پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
کدام بهتر است؛ سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین یا ترید کردن آن؟ / گزارش برنامه زنده اینستاگرامی راه پرداخت با مدیرعامل اکسچنج اکسیر
فضای خاکستری یا به‌نوعی رگوله‌نشده کریپتوکارنسی باعث شده تا وارد شدن به این حوزه با ترس خاصی همراه باشد، ترس از اینکه هنوز ابعاد این حوزه در ایران مشخص‌شده نیست و با اینکه طرز فکرها و سخت‌گیری‌ها در این یکی دو سال نسبت به این موضوع تغییر کرده ولی بازهم انگار دست‌ودل‌ها کمی می‌لرزد و کلاهبرداری‌هایی هم که اتفاق افتاده ترس‌ها را جدی‌تر کرده است.
همه اینها بهانه‌ای شد تا راه پرداخت برای مهمان برنامه زنده اینستاگرامی‌اش به سراغ احسان قاضیزاده برود. احسان قاضیزاده مدیرعامل اکسچنج «اکسیر» است که مانند خیلی‌های دیگر ورودش به این فضا را کاملا اتفاقی می‌داند. حدود دو سال و نیمی از عمر اکسیر می‌گذرد و توانسته در فضای کنونی ایران و ابهاماتی که هنوز نسبت به حوزه کریپتوکارنسی وجود دارد، فعالیتش را شروع کند و ادامه دهد و میان کاربران شناخته‌شده شود.
گفت‌وگوی میان احسان قاضیزاده با رضا قربانی با چگونگی شکل‌گیری و آغاز فعالیت اکسیر شروع شد. قاضیزاده هم مانند خیلی‌ها کاملا اتفاقی وارد این فضا شده است البته پس‌زمینه قبلی از کریپتوگرافی در دوران لیسانسش داشته و گویا پروژه آخر دوران لیسانسش رمزنگاری صوت و ارسال آن در شبکه اینترنت بوده است. همانجا بود که به رمزنگاری علاقه پیدا کرد. اد ادامه ماجرا را اینطور تعریف کرد:
«سال 94 به واسطه آشنایی با دوستانم که در سئول بودند، بنیان یک شرکت در کره جنوبی پایه ریزی شد و من دورادور با آنها در ارتباط بودم. دوستانم اپلیکیشنی نوشتند که از طریق آن هم می‌توانستید با یکدیگر چت کنید و هم بیت‌کوین جابجا کنید. به عبارتی هم پیام‌رسان بود و هم ابزاری برای جابجایی کریپتو. سال 95 به این نتیجه رسیدیم که در ایران هستند کسانی که کریپتو را می‌شناسند و در صرافی‌های خارجی روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند و اخبار این حوزه را دنبال می‌کنند. البته در آن زمان محتوا در این حوزه کم و فضا بسته بود. دیدیم که فضا برای انجام این کار در ایران وجود دارد و بیس فنی‌‌اش هم در شرکت کره وجود داشت. کم‌کم به این فکر افتادیم که برای شروع و تست ذائقه کاربر ایرانی چیزی شبیه صرافی کریپتو راه‌اندازی کنیم. زمستان 96 ما تمام مراحل تست اکسیر را بالا آوردیم و راه‌اندازی کردیم. از همانجا کارمان شروع شد و کم‌کم جدی شد تا همین حالا که تقریبا دو سال و نیم از عمر اکسیر می‌گذرد.»
قاضیزاده از تجربه اولین پرونده پلیس فتا و رفتاری که آن زمان با آنها می‌شد که چطور در آن زمان برخورد قهرآمیز و متهم‌گونه‌ای داشتند که در مقایسه با رفتار کنونی کاملا می‌شود تغییر و پیشرفت را احساس کرد که در گذشته برخوردها چطور بوده و حالا به چه صورت است که مشارکت‌ها در این فضا بیشتر شده است. او در همین راستا مردم کره جنوبی را مثال زد. در سال 2017 و در کمپین بزرگ ICO که برگزار شد، این حوزه برای خیلی‌ها ناشناخته و عجیب بود و خیلی‌ها به دنبال آن رفتند و برنامه‌های مختلفی در این حوزه برگزار شد به طوری که نظرسنجی سال 2018 نشان داد از هر چهار کره‌ای، سه نفرشان در مورد کریپتوکارنسی اطلاعات دارند. به گفته قاضیزاده مشابه چنین اتفاقی در ایران هم افتاده و در حال حاضر اطلاعات در زمینه کریپتوکارنسی در کشور قابل دسترس‌تر است.
بزرگترین چالش ترس است
از برخی جهات شاید کار کردن با کریپتوکارنسی و تبادل آنها در مقایسه با سکه و طلا و حتی بورس کار راحت‌تری باشد اما این حوزه چالش‌های خاص خودش، به ویژه چالش‌های قانونی جدی برای کسب‌وکارها به همراه دارد. قاضیزاده هم با این موضوع موافق است و از مسائل عجیب و غریبی که در بخش قانونی وجود دارد گفت. او به چالش‌های فنی هم اشاره کرد اما معتقد است که درنهایت برای این چالش‌ها می‌شود راهکاری پیدا کرد اما چالش‌ها درخصوص پلیس فتا، دادیارها، قضات دادگاه‌ها، مقامات بالاتر و حتی خود بانک مرکزی بسیار زیاد است.
البته مدیرعامل اکسیر بزرگترین چالش را ترس معرفی می‌کند، ترس از کار کردن در فضای خاکستری و نامطئن این حوزه و ادامه توضیح می‌دهد: «این فضا دو ترس به همراه دارد. ترس اول برای کاربر است. کاربرانی هستند که می‌گویند تا برای حوزه‌ای، قانونی وجود نداشته باشد به آن ورود نمی‌کنند و این فرصتی است که هم برای کاربر و هم برای کسب‌وکار در حال از بین رفتن است. یک ترس دیگر هم برای سرمایه‌گذار است. سرمایه‌گذارانی هستند که به حوزه کریپتو علاقه دارند ولی ته دلشان چون بحث قانونی ماجرا هنوز مشخص نیست وارد نمی‌شوند و سعی می‌کنند در حوزه‌های دیگری سرمایه‌گذاری کنند. درست است که ما مشکلاتی با پلیس فتا داشتیم ولی هیچ کدام چالش خیلی بزرگی برای ما نبود و بزرگترین چالش همان ترس است که می‌تواند ضربه زیادی به ما بزند.»
بازار کریپتو را به چشم بهشت برین نبینید
در ادامه بحث فلسفه وجودی اکسچنج‌ها مطرح شد و اینکه کاربران این فضا چه کسانی هستند و همینطور در ادامه توصیه‌های هم به کسانی که مبتدی هستند و تازه می‌خواهد ورود کنند، ارائه شد. به گفته قاضیزاده چون اکسیر ذاتا یک اکسچنج است، تمرکزش روی marketplace است. او می‌گوید اکسچنج‌ها به این دلیل وجود دارند که افراد در کنار تامین کریپتویی که مدنظرشان است، از آپشن‌های دیگر بازار هم استفاده کنند و در ادامه از جامعه آماری اکسیر مثالی زد و گفت: «وقتی جامعه آماری 30 هزار نفری کاربران اکسیر را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که هنوز میل عمده بر نگه داشتن است و ذائقه تریدینگ خیلی کم است. سایت‌های بزرگ اکسچنج مانند سایت بیت‌مکس، بازبینی زیادی از سایتش انجام نمی‌شود؛ بلکه این بات‌ها هستند که دائما در حال جنگیدن و ترید کردن هستند. ایده‌آل هم برای یک اکسچنج همین است.»
و اما تازه‌واردها…. اولین توصیه مهمان برنامه به آنها این است که به بازار کریپتو هم مانند دیگر بازارهای اقتصاد نگاه کنند و فکر نکنند که برایشان حکم بهشت برین را دارد. بازار کریپتو هم مانند دیگر بازارهای فایننس است با این تفاوت که جوان‌تر است و به همین خاطر نوساناتش بسیار بالا است و همانقدر که امکان برد برای افراد وجود دارد به همان اندازه امکان باخت هم هست. پیشنهاد قاضیزاده به تازه‌واردان این است که به این بازار نگاه بلندمدت داشته باشند و می‌گوید: «افراد یک ششم دارایی‌هایشان را در این فضا سرمایه‌گذاری کنند و فکر کنند که آن یک ششم را کلا ندارند. سراغ توکن‌هایی که یوزکیس پیچیده یا اصلا یوزکیس خاصی ندارند، نروید.»
به صرافی‌ها و کیف پول‌ها چطور اعتماد کنیم؟
حالا یک سوال دیگر مطرح می‌شود؛ اینکه افراد چطور به صرافی‌ها و حتی کیف پول‌ها اعتماد کنند. در دنیا صرافی‌ها و کیف پول‌های شناخته‌شده وجود دارد ولی کیف پول‌ها صرفا به همین شناخته‌شده‌ها محدود نیستند و تعدادشان زیاد است؛ چه کیف پول‌های سرد و چه کیف پول‌های گرم. حالا با این اوصاف چه راه‌حلی برای اعتماد کردن صرافی و کیف پول مناسب وجود دارد؟
مدیرعامل اکسیر می‌گوید که مبحث اعتماد کردن به کیف پول‌ها و صرافی‌ها دو مبحث مجزا است ولی وجه مشترک بین هردوی آنها، تیمی است که پشت آنها قرار دارد. اینکه کاربر باید بداند چه افرادی پشت این قضیه هستند و از کجا آمده‌اند. آیا شرکت یا سرمایه‌گذاری پشت آن صرافی یا کیف پول وجود دارد یا نه. بررسی این مسائل اولین گام اعتماد کردن برای ورود به یک صرافی یا استفاده از یک کیف پول است. او در ادامه توضیح داد:
موضوعی که می‌تواند درخصوص اعتماد نقش به‌سزایی داشته باشد، موضوع رگولاتوری است ولی چون رگولاتوری در کشور نیست، بنچ‌مارکی هم صورت نمی‌گیرد. شاید اینطور فکر کنید که رگولاتور کسی است که پولی می‌گیرد و مجوز فعالیت را می‌دهد ولی رگولاتور حوزه کریپتو در کوچکترین مسائل و جزئیات هم ورود و دخالت می‌کند. به همین خاطر قاضیزاده معتقد است که اگر چنین رگولاتوری وجود داشته باشد خیال کاربر هم راحت که یک رگولاتوری که به خوبی از امور آگاه است و اشراف کافی دارد، وجود دارد که کسب‌وکارها را تایید می‌کند اما خب تا زمانی که چنین رگولاتوری وجود ندارد، چک‌های امنیتی باید توسط خود کاربر صورت پذیرد.
درمورد کیف پول‌ها هم پیشنهاد می‌شود که تازه‌واردها که شاید نتوانند خودشان مدیریت کلید خصوصی‌شان را انجام دهند، از کیف پول‌های معروف استفاده کنند. همچنین اگر می‌خواهند دارایی‌های بسیار زیادی نگهداری کنند، روی کیف پول‌های سخت‌افزاری مانند لجر بگذارند تا خیالشان راحت‌تر باشد.
دو روز پیش هاوینگ 2020 بیت‌کوین هم اتفاق افتاد. همیشه قبل و بعد از این اتفاق هیجانات درباره قیمت بیت‌کوین زیاد است. این رویداد نصف شدن پاداش‌ها همیشه تاثیرگذار است و معمولا هیجانات قبلش خیلی پررنگ‌تر بوده ولی بعدش شاهد ریزش قیمت هستیم؛ البته در سال 2016 و بعد از طی شدن یک بازه زمانی بلندمدت 12 ماهه از هاوینگ، شاهد افزایش وحشتناک قیمت بودیم.
قاضیزاده معتقد است که بیت‌کوین به بلوغ رسیده است و هیچ کدام از اتفاقات مانند کرونا و منفی شدن قیمت نفت هم نتوانست اعث نابودی آن شود. او می‌گوید اگر رفتار بیت‌کوین در 20 روز اخیر را مشاهده کنیم و نمودار تغییر وضعیت طلا قبل و بعد از کرونا را کنار نمودار بیت‌کوین قرار دهیم می‌بینیم که وضعیت مشابهی دارند و واقعا می‌شود گفت که کم‌کم به طلای دیجیتال تبدیل می‌شود.
پیش‌بینی مدیرعامل اکسیر از قیمت بیت‌کوین این است که بعد از هاوینگ تب و تاب‌ها درباره بیت‌کوین می‌خوابد و ممکن است کاهش قیمت داشته باشیم ولی این احتمال وجود دارد که تابستان سال آینده با اعداد و ارقامی درباره قیمت بیت‌کوین روبه‌رو شویم که کسی تا به حال تجربه‌اش نکرده است.
در این گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی، سوالات بسیاری در کامنت‌ها پرسیده شد. یکی از این سوالات که مربوط به اکسیر بود درباه کارمزد بالای این صرافی است که قاضیزاده در پاسخ به این سوال با اشاره به گسترش بیشتر فرهنگ market making، گفت: «یک سال و نیم اخیر کارمزد market makerهای تمام سطوح کاربری اکسیر صفر است و با کاربرانمان تمرین می‌کنیم تا جسارت کنند و order بگذارند. اصلا هدف از اکسچنج‌ها چیست؟ هدف اکسچنج کشف قیمت و از بین بردن حباب قیمت و مکانیزم، مکانیزم عرضه و تقاضا است. پس کسی که جسارت اولیه را دارد و order می‌گذارد و می‌شود market maker، پاداش و جایزه‌اش این است که به اکسیر کارمزد ندهد و بارش را باید فرد taker به دوش بکشد؛ کسی که آن شهامت را ندارد و می‌خواهد passive رفتار کند.»
البته اکسیر به مناسبت‌های مختلف، برای مثال به خاطر کرونا یا هاوینگ، طی یک بازه زمانی بازار را برای تمامی makerها و takerها رایگان کرد و این خبر را داد که قرار است به‌زودی یک نظام و ساختار جدید کارمزدی هم آورده شود که خبرهای خوبی به‌دنبالش شنیده خواهد شد.
سوال دیگری که پرسیده شد مربوط به وجود محدودیت برای خارج کردن پول‌ها بود. قاضیزاده در پاسخ گفت که اصل در اکسچنج آنها بر برائت است. آنها احراز هویت اولیه را سخت می‌گیرند ولی قرار نیست که اطلاعات افراد در اختیار کسی یا جایی گذاشته شود مگر اینکه مرجع قانونی یا قضایی چنین درخواستی از صرافی داشته باشد. اما گوگاهی که این وسط وجود دارد به گفته قاضیزاده، شبکه بانکی است و در توضیح بیشتر گفت: «برای مثال اگر یک میلیارد تومان وارد حساب بانکی شما شد و بانک و اداره مالیات و ستاد مبازه با پولشویی با شما کاری نداشته باشد، اکسیر هم با شما کاری ندارد. اکسیر فقط موظف است تاریخچه تمامی معاملات را ارائه دهد و تمهیداتی در نظر بگیرد که اگر کلاهبرداری اتفاق افتاد میزان ضرر حداقل باشد و امکان پیگیری باشد، مثل اینکه واریز تومانی افراد حتما باید با آی‌پی ایران باشد یا یک آی‌پی لاگین از ایران داشته باشید و چند پارامتر دیگر.»
در مورد اینکه آیا اکسیر توکن ایرانی لیست می‌کند یا نه گفت که فعلا این کار را انجام نمی‌دهند. البته توضیح داد که در حال مذاکراتی را برای توکن پیمان ققنوس شروع کرده‌اند که می‌بینند می‌توانند چالش‌های حقوقی‌اش را حل و فصل کنند یا نه. به عقیده قاضیزاده بقای یک اکسچنج و مدل کسب‌وکاری‌اش سر لیست کردن و ترید کردن است و منبع درآمدی برای آنها محسوب می‌شود.
مفهومی به نام «کریپتو بانک»
شاید اینطور به نظر برسد کسانی که در فضای بیت‌کوین و کریپتو فعالیت می‌کنند نوعی فضای رادیکالیسم دارند و از فضای بانکی خوششان نمی‌آید به همین خاطر در ادامه گفت‌وگو این موضوع مطرح شد که آیا فضای کریپتو و بانک در مقابل هم قرار دارند یا در بلندمدت کنار هم خواهند بود. قاضیزاده با معرفی مفهومی به نام «کریپتو بانک» معتقد است که در آینده تراکنش‌ها و زیرساخت‌های بانکی متحول خواهد شد و بلاکچین قرار است نظام بانکداری کنونی را کاملا دگرگون و منقلب کند.
او توضیحاتش را با نقل قولی از هل فینی ادامه می‌دهد. هل فینی را به عنوان اولین شخصی می‌شناسند که اولین تراکنش بیت‌کوین را دریافت کرده و حتی شک و شبهه‌هایی هم مبنی بر اینکه خود هل فینی ساتوشی ناکاماتو است، وجود دارد. به گفته هل فینی همانطور که یک زمانی بانک‌ها ذخایرشان را براساس طلا می‌چیدند، یک زمانی این کار را با بیت‌کوین انجام خواهند داد.
قرار است که بلاکچین و بیت‌کوین نظام بانکداری کنونی را متحول کند و به نظر می‌رسد باوجود اقدماتی که توسط ریپل صورت گرفته و تفاهم‌نامه‌هایی را با بانک‌های بزرگ منعقد کرده، چنین اتفاقی درحال وقوع است. قاضیزاده از اتفاقی به نام «کریپتو بانک» می‌گوید؛ اتفاقی که اکنون کوین‌بیس در آمریکا انجام می‌دهد و کارتی در اختیار افراد قرار داده که پشتش کریپتو قرار دارد و افراد می‌توانند با آن کارت خرید کنند. پس به نظر می‌رسد دورنما به شکل هم‌زیستی میان این دو خواهد بود.
سوال دیگری که توسط بینندگان این گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی پرسیده شد درباره محدودیت خریدوفروش بود که چرا چنین محدودیتی وجود دارد؟ البته قاضیزاده قبل از اینکه به این سوال پاسخ بدهد توضیح داد که روی کریپتو چنین محدودیتی وجود ندارد و محدودیت واریز روی رمپ فیات وجود دارد که توسط شبکه بانکی اعمال می‌شود و در ادامه گفت: «چنین کاری به خاطر احراز هویت و قوانین پولشویی است. محدودیت واریز روی رمپ فیات را شبکه بانکی اعمال می‌کند. در برداشت تومان هم بخشی بحث مدیریت احراز هویت و مبارزه با پولشویی مطرح است که به ما ابلاغ می‌شود و بخش دیگر هم شبکه بانکی است. بزرگترین عامل رمپ فیات شبکه بانکی است. اما روی کریپتو هیچ محدودیتی وجود ندارد.»
کدام بهتر است؛ سرمایه‌گذاری روی بیت‌کوین یا ترید کردن آن؟
به عنوان سوال پایانی از مدیرعامل اکسچنج اکسیر پرسیدیم که باتوجه به نوسانات شدید بیت‌کوین سرمایه‌گذاری را توصیه می‌کند یا ترید کردن را؟ او هم خیلی قاطع جواب داد که اگر کسی دانش و حوصله و شهامت ترید کردن را دارد، این کار جذابیت بیشتری دارد و بهتر است و اکسیر هم در این زمینه در خدمت افراد است.
در غیر این صورت بهترین کار این است که افراد 10 یا 15 درصد از دارایی راکد نقدشان را حتما بیت‌کوین بخرند و در یک لجر برای آینده‌شان نگهداری کنند. قاضیزاده از راه‌اندازی اکسچنج بین‌المللی اکسیر هم خبر داد که بازار نقدینگی به نسبت خوبی هم دارد و برای کسانی که می‌خوهند وارد بازار بین‌الملل شوند، نقطه شروع خوبی است و دیگر دغدغه ثبت‌نام برای ایرانی‌ها وجود ندارد.
