پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علیرضا مسجدیان جزی، مدیر بازاریابی و توسعه کسب‌وکار / در یادداشت قبلی روی فرصت‌های صادراتی محصولات و خدمات صنعت پرداخت و بانکداری به عراق و افغانستان توضیح دادیم. ولی در یادداشت پیش رو به بیان راه‌حل‌هایی برای انجام صادرات محصولات و خدمات صنعت پرداخت و فین‌تک ایران می‌پردازیم تا پاسخی به مشکلات بیان شده در انتهای مطلب قبلی باشد.
راهکار اول: ایجاد کنسرسیوم صادراتی تخصصی
بازار پرداخت کشورهای همسایه ما عموماً محتاج یک محصول یا خدمت به شکل منفرد نیست؛ بلکه نیازمند زنجیره‌ای از خدمات در حوزه پردازش داده یا زیرساخت تجهیزات یا نیروی انسانی و غیره دارد. از طرف دیگر ایجاد چرخه صادرات و تحقیق و توسعه و نیازسنجی بازار هدف و صادرات مجدد نیاز به توان مالی و ارتباطات خوبی دارد که شاید در ید قدرت یک شرکت یا هلدینگ به سختی بگنجد.
لذا محتمل است کنسرسیوم‌های صادراتی تخصصی در حوزه صنعت پرداخت و فین‌تک ایران تشکیل شود تا بتواند با هم‌افزایی توان مالی و ارتباطات بین‌المللی، این هدف مهم را در بازه زمانی مناسبی طی کند. این کنسرسیوم‌ها در ادامه سبدی از محصول و خدمات یک زنجیره ارزش را به مشتریان در کشورهای دیگر ارائه می‌دهند.
شایان ذکر است به دلیل زمان‌بر بودن اعتمادسازی در بازار هدف و مطابق‌سازی محصولات و خدمات با نیازهای بازار هدف، بسیاری از شرکت‌ها در مسیر صادرات توان خود را از دست می‌دهند و در نقطه‌ای با فاصله کم از عقد قرارداد و کسب موفقیت، از نفس می‌افتند.
در صنایع بالغ و خوشفکر مانند تجهیزات پزشکی یا فناوری‌های الکترونیکی نمونه‌های خوبی از ایجاد کنسرسیوم‌های تخصصی صادرات قابل رصد کردن است.
راهکار دوم: اهرم سازی ارتباطات و حمایت‌های دولتی برای شتابدهی صادرات
شرکت‌های پرداخت و فین‌تک‌ها برای کاهش ریسک مالی و تقویت توان ارتباطی می‌توانند از کانون‌ها و نهادهای دولتی حامی صادرات استفاده کنند. مثلاً برای تأمین مالی نهادهای دولتی متعددی ارائه خدمت و تسهیلات می‌کنند که نام چند مورد را در ادامه خاطرنشان می‌کنیم.
شایان‌ذکر است تأمین مالی باید ذیل یک برنامه توسعه باشد تا ریسک‌های بازپرداخت به شکل احسنت مدیریت شود وگرنه تسهیلات به مثابه تأمین مالی به عامل شکست تبدیل می‌شود.
- معاونت علمی و فناوری
- صندوق‌های توسعه فناوری و تخصصی نوآوری
- سازمان صنایع کوچک و متوسط
- مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری
- سازمان توسعه تجارت
از طرف دیگر سازمان‌های دولتی می‌توانند شبکه ارتباطی خوبی برای شما فراهم کنند. مثلاً سازمان توسعه تجارت در امر برگزاری نمایشگاه‌ها و رویدادها و ارتباط با نهادهای خارجی می‌تواند کمک‌کننده شما باشد.
در این میان استفاده از راهنمایی‌های رایزن‌های بازرگانی ایران در کشورهای هدف بسیار مفید فایده است. گرچه در راستای ضعف مدیریت دولت هر ساله تعداد این رایزن‌ها کمتر می‌شود.
یادآور می‌شود میز مشاوره مربوط به کشورهای حلقه اول ایران در سازمان توسعه تجارت نیز برپا هست و می‌توان از راهنمایی‌های این افراد بهره‌مند شد.
راهکار سوم: صادرات خدمات نیروهای متخصص
در یادداشت قبلی به خلأ وجود نیروهای متخصص در کشورهای حلقه اول ایران در حوزه صنعت پرداخت و فین‌تک اشاره شد. یکی از راه‌های درآمدزایی روی حوزه فین‌تک و صنعت پرداخت، صادرات خدمات در قالب نیروهای متخصص است. این کار می‌تواند در قالب دورکاری و در داخل ایران انجام شود به شکلی که وب‌سایت یا پلتفرم‌هایی ایجاد شود که پروژه‌ها از کشورهای دیگر گرفته و به متخصصین داخلی ارجاع داده شود.
به عبارت دیگر در قالب این طرح می‌توانند در کشورهای هدف نیازمندی نرم‌افزاری یا مغزافزاری مورد نیاز مانند طراحی و نوشتن یک اپلیکیشن یا نرم‌افزار تخصصی را در قالب پروژه‌ای برون‌سپاری کنند و متخصصین فین‌تک در ایران این پروژه را انجام داده و روی وب‌سایت و پلتفرم به کارفرما انتقال دهند.
از طرف دیگر ایجاد موسسات تخصصی برای آماده‌سازی نیروهای متخصص از سطح توسعه‌دهنده تا متخصص کسب‌وکار و حتی مدیر محصول که با شرایط کشورهای هدف هماهنگ باشد می‌تواند یکی از دیگر راه‌های صادرات خدمات فنی و مهندسی شود.
یادآور می‌شود شنیده‌ها در ایران بر حضور بیش از صد هزار تن از عراقی‌ها فقط در تهران اشاره دارد که شاید در شرکت‌های حوزه پرداخت نیز حاضر باشند و حتی بسیاری از عرب‌زبانان ایرانی و خارجی مقیم ایران، آماده حضور در کشورهای عربی و فعالیت به عنوان متخصص حوزه پرداخت را دارا هستند.
به علاوه بسیاری از هم‌زبانان افغانستانی نیز در کشور تحصیل کرده‌اند و این افراد دو تابعیتی ممکن است در حوزه فین‌تک و پرداخت نیز فعال و می‌توانند در امر صادرات خدمات بسیار مثمر ثمر باشند.
در مورد سایر کشورها مانند ارمنستان و آذربایجان و تاجیکستان و غیره نیز چنین شرایط طلایی وجود دارد. مطمئنا ارائه خدمت متخصصان ایرانی به کشورهای هدف تنها درآمدزایی در قالب یک پروژه صرفا نیست و می‌تواند راهی برای کسب پروژه‌ها و اطلاعات بروز از آن بازارهای در میان‌مدت و حتی کوتاه‌مدت باشد.
راهکار چهارم: به اشتراک‌گذاری تجربیات صادراتی فین‌تک‌ها در قالب کافه صادرات
یکی از خلاءهای بزرگ در حوزه صادرات فین‌تک‌ها کم بودن اطلاعات و دانش و الگوهای موفق و حتی اطلاعات در مورد فرصت‌های بین‌المللی است. در این میان ایجاد دوره‌های آموزشی توسط پیشکسوتان و پیشگامان صادرات فین‌تک یا برگزاری جلسات بیان تجربیات چه به شکل رسمی و چه به شکل گپ و گفتگوهای صمیمی می‌توانند کمک‌کننده به این مهم باشند.
حتی سطوح بالاتری از به اشتراک‌گذاری اطلاعات در قالب برگزاری کارگاه صادرات فین‌تک یا برگزاری فروم یا انتشار نشریه و مجله می‌تواند مفید واقع شود. متاسفانه نه یک صنف و نه سازمان‌های دولتی در این خصوص فعال نیستند و باید همت بخش خصوصی برای ایجاد چنین محفل‌هایی به میدان عمل وارد شود.
راهکار پنجم: صادرات از درب آموزش
یکی از راه‌های زیرپوستی و ظریف صادرات، ایجاد خط آموزشی بین صنعت فین‌تک ایران و متخصصان و مدیران کشورهای هدف است. ایجاد تورهای علمی و تخصصی در صنعت پرداخت و فین‌تک برای فعالین بانک‌های مرکزی، بانک‌ها و PSP ها یا سایر شرکت‌های مرتبط در کشورهای همسایه و سایر کشورهای حلقه اول ایران بسیار ارزشمند است و می‌تواند ذهنیت آنها از توانمندی‌های نرم‌افزاری در حوزه کربنکینگ و سوئیچ یا موبایل‌پیمنت یا تجهیزات پرداختی مانند شبکه‌های پوز و خودپرداز و کش‌اکسپتور و غیره را در ذهن آنها بالاتر و عالی‌تر تصویرسازی کند.
اضافه شدن این تورها به آموزش‌های تخصصی و تطبیق یافته با توجه به نیازمندی‌های آنها دقیقا می‌تواند بسته‌ای ارزشمند باشد. گرچه دقت شود ضعف در اجرا و جامع نبودن مفاهیم و موضوعات یا برجسته‌سازی وجه تجاری و فروشی این تورها و دوره‌ها می‌تواند همه دستاوردها را به باد دهد.
لذا پیشنهاد می‌شود شرکت‌ها به هیچ وجه به تنهایی وارد این حوزه نشوند و ذیل یک کنسرسیومی دست به اقدامات چنین طلایی و پر ریسک بزنند. یادآور می‌شود بسیاری از کشورهای همسایه از حمایت‌های بین‌المللی بانک جهانی در زمینه نوسازی ساختار بانکی برخوردار هستند که خود می‌تواند تسریع‌کننده این امر باشد.
راهکار ششم: شرکت نمایشگاه‌های کوچک و تخصصی
نمایشگاه‌های حوزه پرداخت و فین‌تک در کشورهای حلقه اول ایران بسیار کوچک و تخصصی برگزار می‌شود. در افغانستان نمایشگاه حوزه پرداخت و بانکداری یک‌بار بیشتر برگزار نشده است ولی در عراق بیش از پنج بار و در دو نشست موازی در حوزه بانکی برگزار شده است. حتی یکی از نشست‌ها در چند دوره متوالی در شهر بیروت برگزار شده است.
در ترکیه چنین نشست‌هایی به وفور دیده می‌شود و بانک مرکزی ترکیه به خوبی از ظرفیت نشست‌ها برای بازاریابی محصولات ترکیه‌ای در کشورهای همسایه ما استفاده می‌کند. لذا حاضر شدن در این نشست‌ها می‌تواند بسیار وجه شبکه‌سازی و برندینگ خوبی داشته باشد که در سطح حرفه‌ای به یک پرتاب موشکی شباهت دارد.
یادآور می‌شود ملاحظات مربوط به تحریم‌ها نیز با راهکارهای مشخص لحاظ شود.
عکسی از اولین نمایشگاه پرداخت الکترونیک در افغانستان
دو نشست تخصصی در کشور عراق را با کلیدواژه‌های Iraq finance و Iraq banking forum می‌توانید پیدا کنید. حضور با همراهی شریک محلی یا بین‌المللی در این نشست‌ها بسیار اثرگذار است.
زیرساخت راهکارها: فعال‌سازی بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت در حوزه صادرات فین‌تک
یقیناً در مسیر شتابدهی صادرات محصولات و خدمات مرتبط با فین‌تک‌ها و صنعت پرداخت نیاز به قوانین و حمایت‌هایی حس می‌شود ولی از مهم‌ترین موارد آن فعال شدن بانک مرکزی در تدوین مقرراتی است که انتقال مالی یا درآمد ارزی را بین ایران و کشورهای همسایه حتی در بسترهای پرداخت الکترونیک قانونی کند. در زیر اهم مواردی که باید توسط بانک مرکزی سریعاً پیگیری شود درج شده است:
- آیین‌نامه ضد پولشویی برای صادرات خدمات پرداخت مرتبط با بانک مرکزی
- آیین‌نامه تسهیل صدور کارت یا حساب برای غیر ایرانی‌ها مرتبط با بانک مرکزی
- آیین‌نامه فعالیت تجهیزات پرداخت شبکه شتاب در خارج از مرزها به ویژه برای دستگاه کارت‌خوان، خودپرداز و درگاه پرداخت مرتبط با بانک مرکزی
- آیین‌نامه نحوه فعالیت حساب‌های چند ارزی مرتبط با بانک مرکزی
- آیین‌نامه و دستورالعمل استفاده از رمزارزها برای مبادلات بین کشورها
شرکت‌های فین‌تک باید در قالب اتحادیه یا سندیکاها یا کنسرسیوم‌هایی این وظایف و نیازمندی‌های قانونی را مستقیم یا با استفاده از نهادهای حامی دیگر به بانک مرکزی انتقال دهند تا حوزه بین‌الملل بانک مرکزی روی این موارد فعال شوند.