نقش احتمالی بیت‌کوین برای مقابله با ریسک نقدینگی چیست؟

بحران‌های مالی رفته‌رفته رایج‌تر و جهانی‌تر می‌شوند. برای مثال در زمان بحران مالی جهانی (GFC) که بین اکتبر 2007 و مارس 2009 اتفاق افتاد، شرکت‌های S&P 500 و بسیاری از همتایان جهانی آنها (که از لحاظ سهام در وضعیت مشابهی قرار داشتند) بیش از نیمی از ارزش‌شان را از دست دادند و سابقه دهه‌ها خلق ثروت‌شان بر باد رفت. در نتیجه این اتفاق، درک ما از کارایی بازار و ریسک سیستم به چالش کشیده شد.

متاسفانه تعداد این روندهای نزولی گسترده که در قیمت دارایی‌ها اتفاق می‌افتد، از آنچه سرمایه‌گذاران فکر می‌کنند، خیلی بیشتر است. اکنون که بیش از 10 سال است وارد بازار گاوی دارایی‌های ریسک شده‌ایم، برای سرمایه‌گذاران بسیار مهم است که شرایط ریسک نقدینگی را بدانند و قبل از اینکه بحران بعدی اتفاق بیفتد، از ابزارهای موجود برای در امان ماندن از این فاجعه اطلاع داشته باشند.

به همین خاطر شرکت خدمات سرمایه‌گذاری ارز دیجیتال «گری‌اسکیل» گزارشی با عنوان «پوشش ریسک نقدینگی جهانی با بیت‌کوین» تهیه کرده است و توضیح می‌دهد که نقش احتمالی بیت‌کوین برای مقابله با ریسک نقدینگی چیست و این مساله را از دیدگاه پنج توسعه اقتصاد کلان، از جمله افزایش تنش‌های معامله‌ای چین و آمریکا شرح می‌دهد.

در ادامه خلاصه‌ای از این گزارش آورده شده است. همچنین این گزارش در راه پرداخت و با همکاری شرکت حصین ترجمه و بازطراحی شده است و شما می‌توانید فایل PDF ترجمه این گزارش را دانلود کنید.

ریسک نقدینگی چیست؟

به خطر کاهش واقعی در ثروت، ریسک نقدینگی می‌گویند که در اثر عدم تعادل حجم پول و اعتبار نسبت به بدهی در یک اقتصاد و همچنین اینکه پرتفولیوی سرمایه‌گذاران چقدر در معرض آن عدم تعادل قرار می‌گیرد، اتفاق می‌افتد. به‌طور کلی این عدم تعادل می‌تواند به دو صورت شکل بگیرد؛ تورم یا افت قیمت (تورم منفی). وقتی نقدینگی کافی برای جبران بدهی‌ها یا ایجاد رشد اقتصادی وجود نداشته باشد، می‌گوییم تورم منفی اتفاق افتاده، اما اگر نقدینگی بیش از حد باشد، می‌گوییم تورم صورت گرفته است.

طبق قواعد اقتصاد کلان مدرن، نقدینگی ابتدا توسط سیاست‌های پولی و مالی کنترل می‌شود که دولت‌های فدرال و بانک‌های مرکزی وضع می‌کنند؛ اینکه نقدینگی چطور منتقل می‌شود و با چه مکانیسم‌های مدیریتی (یا سوءمدیریتی) تاثیرات مهمی در عملکرد کلاس‌های دارایی، بازارها و در نتیجه نحوه ساخت پرتفولیوی بهینه دارد.

هنگام ساخت پرتفولیو باید به یاد داشته باشید که همه تصمیم‌های سرمایه‌گذاری نسبی هستند. مثلا مدیر پرتفولیوی سهامی ممکن است تصمیم بگیرد سرمایه‌ای را به کشورها، بخش‌ها و سبک‌های سرمایه‌گذاری مختلف (مانند سرمایه‌گذاری ارزش، رشد یا تکانه‌ای) اختصاص دهد، ولی شاید کسی که به‌دنبال تخصیص راهبردی سرمایه است، تصمیم بگیرد سرمایه‌اش را در طبقه‌های دارایی مختلف (مانند سهام، اوراق بهادار، کالا یا املاک و مستغلات) قرار دهد. اینها تصمیم‌های رایجی هستند که مدیران در چرخه‌های اقتصادی عادی می‌گیرند؛ زیرا می‌خواهند به پرتفولیوهایشان تنوع ببخشند و در نتیجه بازده‌شان با بنچ‌مارک مورد نظر مطابقت داشته یا از آن بیشتر باشد.

با این حال، در شرایط بحران نقدینگی تصمیم‌های تخصیص سرمایه تغییر می‌کنند. سرمایه‌گذاران در این زمان باید بین این دو یکی را انتخاب کنند؛ یا تصمیم بگیرند دارایی‌های ریسک دارای جریانات نقدی غیرمطمئن و حساسیت بالا نسبت به اعتبار و چرخه‌های کسب‌وکار (مانند سهام، اوراق قرضه شرکتی، کالاهای صنعتی و املاک تجاری) داشته باشند، یا اینکه دارایی‌هایی ثروت را با وجود اینکه در معرض این فشارها (از جمله کاهش ارزش پول) قرار دارند، حفظ کنند (مثل بعضی از انواع پول نقد، اوراق قرضه دولتی تحت حمایت ارز، طلا و از نظر ما بیت‌کوین).

راه‌های جدید برای محافظت در برابر ریسک

آنچه بیت‌کوین را به یک فناوری مالی فوق‌العاده و فرصت سرمایه‌گذاری بی‌نظیر تبدیل کرده، مجموعه ویژگی‌های به‌خصوصی است که این رمزارز را از دارایی‌های دیگر متمایز می‌کند. این ویژگی‌ها به شرح زیر هستند:

• ویژگی‌های ذخیره ارزش بیت‌کوین شبیه به دارایی‌های واقعی (مانند طلا) و ویژگی‌های پول سخت است.

• ویژگی‌های خرج‌کردن این رمزارز شبیه به پول نقد است. امروزه می‌توان بیت‌کوین را با بیش از 100 هزار فروشنده جهانی مبادله کرد.

• این رمزارز خصوصیات رشد یک فناوری جدید را دارد؛ زیرا اپلیکیشن‌های واقعی برای فناوری بلاکچین و دارایی‌های دیجیتال متمرکز در حال پیدایش و خلق ارزش.

اگر فراگیر شدن این رمزارز ادامه پیدا کند، بیت‌کوین به حالتی جهانی، شفاف و تغییرناپذیر از نقدینگی تبدیل خواهد شد که می‌تواند هم فرصت‌هایی برای رشد و هم فرصت‌هایی برای حفظ ثروت به ارمغان بیاورد. در نتیجه، ما باور داریم که این رمزارز باید در پرتفولیوهای سرمایه‌گذاری بلندمدت، جایگاه استراتژیک مستحکمی پیدا کند.

پیروی در زمان بحران

برای اینکه نقش احتمالی بیت‌کوین را در مقابله با ریسک نقدینگی بهتر درک کنید، در ادامه شرایط بازار بیت‌کوین را پس از پنج اتفاق مهم در اقتصاد کلان بررسی می‌کنیم:

1- گرگزیت

گرگزیت (خروج یونان از اتحادیه اروپا) و تعطیلی سه‌هفته‌ای بانک‌های این کشور حین ساختاردهی دوباره به بدهی‌های حکومتی که باعث شعله‌ور شدن نوعی بحران نقدینگی فیزیکی شد (از آوریل تا جولای 2015).

در روز 27 ژانویه 2015 «الکسیس سیپراس»، رهبر حزب سیریزا اعلام کرد که با تشکیل دولت جدید یونان قصد دارد از اتحادیه پولی اروپا خارج شود. در ماه‌های پس از آن اتفاق، به نظر می‌رسید که یونان به ناچار اعلام کرد که نمی‌تواند بدهی خود را بپردازد. متخصصان مالی و سیاسی معتقد بودند که دولت جدید یونان‌ قبل از سررسیدن مهلت بدهی‌های خود توانایی و تمایلی به مذاکره برای تامین منابع مالی اضطراری ندارد.

شاید جالب‌ترین اقدام این دوران تصمیمی بود که دولت یونان در 28 ژوئن 2015 گرفت. آنها در این تاریخ اعلام کردند که می‌خواهند بانک‌های کشور را تعطیل کرده و کنترل‌ سرمایه سختگیرانه‌ای در معامله‌های آنان تحمیل کنند. این محدودیت‌ها به مدت سه هفته پابرجا بود و در این مدت آنها درباره شرایط کمک مالی با طلبکاران بین‌المللی مذاکره می‌کردند.

2- مشکلات اقتصادی در چین

مشکلات اقتصادی در چین که سبب شد بانک خلق چین (PBoC) تحولی ناگهانی در سیاست پولی این کشور ایجاد کرده و در نتیجه واحد پول آنها (رنمینبی) افت ارزش ساختاری پیدا کند (آگوست 2015 تا دسامبر 2016).

در دهم آگوست 2015 بانک خلق چین اعلام کرد که به‌دلیل آشفتگی در بازار سهام منطقه و نگرانی برای سلامت دومین اقتصاد بزرگ جهان، می‌خواهد تغییر چشم‌گیری در سیاست پولی‌اش ایجاد کند. در نتیجه سیاست‌مداران چین نرخ مرجع RMB-USD را 1.9 درصد کاهش داده و آن را به سیستم قیمت‌گذاری «مبتنی بر بازار» تغییر دادند.

به این ترتیب توانستند موجب رشد صادرات کشورشان شوند. پس از آنکه قیمت RMB شدیدترین افت خود در 20 سال قبل را تجربه کرد، سرمایه‌گذاران طی دوره‌ای پنج‌ماهه اقدام به فروش دارایی‌های ریسک‌محور کرده و به جای آن دارایی‌هایی برای محافظت از ثروت‌شان  خریداری کردند. به این ترتیب، شاهد قیمت‌گذاری مجدد ریسک در بازار بودیم.

3- برگزیت

برگزیت (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) که باعث تنزل قیمت ناگهانی و کاهش شدید در ارزش پوند استرلینگ و یورو شد (ژوئن تا دسامبر 2016).

در 24 ژوئن 2016 اعلام نتایج رفراندوم بریتانیا (رای مثبت به جدایی از اتحادیه اروپا)، جهان را متعجب کرد. در همان روز، در حالی که بازار پیش‌بینی کرده بود این جدایی باعث ازهم‌پاشیدن اتحادیه اروپا می‌شود، شاهد selloff گسترده دارایی‌های ریسک و ارزهای فیات بودیم.

طی این رویداد ناگهانی و افت یک‌روزه قیمت ارز در جهان، بیت‌کوین از همه دارایی‌ها عملکرد بهتری داشت و با افتخار حدود 7.1 درصد بازگشت سرمایه داشت. در حالی که سایر ارز‌ها به‌طور متوسط 2.1- درصد بازدهی داشتند. در نتیجه، یک بار دیگر دیدیم که بیت‌کوین از دارایی‌های به‌ظاهر امن دیگر (از جمله طلا، ین ژاپن و اوراق قرضه جهانی) عملکرد بهتری دارد.

4- افزایش ریسک جغرافیایی ـ سیاسی و شرایط مالی سخت در آمریکا

افزایش ریسک جغرافیایی ـ سیاسی و شرایط مالی سخت در آمریکا که به مشکلات رشد جهانی و تضعیف ارز شرکای اصلی معامله آمریکا منجر شد (سپتامبر تا دسامبر 2016).

شرایط مالی سخت و افزایش ریسک جغرافیایی ـ سیاسی در زمان انتخابات ریاست‌‌جمهوری سال 2016 آمریکا، باعث شد دارایی‌های ریسک به مدت چند ماه دچار افت ارزش شوند. دو ماه مانده به انتخابات، به امید هنجارسازی سیاست پولی توسط فدرال‌ رزرو و گسترش صنعت مالی در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، پیش‌بینی نرخ بهره افزایش یافت.

در همین زمان، صحبت پیرامون سیاست‌های حمایت از تجارت (که از آن زمان تا به امروز به وقوع پیوسته است) و استمرار سیاست‌های پولی آسان خارج از آمریکا، باعث شد قیمت دلار تا به حدی رشد کند که در چند سال اخیر بی‌سابقه بود.

از ابتدای روند نزولی تا پایین‌ترین نقطه آن در دهم نوامبر 2016 بیت‌کوین در صدر جدول بازار قرار داشت و بازگشتی بالغ بر 17.2 درصد از خودش نشان می‌داد. همان‌طور که در تصویر 9 مشاهده می‌کنید، سایر بازارها و ارزها در این زمان به‌طور متوسط 3.5- درصد بازدهی داشته‌اند.

5- افزایش تنش‌های تجاری چین و آمریکا

افزایش تنش‌های تجاری چین و آمریکا که ریسک‌های سیستماتیک زیادی را برای رشد اقتصادی جهان به وجود آورد و فشار بیشتری بر رنمینبی چین وارد کرد (می 2019 تاکنون).

با وجود تنش‌های تجاری بین آمریکا و چین که از سال 2017 آغاز شده بود، اختلاف بین این دو کشور در سه‌ماهه اول سال 2019 افزایش یافت. در پنجم می 2019 ترامپ اعلام کرد که می‌خواهد افزایش شدیدی در تعرفه گمرکی واردات سالانه 200 میلیارد دلاری چین ایجاد کند و آن را از 10 درصد به 25 درصد برساند. پکن نیز در واکنش به این اقدام، مجموعه تعرفه‌های انتقام‌جویانه‌ای برای محصولات آمریکا در نظر گرفت و آنها را اعلام کرد.

با توجه به اینکه چین و آمریکا در حال حاضر از بزرگ‌ترین اقتصادهای تک‌کشوری جهان هستند (و سالانه بیش از 35 میلیارد دلار از نرخ رشد تولید ناخالص یا حدود 40 درصد از خروجی اقتصادی جهان را به خودشان اختصاص می‌دهند) افزایش بیشتر این تعارض‌ها ریسک همه‌گیر و چشم‌گیری را بر بازارهای مالی و اقتصاد جهانی وارد می‌کند.

صندوق بین‌المللی پول (IMF) اخیرا گزارشی از ارزیابی تاثیر اختلافات پرخطر منتشر کرد که نشان می‌دهد تشدید اختلافات تجاری می‌تواند ضربه محکمی به بازارهای مالی و کسب‌وکارها بزند، زنجیره‌های تامین جهانی را متحول کند و پیش‌بینی بهبود رشد جهانی در سال 2019 را به مخاطره بیندازد. به‌علاوه، آنها در این گزارش گفته‌اند: «بدون شک کسانی که در این تنش‌ها ضرر می‌بینند، مصرف‌کنندگان آمریکایی هستند.»

اینها اطلاعات مهمی است؛ زیرا آمار مصرفی نشان می‌دهد نرخ تولید ناخالص داخلی در آمریکا حدود 68 درصد و در چین حدود 76 درصد است. تحول در  تقاضای کل این اقتصادها می‌تواند تا حد زیادی جلوی رشد اقتصادی را بگیرد؛ مساله‌ای که به احتمال زیاد نوعی اثر دومینوی منفی ایجاد می‌کند و عواقب بدی را به وجود می‌آورد که در آینده باعث افزایش فشار مالی می‌شود.

با اینکه هنوز در ابتدای چرخه عمر بیت‌کوین هستیم و به‌تازگی آن را به‌عنوان یک دارایی قابل سرمایه‌گذاری به رسمیت شناخته‌ایم، شواهد نشان داده‌اند که این رمزارز می‌تواند در زمان بحران نقدینگی جهانی (به‌خصوص بحران‌هایی که در نتیجه افت بهای ارزها به وجود می‌آیند) از ما محافظت کند.

درک مفهومی ما از قابلیت‌های بیت‌کوین، مشاهده واکنش‌های قبلی آن به شوک‌های اقتصاد کلان و افزایش حمایت برخی رهبران برتر صنعت مدیریت سرمایه‌گذاری، نشان می‌دهد که بیت‌کوین می‌تواند در ساخت پرتفولیوهای کارآمد نقشی اساسی داشته باشد و روزبه‌روز بر تعداد سرمایه‌گذارانی که از آن استفاده می‌کنند، افزوده می‌شود.