پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بنیان‌گذاران سپارکس در گفت‌وگو با عصر تراکنش / در حال دیزاین یک جریان سالم هستیم
مبادلات مالی در بستر آنلاین نیازمند استاندارد است؛ مدیران سپارکس این پلتفرم را آینده استاندارد مبادلات مالی می‌دانند. از همین رو محیطی را فراهم کرده‌اند که از محصولات فیزیکی تا انجام پروژه‌های گوناگون به‌عنوان محصولات مجازی در این بستر دادوستد شوند
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۴۶ / پرداخت ایمن و خریدوفروش امن در شرایطی که حجم قابل توجهی از دادوستد مردم در بستر اینترنت انجام می‌شود، بخشی از روال عادی دادوستد محسوب می‌شود. شهروندان دنیای دیجیتال اگر چندین بار قربانی کلاهبرداری‌های ریزودرشت نشده باشند، حداقل داستانی درباره آن را شنیده‌اند؛ از خالی‌شدن حساب بانکی گرفته تا پرداخت پول و عدم دریافت محصول خریداری‌شده. از طرفی فروشندگانی که محصول را برای خریدار ارسال کردند و دیگر رنگ پول آن را ندیدند هم کم نیستند.
کوتاه‌ترین مسیر و ساده‌ترین انتخاب این است که دور خریدوفروش اینترنتی را خط بکشید. برای خرید محصول به همان شیوه قدیمی در فروشگاه حاضر شوید و محصول‌تان را بخرید یا قفسه‌ها را از کالایی پر کنید که برای فروش آماده کرده‌اید. این شیوه اما در واقعیت دنیای امروز کاربرد کافی ندارد. زمان، امکان دسترسی به مراکز خریدوفروش و حتی حجم بالای کارهای روزانه، فرصتی برای مدیریت خریدوفروش در اختیارتان قرار نمی‌دهد.
هر چقدر هم که تجربه تلخی را گذرانده باشید، استفاده از فناوری برای بهره‌بردن از آن مطلوب‌تر از پاک‌کردن صورت‌مسئله است. سپارکس، پلتفرم دادوستد ایمن، یکی از راهکارهایی است که با تجربه یک داستان کلاهبرداری کار خود را آغاز کرد. داستان از عوض‌کردن یخچال قدیمی خانه بنیان‌گذاران سپارکس شروع شد. یخچالی که قرار بود، پول حاصل از فروشش به خیریه هدیه شود. بعد از آگهی‌کردن یخچال در دیوار، خانمی تماس می‌گیرد و با پرداخت یک‌سوم مبلغ یخچال به‌عنوان بیعانه وانتی فرستاده و یخچال را تحویل می‌گیرد. قبل از ارسال یخچال هم خریدار اعلام کرده بود، فعلاً پول کافی برای پرداخت در حسابش نیست و فروشندگان هم سخت نگرفتند و قرار شد کمی بعد پول را دریافت کنند؛ اما در نهایت یخچال قدیمی خانه‌شان ارسال شد و دیگر هیچ پولی دریافت نکردند.
داستانی تکراری برای شروع ایده‌ای جدید
اما این فقط قصه‌ای نبود که هیربد لطفیان و نسترن کچچیان تجربه کرده باشند. قصه‌ای تکراری بود که چندین‌بار درباره‌اش با دوستان و آشنایان گپ زدند و با تجربه‌های مشابه مواجه شدند و مدام به تعداد افرادی که درگیر کلاهبرداری در دادوستد بودند، اضافه می‌شد؛ لپ‌تاپ، پول، وسایل خانه، موبایل یا هر چیز دیگری در چنین روندی از دست رفته بود. این قصه انگیزه‌ای شد برای جست‌وجو، مطالعه و تحقیق این زوج درباره کلاهبرداری‌های اینترنتی در روند خریدوفروش آنلاین کالا. آنها یک تجربه ناخوشایند را به کسب‌وکاری هنرمندانه برای ایمنی در دادوستد تبدیل کردند.
نسترن کچچیان و هیربد لطفیان زوج هنرمندی هستند که حوزه کاری‌شان، طراحی و دیزاین است. آنها فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبا از دانشگاه تهران و در حرفه خود آدم‌هایی سرشناس هستند. نگرش این زوج به کسب‌وکارشان بیش از اینکه بر پایه سود و سرمایه باشد، حاصل عشق و انسان‌دوستی است. این را از صدای خنده‌هایشان وقتی درباره حل‌شدن مشکل کاربران سپارکس می‌گویند، احساس می‌کنید. یکی از هم‌بنیان‌گذاران، زنی قدرتمند و کاملاً منعطف در مقابل هر آن چیزی است که در روال معمول زندگی به‌عنوان مشکل از آن حرف می‌زنیم. لطفیان هم از آن دست آدم‌هایی است که می‌خواهد مسائل را حل کند. به قول خودش مسئله در سپارکس باشد یا هر جای دیگری، فرقی نمی‌کند؛ او به حل‌کردن فکر می‌کند.
این زوج از نوروز ۱۳۹۷ بعد از تحقیقات گسترده و مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای، شروع به کار کردند. بعد از چهار الی پنج ماه به این نتیجه رسیدند که باید کار را به شکل جدی آغاز کنند. در نهایت نیز از سال ۱۳۹۷ تا ۱۳۹۸ محصول ساخته می‌شود و مرداد ۱۳۹۸ نمونه اولیه سپارکس رونمایی و دی‌ماه محصول نهایی ارائه می‌شود. اولین کاربر سپارکس، ابتدای سال ۱۳۹۹ این مجموعه را پیدا کرد. هم‌بنیان‌گذاران سپارکس زیبایی کار خود را در لحظه‌ای می‌دانند که کاربر پیش از هر تبلیغی به‌دلیل احساس نیاز این مجموعه را پیدا کرد. پاسخ به نیاز مخاطب و نیازسنجی مناسب و علاوه بر آن یافتن راهکار مناسب برای ایجاد فضایی ایمن در جریان دادوستد، نقطه‌عطفی بود که باعث شد اولین پیام، ساعت ۲ بامداد یکم فروردین ۱۳۹۹ در سیستم چت آنلاین سپارکس دریافت شود.
داستان مواجه‌شدن سپارکسی‌ها با اولین کاربرشان هم از آغاز سال 1399 شروع شده است. شب سال نو، لحظه‌ای که اصلاً انتظار نداشتند، متوجه می‌شوند یک کاربر درباره ساخت دادوستد در سپارکس پیام داده است. آنها این لحظه را بسیار هیجان‌انگیز و انگیزه‌بخش می‌دانند. یک کاربر دادوستدی ساخته که بر اساس آن یک دستگاه پلی‌استیشن از کنگاور کرمانشاه به سمت اندیشه تهران ارسال شود. مشکل فردی که نگران دادوستد خود بوده، برای نخستین‌بار در سپارکس حل می‌شود. او برای ساخت یک دادوستد ایمن جست‌وجو کرده و سپارکس را راهکاری مناسب تشخیص داده بود.
کاربران، سپارکس را پیدا کردند
مشکل مشترک آنهایی که قصد دادوستد آنلاین دارند، حالا با سپارکس در حال حل‌شدن بود. ایمنی در دادوستد، هدفی بود که همه تحقیقات و مطالعات در چند ماه گذشته بر پایه آن انجام شده بود و بعد از تلاش‌های بسیار، همه این مطالعات و تحقیقات در حال ثمردهی بودند. دادوستد ایمن، نیازی واقعی برای یک فرد بود و او به‌دنبال نیاز خود راهکاری پیدا کرده بود. پاسخ به نیاز کاربران از همان لحظه شروع شد. سپارکس از یک حرکت حاشیه‌ای به یک حرکت محوری و اصلی زندگی این زوج تبدیل شد. استارت‌آپ آنها در مدت‌زمانی خیلی کوتاه، هفته‌ای بین پنج تا هشت درصد رشد کرده بود.
کچچیان با ابراز خرسندی نسبت به رشد سپارکس می‌گوید: «ساخت بستری ایمن برای دادوستد، کاری بود که در کنار حرفه اصلی خودمان دنبال می‌کردیم. این یک حقیقت است که استارت‌آپ، یک شرکت بالغ نیست. همین موضوع هم باعث شد قدم‌به‌قدم با کاربران‌مان رشد کنیم. سال گذشته سپارکس با ما عجین شد. راه و چاه را پیدا کردیم و سپارکس بخشی از زندگی‌مان شد. ما با درونی‌ترین احساسات آدم‌ها درباره روند دادوستد آشنا شدیم. سپارکس راهکاری است که افراد خودشان آن را پیدا کردند. تنها کار هوشمندانه ما این بود که افراد را هدایت کردیم تا سپارکس را بیشتر بشناسند.»
لطفیان درباره روندی که باعث استقبال کاربران از پلتفرمی شد که امکان دادوستد ایمن را فراهم کرده بود، می‌گوید: «برنامه و نیت ما تجاری‌سازی یک پلتفرم نبود. ما حقیقتاً قصد ارائه راه‌حل برای پیشبرد جریانی ایمن در دادوستد را داشتیم. از همین رو محتوایی که تولید کردیم، در همه بخش‌های تصویری و نوشتاری در راستای آموزش به مخاطبان بود. آنچه برای ما در سپارکس بسیار مهم است، آموزش درباره رفتارهای ایمن مالی است. این موضوع بسیار مهم است که چه کارهایی را باید برای پیشبرد دادوستد ایمن انجام دهیم و چه‌کارهایی خطرآفرین است.»
اقبال عمومی در استفاده از سپارکس
کاربران تقریباً در هر نقطه‌ای از ایران در سپارکس دادوستد ثبت کرده‌اند و از ۳۱ استان کشور ۳۰ استان با سپارکس همکاری داشته‌اند. ارتباط مؤثر پلتفرم سپارکس با کاربران از آنجایی مشخص می‌شود که برخی فروشندگان از ۱۱۷ شهر به شکل روزانه در سپارکس دادوستد ثبت کرده‌اند. برقراری ارتباط مؤثر بین پلتفرم و کاربران در روندی که قرار به شکل‌گیری یک دادوستد ایمن است، اهمیت قابل توجهی دارد. هر چقدر که بستر شکل‌گیری این ارتباط ساده و روان باشد، امکان استفاده دوباره از چنین پلتفرمی برای شکل‌گیری دادوستدی امن افزایش پیدا می‌کند.
سپارکس قدم‌به‌قدم با کاربر به بلوغ رسیده و بر ویژگی‌های آن اضافه شده است. بنیان‌گذاران سپارکس با توجه به بازخورد و نیازهای کاربران‌شان برنامه‌ریزی کردند و این پلتفرم را ارتقا دادند. برای مثال در حال حاضر در سپارکس کالای مجازی دادوستد می‌شود. این موضوع به‌طور مستقیم بر اساس نیاز کاربران ایجاد شده است.
شعار سپارکس از ابتدا تا امروز تغییری نکرده و بنیان‌گذارانش از این شعار نتیجه مناسب را گرفته‌اند. این در حالی است که با توجه به سابقه کاری‌شان در زمینه برندینگ و دیزاین، دسترسی به شاخص‌های این موضوع بسیار گسترده است. اعتماد میان خریدار و فروشنده نیز با همین شعار که رفته‌رفته به واقعیت تبدیل شد، شکل گرفته است؛ اعتمادی که از دل نیازهای کاربران برآمده است.
اعتمادسازی، قلب تپنده سپارکس
اعتمادسازی برای حضور در بستری که قرار است جریان اعتماد را بین کاربران خود تقویت کند، کار ساده‌ای نیست. شما قرار است به یک پلتفرم ایمن وارد شوید، ضلع سومی را در روند دادوستد خود به رسمیت بشناسید و برای جلوگیری از هر خطر و آسیبی از این ضلع سوم به‌عنوان واسطه کمک بگیرید. چطور می‌شود چنین اعتمادی را ایجاد کرد و مدام احساس رضایت خاطر را در کاربران زنده نگه داشت. از طرف دیگر بهتر است سپارکس پیش از اینکه اعتماد در یک دادوستد را ایجاد کند، اعتماد کاربران را به دست آورد. یکی از ویژگی‌هایی که این اعتماد را تشدید کرده، آن است که در سپارکس ادبیات ویژه سپارکس خلق شده است. بخش قابل توجهی از اعتماد نیز حاصل همین ادبیات است.
واژه رایج درباره روند خریدوفروش، «معامله» است، اما در سپارکس ادبیات متفاوتی رواج دارد؛ بنابراین نیازی به استفاده از واژه‌های مرسوم نیست. واژه‌ها کاملاً هوشمندانه و بر اساس ایجاد امنیت خاطر و آرامش در ذهن کاربر، شکل می‌گیرند؛ استفاده از واژه «دادوستد» و مهم‌تر از آن واژه‌ای که درباره «ایمن‌سازی وجه» در سپارکس به کار برده می‌شود، از این دست هستند. بر اساس ادبیات تنظیم‌شده در سپارکس گفته نمی‌شود «وجه نزد این پلتفرم بلوکه شد» یا «وجه در سپارکس ماند»؛ بلکه گفته می‌شود «وجه نزد سپارکس ایمن‌سازی می‌شود». بنیان‌گذاران سپارکس معتقدند این واژه خیلی مهم است، چون در واقع وجه را ایمن می‌کنند. کاربر تصمیم گرفته وجه خود را نزد سپارکس ایمن کند و سپارکس هم تصمیم گرفته این کار را به بهترین شکل ممکن، انجام دهد.
به نظر می‌رسد استفاده از این واژه‌ها کمک کرده تا کاربران به سپارکس اعتماد کنند. کچچیان در این‌باره معتقد است: «روند کلی همیشه به این شکل است که شما اول یک منطق موضوعی را مورد بررسی قرار می‌دهید، بعد بر اساس احساس، تصمیم نهایی را می‌گیرید. طبق آن چیزی که در خاطره‌ها می‌ماند، شما با تداعی احساسات‌تان بر اساس خاطرات برنامه‌ریزی می‌کنید.»
لطفیان هم درباره اعتمادسازی برای کاربران می‌گوید: «نکته‌ای که باعث شد کاربران از سپارکس راضی باشند، برخورد صادقانه پشتیبانی سپارکس بود. ما تعداد قابل توجهی مراجعه‌کننده داشتیم که جای دیگری درگیر کلاهبرداری شده بودند، اما برای پیداکردن راهکار به ما مراجعه کردند. این افراد ساعت‌ها با سپارکس وارد گفت‌وگو شدند تا زمانی که به هدف و جواب نهایی رسیدند. ما همه سعی خودمان را می‌کنیم که به نیازها و سؤالات کاربران‌مان در لحظه پاسخ دهیم. ما هیچ نیازی به شوآف، جلوه‌گری و تطهیر خودمان به‌دلیل رفتارهای قبلی‌مان نداریم. عملکرد و برنامه‌ریزی‌های سپارکس به گونه‌ای است که رفتارهای انسانی و عشق کاملاً درک شود.»
یکی از مشکلات در روند جاری مدیریت مالی آن است که متأسفانه حقوق افراد به‌طور شفاف به آنها توضیح داده نمی‌شود و همین موضوع امکان تجربه‌ای ایمن در دادوستد را از افراد سلب می‌کند. سپارکس مجموعه‌ای از افرادی است که به کار خود باور دارند و تمام تلاش‌‌شان را می‌کنند تا به نتیجه برسند. این موضوع در ادبیات، طراحی، انتقال مفاهیم و البته رفتار سپارکس نقش دارد. مدیران سپارکس تلاش می‌کنند به اصالت انسانیت پایبند باشند و خیرخواهی را در رفتار خود به شکل عینی نمایش دهند.
خود را جای کاربر بگذار
ایجاد احساس مشترک با کاربران و درک تجربه افراد درباره نگرانی از یک دادوستد، موقعیتی را در سپارکس ایجاد کرده که در هر لحظه از مدیریت یک دادوستد ایمن، به‌دنبال بهترین تجربه کاربری برای افراد باشند. درک این شرایط سیستم را پویا خواهد کرد. این زوج کارآفرین در هر لحظه از پیشبرد برنامه‌های سپارکس به عمل می‌کنند که گویی در حال ساخت بستری امن برای دادوستد خود هستند؛ اما رویکرد سپارکس برای اتباع خارجی چیست؟ در شرایطی که این روزها اتباع خارجی با مشکلاتی در جریان‌های مالی خود مواجه می‌شوند، توجه به این قشر از جامعه اهمیتی ویژه دارد.
کچچیان ارائه خدمت به اتباع خارجی را نیز موضوع مهمی می‌داند و درباره این موضوع می‌گوید: «خیلی دوست داریم به اتباع افغان هم خدمات ارائه داده و برای آنها کاری انجام دهیم. چند نفر از کاربران درخواست خدمات کرده بودند که کد ملی نداشتند. بعد از پیگیری‌های پشتیبانی متوجه شدیم که این افراد اتباع خارجی هستند و اصلاً کد ملی ندارند و خواستار دریافت خدمات با شماره پاسپورت شدند. متأسفانه فعلاً امکان ارائه خدمت وجود ندارد، اما به‌طور جدی موضوع را در دستور کارمان قرار داده‌ایم و به‌زودی راهکاری برای این افراد ارائه خواهیم داد.»
برای تمام خدمات سپارکس مطالعه و پژوهش‌های گسترده‌ای انجام می‌شود. بر همین اساس برای ایجاد احساس امنیت و رضایت در هر دو طرف دادوستد، تصمیم بر آن شده حساب هر دو نفر شارژ شود. این تعهد برای سپارکس خیلی مهم است و تا جایی که قوانین کشور اجازه دهد، این موضوع را انجام می‌دهند. یکی از جریان‌های فکری زیرساختی در سپارکس این است که «او، من است.» بر اساس همین جریان فکری، برای ایجاد پلتفرمی تلاش می‌شود که مدام با نیاز کاربران به‌روزرسانی و امکانات مورد نیاز ارائه می‌شود.
روند احراز هویت موضوعی است که در اغلب پلتفرم‌های ایمن‌سازی دادوستد به آن توجه جدی می‌شود. هر چقدر که پروسه احراز هویت در این پلتفرم‌ها ساده‌تر و البته دقیق‌تر انجام شود، میزان امنیت این پلتفرم هم افزایش می‌یابد. در روند احراز هویت سپارکس، نکته‌ای که خیلی مهم است، همخوانی اسم، کد ملی و شماره‌حساب است. به همین سادگی احراز هویت کاربر انجام و در نهایت امکان ساخت دادوستد برای او فراهم می‌شود. همچنین راهکاری از نظر امنیتی و کنترل فنی، پیاده‌سازی شده تا روند این دادوستد فقط برای طرفین آن دادوستد قابل مشاهده باشد. بر اساس این پروتکل از نظر امنیتی هیچ‌کس نمی‌تواند وارد دادوستد دیگری شود.
دایره انتخاب بی‌پایان سپارکس
در حال حاضر پلتفرم‌های ایجاد امنیت خریدوفروش گوناگونی وجود دارد، اما چه چیزی باعث می‌شود افراد برای ساخت یک دادوستد از پلتفرم سپارکس استفاده کنند؟ در همین نقطه است که مزیت رقابتی، اهمیت و نقش پررنگ خود را نشان می‌دهد. ذهن خلاق و نگرش متفاوت به کاربر یا مشتری موضوعی است که باعث شده بنیان‌گذاران یک استارت‌آپ بتوانند ادعای خود را به کاربران‌شان ثابت کنند و شرایط مطلوب و همچنین متفاوتی را ایجاد کنند تا کاربر در هر بازاری محصول آنها را انتخاب کند؛ اما به اعتقاد بنیان‌گذاران آن، مزیت رقابتی یا دلیل انتخاب سپارکس از طرف کاربران محدود نکردن کاربر در روند دادوستد ایمن سپارکس است.
پلتفرم‌های گوناگونی روند دادوستد یا به قول خودشان معامله را برای کاربران ایمن می‌کنند؛ اما هر یک جامعه هدف خاصی را انتخاب کرده‌اند. این در حالی است که هر دادوستدی از هر نقطه‌ای در ایران قابلیت ایمن‌سازی در سپارکس را دارد. ساخت دادوستد ایمن در بستر سپارکس تنها در یک دقیقه قابلیت اجرایی‌شدن دارد. برای مثال شغل یک کاربر تعمیرات کالای خانگی است و نیازمند دسترسی به ابزار کار خود از مرکز کشور است؛ هیچ بستر دیگری مگر سپارکس امکان دادوستد را برای او فراهم نخواهد کرد. کاربران سپارکس بعد از مدتی به این باور می‌رسند که برای انجام دادوستد به هیچ‌جایی به‌جز سپارکس نمی‌توانند اعتماد کنند.
کچچیان به سیستم پرداخت کارمزد در پلتفرم‌های مختلف اشاره کرده و ادامه می‌دهد: «در برخی پلتفرم‌ها این هزینه تا حدی بالاست که کاربر مجبور به پرداخت کارمزدی هم‌قیمت با محصول خود می‌شود. یا حتی در بعضی پلتفرم‌ها اعلام می‌کنند که اگر می‌خواهید خدمات پرداخت ایمن داشته باشید، باید در آن پلتفرم آگهی ثبت کنید. این در حالی است که کاربران سپارکس هیچ محدودیتی ندارند و شما می‌توانید بر اساس آنچه در چارچوب قوانین دادوستد جمهوری اسلامی ایران امکان دارد، دادوستد خود را ایمن کنید. برای مثال در سپارکس خریدوفروش طلا، ارز و دخانیات ممنوع است.»
سپارکس محیطی را فراهم کرده که در آن از پروژه‌های برنامه‌نویسی گرفته تا پروژه‌های آموزشی به‌عنوان محصولات مجازی دادوستد می‌شوند. مدیران این پلتفرم معتقدند سپارکس یک رفتار مالی در بستر اینترنت است؛ بنابراین همه اموری که مربوط به روند مالی در اینترنت است با آن ایمن می‌شود. سپارکس مدام در حال به‌روزرسانی است و بر اساس همین به‌روزرسانی به رشد و بالندگی نزدیک می‌شود.
پلیس فتا دچار حجم بالای کاری است و در این روند شلوغ، دیگر امکان رسیدگی به جریان کلاهبرداری در خریدوفروش‌هایی مانند یک اکانت اینستاگرام را ندارد؛ همین موضوع، دادوستد محصولات غیرفیزیکی را بسیار حساس‌تر کرده است. دیگر خبری از یک کالای فیزیکی و حمایت‌ها و آموزش‌های معمول برای این دادوستد وجود ندارد. کاربران با مجموعه‌ای از محصولات مواجه می‌شوند که برای دادوستد آن باید رویکرد متفاوتی داشته باشند. در همین راستا کاربران سپارکس به شکل قابل توجه و خلاقانه‌ای دادوستد را برای محصولات غیرفیزیکی در بخش نظرات و پیشنهادات به شکل کامل توضیح داده‌اند. این موضوع باعث شده سپارکس برای دادوستد این محصولات هم برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری کند.
آنچه در پشتیبانی سپارکس در حال جریان است، مدام تحلیل و بررسی می‌شود تا نیاز کاربران بهتر شناسایی شود. در راستای تحلیل این رفتارها، مجموعه‌ای از مراجعات مورد بررسی قرار گرفت که کاربران محصولاتی متفاوت از جمله دامین، اکانت بازی و اکانت اینستاگرام را دادوستد کرده بودند. کاربران با خلاقیت خود سعی در مدیریت این موضوع داشتند. این در حالی بود که دسته‌بندی دادوستد سپارکس در ابتدا با چارچوب کالای دسته دوم و نو تعریف شده بود. این نیاز باعث شد برنامه‌ریزی‌های لازم انجام شود تا به‌زودی پروژه‌ها و خدمات هم به دسته‌های دادوستد سپارکس اضافه شود.
رشد سپارکس همراه با نیاز کاربران
حرکت گام‌به‌گام سپارکس و رشد آن همراه با نیاز و خواسته کاربران، شاید خاص‌ترین ویژگی این پلتفرم باشد. روند رشد و تغییر و تحول را از روز نخست کار عملیاتی سپارکس تاکنون می‌توان رصد کرد و مورد توجه قرار داد. جالب است که ثبت جریان دادوستد در ابتدا فقط برای فروشنده ممکن بود. روند ثبت دادوستد در این مرحله به شکلی بود که حتی اگر خریدار هم قصد داشت از امکان دادوستد ایمن استفاده کند، باید فروشنده را قانع می‌کرد که دادوستد را در سپارکس انجام دهد. در مراحل ابتدایی دسترسی به فروشنده برای هدایت به سمت سپارکس ساده‌تر بود و در مقابل دسترسی به خریداران بسیار سخت یا حتی غیرممکن بود. همچنین این فروشنده است که می‌خواهد محصول خود را پیش از اینکه پول دریافت کند، برای خریدار ارسال کند؛ بنابراین از مسیر فروش کالا راهنمایی لازم شکل گرفت و سپارکس به سمت ارائه خدمت به خریداران رفت و از همین نقطه ارتباط خریدار و سپارکس نیز شکل گرفت.
هیربد لطفیان معتقد است که کاربران، سپارکس را ساختند و گفتند این پلتفرم دقیقاً چه باشد. سپارکس بر روند دادوستدها نظارت می‌کند و مسیری ایمن را برای کاربران به وجود می‌آورد: «آن چیزی که سپارکس تا اینجا در اختیار دارد، باعث شده آینده باابهت‌تر و زیباتری را برای آن متصور شویم. سپارکس شرایطی را فراهم کرده تا کاربران دادوستد خود را با ایمنی بیشتر انجام دهند. تا آخرین لحظه‌ای که سپارکس کار می‌کند، این موضوع قطعاً قلب و هسته آن خواهد بود. در حقیقت کاربران نیاز خود را مطرح می‌کنند و ما با توجه به نیاز کاربران سپارکس را توسعه می‌دهیم.»
مدیران سپارکس همواره بر این موضوع اصرار دارند که دادوستد ایمن را به کاربران خود ارائه می‌دهند؛ نه امنیت در دادوستد. دلیل این تفکر نیز آن است که امنیت را نمی‌توان به وجود آورد، اما ایمنی را می‌توان ایجاد کرد. امنیت با از بین رفتن احتمال وقوع یک خطر ایجاد می‌شود؛ اما ایمنی امکانی است که به افراد داده می‌شود تا شرایط فعالیت در فضای ناامن را داشته باشند. واقعیت این است که به هر حال کلاهبردار وجود دارد، در پیشرفته‌ترین و اخلاق‌مدارترین نقاط دنیا هم هنوز کلاهبرداری شکل می‌گیرد. از طرف دیگر حداقل فعلاً امکان ریشه‌کن‌شدن این موضوع وجود ندارد. بالأخره هر جایی پولی هست، خطر دزدی هم وجود دارد. همین موضوع باعث شد تا سپارکس، به‌عنوان سامانه دادوستد ایمن معرفی شود؛ نه سامانه دادوستد امن.
رشد سپارکس بر پایه دانش
نسترن کچچیان با اشاره به پشتوانه علمی هم‌بنیان‌گذاران سپارکس می‌گوید: «هر آنچه در سپارکس ساخته‌ایم، حاصل پشتوانه علمی بااصالت‌مان است. ما در دانشگاه یاد گرفته‌ایم دیزاینر باشیم. حالا هم در سپارکس، دیزاینر کارآفرین هستیم. باور ما این است که یک دیزاینز در پایه‌ترین تعریف خود، فردی است که تلاش می‌کند معضلی را حل کند. از همین روست که در عمق وجود ما حل‌کردن مسائل نهادینه شده است. در حقیقت مزیت رقابتی سپارکس این است که ما در حال دیزاین یک جریان سالم هستیم. متخصصان و فعالان حوزه فناوری مالی پیگیری‌های لازم را برای ایجاد فضای بهتری در این حوزه انجام می‌دهند. از همین رو تصور ما این است که لزومی ندارد کسب‌وکارها در این روند ورود کنند.»
چندی پیش و بعد از فعالیت کوتاهی، این پلتفرم دادوستد ایمن به‌عنوان شرکت خلاق پذیرفته شد و جزء پنج تیم منتخب معاونت علمی فناوری ریاست‌جمهوری قرار گرفت. سپارکس در الکام‌استارز نیز حاضر شد و مقام هشتم را به دست آورد. مدیران سپارکس معتقدند، همه امور را طبق دستورالعمل اجرا می‌کنند؛ از همین رو امور اداری و قانونی را با آرامش پیگیری کرده و هرگز آن را سدی برای توسعه عملکرد خود نمی‌دانند. سپارکس به نقطه‌ای از تمایز در توسعه کسب‌وکار خود دست پیدا کرده که نمی‌توان آن را با پول و نیروی کار به دست آورد. این نقطه درونی‌ترین احساس کاربرانی است که می‌خواهند از امکانات دادوستد ایمن استفاده کنند و این موضوع فقط با جست‌وجو، مطالعه و پژوهش شکل می‌گیرد.
رشد یک پلتفرم و افزایش احساس مسئولیت مدیران
مدیریت و برنامه‌ریزی برای استارت‌آپی کوچک، هرچند بسیار سخت است و نیازمند خلاقیت بالا، اما همین استارت‌آپ کوچک وقتی به کسب‌وکاری بزرگ تبدیل شود، مدیریت و مسئولیت آن چندین‌برابر افزایش پیدا می‌کند. بزرگ‌شدن سپارکس هم یکی از نگرانی‌های ذهنی مدیران آن است. احساس مسئولیت و انسان‌دوستی، مهم‌ترین ویژگی افرادی است که در سپارکس فعالیت دارند. مدیران این پلتفرم معتقدند دلسوزی و نگرانی نسبت به انسان‌ها از بنیادی‌ترین تفکرات افرادی است که با سپارکس همکاری می‌کنند. بزرگ‌شدن مجموعه سپارکس و افزایش تعداد کاربران و پشتیبانان، احتمال خارج‌شدن روند کاری از استانداردهای اولیه را تشدید می‌کند و این موضوعی است که برای مدیریت آن، در سپارکس برنامه‌ریزی می‌شود. با توجه به همین تفکر، باور و تفکری جدی درباره اخلاق‌مداری در سپارکس وجود دارد که می‌گوید: «زمانی که قرار است از کلاهبرداری جلوگیری کنید، دیگر خودتان به هیچ‌عنوان نباید همانند کلاهبرداران رفتار کنید.»
اخلاق‌مداری مهم‌تر از کاغذبازی
روند قانون‌گذاری و دست‌اندازهای قانونی هم گاهی هرچند کوتاه، توسعه سپارکس را با تأخیر مواجه کرده است. یکی از موضوعاتی که پلتفرم سپارکس در مسیر خود با آن مواجه شده، بی‌نظمی در روند امور اداری است. شاید اگر پنجره‌های واحد، کمی جدی‌تر گرفته شود، روند قانونی کار راحت‌تر و بهتر پیش برود.
تلاش سپارکس حل مشکلات و مسائل انسان‌ها در روند دادوستد است. این موضوع ارزش‌افزوده‌ای است که بنیان‌گذارانش آن را مهم‌ترین دلیل برای شکل‌گیری سپارکس می‌دانند. تفکر غالب در مجموعه سپارکس این است که مشکلاتی وجود دارد و با آگاهی نسبت به این مشکلات بود که ایده راه‌اندازی این پلتفرم شکل گرفت.
به هر روی این واقعیت وجود دارد که این نوع نگرش ممکن است در بلندمدت خستگی زیادی ایجاد کند، اما بنیان‌گذاران این پلتفرم معتقدند این موضوعی است که انتخاب کرده‌اند و باید برای انتخاب‌شان ارزش قائل شوند. هرقدر هم که در سیستم مشکلاتی وجود داشته باشد، در نهایت کار انجام خواهد شد. اگر مراحل قانونی بسیار سخت و پیچیده باشند، اما رفتار آدم‌ها در سیستم درست باشد، مراجعه‌کنندگان اذیت نخواهند شد.
نسترن کچچیان در تأکید این موضوع و با بیان اینکه باید برای پیشرفت و بهتر شدن روند زندگی تلاش کرد، می‌گوید: «تصور من این است که در طول سال‌ها بار اخلاقی جامعه کاهش پیدا کرده و همین موضوع مشکل اساسی ماست. بوروکراسی اداری در غرب هم وجود دارد. در بعضی کشورها همچنان برخی روندهای اداری با نامه‌های دستی پیگیری می‌شود؛ اما آنچه این موضوع را قابل درک و کنترل‌شده می‌کند، جریان اخلاق‌مدار حاکم بر آن است.»
دنیای باز لجستیک در سپارکس
جریان لجستیک یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که در مقوله دادوستد امن باید به آن توجه کرد. در راستای آزادی عملی که در سپارکس وجود دارد، کاربران سپارکس می‌توانند از هر امکانی که در کشور برای جابه‌جایی کالای فیزیکی وجود دارد، استفاده کنند. پشتیبانی سپارکس این امکان را دارد تا کالای مبادله‌شده را در مسیر رسیدن به دست خریدار رصد کند. رصد کالا توسط سپارکس روشن می‌کند که کالا چه زمانی تحویل داده شده؟ جریان بیمه انجام شده یا خیر؟ و محصول در چه نقطه‌ای از مسیر ارسال قرار دارد؟
آموزش دادوستد ایمن در سپارکس
آگاهی و دانایی، شیوه‌ای پذیرفته‌شده برای حضور در تعاملات است. حالا این بستر تعاملی مربوط به دادوستد و استفاده از فناوری‌های مالی است. افراد برای نقش‌آفرینی در این بستر نیازمند آموزش، آگاهی و دانایی هستند. آمار مستند و اخبار در دسترس در حوزه فناوری‌های مالی نیز بیانگر ناآگاهی و عدم آموزش مناسب در این حوزه است. از همین رو فعالیت پلتفرم‌های امنیت مالی در جریان آموزش هم قابل تأمل و مهم است. متأسفانه جامعه نسبت به اهمیت دادوستد امن و ایمن، آشنایی بسیار اندکی دارد و باید برای آن برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری شود. سپارکس نیز با تولید محتوای آموزشی تلاش می‌کند آگاهی و دانش لازم نسبت به مسائل دادوستد ایمن و پرداخت ایمن را فراهم کند.
برنامه‌ریزی و رویکرد مدیران سپارکس، همکاری با پلیس فتا برای بهبود روند آموزش است. این در حالی است که در حال حاضر پلیس فتا بعد از مشکلاتی که ایجاد می‌شود، درباره آن جریان کلاهبرداری توضیحات و راهکار ارائه می‌دهد و مرحله آموزش تا کلاهبرداری بعدی قطع می‌شود. مدیران سپارکس قصد دارند، قسمت آموزش را بر عهده بگیرند. آنها سپارکس را برند صادرکننده پیام پرداخت ایمن می‌دانند و از همین رو تلاش می‌کنند به کاربران آموزش دهند که مراقب دادوستد خود باشند و مسیری را طی کنند که باعث ایجاد گرفتاری نشود. از همین روست که آموزش در رأس برنامه‌های این پلتفرم قرار دارد و به گونه‌ای ستون‌فقرات آن است. در همین راستا این امکان وجود دارد که در سپارکس علاوه بر دادوستد ایمن، افراد در این حوزه آموزش نیز ببینند.
سپارکس؛ استانداردی برای پرداخت ایمن
لطفیان و کچچیان آینده سپارکس را بسیار روشن می‌دانند و برای تبدیل این پلتفرم به استانداردهای دادوستد، هر روز تلاش خود را بیشتر می‌کنند. آنها معتقدند آینده سپارکس، آینده‌ای روشن است و با اشاره به اهمیت همه‌گیری و گسترده‌شدن پرداخت ایمن، قطعاً سپارکس به‌عنوان استاندارد پرداخت و دادوستد در فضای آنلاین شناخته خواهد شد. همچنین روش سپارکس روش استاندارد پرداخت و دادوستد بین افراد خواهد شد. سپارکس در نهایت به استاندارد تبدیل خواهد شد؛ از همین رو اگر در آینده وب‌سایتی علامت سپارکس را داشته باشد، به معنای استاندارد بودن روش دادوستد در آن خواهد بود.
