پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مسئله پرداخت خرد سال‌هاست مورد بحث کارشناسان قرار دارد. موضوعی که به دلایل مختلف ازجمله مدل کلان کسب‌وکاری حوزه پرداخت الکترونیکی کشور و مدل کارمزدی مرتبط با آن، میزان سرمایه‌گذاری موردنیاز و وجود ذی‌نفعان متعدد با رویکردهای مختلف، راهکارهای ارائه‌شده برای آن تاکنون به‌صورت محدود اجرا شده و به‌اندازه کافی فراگیر نشده است. درحالی‌که نیاز به توسعه راهکاری برای پرداخت‌های خرد، هر روز بیشتر احساس می‌شود، بانک پاسارگاد کیف پول موبایلی خود به نام «کیپاد» را از حدود دو سال گذشته ارائه کرده است. این محصول که بر بستر تلفن همراه و سیم‌کارت‌های NFC پرداخت‌های خرد را به‌صورت آفلاین مدیریت می‌کرد، اکنون به دلایلی ازجمله محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های فناورانه به سمت کیف پول آنلاین حرکت کرده است. در واقع در حال حاضر کیپاد دارای دو ماهیت آفلاین و آنلاین است که قسمت آنلاین آن پررنگ‌تر و قسمت آفلاین آن کم‌رنگ‌تر است. با مهرداد حداد رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد درباره کیف پول موبایلی کیپاد و رفتن آن به سمت خدمات آنلاین گفت‌وگو کردیم.
.
محدود شدن کیف پول آفلاین کیپاد
حداد در ابتدا توضیح می‌دهد که در کیف پول آفلاین، باید اعتبار یا مبلغ کیف پول را در یک محل ذخیره‌سازی امن (Secure Element) ذخیره کنیم که یا خود گوشی است یا سیم‌کارت. گوشی‌های سامسونگ و اپل به خاطر تحریم‌ها، به ما این دسترسی را نمی‌دهند؛ در نتیجه تنها گزینه‌ی سیم‌کارت باقی می‌ماند؛ اما در مورد سیم‌کارت نیز به دلایل مشابه امکان توسعه چندانی را نیافتیم. «سیم‌کارت نیاز به تکنولوژی دارد که اپراتورها باید آن را خریداری کنند و سپس روی سیم‌کارت‌های خود از آن استفاده کنند. یکی از اپراتورهای تلفن همراه حدود سه سال پیش این تکنولوژی را از شرکت تامین کننده خارجی خود دریافت کرد و تعدادی از سیم‌کارت‌های خود را با استفاده از این تکنولوژی ارائه داد؛ اما بعد از تحریم‌های سال گذشته، به‌دلیل تحریم‌ها و مشکلاتی که برای این اپراتور به وجود آمد و عدم توسعه این تکنولوژی توسط دو اپراتور دیگر امکان توسعه چندانی را در این خصوص نیافتیم.»
با توجه به صحبت‌های رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد، این موارد در حالی است که آنها آمادگی این را داشتند که در تهران نیز کیف پول آفلاین کیپاد را تجاری‌سازی کنند و در این خصوص نیز با فاوا شهرداری توافقات اولیه را به عمل آورده بودند. ولی وجود اشکالات تکنولوژیکی و تحریمی مانع از کار آنها شد.
با توجه به صحبت‌های رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد با اینکه فعالیت کیپاد آفلاین محدود شده است، اما همچنان به کاربرانی که از آن استفاده می‌کردند، پشتیبانی می‌دهد و با رشد ملایمی توسعه نیز می‌دهد. در حال حاضر نیز کیپاد آفلاین در مشهد بیش از 50 هزار کاربر فعال دارد که به‌صورت روزمره از آن استفاده می‌کنند.
.
شروع فعالیت کیپاد آنلاین
حداد درباره‌ی حرکت کیپاد به سمت خدمات آنلاین نیز صحبت می‌کند: «به‌واسطه‌ی فراگیر شدن نسل چهار تلفن همراه، رشد اینترنت موبایلی و پوشش نسبتا کامل کشوری، افراد نسبت به سه سال گذشته بیشتر و راحت‌تر آنلاین هستند که این موضوع آنلاین بودن را برای ما آسان کرد؛ درنتیجه ما به سمت کیف پول آنلاین حرکت کردیم و کیپاد آنلاین را از اواخر اسفند ۱۳۹۷ راه‌اندازی کردیم و در حال حاضر نیز بیش از 900 هزار کاربر داریم؛ درنتیجه روند رشد نسبتا خوبی تاکنون داشتیم و این در حالی است که همچنان کمپین‌های ما به‌صورت جدی شروع نشده‌اند و این تعداد کاربر بدون تبلیغات گسترده، به سمت کیپاد جذب شده‌اند.»
او به ارائه NFC آنلاین توسط کیپاد نیز اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «قصد داریم در نسخه‌های بعدی کیپاد، NFC آنلاین را ارائه دهیم؛ یعنی از تکنولوژی NFC استفاده خواهیم کرد ولی به‌صورت آنلاین. در واقع در کیپاد آفلاین تلفن همراه با استفاده از NFC با پذیرنده ارتباط برقرار می‌کرد و از اعتبار محل ذخیره‌سازی امن کم می‌کرد و درنهایت تراکنش را انجام می‌داد ولی در NFC آنلاین به‌جای اینکه در محل ذخیره‌سازی امن اعتبار را کم کند، در مرکز و در سرور این کار را انجام می‌دهد. درنتیجه در تلاش هستیم که این موضوع را در نسخه‌های بعدی کیپاد آنلاین پیاده‌سازی کنیم که حداقل از امکان NFC استفاده کنیم. این موضوع نیز احتمالا تا اواخر امسال و یا اوایل سال آینده پیاده‌سازی می‌شود.»
.
کیپاد و حمل‌ونقل شهری
چندی پیش بود که تاکسیرانی با حمایت شهرداری از اجرای طرح هم‌پذیرندگی در تاکسی‌ها خبر داده بود اما در میان تیم‌هایی که به این طرح روی آورده بودند، نام کیپاد به چشم نمی‌خورد، حداد می‌گوید این موضوع مربوط به تاکسیرانی تهران بود و آنها این کار را در مشهد و با تاکسیرانی مشهد شروع کرده‌اند. همچنین در تهران نیز با اپلیکیشن‌هایی که در تاکسی‌های تهران فعالیت می‌کنند، وارد مذاکره شده‌اند.
حداد با اشاره به اینکه یکی از حوزه‌های فعالیت کیپاد، حمل‌ونقل شهری است، می‌گوید: «پذیرندگی کارت‌های شهروندی شهرهای مشهد، قزوین، کرمان و اهواز روی بسترهای گروه مالی بانک پاسارگاد است در نتیجه در این شهرها افراد می‌توانند با استفاده از کیپاد از حمل‌ونقل شهری استفاده کنند؛ اما به‌طورکلی کیپاد اپلیکیشنی است که تنها با داشتن تلفن همراه هوشمند می‌توان از آن استفاده کرد و هیچ محدودیت جغرافیایی ندارد.»
به گفته رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد، شهر مشهد نسبت به سه شهر دیگر اقبال بیشتری نسبت به کیپاد در حمل‌ونقل شهری داشتند چراکه مشهد شهروندان بیشتری دارد و هم اقدامات زیربنایی پاسارگاد در این شهر بیشتر بوده و هم جزو معدود شهرهایی است که متروی آن راه‌اندازی شده است.
.
استفاده فروشگاه‌های خرده‌فروشی از کیپاد
هدف عمده‌ی کیپاد این است که افراد بتوانند در فروشگاه‌های خرده‌فروشی از این اپلیکیشن استفاده کنند. با توجه به صحبت‌های حداد، درست است که حمل‌ونقل شهری یکی از اهداف پذیرندگی کیپاد است اما اصلی‌ترین موضوع این است که وقتی فردی وارد فروشگاهی می‌شود که متوسط خرید او 20 هزار تومان است، بتواند با استفاده از کیپاد تراکنش خود را انجام دهد.
حداد در این خصوص توضیح می‌دهد: «ما در حال تجهیز دستگاه‌های کارت‌خوان بانک پاسارگاد و دستگاه‌های مخصوص پرداخت با استفاده از کیوآرکدها از طریق شرکت PSP خود هستیم تا بتوانیم جامعه پذیرندگی در فروشگاه‌هایی که خرده‌فروشی دارند را افزایش دهیم. با این فرضیات قطعا امسال پذیرش کیپاد آنلاین ما به‌صورت حضوری در فروشگاه‌ها راه‌اندازی می‌شود و هدفمان این است که امسال کیپاد حداقل در چند هزار فروشگاه در تهران فعال شود. ولی اینکه چه زمانی کیپاد در حمل‌ونقل شهری تهران راه می‌افتد، بستگی به مذاکرات ما با فاوای شهرداری دارد.»
.
فرهنگ استفاده از کیف پول در ایران
رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد سپس به علت اصلی عدم اقبال کیف پول در ایران می‌پردازد. «یکی از اصلی‌ترین دلایل عدم اقبال کیف پول در ایران این است که کیف پول‌ها عمدتا پذیرندگی خیلی جدی ندارند یعنی برای مثال یک اپلیکیشن برای خود، کیف پول راه‌اندازی کرده است که آن کیف پول تنها در آن اپلیکیشن می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد این در حالی است که یک شهروند همان‌قدر که انتظار دارد کارت بانکی او در هر جایی قابل‌پذیرش باشد، وقتی کیف پولی موفق می‌شود که جامعه پذیرندگی آن نیز گسترده باشد.» به گفته او تا زمانی که اپلیکیشن‌های خاص می‌خواهند کیف پول خود را گسترش دهند، خیلی اقبال خوب و زیادی از کیف پول در ایران نخواهد شد؛ درنتیجه باید پذیرندگی به‌گونه‌ای باشد که فرد بتواند حداقل یک درصد خوبی از نیازهای روزمره خود را از طریق کیف پول انجام دهد.
حداد با پرداختن به مهم‌ترین دلیلی که کیف پول در ایران مورد اقبال قرار نگرفته است، درباره دغدغه اصلی گروه مالی پاسارگاد که فرهنگ‌سازی کیف پول در کشور است، صحبت می‌کند. «مهم‌ترین موضوعی که می‌تواند در کشور باعث فرهنگ‌سازی شود، خود محصول است و مهم‌ترین کاری که ما باید انجام دهیم تبدیل کیف پول به محصولی است که وقتی مشتری از آن استفاده می‌کند، تجربه خوبی که لازم است تا یک محصولی را دوباره استفاده کند، به آن دست دهد. در واقع اگر محصول، محصول خوبی باشد، پذیرندگی آن در همه‌جا باشد، پشتیبانی خوبی داشته باشد و بتوان کاری کرد تا فرد بعد از اولین تجربه خود در استفاده از کیف پول، دوباره از آن استفاده کند، فرهنگ ایجاد می‌شود.»
رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد اما به موضوع دیگری نیز در امر فرهنگ‌سازی در استفاده از کیف پول در کشور اشاره می‌کند. به گفته او، نظام بانکی و پرداخت کشور باید کیف پول را به‌عنوان یک ابزار پرداخت جدی قبول و به آن به‌صورت ویژه فکر کنند. همچنین توجه جدی به هزینه سنگینی که تراکنش‌های آنلاین خرد روی شبکه بانکی و پرداخت می‌گذارند، داشته باشند؛ درواقع در جامعه تخصصی بانکی و پرداخت کشور باید کیف پول را جلو ببریم. از سوی دیگر، اقداماتی نیز باید از سمت نهادهای حاکمیتی و نظارتی مانند بانک مرکزی انجام شود تا برای جا انداختن کیف پول در بین مردم، قوانین و مقررات دست‌وپا گیر نباشند.
حداد صحبت‌هایش را در این خصوص این‌گونه ادامه می‌دهد: «در چند سال گذشته یکسری مباحث با یکدیگر خلط شده‌اند؛ اینکه بانک مرکزی نگران پول‌شویی و تقلب است و نمی‌خواهد سرعت گردش پول‌های درشت زیاد باشد، از منظر اقتصاد کلان بحث کاملا درستی است اما باید این موضوعات را از پرداخت خرد تفکیک کرد. دغدغه‌های پرداخت خردی که برای مثال تا سقف 50 هزار تومان است با دغدغه‌های اقتصاد کلان فرق می‌کند؛ درنتیجه مرزبندی این موارد باید شفاف‌تر شود.»
به نظر رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد، حتما باید تمام شرکت‌های فعال در حوزه پرداخت و بانکی، PSPها و بانک‌ها با یکدیگر تلاش کنند که موضوع کیف پول گسترش پیدا کند و موضوعات هم‌پذیرندگی و رگولاتوری مشترک مواردی هستند که به نظر حداد باید به آنها توجه شود و یک شرکت و بانک به‌تنهایی نمی‌تواند در خصوص فرهنگ‌سازی و توسعه کیف پول در کشور اقدام کند. در واقع به عقیده او، تمامی فعالان این حوزه باید در تلاش باشند تا کل کیک بزرگ شود و در نهایت همه‌ی بازیگران از آن منتفع شوند.
.
نحوه احراز هویت در کیپاد
حداد در ادامه صحبت‌هایش درباره نحوه احراز هویت کاربران در کیپاد نیز صحبت می‌کند. او با اشاره به اینکه زمانی که وارد اپلیکیشن کیپاد می‌شویم، با توجه به چیدمان سرویس‌ها می‌توانیم به‌راحتی متوجه اهمیت هر یک از سرویس‌ها و خدمات شویم، درباره احراز هویت کاربران در این اپلیکیشن توضیح می‌دهد: «یکی از کارهای مهمی که در کیپاد انجام داده‌ایم این است که تمامی پرداخت‌های کاربر مبتنی بر کیف پول است. کاربر زمانی که وارد کیپاد می‌شود از منظر اینکه چقدر می‌خواهد تراکنش انجام دهد، احراز هویت می‌شود که این احراز هویت در کیپاد درجات مختلفی دارد. در اکثر اپلیکیشن‌ها کاربر تنها با استفاده از شماره موبایل خود احراز هویت و سپس وارد اپلیکیشن می‌شود و می‌تواند تراکنش انجام دهد. احراز هویت کاربران در اکثر اپلیکیشن‌ها مبتنی بر احراز هویت در کارت بانکی آنها یعنی رمز دوم و CVV2 است که با توجه به تقلب‌های زیادی که این روزها روی رمز دوم انجام می‌شود، در حال حرکت به سمت رمز پویا هستیم. ولی در کیپاد فرد وقتی می‌خواهد وارد اپلیکیشن شود، ابتدا با شماره موبایل رجیستر می‌شود ولی وقتی بخواهد بیشتر از 200 هزار تومان در روز تراکنش انجام دهد، احتیاج هست که فرد شناسایی شود و این شناسایی از طریق سرویس شاهکار انجام می‌شود. درواقع ما از طریق سرویس شاهکار استعلام می‌کنیم که شماره همراه واردشده با شماره ملی فرد که اعلام کرده، همخوانی دارد یا خیر.»
به گفته حداد، از خردادماه که امکان احراز هویت کاربران با استفاده از سرویس شاهکار در کیپاد راه‌اندازی شده است، تاکنون امنیت کیپاد بیش از پیش ارتقا یافته است.
او صحبت‌هایش را درباره احراز هویت کاربران در کیپاد ادامه می‌دهد: «همچنین در یک درجه بالاتر فرد حتما باید مشخصات شناسنامه‌ای خود را پر کند و استعلام ثبت‌احوال را نیز خواهیم گرفت. همچنین در نسخه‌های بعدی کیپاد، از فرد عکسی گرفته می‌شود که این عکس را با عکسی که از ثبت‌احوال می‌گیریم، مقایسه خواهیم کرد تا مطمئن شویم فردی که از کیپاد استفاده می‌کند، دقیقا همان فردی است که اطلاعاتش وارد شده است. همچنین نرم‌افزار کشف تقلب نیز وجود دارد و در حال گسترش آن هستیم تا جلوی تراکنش‌های مشکوک را نیز به‌صورت خودکار بگیریم. در مرحله آخر نیز با استفاده از پتانسیل شعبه‌های بانک پاسارگاد از مبلغی بالاتر شخص به‌صورت حضوری احراز هویت خواهد شد»
.
خدمات کیپاد
رئیس اداره نرم‌افزار بانک پاسارگاد همچنین دمویی از کیپاد ارائه می‌دهد و درباره خدمات این اپلیکیشن صحبت می‌کند. «در قسمت انتقال اعتبار کاربر می‌تواند به‌تمامی مخاطبین خود از طریق شماره موبایل آنها پول انتقال دهد. همچنین پرداخت مبتنی بر کیوآرکد از طریق کارت‌خوان‌های پاسارگاد را نیز خواهیم داشت که این موضوع ازلحاظ امنیت بسیار موردتوجه است.»
حداد با اشاره به اینکه کیپاد اولین اپلیکیشنی بود که توانست سرویس قبض سبز را از توانیر بگیرد و در اپلیکیشن پیاده‌سازی کند، می‌گوید که یکی دیگر از خدمات کیپاد که آن را با خدمت پرداخت قبض برق شروع کرده‌اند، پرداخت قبوض است. فرد تنها با یک‌بار وارد کردن شماره شناسه قبض می‌تواند هر بار از مبلغ بدهی خود با خبر شود و آن را پرداخت کند.
با توجه به گفته‌های حداد، پرداخت عوارض آزادراهی نیز از اولین سرویس‌های کیپاد بود که ارائه شد. سرویس دیگر کیپاد، طرح ترافیک تهران است که کاربر با وارد کردن شماره پلاک خود، می‌تواند بدهی طرح ترافیک خود را مشاهده و آن را پرداخت کند. «همچنین کیپاد را به سرویس دیگر گروه مالی پاسارگاد به نام تلویزیون اینترنتی آیو منطبق کردیم و کاربر می‌تواند در کیپاد اشتراک آیو خریداری کند. همچنین سرویس‌های نیکوکاری، خرید شارژ و خرید اینترنت را نیز کیپاد داراست.»
حداد به سرویس کارت شهروندی کیپاد نیز اشاره می‌کند و می‌گوید که در شهرهایی مانند مشهد و قزوین که کیپاد در آنها کارت شهروندی دارد، فرد می‌تواند برای مثال من‌کارت مشهد خود را شارژ کند و دیگر نیازی به رفتن به کیوسک مربوطه نیست. همچنین در پنل پاد نیز کاربر می‌تواند کیف پول خود را مستقیم به سپرده بانک پاسارگاد وصل کند و با استفاده از برداشت مستقیم به‌صورت خودکار کیف پول او تا سقف تعیین شده شارژ شود.»