک سپه و تلاش‌های شبانه‌روزی کلیه همکاران صف و ستاد در هر دو نهادِ بانک و شرکت، چیزی جز موفقیت در عملیاتی‌شدن سامانه جامع بانکی امید طی یک سال اخیر نبوده است.

تأمین زیرساخت مورد نیاز و آماده‌سازی بستر لازم جهت بهره‌برداری از سامانه بانکداری متمرکز از مهم‌ترین اقدامات صورت‌پذیرفته در راستای اجرایی‌شدن پروژه بود. تأمین زیرساخت و آماده‌سازی بستر لازم برای مهاجرت، یکی از بحرانی‌ترین مواردی بود که عدم تحقق آن زمان و هزینه پروژه را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌داد. این موضوع همزمان بود با اعمال تحریم‌های ظالمانه، افزایش بی‌سابقه نرخ ارز و فرایند طاقت‌فرسای ترابری تجهیزات زیرساختی که تأمین آنها را بسیار پیچیده کرده بود.

افزایش آگاهی و بالابردن مشارکت بین ذی‌نفعان اصلی پروژه از دیگر اقداماتی بود که بانک سپه برای مهاجرت به کربنکینگ جدید انجام داد. بانک سپه با برگزاری جلسات شبانه‌روزی متعدد آگاهی کارکنان و مدیران را در رابطه با کربنکینگ جدید افزایش داد. هدف از افزایش آگاهی، همسو شدن در اهداف و انجام امور و فرهنگ‌سازی کربنکینگ جدید در بین نیروهای ستاد بود. همچنین بانک سپه با سایر نهادهای دولتی و بالادستی نظیر دستگاه‌های نظارتی، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، افتا و… همراهی و هماهنگی ایجاد کرد که از کلیدی‌ترین اقدامات بانک سپه در جهت اجرای موفق پروژه بود.

همچنین تهیه برآورد و نیازسنجی صحیح زیرساخت مورد نیاز جهت انجام مهاجرت، انجام هماهنگی با سایر نهادها و آماده‌سازی بستر لازم در سامانه جامع بانکی امید از دیگر اقدامات بانک سپه برای استقرار کربنکینگ جدید بود. از آنجایی که چشم‌انداز بانک تحقق کامل طرح توسعه بانکداری متمرکز و استقرار کلیه سامانه‌های بانکی برای کلیه واحدهای ادغامی در بانک سپه بود، بنابراین این کار بدون برآورد و نیازسنجی زیرساخت امکان‌پذیر نبود.

هر پروژه‌ای بر مبنای اهداف اولیه‌ای طراحی می‌شود که ممکن است در مسیر انجام پروژه تغییر کند. آیا پروژه مهاجرت بانک سپه به اهداف اولیه خود پایبند ماند و آنها را محقق کرد؟

بنابراین یکی از اهداف اولیه پروژه آغاز عملیات مهاجرت بر اساس زمان تعیین‌شده بود. بدیهی است عنصر زمان در نتایج پروژه‌های بزرگ نقش‌آفرین هستند و بنا بر برنامه نوشته‌شده، زمان آغاز پروژه 28 فروردین 1398 بود و برآورد شد پس از انجام آموزش‌های اولیه به مدیران محصول بانک، فاز تحلیل شکاف سامانه‌های بانکداری متمرکز تا انتهای مرداد 1398 انجام شود. خوشبختانه این کار با درصد قابل قبولی انحراف از برنامه تحقق یافت. برآوردهای اولیه جهت تأمین تجهیزات و برقراری لینک‌های ارتباطی با سایر نهادهای نظارتی و… نیز تا نیمه مهر 1398 در نظر گرفته شده بود، اما به‌دلیل نوسانات نرخ ارز، عدم ترخیص تجهیزات به‌دلیل فشار تحریم و حوادث غیرمترقبه در سطح کشور، طبق زمان‌بندی اولیه انجام نشد و با تأخیر سه‌ماهه بالأخره به دست بانک رسید.

تأخیر سه‌ماهه در روند پروژه باعث شد تاریخ شروع بهره‌برداری به‌دلیل نزدیک‌شدن به عملیات پایان سال بانک، به سال بعد موکول شود. سال 1399 با انجام چهار مانور قبل از بهره‌برداری، کلیه اقدامات و فرایندها، کنترل و اصلاح شد و درنهایت 20 تیر 1399 سامانه جامع بانکی امید بانک سپه به بهره‌برداری رسید. هدف اصلی بانک سپه در فاز اول، مهاجرت سامانه‌های عملیاتی و بانکی بود که به لطف خدا و تلاش‌های شبانه‌روزی همه بخش‌ها، از جمله بانک، شرکت رایانه خدمات امید و شرکت داتین تحقق یافت. در فاز دوم، مهاجرت سامانه‌های ستادی بانک طبق زمان‌بندی مشخص انجام خواهد شد. البته بخش اعظم اقدامات تاکنون انجام شده و هم‌اکنون بانک سپه در آستانه بهره‌برداری از این سامانه‌هاست.

با توجه به صحبت‌های شما می‌توان نتیجه گرفت که پروژه مهاجرت بانک سپه به سامانه بانکداری متمرکز با موفقیت پیش رفته است. آیا این مهاجرت با چالش‌هایی هم روبه‌رو بوده است؟ مهم‌ترین و بزرگ‌ترین چالشی که بانک سپه برای مهاجرت با آن مواجه شده، چیست؟

احتمال تأمین تجهیزات بانکداری متمرکز و استقرار آنها بر اساس زمان‌بندی مشخص‌شده بزرگ‌ترین چالشی بود که انجام پروژه را با خطراتی مواجه می‌کرد. قرار بر این بود که تجهیزات بانکداری متمرکز تا تاریخ 30 شهریور 1398 تأمین شود، اما به‌دلیل مشکلات تحریم و ترخیص تجهیزات این موضوع طی مدت مقرر محقق نشد. با این حال، با همراهی نهادهای ذی‌ربط و پیگیری‌های مستمر و همکاری پیمانکاران تأمین‌کننده، ظرف مدت کوتاهی پس از مهلت مقرر تجهیزات بانکداری متمرکز تأمین و در بانک مستقر شد.

از دیگر چالش‌های پیش روی مهاجرت بانک سپه به سامانه بانکداری متمرکز، بومی‌سازی سامانه‌ها بود؛ سامانه‌هایی که در جریان مهاجرت بر اساس شکاف‌های شناسایی‌شده با تغییرات بسیاری روبه‌رو بود که به تبع آن زمان زیادی برای بومی‌سازی نیاز داشت، اما با برگزاری جلسات مدیریتی و کارشناسی، بومی‌سازی سامانه‌ها نیز با تبیین راهکارهای مفید انجام شد. ابتدا موضوعات تفکیک و سپس اولویت‌بندی شد تا روند بومی‌سازی سامانه‌ها تسهیل شود.

شناخت مدل داده‌ها و تطبیق سریع آنها از دیگر چالش‌های مهاجرت بانک بود. پیش‌بینی می‌شد این کار در مدت‌زمان کوتاهی انجام شود، اما نیازمند برگزاری جلسات شناخت متعدد و انجام مانورهای مربوطه بود. همین امر سبب شد زمان بیشتری برای شناخت مدل داده‌ها و تطبیق آنها صرف شود.

همچنین تعیین تکلیف برقراری ارتباط با وب‌سرویس‌های حاکمیتی نظیر ثبت احوال، گمرک و… زمان زیادی را به خود اختصاص داد و تلاش شد این عقب‌افتادگی از برنامه در مراحل بعدی با تلاش گروه پروژه جبران شود. مهاجرت خودپردازها به‌دلیل آزمون با سیستم جدید، همسو کردن پیمانکاران و عدم تأمین به‌موقع تجهیزات مربوط به سوئیچ، کار بسیار دشواری بود که با مدیریت حرفه‌ای و با اتخاذ بهترین روش، در کوتاه‌ترین زمان انجام شد. با این حال پروژه مهاجرت بانک سپه با برنامه‌ریزی و درایت مدیران عالی به سرانجام رسید. هم‌اکنون این سامانه بدون وقفه به مشتریان بانک بزرگ سپه خدمت‌رسانی می‌کند.

به نظر شما چه عواملی باعث شد این مهاجرت با موفقیت به انجام برسد؟

این مهاجرت بدون حمایت مدیران ارشد بانک و تعامل سازنده با شرکت‌های رایانه خدمات امید و داتین امکان‌پذیر نبود. خبرگی کارشناسان هر سه سازمان مذکور و تلاش خالصانه و پیگیری‌های بدون وقفه آنها سبب شد مسیر برای مهاجرت به سامانه بانکداری متمرکز هموار شود. همچنین همراهی سایر نهادهای دولتی و پیمانکاران بانک در مهاجرت موفق بانک سپه تأثیرگذار بودند.‌

شما در ابتدای صحبت‌تان به نقش شرکت داتین در موفقیت این پروژه اشاره کردید. این شرکت در مهاجرت موفق بانک به کربنکینگ جدید چقدر سهم داشته است؟

شرکت داتین به‌عنوان پیمانکار تأمین‌کننده سامانه برای بانک سپه و توسعه‌دهنده آن نقشی کلیدی ایفا کرده است. به‌جرئت می‌توان گفت که سامانه جامع بانکی امید کامل‌ترین سامانه بانکداری متمرکز داخلی است که در بانک سپه به بهره‌برداری رسید. همراهی، مشارکت و هم‌اندیشی مدیران و کارشناسان شرکت داتین در پیشبرد موضوعات فنی، قراردادی و فنی پروژه نیز بسیار مؤثر و تأثیرگذار بوده است، اما نباید از نقش شرکت رایانه خدمات امید به‌عنوان مجری اختصاصی پروژه غافل شد. بدون درک پیچیدگی‌ها و همراهی این شرکت انجام پروژه در زمان تعیین‌شده غیرممکن بود.

مهاجرت بانک سپه به کُربنکینگ جدید پروژه بزرگی بود. مخصوصاً که با ادغام پنج بانک همراه بود و همین موضوع بر اهمیت کار افزود. لطفاً درباره مهم‌ترین درس‌آموخته‌های مدیریتی و فنی این پروژه بگویید.

مهم‌ترین درس‌آموخته مهاجرت موفق سامانه بانکداری متمرکز بانک سپه، توجه به امر آموزش نیروهای صف بود که نقش کلیدی‌ای در روند مثبت اجرای پروژه داشت. روند انجام آموزش و فرهنگ‌سازی لازم نیز طبق برنامه زمان‌بندی برای آموزش مدیران مناطق و سپس در سطح شعب با موفقیت انجام شد. محوریت دوره‌های آموزشی کاربری سامانه جامع بانکی، آشنایی عملی با بخش‌های گوناگون سامانه بود که دید کافی برای تمام کارکنان شعب و ادارات را فراهم کرد. درس‌آموخته دیگر این پروژه لزوم توجه و اهمیت هماهنگی و تعامل با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و سایر نهادهای بالادستی بود که به انجام به‌موقع و کاهش ریسک پروژه کمک شایانی می‌کرد.