پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ماهنامه عصر تراکنش 27 / امروزه معامله سهام به یک بخش جدایی‌ناپذیر از اقتصاد جهانی تبدیل شده و سرنوشت رشد یا رکود اقتصادی کشورها به بازارهای سهام ملی و بین‌المللی پیوند خورده است، اما واقعیت این است که پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهد که بازارهای معاملات سهام، در مجموع یک مفهوم نو هستند که در طول قرون اخیر به اقتصاد وارد شده‌اند.
تاریخ‌نگاران اقتصادی به‌صورت قطعی نمی‌توانند لحظه‌ای در تاریخ را به‌عنوان تاسیس بازارهای سهام مشخص کنند. اولین نمونه‌های مبادله اوراق بهادار را حتی در روم باستان هم می‌توان پیگیری کرد، اما معاملات عمومی سهام کمپانی‌های تجاری تا قرن ۱۷ میلادی رواج نداشت.
بسیاری معتقدند اولین شرکتی که سهام خود را برای فروش به عموم عرضه کرد، کمپانی هند شرقی هلند بود که عرضه سهام خود را در سال ۱۶۰۲ بر مبنای توزیع سود سالانه و بر اساس تعداد سهم بنیان نهاد، اما شیوه متمرکز مبادله اوراق بهادار، قدیمی‌تر از شکل‌گیری اولین شرکت سهامی عام است. مراکز تجمع تجار بین‌المللی برای مشورت و تصمیم‌گیری در مورد ارزش برابری کالاهایشان و تبادل در بلژیک، به‌عنوان اولین نمونه‌های بازارهای بورس ارزیابی می‌شوند.
کمپانی هند شرقی هلند
کمپانی هند شرقی هلند در سال ۱۶۰۲ در آمستردام توسط تاجران بزرگ هلند تأسیس شد. زمانی که مستعمرات اسپانیا و پرتغال دچار آشوب شده بود و بازار اروپا دچار کمبود مواد شده بود. هلند تصمیم گرفته برای برطرف کردن نیازهای خود از جمله ادویه‌جات و شکر مستقل عمل کند. کمپانی هند شرقی هلند به مدت بیست و یک سال انحصار تجارت بین دماغه امید نیک در آفریقای جنوبی و تنگه ماژلان در آمریکای جنوبی بدون رقیب در دست داشت؛ و اقتدار خود را با ساخت قلعه‌ها، نمایان می‌کرد. در آن موقع جنگ سختی میان بریتانیا و فرانسه درگرفت که هلندی از موقعیت استفاده کرده نفوذ خود را در جاوه اندونزی و مالزی بیشتر کردند.
بنیان‌های بازار سهام به شکلی که امروز وجود دارد، در اواخر قرون وسطی شکل گرفت. نمونه‌های معامله متمرکز اوراق بهادار، کسب‌وکار به شکل شرکت‌ها و بانکداری بر اساس دفاتر حسابداری، اواخر قرون وسطی در شمال ایتالیا ظهور کرد؛ جایی که اوراق تضمین‌شده دولتی به‌عنوان پول میان تاجران دولت‌شهرهای مختلف دست‌به‌دست می‌شد.
نمونه‌های معاملات کاغذی قبلی را می‌توان در قرن ۱۲ میلادی در فرانسه دید. در این دوران اوراق بهادار از طریق بانک‌های فرانسه برای معامله بدهی‌های کشاورزان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در اوایل قرن سیزدهم میلادی، تجار ونیزی می‌توانستند اوراق اعتباری دولتی دریافت کنند؛ اوراقی قابل نقد شدن که به‌تدریج در شهرهای دیگر ایتالیا مانند پیزا، ورونا، جنوا و فلورانس هم رایج شدند.
گسترش این روش معاملات کاغذی از طریق تجار ایتالیایی به «بروژ» در بلژیک توسعه یافت و از آنجا به دیگر کشورهای شمالی و غربی انتقال یافت. اولین بازارهای تبادل سهام و اوراق بهادار به‌تدریج در قرن‌های 14 و 15 میلادی در «بروژ»، «خنت» و «فلندرز» بلژیک و همچنین در «روتردام» هلند، برای مبادلات کاغذی و اعلام ارزش‌های برابری ایجاد شدند.
با این حال اولین محل رسمی مبادله اوراق بهادار، در «انتورپ» بلژیک ایجاد شد؛ جایی که رسما در قرن 16 به مرکز اصلی تجاری بلژیک تبدیل شده بود. ساختار معاملات کاغذی در این بازارهای رسمی و غیررسمی مشابه بازارهای بورس امروزی بود، اما تا قبل از قرن 17 میلادی عملا خبری از معامله سهام شرکت‌ها و کمپانی‌ها در این بازارها نبود؛ چراکه شرکت‌های سهامی هنوز شکل نگرفته بودند و اصلی‌ترین اوراقی که در این بازارها معامله می‌شد، کالاها و اوراق بهادار، دیون، بدهی‌ها و بستانکاری‌های دولتی، شخصی یا تجاری بودند.
کسب‌وکاری خانوادگی که واژه بورس را بنیان گذاشت
بروژ از ابتدا نقش بسیار برجسته‌ای در گسترش معامله سهام در اروپا بازی می‌کرد. ایتالیایی‌ها تحت تاثیر افول تدریجی جشنواره تجاری سالانه «شامپانی» در فرانسه و افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل در اروپا از طریق فرانسه، تجارت خود را به مسیر بروژ در بلژیک منتقل کردند.
در طول قرن 14، بروژ به نقطه تماس دو امپراتوری تجاری بدل شد؛ تجارت میان کشورهای حوزه مدیترانه از جمله ایتالیا با کشورهای حوزه دریای بالتیک و شهرهای هانزای ژرمن. هرچند تجارت در بروژ بر اثر تغییر مسیر خطوط تجاری بین‌المللی رونق یافته بود، اما شهروندان بلژیکی از منافع مالی حاصل از این رونق بی‌بهره مانده بودند.
همین مساله باعث شد تا بلژیکی‌ها به فکر راهکاری برای بهره‌مندشدن از منافع مالی این تجارت بیفتند. سپس دلالی و واسطه‌گری میان تجار در میان شهروندان رایج شد. اولین کسانی که مسئولیت واسطه‌گری میان تجار خارجی را بر عهده گرفتند، مهمانخانه‌داران و افرادی بودند که به تاجران خانه اجاره می‌دادند.
توافقنامه چنار
۱۷ می ۱۷۹۲ میلادی توسط ۲۴ کارگزار بازار سهام در خیابان‌های شهر نیویورک بازاری به نام وال استریت ایجاد شد؛ آنها زیر درخت چناری جمع شدند و توافق نامه ای را امضا کردند که به توافق نامه درخت چنار است. با امضای این توافق نامه خرید و فروش سهام به صورت رسمی آغاز شد و عملا بورس نیویورک فعالیت خود را شروع کرد.
آنها نه‌تنها مسکن بازرگانان خارجی را برای اقامت در بروژ تامین می‌کردند، بلکه عملا مقام وکالت آنها را بر عهده می‌گرفتند. نقش برجسته مهمانخانه‌داران در واسطه‌گری تجارت بین‌المللی به‌تدریج باعث شد تا شغل مهمانخانه‌داری به یکی از مهم‌ترین و مورد احترام‌ترین مسئولیت‌ها در شهر بدل شود.
یکی از مهم‌ترین خانواده‌هایی که در شهر بروژ به حرفه مهمان‌دار اشتغال داشتند، خانواده «ون‌در بوئرز» بودند؛ خانواده‌ای که کلمه «بورس» بعدها از نام مهمانخانه خانوادگی آنها در بروژ بلژیک منشق شد. خانواده بوئرز برای پنج نسل مهمانخانه «تر بوئرز» را اداره می‌کردند.
اولین اسنادی که در مورد تاسیس این مهمانخانه وجود دارد، به قرن 13 میلادی بازمی‌گردد. بر اساس این مدارک مهمانخانه «تر بوئرز (Ter Buerse)» دست‌کم فعالیتش را از سال ۱۲۸۵ آغاز کرده بود. «رابرت ون‌در بوئرز»، مالک و مدیر این مهمانخانه بود.
در طول سال‌های قرن 14 میلادی، میدانی که در مقابل این مهمانخانه قرار داشت، به‌تدریج به یکی از مهم‌ترین مراکز تجارت بین‌المللی در شهر بروژ و به تبع آن در مسیر تجاری شرق و غرب اروپا تبدیل شد. در دهه 1340 همچنان نرخ تبدیل قیمت‌ها در بلژیک بر اساس کتابچه راهنمای تجارت نوشته «فرانچسکو پگالوتی» (Francesco Balducci Pegolotti) تعیین می‌شد.
کارگزاران معمولا هنگام غروب در میدان جمع می‌شدند و از آنجا که هنوز هیچ نشریه رسمی بازار سهام وجود نداشت، وضعیت بازارهای بین‌المللی و محلی به شکل دهان به دهان میان کاگزاران محلی و تاجرانی که از سرزمین‌های خارجی به بروژ آمده بودند، در میان گذاشته می‌شد.
در دهه ۱۳۷۰ به‌تدریج اعلام روزانه قیمت اوراق بهادار خارجی و ارزش برابری قیمت کالاها در برابر ساختمان مهمانخانه رایج شد. در ساعات مشخصی از روز، اعلام‌کنندگان ارزش برابری معاملات بین‌المللی را در میدان اعلام می‌کردند. در ادامه این مسیر در دهه اول قرن 15 به‌تدریج بازار اروپایی ارز و معاملات بین‌المللی ایجاد شد و به‌صورت روزانه قیمت ارزها به شکل سازمان‌یافته در بروژ و شهرهای دیگر اروپا از جمله بارسلون، ونیز، لندن و پاریس اعلام می‌شد.
بازار سهام لندن
بورس لندن در سال ۱۸۰۱ تأسیس شده است و از نظر رتبه‌بندی بزرگ‌ترین بورس اروپا و چهارمین بورس‌جهان به شمار می‌رود. مالک بورس لندن گروه بورس اوراق بهادار لندن است. بنیان‌های کنونی آن در سمت راست میدان پاترنوستر (Paternoster Square) نزدیک کلیسای جامع سنت پائول در شهر لندن مستقراست.
بازار مبادلات سلطنتی جایگزین بورس
ساختمان‌های ملی به‌تدریج در اطراف میدان روبه‌روی مهمانخانه خریداری شدند. معامله‌کنندگان ارزهای خارجی کم‌کم بر اساس اطلاعاتی که از تجارتخانه‌های ملی‌شان در اطراف میدان مهمانخانه تر بوئرز دریافت می‌کردند، قیمت‌ها و ارزش‌های برابری را تعیین می‌کردند.
تجارتخانه‌های ملی، ساختمان‌هایی بودند که در بروژ به‌تدریج به‌صورت متشکل توسط تجار یک کشور خریداری می‌شدند تا محل استقرار تجار آن کشور باشند. از تجارتخانه‌های ملی در بروژ به‌عنوان کنسولگری، سالن همایش و انبار استفاده می‌شد. سال ۱۳۲۲ تجارتخانه ملی ونیزی در بروژ ایجاد شد.
تجارتخانه ملی جنوا در سال ۱۳۹۷ تاسیس شد و در سال‌های ابتدایی قرن ۱۵، فلورانسی‌ها هم تجارتخانه ملی خود در بروژ را تاسیس کردند. تجار از سراسر اروپا در میدان روبه‌روی مهمانخانه گرد هم می‌آمدند، اگر هوا بارانی بود تجار و کاسبان زیر سایه‌بان‌های ساختمان‌های اطراف میدان می‌رفتند؛ یا اینکه درون مهمانخانه تر بوئرز جمع می‌شدند.
با وجود اینکه بوئرز پلین (میدان روبه‌روی مهمانخانه تر بوئرز) محلی عمومی و در مسیر رفت‌وآمد بود، اما در ساعاتی که تجار در آن جمع می‌شدند، اجازه عبور و مرور متکدیان و افراد متفرقه در محل داده نمی‌شد. در ساعات جمع‌شدن تجار خارجی، یک خدمتکار ویژه به‌عنوان نگهبان مشغول به کار می‌شد.
اسنادی وجود ندارد که نشان دهد ساعات مشخصی برای معامله در میدان تعیین شده باشد، یا اینکه آیا ناظری رسمی در محل حضور داشت یا نه. در واقع هیچ سند دیگری هم ثبت نشده که نشان‌دهنده معاملات رسمی اوراق بهاردار در قرن 15 میلادی باشد. اولین اسنادی که از معاملات در دفاتر روزنامه بلژیکی‌ها ثبت شده، مربوط به قرن 16 و در بازار اوراق بهادار «انتورپ» بلژیک (Antwerp) است.
با وجود تقدم تاریخی انتورپ در ثبت تاریخی معامله سهام، قطعا نمی‌توان فراموش کرد که کسب‌وکار خانوادگی «ون‌در بوئرز» بود که باعث شد واژه بورس عملا به واژه رایج برای اشاره به محل معامله اوراق بهادار تبدیل شود.
می‌توان گفت که نشان خانوادگی «ون‌در بوئرز» عملا اصلی‌ترین نشانه از ایجاد مفهوم بازار اوراق بهادار و تبدیل بروژ به مرکز اصلی تبادل ارزها و تبدیل ارزش برابری در شهرهای مختلف اروپا بود، اما بر خلاف آنچه به نظر می‌رسد، واژه بورس برای اشاره به اقداماتی استفاده می‌شد که در میدان روبه‌روی مهمانخانه خانواده «ون‌در بوئرز» اتفاق می‌افتاد.
بازار مبادلات سلطنتی
سلف این بازار، بازار مبادلات سلطنتی مؤسس انگلیسی به نام توماس گرشام بر اساس مدل بورس اوراق بهادار آنتورپ تأسیس شد. این تالار بورس توسط الیزابت اول انگلستان در سال 1571 میلادی افتتاح و برای استفاده رونمایی شد. ساختمان Royal Exchange گرشام در آتش‌سوزی بزرگ لندن نابود و دوباره در سال 1669 بازسازی شد.
یکی از اولین اشاره‌های کتبی به بازار اوراق بهادار بروژ، در کتاب سفرنامه «هیرونیموس موئنز» ( Hieronymus Muenze) پزشک آلمانی ثبت شده که سفری طولانی در سراسر اروپا را در سال ۱۴۹۵ انجام داد. او در طول سفرش برای مدتی در یک مهمانخانه در اطراف میدان روبه‌روی مهمانخانه «تر بوئرز» اقامت کرد.
او در سفرنامه‌اش می‌نویسد: «در بروژ میدانی هست که از آن با عنوان «دو بورس» یاد می‌شود و تجار از ملیت‌های مختلف اسپانیایی، ایتالیایی، انگلیسی، آلمان و شرق در آن گرد هم می‌آیند. به‌صورت خلاصه می‌توان گفت که محل تجمع و ملاقات افراد از همه ملیت‌های جهان است.»
در طول قرن 16 به‌تدریج با کاهش اهمیت بروژ، مرکز تجارت اروپا به انتورپ انتقال یافت. از انتورپ بود که به‌تدریج بورس (Beurs) به کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و آلمان گسترش یافت و صورت‌های نوشتاری آن به شکل Bourse، Borsa، Bolsa و Börse رواج یافت. در بریتانیا هرچند بین سال‌های ۱۵۵۰ تا ۱۷۷۵ واژه بورس به‌عنوان محل تبادل سهام استفاده می‌شد، اما نهایتا در قرن 18 نام «بازار مبادلات سلطنتی» جایگزین کلمه بورس شد.
توزیع ریسک و اولین شرکت سهامی عام
تصور می‌شود اولین شرکت سهامی جهان، کمپانی «ماسکوی» در لندن بود که در سال 1553 تشکیل شد، اما تقریبا اجماع بر این است که مهم‌ترین پیشرو شرکت‌های سهامی عام دنیا، کمپانی هند شرقی بود. تا پیش از کمپانی هند شرقی، معامله سهام یک شرکت به‌صورت همگانی رایج نبود، اما یک عنصر مهم باعث شد تا تصمیم برای خریدوفروش عمومی سهام این کمپانی اتخاذ شود؛ توزیع ریسک.
دریانوردی از یک گوشه دنیا به گوشه دیگر و جابه‌جایی کالاهای تجاری در حجم بزرگ، ریسک بزرگی بود که فقط یک مالک نمی‌توانست از پس جبران آن برآید. زمانی که مسیر دریایی به شبه‌قاره هند کشف شد، بسیاری از ماجراجویان و کاشفان تلاش کردند تا از طریق این مسیر دریایی جدید به بهشت تازه کشف‌شده تجارت و کالاهای ارزشمند سفر کنند.
بورس آمستردام
یورونکست آمستردام بازار بورس اوراق بهادار هلند است، که در سال ۱۶۰۲ توسط کمپانی هند شرقی هلند تأسیس شد. امروزه سهام ۱۶۹ شرکت در بورس آمستردام دادوستد می‌شود و از زیرمجموعه‌های بورس یورونکست بشمار می‌آید. محل مرکزی بازار بورس آمستردام، در شهر آمستردام، هلند مستقر است.
تعداد کمی از این سیاحان توانستند سالم مسیر رفت‌وبرگشت را طی کنند و سایرین در میانه راه به مشکل برخوردند؛ بنابراین بسیاری از کشتی‌ها نابود شدند و سرمایه‌های کلانی از دست رفت. اینجا بود که سرمایه‌گذاران مالی به این نتیجه رسیدند که لازم است برای کاهش ریسک، اقدامی انجام دهند.
یک موسسه ویژه در سال ۱۶۰۰ میلادی به دستور ملکه وقت بریتانیا با عنوان «مدیریت و شرکت تجار لندنی که با هند شرقی تجارت می‌کنند» تاسیس شد. این موسسه در واقع بنیان تشکیل کمپانی هند شرقی مشهور بود که برای اولین‌بار فرمول «با مسئولیت محدود» را بنا نهاد.
سرمایه‌گذارانی که دیون کمپانی هند شرقی را خریداری می‌کردند، به‌تدریج به این نتیجه رسیدند که «قرار دادن همه تخم‌مرغ‌ها در یک سبد» ایده خوبی نیست. تقریبا یک‌سوم از کشتی‌های تجاری کمپانی هند شرقی در مسیر بازگشت از هندوستان، گرفتار دزدان دریایی می‌شدند.
سرمایه‌گذاران برای اینکه ریسک را توزیع کنند، به جای اینکه همه پول خود را برای یک کشتی سرمایه‌گذاری کنند و احتمال از دست رفتن یکجای همه سرمایه خود بر اثر غارت دزدان دریایی یا اتفاقات دیگر را بپذیرند، سرمایه خود را در چندین کشتی تقسیم می‌کردند.
اگر از میان سه یا چهار کشتی که سرمایه‌گذار برای آنها تامین سرمایه کرده بود، یکی هم غارت می‌شد یا در میان راه از دست می‌رفت، نهایتا با بازگشت دو یا سه کشتی دیگر به بریتانیا، عملا سود کافی به سرمایه‌گذار می‌رسید که زیان او از یک کشتی ازدست‌رفته را هم جبران می‌کرد.
به‌تدریج این نوع سرمایه‌گذاری و توزیع ریسک به‌شدت مورد استقبال قرار گرفت؛ شیوه‌ای که بر اساس آن احتمال زیان ناگهانی برای تعداد بسیاری از سرمایه‌گذاران بسیار کمتر می‌شد. در طول یک دهه بعد از تاسیس این موسسه در لندن، تعداد زیادی از کمپانی‌های دیگر در انگلیس، بلژیک، فرانسه و هلند، مجوزهای مشابهی برای سرمایه‌گذاری عمومی دریافت کردند.
سال ۱۶۰۲ عملا کمپانی هند شرقی هلند اولین کمپانی شد که با ارائه سهام خود در بازار سهام آمستردام به شرکت سهامی عام جهان بدل شد. سهام و اوراق بهادار به نام سهام‌داران ثبت می‌شد و هر سرمایه‌گذار درصد مشخصی از کل سود کمپانی هند شرقی هلند را دریافت می‌کرد.
آمستردام و اولین بازار سهام
مفهوم توزیع ریسک به‌سرعت به مفاهیم تازه بازارهای سهام جان داد. ماجراجویی روزانه سرمایه‌داران که با بالا و پایین‌شدن قیمت‌ها دچار هیجان می‌شدند، به یک شغل تازه بدل شد. اضافه بر همه منافع و مضرات معامله سهام، وجود مرکزی برای جریان آزاد سرمایه، اجازه می‌داد تا صنایع بتوانند راه تازه‌ای برای توسعه و افزایش سرمایه‌های خود پیدا کنند.
سال ۱۶۱۱ بورس «ون هندریک د کیسر» در فضایی باز در حومه آمستردام رسما گشایش یافت. «جوزف دو لاوگا» یک سرمایه‌گذار مشتاق خاطرات خود را از بورس آمستردام در سال ۱۶۸۸ منتشر کرده است. در کتاب «سردرگمی سردرگمی‌ها» (Confusion of Confusions)، «دو لاوگا» شرایطی را تشریح می‌کند که هرچند عظمت و وسعت بازارهای بورس بین‌المللی امروز جهان را ندارد، اما تجربه‌ای مشابه از همه اتفاقات در بازارهای بورس کنونی را به نمایش می‌گذارد.
بازارهای قهوه‌خانه‌ای
با وجود اینکه بلژیکی‌ها مراکز معامله اوراق بهادار و دیون و بدهی‌ها را پیش از این تاسیس کرده بودند، اما مساله خریدوفروش سهام شرکت‌های سهامی عام، یک مفهوم تازه بود. در انگلیس که مرکز اصلی تجارت و اقتصاد در آن دوران بود، ساخت مرکز خریدوفروش سهام متمرکز خیلی بیشتر از هلند طول کشید.
هرچند تاسیس بازار مبادلات سلطنتی، بخشی از تقاضا برای خریدوفروش اوراق بهادار را جواب می‌داد، اما عملا درهای این ساختمان در مرکز شهر لندن فقط به روی اشراف‌زادگان و خانواده سلطنتی باز بود و بسیاری از تجار خرده‌پا و صاحبان سرمایه فاقد جایگاه آریستوکراتیک، امکان حضور در آن نداشتند.
پیش از اینکه سرمایه‌گذاران در مراکز خریدوفروش سهام دور هم جمع شوند و فرم‌های خریدوفروش را سمت هم پرتاب کنند و قیمت‌ها را فریاد بزنند، خریدوفروش سهام کمپانی‌های تازه‌تاسیس با مسئولیت محدود در قهوه‌خانه‌های عمومی انجام می‌شد. سهام در آن دوران، یکسری اوراق دست‌نوشته روی کاغذ بود که سرمایه‌گذاران در محل ملاقات‌شان در قهوه‌خانه آن را با یکدیگر معامله می‌کردند.
اما این شیوه معامله سهام به‌تدریج به شکل نگران‌کننده‌ای پرریسک شد. هیچ مقرراتی برای تنظیم بازار وجود نداشت. کمپانی‌ها یک‌شبه تاسیس می‌شدند و سهام خود را عرضه می‌کردند و ممکن بود در عرض چند ساعت پیش از آنکه حتی یک کشتی هم عازم هندوستان کنند، هزاران پوند درآمد کسب می‌کردند.
هیچ تمایزی میان سهام کمپانی‌های قانونی و شرکت‌های ساختگی و غیرمشروع وجود نداشت. رواج کلاهبرداری در فروش سهام و اجتناب کمپانی‌ها از پرداخت سود به سرمایه‌گذاران‌شان باعث وقوع اولین حباب بورس در بازار بریتانیا شد و عملا حکومت بریتانیا تا قرن 19 خریدوفروش سهام را در سراسر کشو غیرقانونی اعلام کرد.
بازار سهام ممنوعه
بازار سهام لندن، به رغم تقدم تاریخی‌اش، به عنوان یک موسسه غیررسمی و غیرقانونی کار خود را آغاز کرد. بازار سهام لندن، پیش از آنکه رسما اجازه تاسیس بگیرد، در سال ۱۷۷۳ به وسیله گروهی از کارگزاران سهام در نزدیکی محل همان قهوه‌خانه‌های محل قرار بازرگانان تاسیس شد. تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران بودند که به لحاظ طبقه اجتماعی توانایی شرکت در معاملات اشرافی «بازار مبادلات سلطنتی ( Royal Exchange)» را که از سال ۱۵۷۱ بنیان گذاشته‌شده‌بود نداشتند.
یکی از اصلی‌ترین محل‌های تجمع سرمایه‌گذاران، قهوه‌خانه جاناتان بود. جان کستینگ ( John Castaing) اولین اعلامیه‌های قیمت سهام و کالاهایش را در سال ۱۶۹۸ متشر کرد. در تمام این سال‌ها بر اساس اعلامیه‌های روزنامه خرید و فروش سهم و اوراق بهادار در قهوه‌خانه‌ها، کار سرمایه‌گذاران محلی به صورت غیرقانونی جریان داشت.
درست در سال ۱۸۰۱ بود که جمعی از سرمایه‌گذاران سهام پول خود را روی هم گذاشتند تا یک ساختمان مستقل در مرکز شهر برای خرید و فروش سهام بسازند. به این ترتیب ساختمان دیوان کیپل (Capel Court) در شهر لندن ساخته‌شد. مقررات خرید و فروش در بازار سهام لندن به تدریج در طول یک دهه بعد از آن به نگارش در آمد.
سال ۱۸۳۰ با تاسیس خطوط تلگراف عملا به روزرسانی قیمت‌های سهام لحظه‌ای شد و نوارهای کاغذی حاوی تلگراف‌ها اصلی‌ترین وسیله اعلام قیمت‌ها در بازار بورس لندن شد. اعلامیه‌های کمپانی‌ها روی تخته بزرگ اطلاع‌رسانی بازار سهام نصب می‌شد تا از سوی همه معامله‌کنندگان قابل مشاهده باشد.
هر چند بازار سهام لندن از آن زمان تاکنون به عملکرد خود ادامه داده است، اما چندین بار با مشکل تعطیلی مواجه شده‌است. آغاز جنگ جهانی اول باعث تعطیلی پنج ماهه بازار سهام لندن شد. وقتی که بازار بازگشایی شد بیش از ۱۰۰۰ سرمایه‌گذار از عضویت در آن کناره‌گیری کرده‌بودند.
در آغاز جنگ جهانی دوم بازار سهام لندن بار دیگر با تعطیلی مواجه شد. این بار تعطیلی فقط ۶ روز طول کشید، اما سال ۱۹۴۰ ساختمان بازار بورس توسط نیروهای محور بمباران شد.
بازار سهام نیویورک
بازار سهام لندن سال ۱۸۰۱ رسما تاسیس شد، هر چند که تا سال ۱۸۲۵ عملا خرید و فروش سهام در بریتانیا ممنوع بود و در نتیجه عملکرد این بازار به شدت محدود بود. به دلیل محدودیت قانونی خرید و فروش سهام عمومی، بازار سهام لندن علی‌رغم اینکه امپراتوری بریتانیا در آن دوران ابرقدرت اقتصادی دنیا محسوب می‌شد، نتوانست موفقیت چندانی کسب کند.
بازار سهام نیویورک
بازار بورس نیویورک، در سال ۱۷۹۲ در پلاک ۴۰ وال استریت شروع به کار کرد. در سال ۱۸۶۵ به ساختمانی با پلاک ۱۰-۱۲ در خیابان براد (Broad Street) منتقل شد و سپس در ۲۲ آوریل ۱۹۰۳ به ساختمانی ۴ میلیارد دلاری، در پلاک ۱۸ خیابان براد نقل مکان کرد. در سال ۱۹۲۲ یک ساختمان برای دفاتر اجرایی بازار، در پلاک ۱۱ وال استریت (محل کنونی بازار بورس نیوروک) بازگشایی شد و در سال ۲۰۰۸ بود که بازار بورس آمریکا، با بازار بورس نیویورک ادغام شد و سالن اصلی آن، به تالار خرید و فروش بورس نیویورک منتقل شد. حملات ۱۱ سپتامبر به برج‌های تجارت جهانی در منهتن، باعث از بین رفتن ۴۵٪ درصد دفاتر اداری وال استریت شد.
اما در گوشه‌ای دیگر از جهان تاسیس «بازار سهام نیویورک (NYSE)» در سال ۱۸۱۷ به یک نقطه عطف تاریخی در مبادله سهام تبدیل شد. بازار سهام نیویورک از همان روز اول تاسیسش فقط و فقط با هدف خرید و فروش سهام شرکت‌ها ایجاد شده‌بود و بر خلاف بورس‌های قرون پیشین که بنیان تاسیس‌شان مبادله بدهی‌ها، کالاها و ارزهای خارجی بود، در این بازار، به شکل مشخص سهام کمپانی‌ها مبادله می‌شد.
بازار سهام نیویورک، نخستین موسسه اینچنینی در آمریکا نبود. در واقع عنوان نخستین بازار سهام آمریکا به بازار سهام فیلادلفیا می‌رسد که تجربه‌ای کوچک‌تر اما قدیمی‌تر از خرید و فروش سهام شرکت‌ها در آمریکا بود. اما به این دلیل که نیویوک در محلی قرار گرفته‌بود که چندان در تیررس جنگ‌ها و رقابت‌های داخلی قرار نداشت، این بازار به سرعت توانست به اصلی‌ترین محل تجارت سهام در کشور تبدیل شود.
ترجمه: شهاب شهسواری