نگاهی به اقتصاد، تجارت الکترونیکی، فین‌تک و چند موضوع جالب دیگر در چین / یک ابرقدرت جدید بالقوه

ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۶ / تا کمتر از ۱۰ ما پیش هر وقت نام چین را می‌شنیدیم، یاد پرجمعیت‌ترین کشور دنیا می‌افتادیم که همین تعداد زیاد جمعیتش باعث شده زبان چینی به پرشمارترین زبان دنیا تبدیل شود. از طرف دیگر نام چین با یکی از سریع‌ترین اقتصادهای دنیا گره خورده است که از هنگام اجرای اصلاحات اقتصادی در چین برای پی‌ریزی یک اقتصاد مدرن، این کشور به بزرگ‌ترین صادرکننده و دومین واردکننده بزرگ کالا در دنیا تبدیل شد و دومین اقتصاد بزرگ دنیا بر پایه تولید ناخالص داخلی را داراست.

اما حالا شاید این صفات افضل برترین، بزرگ‌ترین، اولین و غیره که توانست چین را به‌عنوان یک ابرقدرت جدید بالقوه در دنیا معرفی کند، دیگر چندان خریدار نداشته باشد و عنوان جدیدی که این روزها چین را با آن می‌شناسند، محل شیوع ویروس کروناست.

برای اولین‌بار در شهر ووهان چین، پس از اینکه مردم بدون علت مشخصی دچار سینه‌پهلو شدند و واکسن‌ها و درمان‌های موجود مؤثر نبودند، نوع جدیدی از ویروس کرونا شناسایی شد که ابتدا به آن عنوان ان‌کاو-۲۰۱۹ داده شد. با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز یک‌هزار نفر، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی از آن، نام رسمی کووید ۱۹ (COVID-19) را انتخاب کرد. این ویروس در کنار تلفات جانی بسیار زیادی که برای چین به همراه داشت، اقتصاد این کشور را هم درگیر کرد و برای اولین‌بار در دهه‌های گذشته، تولید ملی در چین به‌شدت کاهش یافت.

به گفته اداره آمار ملی چین در پکن، تولید ناخالص ملی در سه‌ماهه نخست سال جاری در قیاس با مدت مشابه در سال قبل ۶.۸ درصد افت کرده است. این نخستین ارزیابی منفی اقتصاد چین از سال ۱۹۹۲ و از آغاز انتشار آمار رشد اقتصادی چین است. اقتصاد این کشور در تمامی سال ۱۹۷۶ دچار رکود بود، اما در سال ۲۰۱۹  به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان به رشدی برابر ۶.۱درصدی دست یافت.

اقتصاد چین از اواخر دهه ۷۰ قرن ۲۰ به‌سرعت تغییر کرده و در حال رشد است و بر اساس برابری قدرت خرید، چین دارای دومین اقتصاد بزرگ جهان و یک بازیگر اصلی در اقتصاد جهانی است و چنانچه رشد اقتصادی کنونی چین ادامه پیدا کند، احتمال دارد که به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان هم تبدیل شود و حتی برخی معتقدند که تا سال ۲۰۲۵، چین می‌تواند ۱۰ شهر در حد و اندازه‌های نیویورک احداث کند.

اما شیوع کرونا رسیدن به این رؤیای شیرین و نشستن بر تخت پادشاهی را برای چین با چالش مواجه کرد. در پی گسترش این ویروس، بازار بورس چین با ۱۰ درصد سقوط، ۳۹۳ میلیارد دلار از ارزش خود را از دست داد. همچنین هزاران فروشگاه بین‌المللی در چین شعب خود را تعطیل کردند و به‌دنبال اتخاذ محدودیت مسافرت، ترس از شیوع بیماری و ممنوع‌شدن تورهای داخلی و خارجی، به گردشگری چین ضربه شدیدی وارد کرد.

شرکت‌های چینی پس از پایان قرنطینه و محدودیت‌ها به‌تدریج‌ فعالیت خود را از سر گرفتند و برخی از داده‌های اقتصادی چین نشان از بهبود دارد. آمار تجارت خارجی که ۱۴ آوریل منتشر شد نیز ثبات اندکی را نشان می‌‌دهد. صادرات چین در ماه مارس نسبت به مدت مشابه در سال قبل، ۶.۶ درصد کاهش یافته است. با این حال وضعیت صادرات در این ماه نسبت به ماه‌های ژانویه و فوریه که میزان رکود در آنها بیش از ۱۷ درصد بود، به‌وضوح بهبود پیدا کرده است.

واردات چین در ماه‌های ژانویه و فوریه چهار درصد کاهش یافت، اما این کاهش در ماه مارس تنها ۰.۹ درصد بود. بسیاری از کارشناسان تردید دارند که سطح رشد اقتصادی چین را به‌سرعت بتوان به سطح قبلی بازگرداند.

یکی دیگر از ویژگی‌های چین، نوع روابطش با آمریکاست. باید گفت که رابطه بین این دو کشور به قرن هجدهم میلادی برمی‌گردد. طی این سه قرن روابط چین و آمریکا فرازونشیب‌های بسیاری داشته است. با وجود سوءظن‌ها و نگرش‌های محتاطانه‌ای که نسبت به یکدیگر دارند، اما در عین حال همکاری اقتصادی قوی را بین خود حفظ کرده بودند تا حدی که بسیاری از رهبران جهان روابط چین و آمریکا را به‌عنوان مهم‌ترین رابطه دوجانبه قرن ۲۱ توصیف کردند.

رابطه آمریکا با چین به دوره ریاست‌جمهوری جورج واشنگتن در سال ۱۸۴۵ و ایجاد پیمان «وانگیا» برمی‌گردد، اما در زمان باراک اوباما دچار تنش شد و این تنش در زمان دونالد ترامپ به اوج خود رسید و دولت ترامپ چین را به‌عنوان رقیب استراتژیک خود معرفی کرد. تنش موجود میان آمریکا و چین در دوران ترامپ با ایجاد تعرفه‌های گسترده روی واردات چین به ارزش ۵۰ میلیارد دلار آغاز شد و با دستگیری مدیر ارشد مالی هوآوی در کانادا به جرم نقض تحریم‌ها علیه ایران ادامه پیدا کرد و با اتهاماتی که دو کشور در رابطه با همه‌گیری ویروس کرونا به یکدیگر وارد می‌کردند و همچنین تصویب لایحه امنیت هنگ‌کنگ، بدتر هم شد.

---

مهم‌ترین بانک‌ها

---

بانک صنعتی و بازرگانی چین

مدیرعامل: جیانگ جیانکینگ

تعداد پرسنل: ۴۵۳۰۴۸

تعداد شعب: ۱۸۱۰۶

بانک سازندگی چین

مدیرعامل: ژانگ ژیانگو

تعداد پرسنل: ۳۴۵۹۷۱

تعداد شعب: بیش از ۱۳۶۲۹

بانک کشاورزی چین

مدیرعامل: جانگ یون

تعداد پرسنل: ۴۷۳۶۹۱

تعداد شعب: ۲۴۰۰۰

بانک چین

مدیرعامل: لی لیهویی

تعداد پرنسل: ۳۱۱۰۰۰

تعداد شعب: بیش از ۲۵۰۰۰

---

رتبه اول تجارت الکترونیکی در دنیا در دستان چین

---

بر اساس گزارش اخیر ای‌مارکتر، تجارت الکترونیکی ۱.۹۴ هزار میلیارد دلاری چین در سال ۲۰۱۹، این کشور را در رتبه نخست تجارت الکترونیکی در دنیا قرار داده و رقم منتشرشده در این گزارش نشان می‌دهد که این بازار، سه‌برابر بازار تجارت الکترونیکی ایالات متحده آمریکاست.

با توجه به اینکه چین بزرگ‌ترین جامعه آنلاین دنیا را دارد، در نتیجه پیش‌بینی‌ ای‌مارکتر بر این است که مصرف‌کنندگان امسال حدود دو هزار میلیارد دلار در حوزه تجارت الکترونیکی خرده‌فروشی هزینه کنند. البته باید گفت که این پیش‌بینی، ۷.۷ درصد پایین‌تر از پیش‌بینی‌ای است که پیش از شیوع کرونا درباره چین شده بود. هرچند با وجود کرونا باز هم مقام اولی تجارت الکترونیکی به کشور دیگری نمی‌رسد و همچنان در اختیار چین قرار دارد.

علی‌بابا بزرگ‌ترین بازیگر این حوزه است که در کنار بازیگران دیگری مانند «جی‌دی» و «پیندودو» توانسته‌اند ۸۳.۶ درصد بازار تجارت الکترونیکی خرده‌فروشی سال ۲۰۲۰ را در اختیار داشته باشند. علی‌بابا را نه به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت تجارت الکترونیکی در چین؛ بلکه به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت در دنیا هم می‌شناسند. درآمد این شرکت در سال ۲۰۲۰، حدود ۷۲ میلیارد دلار عنوان شده است.

---

معرفی برترین استارت‌آپ‌های فین‌تک در چین

---

با توجه به سرمایه‌گذاری ۲۶.۱ میلیارد دلاری آمریکا روی فین‌تک‌ها در سال ۲۰۱۹، مقام اول سرمایه‌گذاری فین‌تکی به این کشور می‌رسد و به گفته اکسنچر، میزان سرمایه‌گذاری چین در آن سال ۱.۹میلیارد دلار بوده که نسبت به سرمایه‌گذاری ۲۵.۵ میلیارد دلاری سال قبلش، کاهش قابل توجهی داشته است. گزارش جدید اکسنچر نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های فین‌تک جهانی در سال ۲۰۱۹ به‌دنبال جنگ تجاری میان آمریکا و چین، کاهش ۳.۷ درصدی داشته است.

با این حال نمی‌شود تأثیر چین در دنیای فین‌تک را نادیده گرفت. بر اساس گزارشی از «ارنست اند یانگ»، میزان پذیرش فناوری در چین در سال ۲۰۱۸، ۶۹ درصد بوده و با توجه به ۶۰۰ معامله صورت‌گرفته در آن سال، می‌توان گفت که چین جزء رهبران فین‌تک دنیا محسوب می‌شود. در ادامه به پنج مورد از برترین فین‌تک‌های چین اشاره می‌کنیم.

آنت‌فایننشال

تنسنت

بیتمین تکنولوژیز

لوفاکس

جی‌دی فایننس

---

چشم‌انداز بانک جهانی برای چین

---

از زمان اصلاحات چین در سال ۱۹۷۸، چین توانست به موفقیت چشم‌گیری در توسعه خودش داشته باشد. از نگاه بانک جهانی امروزه چین یک کشور با درآمد متوسط محسوب می‌شود که همچنان چالش‌های خودش را دارد. بانک جهانی هم برای رفع شکاف‌های نهادی و افزایش مشارکت خود، با چین همکاری دارد. در ادامه توضیحات مختصری درباره چین از نگاه بانک جهانی که آخرین بار در آوریل ۲۰۲۰ به‌روزرسانی شده، ارائه می‌دهیم. از زمان شروع اصلاحات در چین، رشد تولید ناخالص داخلی این کشور به‌طور متوسط ۱۰ درصد در سال بود و حدود ۸۵۰ میلیون نفر هم از وضعیت فقر خود خارج شدند.

امروزه چین کشوری با درآمد متوسط و دومین اقتصاد بزرگ جهان است، اما سرانه درآمد آن هنوز یک‌چهارم کشورهای با درآمد بالاست و حدود ۳۷۳ میلیون چینی زیر خط فقر، یعنی درآمد ۵.۵۰ دلار در روز، زندگی می‌کنند. با توجه به اندازه چین، نمی‌توان از اهمیت آن در توسعه منطقه‌ای و جهانی غافل ماند. همچنین چین را به‌عنوان بزرگ‌ترین انتشاردهنده گازهای گلخانه‌ای معرفی کرده‌اند که بر آلودگی آب‌‌وهوای دیگر کشورها تأثیرگذار است. به همین خاطر رفع مشکلات جهانی محیط‌زیست بدون مشارکت چین امکان‌پذیر نیست.

تأثیری که چین بر دیگر کشورها دارد، فراتر از اینهاست. بسیاری از چالش‌های توسعه‌ای پیچیده‌ای که چین با آنها روبه‌رو می‌شود، مربوط به دیگر کشورهاست؛ از جمله رفتن به سمت یک مدل رشد جدید، رشد سالخوردگی، ایجاد یک سیستم بهداشتی مقرون‌به‌صرفه و ترویج استفاده کمتر از انرژی کربنی. این تأثیر چین بر دیگر اقتصادهای در حال توسعه از طریق تجارت، سرمایه‌گذاری و ایده‌های جدید به وجود آمده است.

---

اپل چینی همچنان در پی کمال است

---

شیائومی شرکت الکترونیکی متعلق به بخش خصوصی در پکن است که از ابتدای انتشار اولین گوشی‌های هوشمند در ماه آگوست ۲۰۱۱، سهم بزرگی از بازار چین را به دست آورد و آن را به طیف وسیع‌تری از لوازم الکترونیکی مصرفی گسترش داد. به گفته مجله فوربس «لی جون»، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت، بیست‌وسومین مرد ثروتمند چین است. این شرکت تاکنون بیش از سه‌هزار  کارمند به‌طور عمده در چین، هند و سنگاپور استخدام کرده و در حال گسترش به کشورهای دیگر مانند روسیه و اندونزی نیز هست.

از محصولات موفق این شرکت می‌توان به redmi note 7 اشاره کرد که در ژانویه ۲۰۱۹ معرفی شد و از آن به‌عنوان پرفروش‌ترین گوشی سال ۲۰۱۹ یاد می‌شود. شرکت شیائومی به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان مطرح گوشی هوشمند شناخته شده و در ابتدا با رشد سرسام‌آور خود بازار کشور مادرش یعنی چین را تحت کنترل محصولات خود درآورد و با گسترش در بازارهای کشورهایی مثل هند و مالزی پیشرفتش چندبرابر شد.

قبلاً تمرکز اصلی شیائومی بر ساخت گوشی‌های هوشمند با قیمت مقرون‌به‌صرفه و کیفیت بالا بود، ولی خلاقیت شیائومی انتها نداشت و وارد سایر بازارهای کالای الکترونیکی و گجت هوشمند نیز شد. محصولاتی مثل پاوربانک شیائومی، تصفیه هوا شیائومی، ترازو شیائومی، تلویزیون شیائومی، انواع هدفون، هدست و هندزفری شیائومی، اسپیکر شیائومی، دوربین شیائومی، دستبند سلامتی شیائومی، لپ‌تاپ شیائومی، تبلت شیائومی و غیره همگی طیف کالایی شیائومی را شامل می‌شوند. این کالاها محصول شرکتی است که در سال ۲۰۱۰ به‌عنوان یک استارت‌آپ کوچک که ابتدا هدفش طراحی گوشی هوشمند بسیار ارزان‌قیمت و فروش آن از طریق اینترنت بود، وارد بازار شد.

کیفیت محصولات شیائومی نیز به قدری بالاست که آن را اپل چین یا اپل ۲ می‌شناسند. سهم شیائومی از بازار گوشی‌های هوشمند جهان در حدود ۵.۸ درصد است و این عدد نشان‌دهنده این است که شیائومی در رتبه پنجم جهان قرار دارد، رتبه پنجم برای شرکتی که طی پنج سال به آن رسیده‌، بسیار شگفت‌انگیز و جالب است.