پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چهارگانه طلایی ایران / بورس چه جایگاهی در مبادلات مالی دارد
بورس ایران اگرچه ممکن است به اندازه بورس‌های بزرگ بین‌المللی قدمت نداشته باشد یا وسعت معاملاتی آن کوچک‌تر باشد، اما در حال حاضر بیش از 50 سال است که بورس اوراق بهادار در ایران فعال است.
ماهنامه عصر تراکنش شماره 27 / این روزها بورس در جهان محلی جذاب برای سرمایه‌گذاری‌های خرد و بزرگ به حساب می‌آید که روزبه‌روز بر اهمیت آن نیز افزوده می‌شود. هرچند ریسک‌های بورس یکی از ارکان لاینفک این نهاد به حساب می‌آید، اما نمی‌توان سود سرشاری را که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران به همراه می‌آورد، نادیده گرفت. شاید یک روز مانند یکشنبه سیاه در بورس جهانی رخ دهد، اما روزهایی که بورس‌ها رکوردهای متعدد رشد را می‌شکنند، بیش از روزهای بد آن است.
به لحاظ تاریخی بورس محلی بوده که تجار در آن جمع می‌شدند و با یکدیگر تجارت می‌کردند و حالا نیز دقیقا همین کاربرد را نه‌تنها تجار؛ بلکه برای عموم ایجاد کرده است. بورس در زبان بین‌المللی دیگر مختص به یک کشور خاص نیست. اکنون بورس‌های جهانی به حدی به یکدیگر متصل شده‌اند که هر یک را نمی‌توان به‌راحتی از دیگری تفکیک کرد.
تاریخچه
به لحاظ تاریخی کسانی که علاقه‌مند به تبادل کالا و سایر سرمایه‌گذاری‌ها هستند، در مناطق مشترک برای بحث در مورد معاملات ملاقات می‌شدند. با گذشت زمان معامله‌گران سازمان‌یافته‌تر شدند و فرایند مبادله کدگذاری‌شده را آغاز کردند که نتیجه آن توسعه بورس‌هایی مانند بورس نیویورک شد. اولین بورس‌های بین‌المللی در قرن شانزدهم در شهری به نام «آنتورپ» واقع در بلژیک امروزی تاسیس شدند.
تاسیس بورس پاریس نیز به سال 1720 بازمی‌گردد و در سال 1999 یک سازمان‌دهی مجدد در آن انجام شد. ظهور بازارهای بورس در نیویورک تحول عظیمی را در مباحث بورسی ایجاد کرد و بورس‌ها به بخش‌های مختلف تقسیم شدند. گفتنی است اکنون در سراسر دنیا یک تجارت 24ساعته شکل گرفته است.
بورس پاریس در سال 1999 با مشارکت هفت بورس بزرگ دیگر اروپایی توافقی انجام داد تا یک بازار بورس اروپایی را ایجاد کنند. در همان زمان بورس پاریس با بورس کالای شیکاگو و بازار بین‌المللی سنگاپور توافق‌نامه‌ای برای یک اتحاد جهانی ایجاد کردند و طرفین به یک ساعت زمانی مشترک در مناطق مختلف جهان دست پیدا کردند تا امکان تجارت در طول 24 ساعت شبانه‌روز فراهم شود.
نکته اینجاست که در اواخر قرن بیستم با توسعه فناوری اطلاعات نوع جدیدی از تبادلات الکترونیکی نیز شکل گرفت که جایگزین بازارهای فیزیکی سنتی‌تر شد. این امر به ایجاد تعریف جدیدی در مقررات مالی منجر شد که این بازارها باید آن را به رسمیت می‌شناختند و مانند تسهیلات تجاری چندجانبه در اروپا و سیستم تجارت بین‌الملل ایجاد کد و بورس‌های تجاری اولین مبادلات الکترونیکی خود را تجربه کردند و بسیاری تصمیم گرفتند از شرایط ساده جابه‌جایی پول یک تحول عظیم در نقل‌وانتقال اوراق بهادار ایجاد کنند.
پیدایش بورس در ایران
شاید برای بسیاری این سوال مطرح باشد که بورس در ایران از چه جایگاهی برخوردار است و از چه زمانی وارد چارچوب اقتصادی ایران شده است. برخی منابع و گزارش‌ها نشان می‌دهد که ایده اولیه بورس در ایران به سال 1315 شمسی بازمی‌گردد؛ شاید در دوره‌ای که رضاخان در اوج قدرت و اقتدار قرار داشت و بنا به ادعای خود به‌دنبال تجدد در ایران بود.
در سال‌های پیش از آن اگرچه تحولات عمده‌ای در اقتصاد و ساختار دولت ایجاد شده بود، اما تشکیل یک بورس نیز می‌توانست ایران را تا حدی به اقتصاد روز دنیا نزدیک‌تر کند و اقتصاد ایران را با اقتصاد جهان پیوند زند، اما در جهان پرآشوب بین دو جنگ جهانی، مجال نفس‌کشیدن برای کشوری مانند ایران بسیار سخت بود.
با این وجود گفته می‌شود طرح اولیه بورس در ایران را «ران روتلفرد» بلژیکی ارائه کرده است، اما با توجه به شرایط آن زمان و وقوع جنگ جهانی دوم، عملا موضوع بررسی و تاسیس بورس در ایران بیش از ۲۵ سال به تاخیر افتاد تا در نهایت در سال 1341 شمسی کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعت و معدن ایران تشکیل و موافقت‌نامه اولیه تاسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد.
کارکرد بورس
بورس نهاد سازمان‌یافته‌ای است که از جمله ارکان عمده و اساسی در بازار سرمایه محسوب می‌شود. کارکردهای اصلی آن به این قرار است؛ مدیریت انتقال ریسک، شفافیت بازار، کشف قیمت و ایجاد بازار رقابتی.
در اواخر همان سال یعنی سال 1341، هیاتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیرکل این بورس برای مشارکت در راه‌اندازی بورس ایران، به کشورمان دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب و برای اجرا از سوی وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در 15 بهمن‌ماه ۱۳۴۶، بورس اوراق بهادار تهران با انجام چند معامله روی سهام بانک توسعه صنعت و معدن که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به‌شمار می‌رفت، به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
بورس ایران اگرچه ممکن است به اندازه بورس‌های بزرگ بین‌المللی قدمت نداشته باشد یا وسعت معاملاتی آن کوچک‌تر باشد، اما در حال حاضر بیش از 50 سال است که بورس اوراق بهادار در ایران فعال است و روزانه معاملات گسترده‌ای در آن صورت می‌گیرد. اکنون چهار بورس اصلی در ایران فعالیت دارند که به شرح زیر است:
1. بورس اوراق بهادار تهران؛
2. فرابورس ایران؛
3. بورس کالا؛
4. بورس انرژی.
در هر کدام از بورس‌ها دامنه گسترده‌ای از معاملات در آن شکل می‌گیرد که به‌صورت جداگانه آنها را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
بورس اوراق بهادار تهران
بورس اوراق بهادار تهران را می‌توان بازاری متشکل و در چارچوبی مشخص دانست که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران یا معامله‌گران طبق قانون مورد دادوستد قرار می‌گیرد. بورس اوراق بهادار در قالب شرکت سهامی عام در سال 1346 تاسیس و راه‌اندازی شد. از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷، تعداد شرکت‌ها و موسسه‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران از ۱۰ بنگاه اقتصادی با سرمایه 2.6 میلیارد ریال به ۱۴۲ شرکت با بیش از ۳۰۸ میلیارد ریال افزایش یافت.
همچنین ارزش مبادلات در بورس از 15 میلیون ریال در سال 1346 به بیش از 150 میلیارد ریال در سال 1357 افزایش یافت. هرچند بورس اوراق بهادار تهران در این دوره از رونق چشم‌گیری برخوردار نبود، اما رشد شتابان محصول ناخالص داخلی و ارزش افزوده بخش صنعت و نیز حضور اوراق قرضه دولتی و اصلاحات ارضی، افزایش حجم معاملات را در بورس اوراق بهادار در پی داشت، اما این حجم از توسعه تولید ناخالص داخلی با میزان سرمایه‌ای معاملات بورسی همخوانی نداشت که بسیاری آن را نشان‌دهنده ضعف بورس ایران می‌دانند که شاید بتوان عمده‌ترین دلیل آن را نوپا بودن نهاد بورس در ایران دانست.
سرآغاز دومین دوره بورس اوراق بهادار در ایران را می‌توان در پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی دانست. از دیدگاه تحولات مرتبط با بورس اوراق بهادار، نخستین رویداد، تصویب لایحه قانون اداره امور بانک‌ها در تاریخ 17 خرداد 1358 توسط شورای انقلاب بود که به موجب آن 36 بانک تجاری و تخصصی کشور در چارچوب 9 بانک شامل شش بانک تجاری و سه بانک تخصصی ادغام و ملی شدند.
چندی بعد و در پی آن شرکت‌های بیمه نیز در یکدیگر ادغام شدند و به مالکیت دولتی درآمدند و همچنین تصویب قانون حفاظت و توسعه صنایع ایران در تیر 1358 باعث شد تعداد زیادی از بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته‌شده در بورس از آن خارج شوند. به گونه‌ای که تعداد آنها از 105 شرکت و موسسه اقتصادی در سال 1357 به 56 شرکت در پایان سال 1367 کاهش یافت.
اما با پایان‌یافتن جنگ تحمیلی و آغاز دوره سازندگی، زمینه‌های احیای دوباره بورس اوراق بهادار فراهم شد. در واقع تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین سازوکارهای اجرایی بهسازی اقتصاد ملی به‌شمار می‌آمد که از طریق انتقال پاره‌ای از وظایف تصدی دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس‌اندازی سرگردان و هدایت آنها به سوی مصارف سرمایه‌گذاری توانست به تجهیز و مشارکت فعالانه بخش خصوصی در فعالیت‌های تولیدی بینجامد.
در گزارشی که مرکز توسعه نبوغ ملی منتشر کرده، توجه سیاست‌گذاران اقتصادی کشور در آن دوران به تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار در سال 1368، افزایش چشم‌گیر تعداد شرکت‌های پذیرفته‌شده و افزایش حجم فعالیت بورس اوراق بهادار را در پی داشت؛ تا آنجا که تعداد این‌گونه شرکت‌ها از 56 شرکت در سال 1367 به 249 شرکت در سال 1375 افزایش یافت. در همین دوره میانگین ارزش معاملات سالانه در حدود 213 درصد رشد یافت که در نهایت به فراهم‌آوردن بیش از 4920 میلیارد ریال برای تامین منابع مالی مورد نیاز فعالیت‌های مولد در اقتصاد ایران انجامید.
قدیمیترین بورس
در خصوص قدیمیترین بورس‌های دنیا روایت‌های متعددی وجود دارد که اکنون بین 20 بورس بزرگ دنیا، یکی از قدیمیترین بورس‌ها در فرانکفورت قرار گرفته است. مدارک موجود نشان می‌دهد در قرون وسطی و در قرن یازدهم، نخستین بورس در منطقه فرانکفورت دیده شده و این شهر مهم‌ترین منطقه برای تجارت و دادوستد قلمداد شده است. در واقع تولد بورس‌های اوراق بهادار در سال 1585 میلادی هنگامی صورت گرفت که تاجران تصمیم به ایجاد نرخ ثابت ارز گرفتند.
با این وجود بررسی عملکرد بورس تهران در این زمان نشان می‌دهد که در عمل رکن بورس جایگاه واقعی و مناسب خود را در اقتصاد ملی به دست نیاورد، به گونه‌ای که سهم منابع مالی تامین‌شده توسط این نهاد در سنجش با سرمایه ثابت ناخالص داخلی به‌طور میانگین از مرز 1.6 درصد فراتر نرفت.
از سوی دیگر، روند پرنوسان فعالیت بورس اوراق بهادار تهران در سال‌های 1369 تا 1375 به‌ویژه نوسان‌های شدید و یک‌سویه قیمت‌ها در سال‌های 1370، 1373 و 1374 افت‌وخیزهای دوره‌ای قابل توجهی را در پی داشته که برآیند آنها به انتظارات سرمایه‌گذاران و عدم اطمینان حاکم بر این بازار منجر شد.
سال 1370 سال پررونقی برای بازار سرمایه بود. در این سال افزایش چشم‌گیری در ارزش و حجم معاملات بازار پدید آمد. این رشد به سبب عرضه سهام در مقیاس بالا از طرف سازمان‌های دولتی، ورود 29 شرکت جدید به فهرست شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، عرضه سهام به‌صورت نسبتا فراگیر در سراسر کشور از طریق شبکه بانکی و عرضه سهام به کارگران به نرخ‌های ترجیحی بر اساس مصوبه موقت بود.
ارزش معاملات در این سال نسبت به سال قبل 637 درصد و تعداد سهام معامله‌شده 369 درصد رشد یافت. پس از آن به‌دلیل رکود نسبی اقتصاد ایران در سال 1371 بورس اوراق بهادار با شرایط دشواری روبه‌رو شد و آمار معاملات در این سال رو به کاهش رفت؛ بهطوری که ارزش معاملات از 478.3 به 352 میلیارد ریال رسید. از اواسط سال 1372 عدم عرضه سهام و سرریز شدن بیشتر منابع مالی به سوی بورس موجب شد تا شاخص قیمت سهام رو به افزایش گذارد و ارزش معاملات برای نخستین‌بار در طول تاریخ بورس در این سال از مرز 515 میلیارد ریال گذشت.
با این وجود بی‌سابقه‌ترین سقوط شاخص بورس در تاریخ این بازار با افت شدید ۲۳۸۸ واحدی دماسنج بازار سرمایه در روز یکشنبه 22/10/1392 به ثبت رسید که موجب بازگشت بازار به محدوده ۸۵ هزار واحدی شد که به «یکشنبه سیاه» معروف شد. گمانه‌های مختلفی در خصوص علل واکنش منفی بازار سرمایه وجود داشت؛ دلایلی همچون تصمیم دولت در خصوص مهار نقدینگی، افزایش نرخ سود بانکی، افزایش نرخ خوراک واحدهای پتروشیمی و دستور رئیس‌جمهور در خصوص مبارزه با مفاسد اقتصادی مهم‌ترین این حدسیات بود.
پس از یکشنبه سیاه، شاخص کل بورس تهران سیر نزولی به خود گرفت و سرانجام به ۷۰ هزار واحد سقوط کرد. در حالی که شاخص کل افت حدود ۱۰درصدی را تجربه کرد، سهام‌داران در بسیاری از نمادها تا ۵۰ درصد سقوط را تجربه کردند. پس از سقوط ناگهانی، شاخص بورس تهران روند آرام و نزولی خود را تا اوایل زمستان ۱۳۹۴ ادامه داد؛ بهطوری که تا آن زمان شاخص بورس در ۶۲ هزار واحد به سر می‌برد.
فرابورس ایران
فرابورس ایران به‌منظور توسعه بازارها و ابزارهای مالی و پوشش خلأهای ناشی از عدم دسترسی بخش عمده‌ای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه تشکیل شده است. به بیان دیگر، محرومیت طیف وسیعی از بنگاه‌های اقتصادی از تامین مالی در بازار سرمایه و وابستگی شرکت‌های دولتی یا خصوصی به تامین مالی از طریق سهام‌داران عمده یا اخذ تسهیلات از شبکه بانکی منشاء ایجاد این بازار اوراق بهادار جدید به حساب می‌آید.
در واقع فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس، ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده‌تر ایجاد شد تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد. مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، سامان‌دهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را نداشته یا تمایل به ورود سریع‌تر به بازار را دارند، از همین رو رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه‌ای است که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار اوراق بهادار استفاده می‌کنند.
نام این بازار در ایران از معادل انگلیسی آن over the counter گرفته شده است. به همین دلیل در عرصه بین‌المللی به این بازار اختصارا otc نیز گفته می‌شود. قابل ذکر است که سازمان بورس اوراق بهادار به‌عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکت‌های بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
در تعریف بین‌المللی از فرابورس آمده است که شرکت‌ها و افراد می‌توانند به شکل مستقیم و بی‌واسطه میان یکدیگر مبادلات تجاری خود را انجام دهند و میزان ریسک میان طرفین نیز بر مبنای رویکرد معامله‌کننده‌هاست. اوراق فرابورس ممکن است ریسک مهمی دربر داشته باشند. از طرفی به‌خاطر بحران اعتباری سال ۲۰۰۷ تاکید زیادی بر ریسک طرف معامله شد.
ریسک طرف معامله ناشی از این است که یک طرف قبل از انقضای معامله از پس‌دادن پول و سرمایه و همچنین از پرداخت مبلغ مندرج در قرارداد خودداری کند. راه‌های زیادی برای محدود کردن این ریسک وجود دارد؛ یکی از این راه‌ها تمرکز بر کنترل این ریسک با تنوع‌بخشی، ابهام‌زدایی و استفاده از وثیقه است.
کدال چیست؟
کدال در واقع مخفف عبارت انگلیسی Comprehensive Database Of All Listed Companies بوده که به معنای سامانه یا پایگاه اطلاعات جامع شرکت‌های پذیرفته‌شده (فهرست‌شده در بورس) است. این سامانه در واقع یک سامانه الکترونیکی است که با اقتباس از سامانه‌های اطلاع‌رسانی بورس‌های دیگر جهان راه‌اندازی شده است.
انجمن بین‌المللی اوراق مشتقه و سوآپ در نشریه سال ۲۰۱۰ استفاده از وثیقه در قراردادهای مشتقه فرابورس را به‌عنوان یکی از راه‌های کاهش ریسک مورد بررسی قرار داد. طبق آمار سال 2008 حدود 16 درصد از کل معاملات سهام ایالات متحده در چارچوب فرابورس صورت گرفته بود، البته تا آوریل سال 2014 این رقم به 40 درصد افزایش یافت.
طبق تاریخچه‌ای که سایت فرابورس ارائه داده است، این نهاد معاملاتی در قانون بازار اوراق بهادار (مصوب ۱/۹/۱۳۸۴) پیش‌بینی شده و بر اساس بند ۸ از ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، بازار خارج از بورس، بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است.
طبق ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار؛ صدور، تعلیق و لغو فعالیت‌های بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس نهاده شده و در ماده ۲۸ این قانون نیز تاسیس بازارهای خارج از بورس همانند تاسیس بورس‌ها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد سازمان بورس اوراق بهادار است و فعالیت آنها تحت نظارت سازمان انجام می‌شود.
بدین ترتیب، به موجب دستورالعمل فعالیت بازارهای خارج از بورس، مصوب ۱۲/۶/۱۳۸۶ شورای عالی بورس و در اجرای بند ۵ ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب آذرماه ۱۳۸۴، شرکت فرابورس ایران در تاریخ ۲۲/۸/۱۳۸۷ در اداره ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری تهران به ثبت رسید و فعالیت خود را آغاز کرد. پس از تدوین و تصویب دستورالعمل‌های مورد نیاز جهت پذیرش و دستورالعمل اجرایی نحوه انجام معاملات فرابورس و ایجاد زیرساخت‌های لازم، بازار فرابورس ایران در تاریخ ۶ مهرماه ۱۳۸۸ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد.
بورس کالا
بورس کالا تعریفی مشابه تعریف بورس دارد؛ بورس کالا بازاری است سازمان‌یافته که در آن به‌طور منظم کالاهای معین با روش‌هایی از قبل تعریف‌شده مورد معامله قرار می‌گیرند. در این بازار تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می‌کنند، در حال حاضر بورس کالا در ایران در چند حوزه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزه‌های دیگر نیز هست.
این حوزه‌ها تحت عنوان رینگ‌های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلاست، نام‌گذاری شده‌اند. آنچه در بورس کالا انجام می‌شود، شبیه معامله در بازار پول است. در بازارهای مالی از نظر نوع و نحوه انجام معاملات و نیز خریداران و فروشندگان تفاوت‌هایی وجود دارد که سبب تفکیک بازارهای مالی می‌شوند.
طبق تاریخچه‌ای که برای این بورس تعریف شده، در راستای تحقق اهداف برنامه سوم و چهارم توسعه که مطابق با آنها شورای عالی بورس موظف به راه‌اندازی و گسترش بورس‌های کالایی در ایران شناخته شده بود، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ (نخستین بورس کالایی در ایران) و بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند.
بر مبنای قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران (مصوب ۱ آذر ۱۳۸۴، مجلس شورای اسلامی) و با تصویب شورای عالی بورس، شرکت بورس کالای ایران در آذر ۱۳۸۵ با درهم‌آمیختن بورس فلزات و بورس کالای کشاورزی تشکیل شد و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ کار خود را زیر نظر سازمان بورس اوراق بهادار آغاز کرد.
به نوشته سایت بورسینه، مهم‌ترین هدف ایجاد بورس کالا را می‌توان ایجاد بازاری منسجم، سازمان‌یافته و قانونمند برای تسهیل دادوستد نقدی و آتی کالا دانست که در آن قیمت‌ها به‌صورت شفاف و در اثر تقابل آزاد عرضه و تقاضا کشف می‌شود و وظیفه دارد به بازارهای خاص محصولات فلزی و کشاورزی سامان لازم را بدهد. بورس کالای تهران مدعی است که از این طریق می‌تواند جلوی نوسانات کاذب قیمت‌ها را بگیرد و میان عرضه و تقاضا تعادل برقرار کند؛ هدفی که مشخص نیست تا چه حد این بورس توانسته به آن دست پیدا کند.
بورس انرژی
بورس انرژی ایران یکی از بازارهای بورس ایران است که به‌منظور انجام معاملات حامل‌های انرژی با مجوز شورای عالی بورس و اوراق بهادار به‌عنوان چهارمین بورس رسمی کشور و تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار در سال ۱۳۹۱ تاسیس شد.
در پی عدم موفقیت بورس نفت ایران و لزوم ایجاد بازار جدید معاملاتی در بخش صنعت برق برای جلوگیری از تعدد بازارها در بخش انرژی با ادغام بورس نفت ایران با بورس جدیدالتاسیس بخش برق، شرکت بورس انرژی ایران به‌عنوان چهارمین رکن بازار سرمایه در سال ۱۳۹۱ شکل گرفت.
به گفته مدیرعامل این نهاد معاملاتی، بورس انرژی ایران، به‌عنوان یک بورس کالایی، تشکلی خودانتظام است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی (شامل نفت، گاز، برق و سایر حامل‌های انرژی) و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. در بورس انرژی ایران نیز مشابه سایر بورس‌ها، تعداد زیادی خریدار و فروشنده حضور داشته که با انجام دادوستد در فضایی رقابتی، دستیابی به قیمت‌های تعادلی حامل‌های انرژی را میسر می‌کند، اما نکته اینجاست که چرا این بورس ایجاد شد.
ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز و دارنده یکی از بزرگ‌ترین ذخایر و منابع هیدروکربوری جهان شناخته می‌شود. از سوی دیگر با توجه به رویکرد مطرح در سند چشم‌انداز 1404 در ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان کشور اول منطقه از لحاظ اقتصادی، سیاسی، علمی و… لزوم تاسیس بازاری متشکل جهت کشف قیمت و معامله نفت به‌عنوان یک کالای استراتژیک در منطقه بیش از گذشته احساس و همین موضوع زمینه‌ساز طرح قیمت‌گذاری نفت در داخل کشور شد و از طرفی دیگر با توجه به شرایط تحریمی کشور، بخش خصوصی می‌تواند نقش فعال‌تری در خریدوفروش نفت و حامل‌های انرژی به خارج از کشور نیز داشته باشد.
نویسنده: میثم سلیمانی