اصل پارتو یا ۸۰/۲۰ در صنعت پرداخت

سعید کلانتری، کارشناس سوئیچ و ابزار پرداخت / قانونی به نام قانون پارتو وجود دارد که به اصل ۲۰ / ۸۰  یا اصل اقلیت حیاتی شناخته می‌شود. مطابق اطلاعات ویکی‌پدیا فارسی اولین بار یک اقتصاددان ایتالیایی عنوان کرده است که ۸۰ درصد زمین‌های ایتالیا متعلق به ۲۰ درصد مردم آن است. سپس این اصل به  بقیه حوزه‌ها تسری پیدا کرده است و محققان زمینه‌های مختلف این اصل را در رشته خود مورد بررسی قرار دادند:

 بر اساس یکی از اصول علم مدیریت، ۸۰ درصد درآمد شما متعلق به بیست درصد مشتریان شما است. در ورزش، ۸۰ درصد آسیب‌ها به علت بیست درصد خطرات است. در علوم رایانه، ۸۰ درصد باگ‌ها با بیست درصد آپدیت‌ها برطرف می شود و یا ۲۰ درصد کدهای سخت ، ۸۰ درصد زمان را مصرف می‌کند و یا ۸۰ درصد کدها در بیست درصد زمان ایجاد می‌شوند.

این موضوع حتی در امور شخصی هم وجود دارد. از همین رو است که معتقدند، ۸۰ درصد دستاوردهای ما حاصل بیست درصد زحمات ما است. این رویکرد در جریان کسب‌وکارها هم بر این اساس است که بیست درصد کارکنان شما مسئول ۸۰ درصد از خروجی‌های شرکت هستند. این لیست بی‌انتها را در بسیاری از امور می‌توان مورد توجه قرار داد. در این مقاله این اصل را در صنعت پرداخت کشور بررسی شده است.

فرضیات این بررسی:

1. این آزمایش با توجه به اطلاعات چهل روز یکی از سوئیچ‌های فعال یک شرکت پرداخت کشور بدست آمده است.
2. بازه چهل روزه به چهار بازه ده روزه تقسیم شده است و درآمد شاپرکی هر یک از ترمینال‌های شرکت در هر یک از بازه‌های ۱۰ روزه مشخص شده است.
3. هزینه‌های هر تراکنش در این بررسی در نظر گرفته نشده است.
4. فقط تراکنش‌های pos در نظر گرفته شده است.
5. فرض شده است هر پذیرنده یک پایانه دارد و تعدد پایانه برای پذیرنده در نظر گرفته نشده است. بنابراین ممکن است در صورتی که این نتایج برای پذیرنده‌های مورد بررسی قرار گیرد، نتیجه متفاوت باشد.
6. درامد شاپرکی مطابق با جدول زیر فرض شده است:

نوع تراکنش	موجودی	قبض خدماتی	شارژ تلفن	خرید زیر ۵۰۰۰۰	خرید تا  225000	خرید بالای۲۲۵۰۰
درآمد	۵۰۰	۷۵۰	۷۵۰	۲۵۰	یک درصد	۲۲۵۰۰

در خصوص پرداخت قبوض و فروش شارژ یک درآمد دوم از بانک‌ها و اپراتورها هم وجود دارد که در نظر گرفته نشده است. از طرفی ، در این شرکت پرداخت  پمپاژ تراکنش و ایجاد تراکنش های جعلی به منظور دریافت کارمزد وجود ندارد. بنابراین خود بخود این متغیر نیز حذف شده است. نتایج بررسی های بسیار جالب بود و مشخص می‌کرد بصورت واضحی رفتار پایانه‌ها مشابه است.

نتایج و شرح آزمایش :

در ابتدا همه تراکنش‌های بازه‌های زمانی مشخص شد. و سپس کارمزد هر تراکنش محاسبه شد. سپس مبتنی بر پایانه ، کارمزدها بایکدیگر جمع شد و کارمزد و یا سود حاصله از عملکرد هر پایانه مشخص شد.

سپس  مبلغ کارمزد حاصله از بیست درصد ترمینال‌های پر درآمد با هم جمع شد و مجموع درآمد حاصل از این بیست درصد ترمینال با کل درآمد حاصل از کارمزد در این بازه زمانی مورد بررسی قرار گرفت و درصد آن مشخص شد. نتیجه در جدول یک آورده شده است:

نسبت درآمد حاصل از بیست درصد ترمینال‌های پر تراکنش به کل درآمد	بازه زمانی
۷۰ درصد	بیست خرداد تا ۱ تیر سال ۱۴۰۰
۷۰درصد	۱ تیر تا ۱۰ تیر سال ۱۴۰۰
۷۰ درصد	۱۰ تیر تا ۲۰ تیر سال ۱۴۰۰
۷۱ درصد	۲۰ تیر تا ۳۰ تیر سال ۱۴۰۰

سپس بررسی شد که ۸۰ درصد درآمد شاپرکی توسط چند درصد پایانه بدست می‌آید. نتایج در جدول شماره ۲ مشخص شده است:

نسبت تعداد پایانه هایی که ۸۰ درصد درآمد را ایجاد کرده‌اند نسبت به کل پایانه‌ها	بازه زمانی
۲۹ درصد	بیست خرداد تا ۱ تیر سال ۱۴۰۰
۲۹درصد	۱ تیر تا ۱۰ تیر سال ۱۴۰۰
۲۹درصد	۱۰ تیر تا ۲۰ تیر سال ۱۴۰۰
۲۸ درصد	۲۰ تیر تا ۳۰ تیر سال ۱۴۰۰

در اینجا متوجه شدیم که اصل ۸۰/۲۰  در این نمونه از صنعت پرداخت صادق نبود. بنابراین اصل ۲۵/۷۵ را بررسی کردیم. یعنی بررسی کردیم که ۲۵ درصد پایانه های پردرآمد چند درصد درآمد شرکت را رقم زده اند:

نسبت درآمد حاصل از ۲۵ درصد ترمینال‌های پر تراکنش به کل درآمد	بازه زمانی
۷۶ درصد	بیست خرداد تا ۱ تیر سال ۱۴۰۰
۷۶.۲ درصد	۱ تیر تا ۱۰ تیر سال ۱۴۰۰
۷۵.۸ درصد	۱۰ تیر تا ۲۰ تیر سال ۱۴۰۰
۷۶.۶ درصد	۲۰ تیر تا ۳۰ تیر سال ۱۴۰۰

با مشاهده جدول بالا می‌توان فرض کرد که ۷۵ درصد  درآمد یک شرکت پرداخت یا درآمد جامعه نمونه حاصل فعالیت ۲۵ درصد پایانه‌ها و یا پذیرنده‌ها است. که با اصل پارتو هم مشابهت زیادی دارد.