پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
نجمه نوذر، عضو جامعه آزاد کسب‌وکار هوشمند خاورمیانه و شمال آفریقا- منا – MSBC Group / چهار سالی است که از ارسال پروتکل برداشت مستقیم توسط بانک مرکزی و جلسات آن و دو سالی از مانور و تست بانک مرکزی گذشته است؛ از سال گذشته این سامانه به‌صورت پایلوت اجرایی شده ولی از سمت بانک‌ها جدی گرفته نشده است و راه‌اندازی آن کند پیش می‌رود. البته برخی بانک‌ها به‌صورت موردی چند سالی است که این سرویس را برای خود راه‌اندازی کردند؛ خبرها حاکی از آن است که به‌عنوان نمونه بانک سپه این سرویس را از طریق فینوتک ارائه کرده است. اما اینکه بانک‌ها تبادلات خود را توسط سوئیچ بانک مرکزی(سپند) انجام دهند، هنوز به‌صورت جدی راه‌اندازی نشده است.
این نوشتار ضمن ارائه تعریفی کوتاه از این سامانه و بیان مزایای آن، راهکارهای محرک جهت راه‌اندازی سریعتر آن را بیان کرده است.
در سامانه پایا مبلغ به حساب‌ها واریز می‌شود. در سامانه برداشت مستقیم مبلغ از حساب برداشت می‌شود و برداشت از حساب نیاز به مجوز دارد. بنابراین این سامانه دو بخش دارد یکی مدیریت مجوز و دیگری دستور برداشت. به‌عنوان نمونه مستاجر به موجر مجوز می‌دهد که طی دو سال، ماهانه، مبلغی از حساب او کسر شود و به‌صورت مکانیزه به حساب موجر واریز شود.
برداشت مستقیم را می‌توان یک روش پرداخت Pulled-Based یا روش پرداخت مکرر(Recurring) دانست که طی مجوزی که متعهد می‌دهد، به‌صورت دورهای مبلغی از حساب وی کاسته و به حساب ذینفع واریز می‌شود.
کسب‌وکارهای زیر کاندیدای بسیار خوبی برای استفاده از سرویس برداشت مستقیم هستند:
- قراردادهای اشتراکی که سقف پرداخت مشخص دارند
- مراکز فروشی که کالاهای اقساطی به مشتریان می‌فروشند
- تسهیلات بانکی
- قبوض آب و برق و گاز و تلفن و …
- پرداخت خودکار شارژها مانند شارژ اینترنت
این سامانه برای متعهد و ذینفع برد- برد است. برخی مزایای آن از دیدگاه متعهد عبارت است از:
- خودکارسازی پرداخت
- عدم پرداخت جریمه بابت تاخیر پرداخت
- استفاده از امکاناتی مانند لغو سیستمی مجوز یا دستوربرداشت یک دوره
- بهرهمندی از تخفیف‌ها و امتیازاتی که به مشتریان خوش حساب اهدا می‌شود
و موارد زیر از مهم‌ترین مزایای سامانه از دیدگاه ذینفع است:
- بهبود نقدینگی
- جلوگیری از تاخیر تادیه(پیگیری معوقات پرداخت دیر هنگام)
طی مصاحبه با برخی از متخصصین آشنا با سامانه، مشخص شد که عدم اطلاعات کافی، از مهم‌ترین عوامل عدم استقبال از راه‌اندازی این سیستم هست. موارد زیر از جمله عواملی هستند که محرک راه‌اندازی سامانه برداشت مستقیم به نظر می‌رسند:
- تأکید بانک مرکزی به بانک‌ها جهت اجرایی کردن و استفاده از سامانه
- فرهنگسازی با آموزش
- ورود مؤثر رسانه جهت اطلاع‌رسانی مورد کاربردها و مزایای سیستم
- جلب اعتماد جامعه
- ورود فین‌تک‌ها و ارائه خدمات نوع آورانه با به‌کارگیری این سرویس
- تعامل سازمان‌ها و کسب‌وکارها برای استفاده از این سرویس: به‌عنوان نمونه یک سازمان بخواهد کل قبض‌های خود را به‌صورت اتوماتیک پرداخت کند.
در جلسات اخیر بانک مرکزی بر روی به‌کارگیری این سرویس توسط فین‌تک‌ها تأکید شد. امید است که این سرویس نیز مانند سایر سرویس‌های بانکی، سریعتر راه‌اندازی و مورد استفاده مشتریان قرار گیرد.
در نوشتارهای بعدی در خصوص استاندارد سپا(SEPA) و مورد کاربردهای برداشت مستقیم در خارج کشور مطالبی مطرح می‌شود.