پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
در رادیو گفت‌وگو مطرح شد: رگولاتوری؛ مهم‌ترین چالش اکوسیستم استارت‌آپی کشور
قربانی: «من اگر بخواهم راه‌حلی به فعالان این اکوسیستم بدهم این است که سواد مالی خود را تا جای ممکن افزایش دهند. چه در زندگی شخصی و چه در کسب‌وکار، مشکل بسیار شدیدی در سواد مالی داریم. ما اگر سواد مالی را توسعه دهیم و ذهنیتمان را نسبت به ایده‌های جدید باز کنیم، تحول اتفاق می‌افتد. شرایط این‌گونه نمی‌ماند و ما مردمی هستیم که یک راه‌حل پیدا و تغییر می‌کنیم.»
فصل مشترک همه کسب‌وکارهای نوپا داشتن یک ایده است. ایده‌ای که یک هدف را دنبال می‌کند و آن هم رفع نیاز مردم و مشکلاتشان است. در ایران مسیر حرکت کسب‌وکارهای نوپا و سازمان‌دهی آن‌ها با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بوده و هست و چالش‌ها و موانع زیادی برای شکوفایی این اکوسیستم در کشور وجود دارد. چالش‌هایی که باید راه‌حل‌های آن‌ها را پیدا کرد تا شاهد تاثیرگذاری آن‌ها بر جهش تولید کشور باشیم. رضا قربانی رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت و کارشناس استارت‌آپ در برنامه راه‌حل رادیو گفت‌وگو درباره نقش استارت‌آپ‌ها در اقتصاد کشور صحبت کرد و از چالش‌های پیشرو استارت‌آپ‌ها در کشور گفت. همچنین در این برنامه محمد خلج قاسم‌آبادی مدیرعامل اسنپ نیز در گفت‌وگوی تلفنی کوتاهی از مسیر پر چالش اسنپ گفت.
طبعی مجری برنامه راه‌حل، این گفت‌وگو را با پرسیدن این سوال که در حال حاضر وضع استارت‌آپ‌های کشور در چه شرایطی است، شروع کرد. قربانی در پاسخ به این سوال گفت: «وضع استارت‌آپ‌ها در کشور در حال حاضر یک دست نیست. برخی بعد از شیوع ویروس کرونا وضعیتشان خوب شد و خیلی‌ها نیز گرفتار شدند و پیش‌بینی این روزها را نمی‌کردند در نتیجه شرایط یکسانی وجود ندارد. همان‌طور که در کشور بسیاری‌ها در هشت ماه گذشته گرفتاری‌های عجیب‌وغریبی پیدا کردند، در استارت‌آپ‌ها نیز همین اتفاق رخ داد؛ اما اگر از مسائل روز بخواهیم بگذریم، وقتی به فضای استارت‌آپی کشور نگاه می‌کنیم، به نظر می‌رسد در مسیر بالغ شدن، بزرگ شدن و رشد کردن هست. خوشبختانه نهادهای رگولاتور متوجه اهمیت استارت‌آپ‌ها شده‌اند و شرایط نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است. فکر می‌کنم خیلی‌ها دید خوبی نسبت به استارت‌آپ‌ها دارند و دیگر به آن‌ها به‌عنوان موجودات لوکس و غیرکاربردی دیده نمی‌شود.»
مهم‌ترین چالش حال حاضر استارت‌آپ‌ها
طبق گفته‌های قربانی، چالش‌های زیادی در مسیر استارت‌آپ‌ها وجود دارد اما به عقیده او چالش رگولاتوری یکی از مهم‌ترین چالش‌های این حوزه هست. او در این باره توضیح داد: «استارت‌آپ‌ها چون با نوآوری سروکار دارند و تغییر بخشی از ذات آن‌ها هست، متاسفانه در زمینه رگولاتوری به شدت دچار مشکل هستند. واقعیت این است که استارت‌آپ‌ها نوع جدیدی از کسب‌وکارها هستند و وقتی درباره استارت‌آپ‌ها صحبت می‌کنیم، از مسیرهای تازه صحبت می‌کنیم و طبیعتا قانون و رگولاتوری در این قسمت مشخص نیست. گاهی اوقات برخوردهای نسنجیده در زمان شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها باعث می‌شود از فرصت‌هایی که می‌توانند پیش روی ما قرار بگیرند، فاصله بگیریم؛ درنتیجه رگولاتوری نقش مهمی دارد و ما نمی‌توانیم به‌راحتی از کنار آن بگذریم. متاسفانه نگاه رگولاتوری در بسیاری از موارد، نگاه سنتی است.»
به گفته رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت، نهادهایی که در حوزه استارت‌آپ‌ها مسئولیت دارند، بسیار متنوع هستند با این حال معاونت علمی ریاست جمهوری همچنان نگاه حمایتی به این حوزه دارد. همچنین اخیرا نیز وزارت اقتصاد در این حوزه فعال شده است ولی به‌طورکلی، بدنه دولت هنوز نتوانسته ارتباط اثربخشی با استارت‌آپ‌ها داشته باشد. او به برخوردهای سلبی نهادها با استارت‌آپ‌ها نیز اشاره کرد و با ذکر مثالی گفت: «در سال‌های گذشته نهادهایی وجود داشتند که با کسب‌وکارهای نوپا برخورد می‌کردند. برای مثال سازمان هواپیمایی کشوری یک دفعه یک تعداد زیادی از استارت‌آپ‌هایی که در زمینه فروش بلیت هواپیما فعالیت می‌کردند را می‌بندد و این در حالی است که ما در این زمینه کسب‌وکارهایی داریم که تحول جدی ایجاد کرده‌اند ولی یک‌دفعه یک سازمان برخورد سلبی می‌کند. توجه داشته باشید که انرژی زیادی باید صرف شود تا به یک سازمان دولتی گفته شود که استارت‌آپ‌ها آمده‌اند تا به اقتصاد کشور کمک کنند نه اینکه ضرر بزنند و برخورد سلبی و متوقف کردن آن کسب‌وکار بسیار به کشور آسیب می‌زند.»
میزان آسیب این چالش‌ها
قربانی با بیان اینکه استارت‌آپ‌ها در سال‌های گذشته توانسته‌اند سبک جدیدی از زندگی و شیوه جدیدی از کار کردن را معرفی کنند، توضیح داد: «تصور کنید یکسری جوان شیوه‌ی جدیدی از کار کردن را معرفی کرده‌اند که برای نهادهای رگولاتور و قانون‌گذار خیلی شیوه آشنایی نیست و با چارچوب‌های ذهنی که دارند، همخوانی ندارند درنتیجه با برخوردهای سلبی آن‌ها روبه‌رو می‌شوند. درنتیجه یکی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی این برخوردهای سلبی خواهند داشت، ناامیدی که در بین جوان‌ها به وجود می‌آید و فضای مهاجرتی که در ذهن این افراد به وجود می‌آید، است. وقتی فضای کسب‌وکار استارت‌آپ‌ها محدود می‌شود، هزینه‌ای که به کشور تحمیل می‌کنیم بسیار زیاد است و بخش زیادی از این هزینه‌ها را نمی‌توانیم به عدد و رقم تبدیل کنیم. در کشور مدیران دولتی هستند که گاهی اوقات پنج سال بیشتر در یک سمت حضور ندارند و کسی آن‌ها را به خاطر آسیب‌هایی که زده است، مواخذه نمی‌کند و این روحیه محافظه‌کاری باعث می‌شود فرصت‌ها را خیلی راحت از دست بدهیم.»
تجربه اسنپ از وضع قوانین در حوزه تاکسی‌های اینترنتی
در ادامه این برنامه محمد خلج قاسم‌آبادی مدیرعامل اسنپ در گفت‌وگوی تلفنی که با این برنامه داشت، درباره چالش‌ها و موانع موجود بر سر راه استارت‌آپ‌ها گفت. طبق گفته‌های خلج، تقریبا همه کسانی که در اکوسیستم استارت‌آپی کشور فعالیت می‌کنند با چالش‌های آن آشنایی دارند. او توضیح داد: «در چند سال اخیر اشکال جدیدی از کسب‌وکارها ظهور کرده‌اند همچنین دولت شکل جدیدی از خود را با عنوان دولت الکترونیک ارائه کرده است و این نشان می‌دهد که تقسیم‌بندی که برای قوانین و مقررات قبلا وجود داشت، باید تغییر کند. معمولا شرکت‌های استارت‌آپی که شروع به فعالیت می‌کنند، با قوانین و مقررات موجود تضاد دارند و فعالیت آن‌ها منطبق با این قوانین نیست اما به‌مرور با دخیل شدن بخش خصوصی و این کسب‌وکارها در روند قانون‌گذاری، به تدوین قوانین جدید به‌نوعی کمک کردند. ما در اسنپ یک تجربه موفق داشتیم که در بحث تاکسی‌های اینترنتی تعامل خوبی را با وزارتخانه‌های کشور و وزارت صمت داشتیم و دستورالعمل و قوانینی جاری شد و بر اساس آن ما فعالیت خود را با قوانین جدیدی که وضع شدند، شروع کردیم. این مراحل بیش از دو سال طول کشید تا قوانین و مقررات جدید وضع شوند اما انجام شد و درواقع این تجربه موفق در کشور وجود دارد.»
به گفته مدیرعامل اسنپ، در قوانین مالیاتی و بیمه کشور نیز یکسری از فعالیت‌ها و اصول مربوط به حسابداری شرکت‌های نوپا تعریف نشده و شناختی نسبت به این موارد ایجاد نشده است. در نتیجه باید کسب‌وکارهای استارت‌آپی به رگولاتور کمک کند تا مشکلات فعلی حل شود.
لزوم تغییر رگولاتورها
به عقیده قربانی، هیچ‌وقت رگولاتور احساس نکرده که باید خود را با کسب‌وکارها هماهنگ کند. قبول کنیم که بسیاری از مشکلات امروز به دلیل همان نگاه اشتباه و قدیمی است. «ما نمی‌گوییم که رگولاتوری نباشد بلکه می‌گوییم رگولاتوری باید خود را تغییر دهد و اگر رگولاتوری رویکردش این باشد که تنبلی کند و خود را تغییر ندهد، تورم و گرانی و بسیاری مشکلات دیگر خواهیم داشت. برای مثال آموزش‌وپرورشی که این همه سال به آموزش آنلاین بی‌توجه بوده نمی‌توان انتظار داشت که یک شبه آنلاین شود چراکه در تمام این سال‌ها فرصت را از دست داده و یک‌دفعه به فکر این موضوع افتاده است. ولی واقعا باید چیزی مانند کرونا که جان آدم‌ها را می‌گیرد بیاید و سپس قبول کنیم که آموزشی که در مدارس انجام می‌شد، می‌تواند به‌گونه دیگری نیز انجام شود؟»
استفاده از سندباکس
قربانی یکی از راه‌حل‌های موجود برای رفع چالش رگولاتوری را استفاده از محیط‌های آزمون یا سندباکس‌ها دانست و در این باره توضیح داد: «در فضای رگولاتوری واژه‌ای به نام سندباکس وجود دارد. باید اجازه دهیم که استارت‌آپ‌ها شروع به فعالیت کنند. شاید خطا کنند ولی خیلی از کسب‌وکارهای موفقی که در حال حاضر وجود دارند نیز از دل همین خطاها شکل گرفته‌اند. درنتیجه باید محیط‌های آزمون را در تمام وزارتخانه‌ها خلق و از آن‌ها استفاده کنیم.
رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت با بیان اینکه همه می‌دانیم در حال حاضر در یک جنگ اقتصادی هستیم و نیاز به تحول اساسی داریم، گفت: «من در آخر، نوک پیکان را به سمت خودم به‌عنوان کسی که در این حوزه در حال فعالیت هست، می‌گیرم و می‌گویم که باید خودم شروع کنم و نباید انتظار داشته باشم که رگولاتور کاری برای من انجام دهد. من اگر بخواهم راه‌حلی به فعالان این اکوسیستم بدهم این است که سواد مالی خود را تا جای ممکن افزایش دهند. چه در زندگی شخصی و چه در کسب‌وکار، مشکل بسیار شدیدی در سواد مالی داریم. ما اگر سواد مالی را توسعه دهیم و ذهنیتمان را نسبت به ایده‌های جدید باز کنیم، تحول اتفاق می‌افتد. شرایط این‌گونه نمی‌ماند و ما مردمی هستیم که یک راه‌حل پیدا و تغییر می‌کنیم.»