پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
شفاف‌سازی کسب‌وکارهای دانش‌بنیان درباره وام و تسهیلات / اکوسیستم شیشه‌ای جلوتر از صندوق نوآوری و شکوفایی
کسب‌وکارهای دانش‌بنیان از مشهورترین تا کوچک‌ترین آنها نه‌تنها نسبت به انتشار اسامی دریافت‌کنندگان وام و تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی نگران نیستند، بلکه خود خواستار انتشار شفاف این اسامی شده‌اند. بعد از انتشار نامه‌ای از طرف سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به علی وحدت، رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی در تاریخ 8 اردیبهشت سال جاری همچنان هیچ واکنشی از طرف این نهاد شکل نگرفته است.
شفافیت بنیادی‌ترین اصل در پیشبرد اهداف و برنامه‌هاست. حالا در شرایطی که نه‌تنها زندگی روزمره بلکه کسب‌وکارهای دنیای امروز در اتاق شیشه‌ای پیش می‌روند، امکان تاریک کردن این اتاق شیشه‌ای خیلی ساده نیست. کسب‌وکارهای امروز که اغلب دستی بر فناوری هم دارند، عملکرد و برنامه‌هایشان باید شفاف باشد. عدم شفافیت روزنه‌ای پرخطر است که نه‌تنها کسب‌وکار فعال در دنیای فناوری را دچار مشکل می‌کند بلکه سوءبرداشت نسبت به عملکرد آن کسب‌وکار مخصوصاً در جریان مالی را چندین برابر می‌کند.
شفافیت در همه مراحل پیشبرد یک کسب‌وکار حساس و قابل‌پیگیری است. هرچند این موضوع زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که مسائل مالی وارد دایره بحث شوند. بررسی جریان مالی نیز زمانی برای عموم جامعه و مخصوصاً دیگر کسب‌وکارهای یک حوزه اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که حرف از وام و تسهیلات به میان می‌آید. پرداخت‌کننده تسهیلات، دریافت‌کننده آن و از طرفی دیگر وضع‌کننده قوانین مربوط به تسهیلات همگی باید درباره این هزینه‌ها پاسخگو باشند.
این روزها بحث درباره شفاف‌سازی و انتشار لیست دریافت تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی توسط کسب‌وکارهای نوپا و استارت‌آپ‌ها جدی‌تر از گذشته شده است. راه پرداخت هم در گزارشی که پیش‌ازاین با تیتر «امتحان بزرگ صندوق نوآوری و شکوفایی در برابر شفافیت» منتشر کرد، خواستار شفاف‌سازی هزینه‌ها و چگونگی پرداخت کمک به این کسبوکارها از طرف صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری شده بود.
تسهیلات غیرشفاف و مبهم
بر اساس این گزارش و طبق آماری که در صندوق نوآوری و شکوفایی درج‌شده است در سال ۱۳۹۹ بیش از ۵ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیلات ارائه‌شده است که این رقم در مدت مشابه سال ۱۳۹۸ کمتر از ۳ هزار میلیارد تومان بود. همچنین طبق آماری که صندوق نوآوری و شکوفایی ارائه داده بیش از ۲۷۰۰ عدد تسهیلات در اختیار شرکت‌های دانش‌بنیان در سال ۱۳۹۹ قرار گرفته است. اگر یک حساب سرانگشتی انجام دهیم در طول یک سال گذشته به هریک از شرکت‌های دانش‌بنیان به طور میانگین حدود ۲ میلیارد تومان تسهیلات تعلق‌گرفته است. این در حالی است که تعداد تسهیلات در طول سال ۹۸ کمی بیش از ۱۲۰۰ مورد بود.
غیرشفاف بودن آمار منتشر شده از طرف صندوق نوآوری و شکوفایی و از طرفی دیگر اظهارنظر کسبوکارها مبنی‌بر عدم دریافت تسهیلات همگون با این اعداد و ارقام؛ پرسش‌ها درباره اینکه مبالغ اعلام شده بر اساس کدام ویژگی‌ها پرداخت شده را تقویت می‌کند. علاوه بر این همچنان صندوق نوآوری و شکوفایی با وجود پیگیری‌های راه پرداخت، فعالان کسب‌وکارهای دانش‌بنیان در شبکه‌های اجتماعی و البته اعلام نظر دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات مبنی‌بر انتشار اطلاعات مربوط به پرداخت تسهیلات اطلاعاتی درباره این موضوع منتشر نکرده است.
قانون، حامی شفاف‌سازی
رضا باقری اصل دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، تقریباً یک هفته قبل گفته بود: «مبنی‌بر مصوبه دسترسی آزاد به اطلاعات قراردادها، کمیسیون دسترسی آزاد به اطلاعات، انتشار هر نوع توافق منتهی به منفعت مالی یا غیرمالی (شامل قرارداد اعطای تسهیلات و کمک) در مصادیق ماده ۳ این مصوبه آمده است.» این اظهارنظر باقری اصل نیز موردتوجه صندوق نوآوری و شکوفایی قرار نگرفت.
یک ضلع این ماجرا کسبوکارها هستند و هرقدر هم صندوق نوآوری و شکوفایی نسبت به انتشار جزئیات پرداخت وام و تسهیلات مقاومت کند، در نهایت کسب‌وکارهای دانش‌بنیان، از میزان دریافت تسهیلات و وام حداقل از طرف خود، آگاهی دارند. همین موضوع منجر به آغاز شفاف‌سازی درباره دریافت وام و تسهیلات در توییتر شد. مصطفی امیری، مدیرعامل زرین پال این روند را در اکانت خود در توییتر آغاز کرد و با دعوت کسب‌وکارهای دیگر از آنها خواست به زنجیره شفاف‌سازی دریافت وام و تسهیلات کمک کنند. این زنجیره با هشتگ #اکوسیستم_شیشه‌ای ادامه پیدا کرد.
مدیرعامل زرین‌پال به عنوان آغاز کننده این زنجیره شفاف سازی در توییتی اعلام کرد: «طی ۱۱ سال فعالیت در زرین‌پال و جاهایی که به‌عنوان هیئت‌مدیره حضور دارم، تنها یک مورد وام از صندوق دریافت کرده‌ایم و آن هم ۳۰۰ میلیون تومان در سال ۹۸ در زرین‌پال بوده.» همچنین نیما اشرف‌زاده هم اعلام کرد که شیپور طی 10 سال فعالیت خود، هیچ کمکی از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت نکرده است. کمدا، پارسکدرز، رایان‌نظم، ارانیکو و تعداد قابل‌توجهی از دیگر کسب‌وکارهای دانش‌بنیان هیچ تسهیلاتی دریافت نکرده‌اند. نکته قابل‌توجه اما این است که علاوه بر کسب‌وکارهای دانش بنیانی که همچنان هیچ کمکی از صندوق نوآوری و شکوفایی دریافت نکرده‌اند، کسب‌وکارهایی که بعد از چندین سال در صف دریافت وام و تسهیلات ایستاده‌اند هم کم نیستند.
جعفر محمدی نیز در ادامه #اکوسیستم_شیشه‌ای اعلام کرد: «ما دو وام ۱۰۰ و ۳۵۰ میلیونی سرمایه در گردش برای ابرینو در سال‌های ۹۵ و ۹۸ از صندوق شریف گرفتیم. در مجتمع شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه شریف هم یک واحد با ۲۰٪ بالاتر از ارزش روز منطقه را اجاره‌به‌شرط‌تملیک کرده‌ایم که رقم تسهیلات آن ۶۵۵ میلیون تومان بود.»
همچنین احمدرضا منصوری هم اعلام کرد: «در عمر ۶ ساله پی‌پینگ یک درخواست ۲ میلیارد وام به صندوق داده‌ایم. در دی یا بهمن‌ماه مصوبه ۱ میلیارد وام توسعه گرفته‌ایم و هنوز هم این وام را دریافت نکرده‌ایم.»
محمد خلج، مدیرعامل اسنپ هم در رشته توییتی میزان استفاده این کسب‌وکار دانش‌بنیان از تسهیلات و وام‌های دولتی را توضیح داد: «درباره وام‌های حمایتی دولت در سال کرونا، باید بگویم که سال گذشته کل گروه اسنپ اعتباری به مبلغ ۱۵ میلیارد تومان از صندوق نوآوری دریافت کرد و کل این مبلغ را به حمایت از جامعه کاربران راننده فعال اسنپ که بعد از همه‌گیری کرونا دچار کاهش درآمد شده بودند اختصاص دادیم.» خلج همچنین در ادامه اعلام کرد: «در واقع سهم بالغ‌بر ۱۰ کسب‌وکار در گروه اسنپ از کل بودجه صندوق نوآوری حدوداً یک‌صدم درصد، با مدت اعتبار تخصیصی ۳ ماهه بود که برای دو دوره ۳ ماهه دیگر تمدید شد و در نهایت آذرماه سال گذشته اصل و سود وام را به صندوق پرداخت کرده‌ایم.»
یکی دیگر از کسبوکارها که همیشه برای جامعه حساسیت قابل‌توجهی داشته دیجی‌کالا است. دیجی‌کالا نیز وارد زنجیره اعلام دریافت تسهیلات شد و رقم دریافتی این کسب‌وکار دانش‌بنیان را اعلام کرد. حمید محمدی، مدیرعامل دیجی‌کالا در حساب توییتر خود اعلام کرد: «دیجی‌کالا در دو نوبت از صندوق نوآوری و شکوفایی وام دریافت کرده است. اولی در تاریخ 98/12/6 و مبلغ ۳۰ میلیارد تومان و با نرخ بهره ۱۲% که تمام اقساط آن طی یک سال تسویه شده. دومی در تاریخ 99/9/30 به مبلغ ۸ میلیارد تومان که در حال پرداخت اقساط آن هستیم.»
او همچنین در بخش دیگری از رشته توییت خود به موضوعی قابل‌توجه درباره مدل و سیستم پرداخت وام و تسهیلات به کسبوکارها اشاره و عنوان کرد: «در ارتباط با مقدار تخصیص وام به هر شرکت به‌صورت عادلانه، یکی از استانداردها تا ۷۰% مبلغ فروش سالانه شرکت‌هاست. این عدد متناسب با سطح نیاز و اثرگذاری آن شرکت است.»
در انتظار واکنش صندوق نوآوری و شکوفایی
کسب‌وکارهای دانش‌بنیان از مشهورترین تا کوچک‌ترین آنها نه‌تنها نسبت به انتشار اسامی دریافت‌کنندگان وام و تسهیلات از صندوق نوآوری و شکوفایی نگران نیستند، بلکه خود خواستار انتشار شفاف این اسامی شده‌اند. بعد از انتشار نامه‌ای از طرف سازمان نظام صنفی استان تهران به علی وحدت، رئیس هیئت عامل صندوق نوآوری و شکوفایی در تاریخ 8 اردیبهشت سال جاری همچنان هیچ واکنشی از طرف این نهاد شکل نگرفته است.
این در حالی است که رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، بعد از درخواست مکرر کسبوکارها در شبکه‌های اجتماعی و پیگیری رسانه‌ها اعلام کرد: «دلیل عدم تمایل وام‌گیرندگان به انتشار جزئیاتی مثل نام‌ها و مبالغ دریافت شده، یکی مسئله «رقابت» میان شرکت‌ها و دیگری «موانع قانونی» است.» این دو موضوع با اعلام قانونی بودن انتشار جزئیات پرداخت تسهیلات از طرف باقری اصل و واکنش گسترده مدیران و بنیان‌گذاران کسب‌وکارهای دانش‌بنیان با انتشار جزئیات تسهیلات دریافتی خود پاسخ داده شد.
13 هزار میلیارد وام و تسهیلات پرداخت شده است، در مقابل این عدد، جمع ارقام اعلام شده در هشتگ اکوسیستم شیشه‌ای فاصله قابل‌توجهی با این عدد دارد. حالا باید منتظر واکنش صندوق نوآوری و شکوفایی در مقابل این کسبوکارها ماند. کسبوکارها تصمیم گرفته‌اند به فعالیت خود در اتاق شیشه‌ای ادامه دهند، اما آیا صندوق نوآوری و شکوفایی هم در این اتاق خواهد ماند یا به تاریکی پناه می‌برد؟
