پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
بادیهنشینی هوشمند / درباره فینتک و تجارت الکترونیکی در امارات متحده عربی
با اینکه نمیتوان وابستگی شدید اقتصادی امارات متحده عربی به نفت را نادیده گرفت، اما این کشور برنامههای بسیاری برای کاهش این وابستگی و افزایش درآمدهای غیرنفتی خود دارد
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۴۰ / یکی از بهترین مثالهایی که میتوان درباره رشد و توسعه اقتصادی زد، کشور امارات متحده عربی است؛ یک منطقه پادشاهی مطلقه فدرال که از اتحاد هفت شیخنشین یا امیرنشین کوچک تشکیل شده و طی ۵۰ سال توانست از کشوری که مردمی قبیلهای و صحرانشین دارد، به یکی از ثروتمندترین کشورها در جهان تبدیل شود.
به عبارتی درست، زمانی که کشورهای سرآمد منطقه درگیر مشکلات فراوان اقتصادی بودند و در ایران بهتازگی انقلاب شده بود، امارات متحده عربی سیستم اقتصادی جدیدی را برای کشور در نظر گرفته بود که در نهایت به یک محیط توانمند و قدرتمند اقتصادی برای انواع فعالیتهای خرد و کلان بدل شد. اقتصاد این کشور یکی از بازترینها در سراسر جهان است و با تولید ناخالص داخلی ۴۱۴ میلیارد دلاری در سال ۲۰۱۸، در جایگاه دومین اقتصاد بزرگ جهان عرب، پس از عربستان سعودی، قرار دارد.
نفت، کلیدیترین عامل رشد و توسعه چشمگیر امارات است و این کشور وابستگی بسیار زیادی به درآمدهای حاصل از نفت و گاز طبیعی دارد و حتی یکسوم از تولید ناخالص داخلی ۴۱۴ میلیارد دلاری سال ۲۰۱۸ این کشور نیز از محل درآمد نفت بوده است. با این حال دولت امارات متحده عربی مدتهاست که برای متنوع و کمکردن وابستگی خود به درآمد نفت، در اقتصاد سرمایهگذاری میکند و توانسته اقتصاد متنوعی، بهویژه در دوبی، ایجاد کند. برای مثال گردشگری یکی از بزرگترین منابع درآمدی غیرنفتی در امارات محسوب میشود و یکی از استراتژیهای مهم دوبی برای سرازیر کردن دلار به امارات است.
در حقیقت چندین دهه است که امارات متحده عربی با جدیت پول نفت خود را در پروژههایی سرمایهگذاری میکند که ثبات اقتصاد این کشور در بلندمدت و زمانی که دیگر تقاضایی برای نفت وجود ندارد را تضمین میکند. این کشور به داشتن لوکسترین ساختمانهای دنیا از جمله بلندترین ساختمان جهان و جزایر نخل مباهات میکند و همچنین روی فناوری و انرژیهای تجدیدپذیر حساب زیادی باز کرده است.
هفت شیخنشین
امارات متحده عربی اتحادی از هفت شیخنشین کوچک به نامهای ابوظبی، دوبی، شارجه، عجمان، فجیره، راسالخیمه و امالقوین است که بعد از استقلال از بریتانیا در سال ۱۹۷۱ شکل گرفت. این روز بهعنوان روز ملی امارات در این کشور جشن گرفته میشود. هر یک از این هفت امیرنشین از استقلال فراوانی برخوردارند، اما یک امیر موروثی بهعنوان حاکم کشور ایفای وظیفه میکند و شورای عالی حکام که متشکل از هفت امیر است، رئیس دولت و کابینه را انتخاب میکند. در حال حاضر امیر و رئیس دولت امارات شیخ خلیفهبن زاید آل نهیان است.
با اینکه ابوظبی پایتخت سیاسی و بزرگترین امارت امارات است، اما دوبی بهعنوان پایتخت تجاری این کشور، مهمترین شهر امارات بهشمار میآید و موقعیت جغرافیایی آن باعث شده تا در قرن بیستم به یک بندر مهم تبدیل شود و امروزه بهعنوان یک شهر جهانی و بازرگانی موفق و مهم در منطقه جای خود را پیدا کرده است. اگرچه اقتصاد دوبی با صنعت نفت رشد کرد، اما بیشتر درآمد دوبی از منطقه آزاد جبلعلی، فروش ملک به شهروندان خارجی در مناطق آزاد، اعطای اقامت، صدور دوباره کالا، ترانزیت مسافر و کالا و همچنین قسمت بزرگی نیز از گردشگری و دیگر خدمات مالی و بازرگانی تأمین میشود.
بندر جبلعلی در دهه ۱۹۷۰ ساخته شده و بزرگترین بندر دستساز بشر در جهان است و همانطور که پیشتر گفتیم، گردشگری یکی از استراتژیهای مهم امیرنشین دوبی برای جذب دلار است و تا سال ۲۰۲۰ این منطقه پنجمین مقصد گردشگری در جهان معرفی شده است. در نتیجه میتوان گفت که دوبی از دیگر امارتهای امارات متحده عربی جدا و متمایز است؛ زیرا درآمد نفت تنها شش درصد از تولید ناخالص داخلی آن را تشکیل میدهد و درآمد اصلی آن از بازار منطقه آزاد جبلعلی و گردشگری است، به همین دلیل دوبی به «پایتخت خرید خاورمیانه» مشهور است. با توجه به تجارت خارجی، بازار امارات متحده یکی از پویاترین بازارها در سراسر جهان است که در بین ۱۶ صادرکننده بزرگ و ۲۰ واردکننده بزرگ کالا قرار دارد.
در ۱۹ ژوئن ۲۰۲۰، آژانس رتبهبندی «مودی» چشمانداز خود را در مورد هشت بانک در امارات متحده عربی از پایدار به منفی تغییر داد. این هشت بانک شامل بانک تجاری ابوظبی، انبیدی امارات، بانک اچاسبیسی خاورمیانه، بانک اسلامی دوبی، بانک اسلامی ابوظبی، بانک ملی فجیره، بانک ملی راسالخیمه و بانک مشرق است. رتبهبندی «فیچ» در گزارش ۲۲ ژوئن ۲۰۲۰ پیشبینی کرد که نمایههای اعتباری مستقل بانکهای مستقر در امارات متحده عربی احتمالاً در سال بعد بهدلیل بحران مالی ناشی از بیماری ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت تضعیف میشود.
طبق گزارش فیچ، با وجود اجرای اقدامات بهموقع برای حمایت از اقتصاد، سودآوری بانکها در امارات مستعد رسیدن به درآمد غیرانتفاعی پایینتر است که با افزایش حجم سود تجاری کنترلشده و نرخ بازپرداخت وام کاهش مییابد. علاوه بر این انتظار میرود بهدنبال تأثیر غیرقابل تحمل رکود اقتصادی که همه وامگیرندگان قادر به تحمل آن نیستند، کیفیت دارایی نیز تضعیف شود.
دوبی مدرن
در سدههای ۱۸ تا ۱۹ به منطقه سواحل امروزی امارات و شمال عمان در خلیج فارس، ساحلدزدان گفته میشد. پس از پیروزی ارتش هند/بریتانیا بر دزدان و امضای قرارداد صلح، نام این منطقه به ساحل متصالحه تغییر کرد. با قیام اتحاد دولت امارات متحده عربی و مستقلشدن از بریتانیا، شیخ زاید بن سلطان آل نهیان با همکاری شیخ راشد بن سعید آل مکتوم به تأسیس اتحاد این هفت امارت اقدام کردند. با تلاشهای شیخ راشد بن سعید آل مکتوم بود که دوبی جدید و مدرن شکل گرفت.
یکی دیگر از عواملی که باعث رشد و شکوفایی دوبی شده است، توسعه بخش املاک و مستغلات و توسعه زیرساختها در سالهای اخیر است که نقش بسزایی در صنعت گردشگری داشته است. در واقع از زمانی که امارات متحده عربی شروع به توسعه اقتصادی کرده است، سرمایهگذاران بسیاری را به سمت خود جذب کرده و آنجا را به یکی از قطبهای اقتصادی مهم منطقه و جهان تبدیل کرده است. دوبی چند مورد از زیباترین آسمانخراشهای جهان را دارد و با داشتن ۱۴۹ آسمانخراش، سومین شهر جهان از نظر سازهها و ساختمانهای بلند است.
علاوه بر پیشرفت سریع ساختوساز در دوبی، رویدادهای بینالمللی بسیاری در دوبی تشکیل میشود و همهساله مخاطبان بسیاری را از سراسر دنیا به سمت خود میکشاند. از جمله این رویدادها میتوان به مسابقه اسبسواری دوبی که به آن جام جهانی دوبی نیز میگویند، جشنواره فیلم دوبی، جیتکس، سیملس خاورمیانه و غیره اشاره کرد. همچنین این شهر با هدف بهبود تجربه زندگی ساکنان و گردشگری و افزایش رضایت و رفاه شهروندان، در سال ۲۰۱۳ پروژه هوشمندسازی شهری را آغاز کرد تا از این شهر یک مرکز مهم برای زیستپذیری، پایداری و نوآوری بسازد.
شهر هوشمند دوبی طیف وسیعی از ابتکارات را برای یکپارچهسازی ارتباطات پیشرفته و فناوریهای اینترنت اشیا با زیرساختهای فیزیکی و خدمات شهری دربر میگیرد. در سال ۲۰۱۳ دوبی توانست حق برگزاری «اکسپو ۲۰۲۰» را به دست آورد. اکسپو سومین رویداد مهم دنیا پس از جام جهانی فوتبال و المپیک است و به «المپیک کشورها» مشهور است. این نخستین بار است که یک شهر از خاورمیانه توانسته میزبانی مهمترین نمایشگاه جهان را به دست آورد. پیشبینیها نشان میدهد اکسپو ۲۰۲۰ برای دوبی بیش از ۲۳ میلیارد دلار سود خواهد داشت.
مهمترین بانکها
بانک المشرق
- مدیرعامل: عبدالعزیز الغریر
- تعداد پرسنل: ۴۰۰۰
- تعداد شعب: ۶۵
بانک المشرق شرکت خدمات مالی و بانکداری اماراتی است که در زمینه ارائه خدمات بانکداری سرمایهگذاری، بانکداری شرکتی، بانکداری خرد، مدیریت دارایی و کارتهای اعتباری فعالیت میکند. بانک المشرق در سال ۱۹۶۷ توسط عبدالله الغریر راهاندازی شد و در حال حاضر مالک شبکهای از ۶۵ شعبه در کشورهای مختلف است. شعبه مرکزی این بانک در شهر دوبی، امارات متحده عربی قرار دارد و بخشی از سهام آن در بازار بورس دوبی معامله میشود.
امارات انبیدی
- مدیرعامل: شین نلسون
- تعداد پرسنل: ۱۰ هزار
- تعداد شعب: ۲۳۳
امارات انبیدی، شرکت خدمات مالی و بانکداری اماراتی است که در زمینه ارائه خدمات بانکداری سرمایهگذاری، بانکداری شرکتی، بانکداری خرد، بانکداری اختصاصی، عرضه وام مسکن و کارتهای اعتباری و همچنین ارائه خدمات بیمه فعالیت میکند. بانک امارات انبیدی در سال ۲۰۰۷ با ادغام بانک ملی دوبی (دومین بانک بزرگ امارات) و بانک ابوظبی (چهارمین بانک بزرگ امارات)، توسط احمد بن سعید آل مکتوم راهاندازی شد. امارات انبیدی در حال حاضر بزرگترین بانک خاورمیانه بر پایه میزان داراییها بهشمار میآید. شعبه مرکزی این بانک در شهر دوبی، امارات متحده عربی قرار دارد و سهام آن در بازار بورس دوبی معامله میشود.
بانک تجارت ابوظبی
- مدیرعامل: الله محمد عطاخلیل
- تعداد پرسنل: ۳۰۰۰
- تعداد شعب: ۷۲
بانک تجارت ابوظبی که با نام اختصاری ADCB شناخته میشود، یکی از برترین بانکهای امارات است. ۵۸،۰۸ درصد از سهم مالکیت بانک تجارت ابوظبی متعلق به شورای سرمایهگذاری دوبی است. شورای سرمایهگذاری ابوظبی یکی از بازوان اصلی سرمایهگذاری دولت امارات در ابوظبی است. این شورا در سال ۲۰۰۷ میلادی آغاز به کار کرد و مسئولیت سرمایهگذاری منابع مالی مازاد دولتی را از طریق استراتژیهای سرمایهگذاری متنوع در سطح جهانی بر عهده دارد. هدف اصلی شورا، بازگشت سرمایه از طریق مدیریت سرمایهگذاری مثبت و فعال است. سهم دولت در این بانک ۳،۵۱ درصد است و سرمایهگذاران خارجی ۳،۵۴ درصد نقش دارند. باقی سهم هم متعلق به سایر سرمایهداران ملی است.
بانک اسلامی دوبی
- مدیرعامل: عدنان چیلوان
- تعداد پرسنل: ۴۲۳۳
- تعداد شعب: ۹۰
بانک اسلامی دوبی در سال ۱۹۷۵ و توسط حاج سعید بن احمد آل لوته تأسیس شد. این بانک بهعنوان بزرگترین بانک اسلامی در امارات متحده و سومین بانک بزرگ اسلامی در جهان شناخته میشود. بانک اسلامی دوبی پیشگام در صنعت مالی اسلامی است و در حال حاضر در ۹۰ شعبه در سراسر امارات فعالیت میکند و در هفت بازار بینالمللی حضور دارد. این بانک با ارائه خدمات سازگار با شریعت به حدود ۱،۷ میلیون مشتری، سعی در گسترش ردپای جهانی خود برای رشد و توسعه بیشتر صنعت دارد.
پویاترین بازار تجارت الکترونیکی در منطقه منا
پیشبینیها بر این است که تا سال ۲۰۲۲، فروش تجارت الکترونیکی در امارات به چیزی حدود ۲۷ میلیارد دلار میرسد. در این صورت میتوان به این نتیجه رسید که فروش تجارت الکترونیکی در این کشور بین سالهای ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲، بهطور متوسط رشدی ۲۳درصدی در سال خواهد داشت. این کشور چیزی حدود ۶،۸ میلیون خریدار آنلاین دارد و به همین خاطر میزان فروش خرد آنلاین در امارات بین سالهای ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷ از ۴۹۰ میلیون دلار به ۱،۶ میلیارد دلار رسید.
در این بین، سهم موبایل در خریدهای آنلاین نیز بهمراتب از لپتاپها و کامپیوترهای رومیزی بیشتر بوده است. وبسایتهای آمریکایی، هندی و چینی جزء پربازدیدها در امارات هستند و در مورد برترین پلتفرمهای آنلاین بومی نیز میتوان به «سوق»، «کوبون» و «سوکار» اشاره کرد.
برترین فینتکها
امارات متحده در بازار فینتک منطقه منا پیشرو است و پیشبینی شده که بازار این صنعت تا سال ۲۰۲۲ در این کشور به ۲،۵ میلیارد دلار برسد. پیشبینی شده که تا سال ۲۰۲۲، ۴۶۵ شرکت فینتکی در خاورمیانه چیزی حدود دو میلیارد جذب سرمایه خواهند داشت. این عدد در سال ۲۰۱۷ حدود ۸۰ میلیون دلار ثبت شده است. سرمایهگذاری در برخی حوزههای فینتکی مانند رمیتنس، پرداخت، اینشورتک، وامدهی آنلاین، بلاکچین و غیره در این منطقه بیشتر است و باید گفت که امارات متحده سهم عظیمی در بخش رمیتنس دارد. دلیل آن هم جمعیت خارجی ساکن در این کشور است که تقریباً ۹۰ درصد از کل جمعیت امارات را تشکیل میدهند.
اوریکا
اوریکا یک پلتفرم کراودفاندینگ اکوییتی است که در سال ۲۰۱۳ در دوبی راهاندازی شد و علاوه بر دوبی در شهرهای لندن، آمستردام و کوالالامپور نیز دفاتر فعال دارد. اوریکا برای کسبوکارهای مرحله اولیه و سازمانهای کوچک و متوسط امکان جذب سرمایه از طریق سرمایهگذاران را فراهم میکند. اوریکا جایگزین مناسب مالی برای منابع سنتی مانند بانکها و شرکتهای سرمایهگذاری خطرپذیر بهشمار میآید.
مانی ناو
مانی ناو از فناوریهای موبایلی پیشرفته استفاده میکند تا زندگی کارگران مهاجر کمدرآمد در امارات را بهبود بخشد. مانی ناو با هدف کمک به ایجاد دسترسی به سرویسهای مالی و رمیتنس برای کارگران شروع به کار کرده و برای اولین بار دسترسی مستقیم به حساب جاری، کارت دبیت و امکان رمیتنس مستقیم را برای این قشر از مردم امارات فراهم کرده است. در واقع مانی ناو به کمک فناوریهای موبایلی توانسته حساب بانکی، شمول مالی و امکان انجام رمیتنس با قیمت بسیار پایین را برای قشر کارگر در امارات مهیا کند تا علاوه بر بهبود کیفیت زندگی آنها، قابلیت پسانداز را نیز برایشان ایجاد کند.
دموکرانس
دموکرانس در سال ۲۰۱۵ بهعنوان یک استارتآپ اینشورتک شروع به کار کرد. هدف دموکرانس این است که بتواند با ایجاد مشارکتهای مورد نیاز، دسترسی به خدمات و سرویسهای بیمهای را با قیمت مقرونبهصرفه ارائه دهد. دموکرانس از طریق پلتفرم دیجیتالی خود توانسته صنایع کلیدی مانند بیمه، مخابرات و رمیتنس را گرد هم آورد. پلتفرم دموکرانس کل زنجیره ارزش فروش بیمه؛ از بازاریابی گرفته تا فرایند پردازش خسارت را دیجیتالی و خودکار کرده است. در حال حاضر دموکرانس در ۱۱ کشور مختلف فعالیت دارد.
کشیو
کشیو یک کیف پول دیجیتالی است که امکان پرداخت و انتقال پول بهصورت آنلاین و همچنین صدور کارتهای مسترکارت و کارتهای مجازی از پیش پرداختشده را برای مصرفکنندگان فراهم میکند. کشیو در سال ۲۰۰۲ و در دوبی راهاندازی شد و بهعنوان یک شرکت فینتکی در خاورمیانه و آفریقای شمالی به سه میلیون مصرفکننده در منطقه خدمترسانی میکند. از کشیو در بیش از هفت هزار فروشگاه آنلاین و نزدیک به ۳۰۰ هزار پایانه فروش استفاده میشود.
یالاکامپیر
یالاکامپیر در سال ۲۰۱۱ و در دوبی شروع به کار کرد. این شرکت که پیشتر با نام «کامپیرایت فور می» شناخته میشد، یک پلتفرم مقایسهای مالی است که به کاربران در پیدا کردن و همچنین مقایسه انواع کارتهای اعتباری، وامهای شخصی، وامهای مسکن، وامهای خودرو، حسابهای بانکی و بیمه کمک میکند. این استارتآپ تا به امروز توانسته بیش از ۱۰ میلیون دلار جذب سرمایه داشته باشد و در حال حاضر در ۹ کشور امارات، قطر، بحرین، کویت، عربستان، مصر، لبنان، اردن و عمان فعالیت دارد.
چشمانداز بانک جهانی
رشد اقتصادی امارات متحده در سال ۲۰۱۹ با نرخ ۱،۷ درصد نسبت به سال گذشته بدون تغییر باقی ماند. برآوردهای رسمی حاکی از آن است که رشد تولید ناخالص داخلی واقعی غیرنفتی در نیمه دوم سال ۲۰۱۹ به ۰،۳ درصد کاهش یافت. همچنین رشد در حوزه املاک و مستغلات بهدلیل عرضه بیش از حد و بدهی، روند نزولی دارد. شیوع ویروس کرونا و کاهش قیمت نفت باعث شد تا رشد این کشور در سال ۲۰۲۰، همانند بسیاری از دیگر کشورها، در هالهای از ابهام قرار بگیرد. محدودیتهای مسافرتی به صنعت گردشگری امارات نیز ضربه زده است و فاصلهگذاریهای اجتماعی هم میزان مصرف داخلی را تحت تأثیر قرار داده است.
با توجه به گسترش ویروس کرونا، مقامات این کشور با بهکارگیری استراتژی مهار، مسابقات ورزشی را لغو کردند و سختگیریهای مسافرتی را افزایش دادند. بهدلیل جایگاه جهانی امارات، این محدودیتها و ایجاد اختلال در زنجیرههای تأمین این کشور بر درآمدهای غیرنفتی آن تأثیر زیادی خواهد داشت. کاهش عواقب اقتصادی ویروس کرونا، از اولویتهای اصلی و مهم امارات بهشمار میآید.
با وجود اینکه امارات نسبت به دیگر همسایگان شورای همکاری خلیج فارس، تنوعهای متناسبی در بخشهای درآمدیاش به وجود آورده، اما همچنان به نقدینگی مبتنی بر نفت منطقه بهشدت وابسته است و به همین دلیل سقوط قیمت نفت میتواند آسیبهای زیادی را بهدنبال داشته باشد.
پروژه شهر هوشمند دوبی
دوبی بهعنوان بزرگترین شهر امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۳ پروژه هوشمندسازی شهری را آغاز کرد تا از این شهر یک مرکز مهم برای زیستپذیری، پایداری و نوآوری بسازد. این پروژه به رهبری شیخ محمد بن راشد آل مکتوم و با اتکا بر مشارکتهای شخصی و خصوصی، شهر را به سمت آیندهای پایدار هدایت میکند. شهر هوشمند دوبی طیف وسیعی از ابتکارات را برای یکپارچهسازی ارتباطات پیشرفته و فناوریهای اینترنت اشیا با زیرساختهای فیزیکی و خدمات شهری دربر میگیرد.
اینترنت اشیا مانند حسگری که شرایط آبوهوایی و حرکت را کشف میکند، میتواند پایداری و امنیت بیشتری را برای سازهها به ارمغان آورد. تحلیل دادهها نیز میتواند بهطور مؤثر، خدماتی مانند جمعآوری مواد زائد را بهبود ببخشد.
برنامه تحول دوبی در پروژه «دوبی هوشمند ۲۰۲۱» خلاصه شده است. این طرح خدمات اجتماعی، اقتصادی و محیط زیست شهری را با هدف بهبود تجربه زندگی ساکنان و گردشگران دوبی مورد بررسی قرار میدهد. نوآوریهای هوشمندسازی دوبی در کنار ترویج رشد اقتصادی و پرداختن به بهبود منابع و زیرساختها، رضایت شهروندان را مورد تأکید قرار میدهد. مقامات رسمی دوبی بهمنظور رسیدن به هدف خود؛ یعنی شادترین شهر دنیا، پروژه سنجش شادی را راهاندازی کردهاند.
این پروژه یکی از بهترین استراتژیهاست؛ چراکه میزان رضایتمندی شهروندان را از زندگی در دوبی در هر روز مشخص میکند؛ بدین نحو که یک شبکه مرکزی، اطلاعات را از وبسایتها و نرمافزارهای دولتی و همچنین وسایل الکترونیکی که در مکانهای مختلف نصب میشود، جمعآوری میکند و از این طریق امکان نظارت بر خدمات و شناسایی مناطق نیازمند به بهبود را فراهم میآورد.