پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
در یازدهمین و آخرین رویداد فیناپ سال 1398 چه گذشت؟
یازدهمین رویداد و آخرین فیناپ سال 1398 پنجشنبه، یکم اسفندماه در موزه ارتباطات برگزار شد. این رویداد که از صبح تا بعد از ظهر طول کشید سخنرانیهای متعدد و دو پنل داشت. در این سخنرانیها و پنلها دغدغههای حوزه فینتک در کسبوکارها، سرمایهگذاری روی آن، مباحث حقوقی و رگولاتوری و غیره مطرح شد. در پایان این رویداد نیز جوایز نهال فینتک در دو بخش کمیته داوران و آرای مردمی در سه بخش مختلف افراد، نهادها و سازمانها و راهکارهای تاثیرگذار به برندگان اهدا شد.
در آیندهای نزدیک هر کسبوکاری یک فینتک خواهد شد
رضا قربانی، رئیس هیات مدیره موسسه تراکنش اولین سخنران این رویداد ارائه خود را با موضوع «فینتک؛ هجوم آرام» آغاز کرد.
او در ابتدا به این موضوع اشاره کرد که هر کسبوکاری در آینده یک کسبوکار فینتکی خواهد شد. فینتک میتواند مفهومی مانند کشاورزی باشد. هر کس در خانه با یک گلدان میتواند عمل کشاورزی انجام میدهد. همانطور که فردی هم که هکتارها زمین دارد، همین کار را انجام میدهد. فینتک یک مفهوم است و در آیندهای نزدیک هر کسبوکاری یک فینتک خواهد شد. این اتفاق مهمی است. زمانی که فناوری اطلاعات آمد، طولی نکشید که شرکتها با فناوری اطلاعات در هم تنیده شدند و اکنون صنعتی نداریم که درآن فناوری اطلاعات نباشد. ما هرچه جلوتر آمدیم این قضیه عادیتر شد.
قربانی با توضیح اینکه اکنون ۲۸ درصد افراد به بانکشان اعتماد ندارند، گفت: «این نکته مهمی است، چراکه اگر اغتشاشی هم صورت میگیرد به بانکها هم آسیب وارد میشود. مردم از بانکها نفرت دارند و خیلی خطرناک است. اگر فناوری به ما فرصت دهد که از این فضا بیرون بیاییم چرا این کار را نکنیم؟»
بهگفته او راهاندازی یک بانک کار سختی است. همانطور که 10 سال پیش کار در حوزه فناوری سخت بوده است. در گذشته ایجاد یک نرمافزار یا حتی یک سایت کار راحتی نبود، اما الان هرکسی بدون اینکه برنامهنویسی بداند میتواند یک وبسایت راهاندازی کند. بنابراین کم کم و به مرور فضا در حال تغییر است.
او لایههایی که با آنها یک بانک راهاندازی میشود را نام برد و درباره آنها توضیح داد: «لایه اول مباحث حقوقی و مجوزها است. لایه دوم کل مباحث سختافزاری و نرمافزاری که باید در بانک داشته باشیم. لایه بعدی هم رابط کاربری است.»
قربانی به عملکرد گذشته و فعلی بانکها اشاره کرد و توضیح داد: «بانکها سه کار میکنند؛ سپرده میگیرند، تسهیلات میدهند و نقل و انتقال پول انجام میدهند. از زمانی که اولین بانک در ایران توسط انگلیسیها تأسیس شد تا به الان بانکها همین کار را انجام میدهند. اما اکنون از طریق open API میتوان سرویسی که بانکها ارائه میدهند را ارائه داد. کاری که شرکتهایی مانند فینوتک یا فرابوم انجام میدهند. برای هر بخشی یک شرکت یا کسبوکار وجود دارد که از طریق open API آن سرویس را راهاندازی میکند. ما با کمک اینها میتوانیم بانک بسازیم.»
او توضیح داد که پیچیدگیها دیگر سمت کاربر نمیآید و به سادگی اتفاقات رخ میدهد. اکنون دیگر خود کسبوکار باید کار رگولاتوری را انجام دهند. حتی مباحث پولشویی را هم میتوان به کمک open API انجام داد.
پس از این سخنرانی رضا قربانی رئیس هیات مدیره و مینا والی، مدیرعامل موسسه شبکه عصر تراکنش دو کتاب جدید «درآمدزایی از نوآوری» و «استاندارد بیتکوین» را در این رویداد رونمایی و دو نسخه اول این کتابها را به رویداد فیناپ اهدا کردند.
Proptech، عضو دیگری از فینتک در حوزه املاک
علیرضا ذوالفقاری، مدیرعامل کیلید ارائه خود را با عنوان «Proptech» در رویداد فیناپ شروع کرد. او در ابتدا توضیح داد که Proptech همان Property technology یا فناوری املاک است. شاید Proptech با فینتک بیگانه نباشد. در بررسی که انجام دادهایم بیشتر شرکتهایی که در حوزه Proptech فعالیت میکنند، یک فصل مشترک با فینتک هم دارند و در زمینه وام مسکن، توکنایز کردن و کراودفاندیگ در بخش املاک کار میکنند.
او با اشاره به اینکه Proptech در سه بخش مختلف فعالیت میکند، گفت: «شرکتهای زیادی در یک بخش از Proptech یعنی زمینه ساختمان هوشمند، خانه هوشمند، بهینه کردن مدیریت ساختمان فعالیت میکنند. عدهای دیگر هم در زمینه مشاور املاک و استفاده بهینه از آن فعالیت میکنند. بخش دیگر هم روی خریدوفروش و معاملات مسکن فعالیت میکنند.»
بهگفته ذوالفقاری هسته اصلی همه کسبوکارهای مرتبط با حوزه فناوری اطلاعات، داده و APIها هستند. داده در Proptech نقش اصلی را بازی میکند و در همه بخشهای Proptech مهم است.
ذوالفقاری اشاره کرد که عجیب است در ایران هنوز پلتفرمهایی برای کرادفاندینگ مسکن نداریم. بازاری که برای سال ۲۰۱۸ در دنیا حدود ۵/۵ میلیارد دلار براورد شد. او وعده داد که در اردیبهشت ماه سال آینده قرار است اپلیکیشن جدید کیلید برای ارزیابی هوشمندانه قیمت خانه بدون نیاز به کدپستی یا آدرس، راهاندازی شود.
استارتآپهای پرداختی به کاهش فقر مردم کمکی نمیکنند
نیما نامداری، معاون توسعه و نوآوری شرکت ارتباط فردا سخنران بعدی رویداد فیناپ درباره فقر و فینتک صحبت کرد. او توضیح داد که ما با واژهها تعارف داریم. ایران در حال فقیرتر شدن است. اقتصاد ملی و مردم ما فقیرتر شدهاند. اکنون نیمی از خانوارهای ایرانی درآمد آنها کمتر از هزینههای ضروری آنهاست. بیتردید همه ما حداقل در دهک نهم و دهم هستیم، اما در یک جامعه 80 میلیونی فقر دارد در آن پایدار میشود.
او این سؤال را مطرح کرد که ما بهعنوان فعالان فینتک چه مسئولتی در کاهش فقر داریم؟ اقتصاددان هندیتبار آمارتیا سن تعریف فقر را تغییر داد. او فقر را اینگونه تعریف کرد: «فقر نداشتن پول نیست، نداشتن قابلیت لازم برای تحقق استعدادهای یک انسان است.» از نظر او کمبود درآمد، ریشه فقر نیست، بلکه نتیجه فقر است.»
نامداری با شاره به اینکه رویکردی به نام قابلیت شکل گرفته است، توضیح داد: «وقتی فرد انتخابهای محدودتری دارد، با فرصتهای کمتری هم روبهروست. اگر سه سال پیش میخواستیم خانهای بخریم، باید با حدود 400 میلیون تومان در پایین شهر میخریدیم. وقتی این رقم حدود دو میلیارد تومان میشود از هدف خود دور میشویم. رویکرد این است که باید قابلیت افراد را زیاد کنیم.»
او با بیان اینکه بحث فراگیری مالی در ایران به غلط تعبیر شده، گفت: «اینکه هر فرد کارت بانکی دارد به این معنی نیست که فراگیری مالی دارد. چند درصد مردم به سرویسهایی که باری آنها توانمندی مالی میآورد، دسترسی دارند. پرداخت. ما در ایران در بحث بیمه، اعتبار، رمیتنس، پسانداز و غیره بحران فراگیری مالی داریم. نهادها سرویسی که بتواند مردم را از نظر مالی توانمند کند، ارائه نمیدهد. ما باید تلاش کنیم که استارتآپهای کوچک در این زمینه شکل بگیرد و به رشد درآمدزایی کمک کنند.»
نامداری توضیح داد که مجموعاً 202 فینتک در ایران وجود دارد و در حوزههایی مانند رمیتنس، مستمری، مزایای بازنشستگی و بیمه عمر استارتآپی نداریم.
بهگفته او تمرکز فینتکی ما در ایران در حوزه پرداخت است ولی تمرکز در این حوزه معقول نیست و کمکی هم به خانوارها کمک نمیکند. اغلب آنها به ثروتمندان کمک میکند.
همهچیز تکنولوژی نیست
همهچیز تکنولوژی نیست، این عنوان ارائه محمد آجدانی، مدیرعامل شرکت سیمرغ تجارت در رویداد فیناپ بود. او ارائه خود را با این بحث شروع کرد که مهندسی بد نیست، اما از مهندسی دیدن گاهی اوقات مشکل ایجاد میکند. برخی مهندسان دچار بیماری شیدایی تکنولوژی هستند. از علایم اصلی آن خودبزرگبینی متوهمانه، بیقراری و خوشبینی افراطی است.
او ادامه داد: «مهندسانی که دچار این بیماری هستند به محیط پیرامون بیاعتنا هستند. آداب و رسوم، فرهنگ و باورهای افراد مواردی است که باید وقتی تکنولوژی را در جامعهای میآوریم به آنها توجه کنیم. باورها نقش مهمی دارند و نباید نسبت به آنها بیاعتنا باشیم.»
بهگفته او این افراد همچنین با مشکلات خیالی میجنگند. خیلی از مهندسان عاشق تکنولوژی، مساله بزرگی را ایجاد میکنند و میخواهند که آن را حل کنند.
آجدانی در پایان سخنرانی خود از محصول جدید شرکت سیمرغ تجارت، «دستبند هوشند مغناطیسی» رونمایی کرد.
تیم خوب، سرمایهگذار خوب جذب میکند
پنل «سرمایهگذاری و فینتک» با حضور صابر خسروی، مدیر مرکز نوآوری ویکست، مصطفی امیری، مدیرعامل زرین پال، آرین افشار، مدیر فینووا و حسین خسروی، مدیرعامل ادونچرز در رویداد فیناپ برگزار شد.
افشار توضیح داد که یکی از چالشهای سرمایهگذاری عدم شناخت افراد از اکوسیستم فینتک است. بنابراین مهم است که تیم بنیانگذار، صنعت را بشناسد. اکنون سرمایهگذاران ترجیح میدهند سرمایهگذاری کم ریسک را انجام دهند. سرمایه گذاران سختگیرتر شدهاند. بین تعریف تیم خوب از نگاه تیمها و سرمایهگذاران تفاوت وجود دارد.
امیری بیان کرد: «من برای چیزی سرمایهگذار میگیرم که خودم نمیدانم. خودم را با تجربه و سرمایه او تکمیل میکنم. ما در جزئیات مشکل داریم و از آن ضربه میخوریم. تا بازار نداشته باشیم نباید به فکر رگولاتور باشیم. بازار را که بدست آوردیم بعد نوبت رگولاتور است.»
بهگفته خسروی حوزه اینشورتک خیلی گسترده است و هنوز در بسیاری از حوزهها رقابتی شکل نگرفته است. بیشتر اینشورتکهای ایرانی در حوزه فروش بیمه فعال هستند. مشکل اصلی سرمایه نیست، بلکه مشکل نبود تیم خوب در اکوسیستم است. اگر تیم خوب باشد حتی رقابت برای سرمایهگذاری در آن شکل خواهد گرفت. رسانهها باید ادبیات سرمایهپذیری را آموزش دهند.
رشد سه درصدی در نصب اپلیکیشنهای امور مالی
مجید دودهکی، مدیرعامل ECM در سخنرانی خود به بررسی آمار حوزه خدمات مالی در اینترنت و موبایل پرداخت. او در گزارشی که ارائه داد اشاره کرد که سهم تعداد تراکنشهای خرید اینترنتی از کل تراکنشهای شاپرک در 10 ماه اول سال 1398 در خرید از طریق کارتخوان کارتخوان بیش از 83 درصد و در خرید اینترنتی 4/18 درصد است. همچنین سهم مبلغ تراکنشهای خرید اینترنتی از کل تراکنشهای شاپرک در خرید از طریق کارتخوان 88/43 درصد و در خرید اینترنتی 8/65 درصد است.
او در ادامه به سهم اپلیکیشنها در تعداد و نصب در کافهبازار اشاره کرد و گفت: «در کافهبازار بیشترین تعداد اپلیکیشن در بخشهای آموزشی، مذهبی و کتاب و منابع و بیشترین نصب مختص به اپلیکیشنهای ابزارها، پیام رسانها و کاربردی است. در آذرماه 1398 اپلیکیشنهای امور مالی بیش از 31 میلیون نصب داشته که این تعداد نصب به فصل قبل رشد 16 درصدی داشته است.
دوباره فکر کنیم، باز فکر کنیم
صادق فرامرزی، مدیرعامل فرابوم آخرین راوی یازدهمین رویداد فیناپ، سخنرانی خود را با عنوان «تتو» ارائه کرد. او توضیح داد: «در سال 1393 موضوع خودساخته پینتک را مطرح کردم، امروز هم مفهوم خودساخته خود Think Again Think Open یا همان تتو را معرفی میکنم. ما مفهومی قدیمی به نام KYC داریم. راحتترین کار این است که به شما زنگ میزنند و احراز هویت میکنند. اما ما وقتی شماره چک خود را هم از پشت تلفن به رئیس شعبه میگوییم احراز هویت نمیشویم.»
بهگفته او موضوع این است که احراز هویت که جلوی خیلی از گرفتاریها را میگیرد را سخت گرفتهایم به این خاطر است که ما باز فکر نمیکنیم.
او در ادامه به این مساله اشاره کرد که اعتقاد به وجود توسعه بازار در دانشگاه وجود ندارد. میدانیم که به تعداد آدمهایی که قرار است کنکور بدهند صندلی وجود دارد، چراکه مافیای کنکور وجود دارد. این بار هم باید باز فکر کنیم.
مساله دیگری که فرامرزی مطرح کرد این بود که در سال 1390 کارمزد تراکنشها را صفر کردیم. هیچکدام فکر نکردیم که تا چند سال بعد چه اتفاقی برای سیستم کارمزد میافتد. الان کارمزد را کسی میگیرد که نقشی ندارد.
بحث دیگر فرامرزی این بود که مردم بهراحتی نمیتوانند وام بگیرند. ما رتبهبندی اعتباری نداریم و درست نکردهایم. اینجا هم باید باز فکر کنیم.
فرامرزی اضافه کرد که برخی آمدند وامدهی فردبهفرد راهاندازی کردند، اما بانک مرکزی از ترس اینکه بعداً اتفاقی برای آن بیفتد جلوی آن را میگیرد.
او با ذکر این مسائل گفت که ما باز فکر نمیکنیم و دوباره فکر نمیکنیم. اولین مؤلفه باز فکر کردن، بلوغ است. بلوغ از سرمایه اجتماعی که نداریم میآید. بلوغ یعنی اینکه بدانیم مسئول لزوماً مقصر نیست. بلوغ یعنی اینکه بدانیم کجا باید بدبین و کجا خوشبین باشیم. ما باید بالغ شویم و بتوانیم به بلوغ برسیم تا بتوانیم به نوآوری فکر کنیم.
رگولاتوری اصالت را به فرد نوآور میدهد
پنل «رگولاتوی و فینتک» با حضور مهدی عبادی، دبیر انجمن فینتک، نیما امیرشکاری، پژوهشگر و کارشناس بانکداری الکترونیک و فینتک، مرتضی ترک تبریزی، معاون فناوری اطلاعات بانک ملت، مهران محرمیان، معاون فناوری اطلاعات بانک مرکزی و مهدی فوقی مدیر پنل در رویداد فیناپ برگزار شد.
محرمیان درباره رمز پویا و تجربهای که از آن دارند، گفت و توضیح داد: «بهدلیل بزرگ بودن پروژه که 200 سازمان و نهاد درگیر آن بودند، حقیقتاً نیاز به چشمهای قوی داشتیم. در عین حال خودم هم رصد دقیق روی این حوزه دارم و داشتم. خودم از رمز پویا استفاده میکنم و بابت رصدی که روی آن داریم بازخوردهای خود را به بانکها دادهایم.»
به عقیده عبادی صحبت کردن درباره رمز پویا هنوز زود است. وقتی تجربه کاربری جدیدی ایجاد شده، مشکلاتی برای آن به وجود میآید و باید به آن زمان داد تا مسائل را بررسی کرد. متاسفانه زمان یک سال و نیمهای بانکها هدر دادند و آن را بررسی نکردند. من نزدیک به سه ماه است از رمز پویا استفاده میکنم آن هم با اپلیکیشن و مشکلی با آن ندارم. اینکه میگویند آمار تراکنش کاهش داشته هم واقعی نیست و کسب وکارها باید درباره آن عدد و رقم بدهند.
امیرشکاری توضیح داد: «من هنوز از رمز پویا استفاده نکردهام و ترجیح دادهام باگها و مشکلات امنیتی آن رفع شود و پس از آن استفاده کنم.»
ترک تبریزی ادامه داد که ما هم از رمز پویا استفاده میکنیم. این را بگویم که سال 1393 گفتند چیزی حدود 700 میلیون تومان فیشینگ شده که بانکها باید آن را به مشتریان بپردازند. اما ما مشتری را توجیه کردیم که آنها خودشان به سایتی غیرمجاز رفتهاند. اما الان با الزامی که بانک مرکزی در رابطه با دادن خسارت مرتبط به فیشینگ از سوی بانکها مجبور شدیم که رمز پویا را اجرا کنیم. ما یک مشکل خیلی بزرگ را با این کار و با زیرساختی که هزینه برده حل کردهایم و به مشتری در کمتر از 10 ثانیه پیامک رمز دوم پویا را ارسال میکنیم که مطمئناً بهتر از این خواهد شد. در این وضعیت که دادستانها به بانک مرکزی برای افزایش فیشینگ فشار میآوردند این طرح گریزناپذیر بود. به هر حال سرویس نامطلوبی نیست و در حال کار کردن و ارائه خدمت به مشتریان است.
محرمیان در پاسخ به این سؤال که چقدر معاونت فناوری بانکها با معاونت فناوری بانک مرکزی ارتباط دارند، گفت: «نگاه ما از بالا به پایین نیست و تعامل بین ما وجود دارد. پس دلیلی ندارد که بانک مرکزی موردی را بگوید و بانکها اجرا نکنند. در حوزه فینتک از دید من کسانی که در این حوزه کار میکنند ایدههای خوبی دارند که ریسکهای خود را هم دارد. اما آیا همه ایدهها قابلیت به ثمر نشستن دارد؟ درست است که رگولاتوری نگرانی در مسائل پولی و مالی دارد، اما مساله مهم این است که بدانیم اصالت با فرد نوآور است. وقتی این را میگوییم یعنی اینکه باید همه مسائل را حول آن فرد بچینیم. در عین حال باید فضا را برای فردی که میخواهد نوآوری کند فراهم کنیم. من فرضم این است که عمدتاً قشر جوانی که در این حوزه کار میکنند. کار و تلاش برای آنهاست و ماهم سنگ پیش پای آنها را برداریم.
اگر ما رگولاتوری نکنیم، بقیه میکنند
بهگفته محرمیان وظیفه ما این است که رگولیشن انجام دهیم. اگر ما انجام ندهیم افراد دیگری رگولاتوری را تعیین میکنند که ممکن است مطلوب فرد نوآور هم نباشد. ما سندی را از سوی فعالان فینتک در حوزه لندتک به نام تسهیلاتیاری دریافت کردیم. در این سند دغدغههای پولی و مالی مطرح شده بود و از آن لذت بردم. این سند با بلوغ بالا انجام شده بود و به آن افتخار میکنم. وظیفه خودم دیدم که این را مطرح کنم. ما همه تلاشمان را میکنیم که فرد نوآور در محور باشد.»
عبادی در ادامه گفت که ما با یک نهاد رگولاتوری مواجه هستیم که تا به امروز ابزار نظارت صحیح نداشته است. اگر رگولاتوری را تنظیمگر تعریف کنیم با محدودیت تمایز پیدا میکند. معاونت بانک مرکزی هم به این دلیل که ابزار نظارتی نداشته طبیعی است که سعی میکرده بیشتر محدودیت ایجاد کند. معاونت فناوریهای نوین باید خیال معاون نظارت را راحت کند. معاونت نظارت باید به حاشیه برود و فکر میکنم که خود معاونت نظارت هم موافق باشد، چراکه خودش هم حوزه فینتک را نمیشناسد. تا زمانی که فینتک در نهاد رگولاتور تبدیل به اولویت نشود، زمانی هم برای آن نخواهند گذاشت.
امیرشکاری در رابطه با عدم فعالیت پژوهشکده پولی بانکی و تعامل با بانک مرکزی توضیح داد: «تاکنون در حوزه بانکداری الکترونیک پروژهای به سمت پژوهشکده پولی و بانکی نیامده است. شاید یکی از دلایل آن این بوده که بودجه پژوهشکده برای اجرای این پروژهها کافی نبوده است. من متاسفم که پژوهشکده به این سمت رفته و بانک مرکزی هم نمیتواند انتظاری از پژوهشکده داشته باشد.
اهدای جوایز نهال فینتک
پایان رویداد فیناپ با اهدای جوایز به نهال فینتک همراه بود. جایزه نهال فینتک در دو بخش کمیته داوران و آرای مردمی و در سه بخش مختلف افراد، نهادها و سازمانها و راهکارهای تاثیرگذار انتخاب و اهدا شد.
برندگان افراد شایسته تقدیر از نگاه داوران:
نفر اول: ولیالله فاطمی
نفر دوم: احمد مرآتنیا
نفر سوم: برات قنبری
برندگان داوری بخش فرد تاثیرگذار در حوزه فینتک:
نفر اول: رضا قربانی
نفر دوم: شهاب جوانمردی
نفر سوم: فاطمه جعفری
طبق آرای مردمی:
احمد مرآتنیا
برندگان داوری بخش نهاد:
نهاد اول: شرکت نبضافزار
نهاد دوم: انجمن فینتک
نهاد سوم: شرکت تجارت الکترونیکی ارتباط فردا
برندگان آرای مردمی بخش نهاد:
برندگان داوری راهکارهای تاثیرگذار در بخش محصول در حوزه فینتک:
راهکار اول: شرکت یوآیدی
راهکار دوم: شرکت فرابوم
راهکار سوم: شرکت زرین پال
برندگان مردمی راهکارهای تاثیرگذار در بخش محصول در حوزه فینتک:
شرکت یوآیدی