پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
داتین چگونه فرایندهای موجود در یک سازمان را بهینه می‌کند؟
داتین راهکارهایی ارائه می‌دهد که فرایندهای موجود یک سازمان را بهینه و به نرم‌افزار تبدیل می‌کند؛ به گونه‌ای که آنها به ارزش اطلاعاتی که در سطح سازمان پراکنده است، به‌صورت یکجا دسترسی داشته باشند و از اطلاعات استفاده بهینه کنند.
ماهنامه عصر تراکنش شماره ۳۱ و ۳۲ / برنامه‌ریزی منابع سازمانی (Enterprise Resource Planning) که به اختصار ERP نامیده می‌شود، عنوانی برای سیستم جامع تشکیل‌شده از ماژول‌های مدیریت فرایندهای تجاری سازمان‌ها و شرکت‌ها، از جمله بانک‌ها بهشمار می‌رود و تمامی منابع از جمله مالی، تدارکات و پشتیبانی، سرمایه انسانی، فروش و مدیریت ارتباط با مشتری و… را به‌صورت یکپارچه و فرایندمحور مدیریت می‌کند.
از مهم‌ترین ویژگی‌های این راهکار، مدیریت یکپارچه تمامی منابع و نظام‌مند کردن فرایندهای سازمان است که باعث افزایش بهره‌وری و صرفه‌جویی در زمان و هزینه می‌شود؛ در همین خصوص به سراغ «روزبه زند»، مدیر واحد راهکارهای سازمانی شرکت داتین رفتیم و با او درباره این محصول و مخاطبان آن گفت‌وگو کردیم.
زند که شرکت متبوعش اکنون در این حوزه طرف قرارداد با سازمان‌های بزرگی مثل وزارت اقتصاد و دارایی است؛ یکپارچگی و موفقیت نسبی داتین را مرهون اهمیت مدیریت و تعامل خوب در دل شرکت داتین می‌داند و می‌گوید: «به‌واسطه تعامل خیلی خوب در بین همکاران داتین، پروژه‌های مختلف به‌طور همزمان با دقت بالا جلو می‌روند. بهدلیل بلوغ سازمانی ایجادشده، مشتریان سازمانی اعتماد بیشتری به داتین می‌کنند و کارهای خود را با خیال راحت به داتین می‌سپارند.»
چیستی ERP
روزبه زند، مدیر راهکارهای سازمانی شرکت داتین درباره تعریف «راهکارهای سازمانی» در این مجموعه می‌گوید: «بعضی‌ها راهکارهای سازمانی را با عنوان ERP می‌شناسند ولی از دید ما «راهکارهای سازمانی» همان Corporation است که ERP قسمتی از آن را شامل می‌شود. مفهوم Corporation این است: «ارائه راه‌حل‌هایی که به درد سازمان‌های ستادمحور بخورد». بانک ذاتا یک واحد ستادی است، نه واحد تولیدی.»
او تمرکز راه‌حل‌های شرکت داتین را در این زمینه شامل چند بخش می‌داند: «بیشترین تمرکز ما بر فرایندهای سازمانی و نحوه مدیریت آن فرایند به‌صورت مکانیزه است؛ به گونه‌ای که بتوان فرایندها را در نرم‌افزار انعکاس داد تا عملکرد سازمان قابل پایش باشد و بر اساس پایش انجام‌شده، عملکردها اصلاح شوند. برای این مقصود نیازمند آن هستیم که اولا کسب‌وکار‌های موجود در ستاد را کامل بشناسیم و دوم آنکه ابزارهایی داشته باشیم که آن کسب‌وکارها را در سازمان‌ها به‌راحتی پیاده کنند.»
او طرز فکر یا فرهنگ سازمانی در سازمان‌های کشور را یکی از چالش‌های کار داتین می‌داند و توضیح می‌دهد: «محیط‌های سازمانی کاملا متفاوت از محیط‌های کوچک هستند. فرایند پیاده‌سازی یک نرم‌افزار در محیط سازمانی ملاحظات زیادی دارد که در محیط‌های کوچک هرگز به آنها توجه نمی‌شود. به همین دلیل ناچار به تشکیل واحدی بودیم که به‌راحتی در محیط سازمانی کار کند. ما دنبال راهکارهایی برای واحدهای تولیدی نیستیم؛ بلکه راهکارهای سازمانی ایجاد می‌کنیم. این سازمان‌ها می‌توانند از سازمان‌های بزرگ تا وزارتخانه‌ها، بانک‌ها و سایر ارگان‌ها را شامل شوند.»
سرعت زیاد، هزینه کم
مدیر راهکارهای سازمانی شرکت داتین یکی از مزیت‌های رقابتی سامانه ERP داتین را نسبت به سامانه‌های مشابه، قابلیت ارائه راهکارهای سازمانی با سرعت زیاد و هزینه کم می‌داند و می‌گوید: «ما واحدهای عملیات، دیتابیس، رصد، امنیت و… داریم. به‌واسطه بزرگ‌بودن شرکت‌های مخاطب داتین، هر کدام از نیروهای متخصص، استفاده و روی حوزه خاصی تمرکز می‌کنند؛ فرضا واحد دیتابیس روی مدیریت دیتابیس‌ها تمرکز دارد، واحد عملیات روی ارسال نسخه‌ها برای مشتریان، واحد امنیت روی امنیت اطلاعات و امنیت داده‌ها و… . به این ترتیب می‌توانیم چالش‌های بزرگ مشتریان را توسط نیروهای خبره خودمان حل کنیم.»
او می‌افزاید: «مزیت بزرگ راهکارهای سازمانی شرکت داتین نسبت به سایر رقبا همین تشکیلات لازم برای پاسخ‌دهی به نیازهای سازمانی است. مزیت دیگرمان داشتن فرایندهای تولید است. شرکت داتین بهدلیل دارا بودن واحد تعالی سازمانی و مکتوب‌بودن فرایندهایش، همواره از بهترین روش‌های (Best Practice) فرایند تولید استفاده می‌کند؛ بنابراین فرایندهای تولید نرم‌افزار در شرکت داتین از الگوها و قوانین بالادستی پیروی می‌کند که هزاران ساعت کار کارشناسی انجام گرفته و طبیعتا سامانه‌هایی را به کار می‌گیرند که ارزش‌افزوده بیشتری برای مشتری خلق کند.»
او می‌گوید خلق ارزش برای مشتری، ارتباط زیادی به تعالی سازمانی داتین دارد. به همین دلیل است که در قلب مفهوم لوگوی داتین عنوان «تعهد به تعالی» را آورده‌ایم. هر جا تعهد به تعالی وجود دارد، باید ساختارها، تشکیلات و روش‌ها نیز با همین رویکرد منطبق شوند.
چالش‌های کار با سازمان‌های بزرگ
زند ضمن تاکید بر تعدد چالش‌های پیش‌روی داتین برای همکاری با سازمان‌های بزرگ، چالش‌ها را این‌چنین بر‌می‌شمارد: «وجود مدیران میانی متعدد، نیاز به نیروهای انسانی متخصص و بالا بودن توقعات سازمان از ما، از جمله چالش‌های کاری‌مان بهشمار می‌روند. به همین دلیل ناچاریم با رصد شش‌ماهه تمام پروژه‌ها و کارهایمان در پی شاخص‌ها و KPIهایی باشیم که هم برای سازمان مخاطب و هم همکاران شرکت داتین، ارزش‌افزوده خلق کنند.»
مدیر راهکارهای سازمانی داتین نقش واحد «مدیریت پروژه و برنامه‌ریزی» را بسیار مهم می‌داند: «این واحد می‌تواند از صفر تا صد پروژه‌ها؛ از جمله اندازه و گزارش‌های آنها را رصد و به تمامی ذی‌نفعان ارائه کند. واحد برنامه‌ریزی تشکیلات داتین این کار را به بهترین شکل انجام می‌دهد تا گزارش‌های ملموس به مشتریان ارائه دهیم و آنها بر اساس قرارداد خود با داتین، ارزش‌افزوده‌های مورد نیاز خود را به‌صورت جزء‌به‌جزء دریافت کنند؛ نه اینکه یک پروژه را لانچ کنیم و بعد از چند وقت بگوییم که پروژه شکست خورد و به موفقیت نرسید. سیستم‌های ما دائما تحت نظارت و پایش هستند؛ به گونه‌ای که بازخورد بسیار خوبی به مشتریان و ذی‌نفعان سیستم داده شود.»
مدیر راهکارهای سازمانی داتین، بزرگ‌ترین چالش ایجاد راهکارهای سفارشی‌شده ERP در سازمان‌ها را مدیریت تغییر می‌داند و یادآوری می‌کند: «همه ما نسبت به تغییر، مقاومت نشان می‌دهیم؛ گرچه این مقاومت درجات مختلفی دارد. قطعا تغییر مدبرانه در هر سازمانی نهایتا به نفع همه خواهد بود.»
او می‌افزاید: «کار ERP صرفه‌جویی در وقت کارکنان سازمان در انجام فرایندهای روتین است. کارشناسان باید وقت خود را روی کارهای کارشناسانه بگذارند، نه فعالیت‌های روتین! ایجاد این تغییر یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هاست که کاملا به سطح بلوغ و منابع سازمان وابسته خواهد بود.»
مزایای رقابتی داتین
روزبه زند در رابطه با مزیت‌های رقابتی پکیج محصولات داتین در این حوزه توضیح می‌دهد: «به مزایای رقابتی محصولات‌مان از دو زاویه نگاه می‌کنیم؛ یکی اینکه آیا تشکیلات ما قدرت ایجاد محصول مناسب را دارد یا نه، دوم آنکه آیا محصول‌مان قابلیت پیاده‌سازی در محیط‌های سازمانی را دارد یا نه؟! محصول ERP کنونی که در شرکت داتین پیاده‌سازی شده، سابقه 10ساله دارد و اکنون در نسل سوم هستیم؛ یعنی دو نسل عوض کرده و فناوری‌های جدیدی را به کار گرفته‌ایم؛ طوری که در عصر فناوری پیشرو هستیم.»
او ادامه می‌دهد: «تمام برنامه‌های ما تحت وب و به‌صورت Single Page Application هستند. حجم عظیمی کد زده شده تا این اتفاق بیفتد و یک وب‌اپلیکیشن داشته باشیم. وب‌اپلیکیشن کاملا متفاوت با وب‌سایت است. در وب‌سایت چندین عملکرد فراهم می‌شود، ولی در وب‌اپلیکیشن میلیون‌ها کارکرد فراهم است تا نیاز کاربران و مخاطبان سازمان را برآورده کند.»
یکی از مزیت‌های رقابتی محصول ما نسبت به سایرین، داشتن زیرساخت تولید نرم‌افزار است. ما یک زیرساخت را از پنج سال پیش تولید و مرتبا به‌روزرسانی کرده‌ایم. کار این زیرساخت همان تولید محصول است. تمام کارشناسان طراحی و توسعه با مشتریان سازمانی ما صحبت می‌کنند و نیازهای نرم‌افزاری آنها را به‌صورت اطلاعات پایه‌ای به نرم‌افزار ما می‌دهند تا کدهای مربوط به آن کسب‌وکار را توسعه دهند و محصول را به سریع‌ترین حالت ممکن به مشتریان برسانیم. در حال حاضر همین زیرساخت نیز می‌تواند به‌عنوان یک محصول به شرکت‌هایی ارائه شود که به پیاده‌سازی و تولید نرم‌افزارهای سازمانی نیاز دارند.»
مدیر راهکارهای سازمانی شرکت داتین «سرعت انطباق با تغییر فرایندها در سازمان» را از دیگر مزایای رقابتی محصولات داتین می‌داند و اظهار می‌کند: «تغییر فرایند در سازمان‌های بزرگ بسیار دشوار است. برای تغییر فرایند باید ابتدا آنالیزهای متعدد انجام گیرد و سپس به نرم‌افزار تبدیل شود، ولی وقتی زیرساخت داشته باشید این کار در کمترین زمان انجام و به مشتریان ارائه می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «هر سازمانی که چالشی در محیط خود داشته باشد، می‌تواند سریعا محصولی برای رفع آن تولید و نیاز خود را برطرف کند. در سالیان اخیر سامانه‌های مختلفی را برای بانک‌های متعدد راه‌اندازی کرده و مناقصات برخی پروژه‌های ملی را برده‌ایم. در حال حاضر نیز پروژه خزانه‌داری کل کشور را برای طبقه‌بندی اموال و دارایی‌های دولت در دست داریم.»
تجمیع و تلفیق
در داتین یک تیم زیرساخت یا Framework وجود دارد که متشکل از افراد متخصص کشور در حوزه‌های مختلف است و فقط روی زیرساخت کار می‌کنند. هر پروژه‌ای که در داتین یا دیگر سازمان‌های مشتری اجرا شود، با فرایند جداگانه مدیریت می‌شود؛ زیرا رفتار سازمانی شرکت‌های مختلف با یکدیگر تفاوت دارند.
زند در این‌باره بیان می‌کند: «هیچ دو بانکی مثل هم نیستند. برای هر قرارداد، پروژه جدیدی در داتین تعریف می‌کنیم و تیم مدیریت پروژه، تیم‌های تشکیلات عملیات، عملیات، دیتابیس و سایر واحدها درگیر می‌شوند و آدم‌های مورد نظر را شناسایی می‌کنند. صاحبان محصول تمام محصولات خود را در اختیار مدیر پروژه قرار می‌دهند و چفت‌و‌بست بین اجزای سیستم صورت می‌گیرد تا نهایتا راه‌حل را به مشتری ارائه دهیم.»
او درباره چگونگی استقرار راهکار جدید در سازمان‌های مخاطب می‌گوید: «اگر نرم‌افزار به‌صورت سفارشی‌سازی‌شده به مشتری داده شود، ابتدا نیازهای مشتری شناسایی و سپس طبق برنامه زمان‌بندی مشخص به آنها ارائه می‌شود. خیال مشتریان از حیث دریافت به‌موقع قابلیت‌های مورد نیازشان راحت است.»
او می‌افزاید: «از یک سال پیش به حوزه نرم‌افزارهای «تجمیع و تلفیق» نیز وارد شده‌ایم که به درد هلدینگ‌ها و شرکت‌های مادرتخصصی می‌خورد تا صورت‌های مالی خود را به‌راحتی تهیه و بعد هم تجمیع کنند. نام نرم‌افزار «تجمیع و تلفیق» است و قابلیت‌های بسیار زیادی برای هلدینگ‌ها و شرکت‌های مادرتخصصی فراهم می‌آورد تا برای جمع‌آوری اطلاعات و ایجاد صورت‌های مالی، معطل شرکت‌های زیرمجموعه نمانند.»
استقرار صحیح محصول
مدیر راهکارهای سازمانی شرکت داتین در رابطه با اهمیت بلوغ سازمانی و روش تشخیص یا تقویت آن ابراز می‌کند: «ما سطح پیاده‌سازی راهکارهای خود را منطبق با بلوغ سازمان ارائه می‌دهیم. به‌طور مثال، به سازمانی که هیچ چیز ندارد، ابتدا به‌روش‌هایمان را ارائه می‌کنیم. در نهایت نیز سازمان‌ها را به سمتی حرکت می‌دهیم که فرایندهای خود را بهینه و به سمت بلوغ حرکت کنند.»
او ادامه می‌دهد: «یک سازمان نسبت به سطح بلوغ خود نیاز دارد که نیروهای خود را 7×24 در آنجا مستقر کند، سازمان دیگر این‌طور نیست و سر زدن‌های هفتگی نیز برایش کافی خواهد بود. نرم‌افزارهای ما کاملا قابل سفارشی‌سازی هستند؛ بنابراین برای هر سازمانی بهترین عملکرد منطبق با نیاز آنها را می‌خواهیم. نحوه استقرار نرم‌افزار ERP مهم‌تر از نحوه انتخاب محصول است. یکی از پارامترهای مهم برای استقرار بهینه، قابلیت قبول تغییر در سازمان است.»
زند بیان می‌کند: «نکته مهم دیگر، زمان‌گذاشتن برای تعامل است. تعامل را یکی از کلیدواژه‌های استقرار می‌دانیم؛ زیرا اگر ما و سازمان روی مواضع خودمان پافشاری کنیم، فرایندهایمان مغضوب می‌شوند و هیچ‌گاه در سازمان پیاده نخواهند شد. به ضرس قاطع می‌گویم که داشتن محصول، هیچ تضمینی برای پیاده‌سازی خوب آن در سازمان نخواهد بود؛ 70 درصد از هنر ما در استقرار صحیح محصول است.»
روزبه زند در پاسخ به چگونگی ایجاد شناخت صحیح در مشتریان نسبت به قابلیت‌ها و ضعف‌های سیستم ERP داتین می‌گوید: «ERP حوزه‌های مختلفی دارد، از جمله: منابع انسانی، تشکیلات و روش‌ها، تامین و تدارکات، مدیریت ارتباط با مشتری، امور مالی و… . وقتی به سراغ سازمان‌ها می‌رویم دلیلی ندارد که وظایف یک حوزه آنها را به حوزه دیگر بسپاریم؛ فرضا ماموریت و مرخصی مربوط به حوزه منابع انسانی است، ولی به حوزه تدارکات و تامین نیز مربوط می‌شود؛ مثلا هنگام تهیه بلیت هواپیما برای پرسنلی که به ماموریت می‌روند. سازمان‌ها این مسیر را پله‌پله طی می‌کنند؛ یعنی تشکیلات و روش‌ها، تدارکات و پشتیبانی و… را راه می‌اندازند و نهایتا راه‌حل‌های خود را به‌صورت یکپارچه به آنها ارائه می‌کنیم.»
ERP برای کی؟
روزبه زند در پاسخ به این سوال که چه سازمان‌ها و شرکت‌هایی به ERP نیاز ندارند، ابراز می‌کند: «همه نیازمند ERP هستند، ولی ERP داتین الزاما به درد همه نمی‌خورد. مخاطب اصلی ما سازمان‌ها به معنای مشخص آن هستند. معیار سازمانی‌بودن بستگی به کسب‌وکار، گردش مالی یا تعداد نیروهایشان دارد. گاهی یک شرکت بورسی فقط 15 نفر نیرو دارد، ولی تراکنش‌ها بسیار زیادند. در شرکت دیگر، گردش مالی و تعداد آدم‌ها زیاد است، ولی فرایندهای خاصی ندارند و در شرکت دیگر تعداد فرایندها فراوان می‌شود.»
او می‌گوید: «بانک‌ها یکی از مهم‌ترین مشتریان ما محسوب می‌شوند و این موضوع ربطی به تعداد شعبه یا تعداد کارکنان آنها نخواهد داشت. شرکت‌های بیمه نیز از مخاطبان مهم ما بهشمار می‌روند، چون احساس می‌کنیم با انتقال راه‌حل‌هایمان، کمک مهمی به کسب‌وکار آنها می‌کنیم. وزارتخانه‌ها و سازمان‌های بزرگ دولتی، از جمله مخاطبان ما بهشمار می‌روند و کارگزاران بورس نیز در صورتی به سراغ ما می‌آیند که نیاز به مدیریت فرایندها در سطح سازمانی داشته باشند. سازمان‌های خاص نیز به سراغ‌مان می‌آیند.»