پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
ناآگاهی؛ چالش بزرگ تجارت الکترونیک / جرائم اقتصادی به سمت فضای مجازی کوچ می‌کنند
در سال‌های اخیر با پیشرفت روزافزون فناوری و رشد استفاده از اینترنت، جرائم هم به سمت فضای مجازی کوچ قابل توجهی داشته‌اند که همین مساله باعث شکل‌گیری پرونده‌های متعدد در این حوزه شده است، عصر تراکنش در این‌باره گزارش می‌دهد.
ماهنامه عصرتراکنش / آمارهای پلیس فتا نشان می‌دهد از سال 1390 تا 1397 جرائم سایبری حدود 900 درصد رشد داشته است؛ بیشترین جرم اتفاق‌افتاده در 120 هزار پرونده‌ای که در پلیس فتا رسیدگی شده، برداشت غیرمجاز بانکی با 34 درصد سهم بوده که نشان می‌دهد هنوز میزان آگاهی مردم نسبت به نرم‌افزارهای امن و شیوه‌های کلاهبرداری به سطح مطلوب نرسیده است.
بانک مرکزی نیز چندروز پیش با انتشار اطلاعیه‌ای اعلام کرد تعداد سایت‌های جعلی در فضای پرداخت کشور روبه افزایش است و از دارندگان کارت‌های بانکی درخواست کرد هنگام انجام عملیات بانکی و خرید در فضای مجازی، توجه و دقت لازم را به عمل آورده و از ورود و افشای اطلاعات کارت خود در سایت های نامعتبر و مشکوک خودداری کنند. (+)
.
در انتظار رسیدگی
سه سرباز در ابتدای سالن نشسته‌اند و مراجعه‌کننده‌ها را بازرسی می‌کنند: «گوشیتونو تحویل بدین، کیفتونم باز کنین.» هیچ‌کس بدون اجازه حق ورود ندارد؛ سکوت بر سالن انتظار حاکم است. پنج مرد و سه زن روی صندلی‌های آهنی نشسته‌اند و به در شیشه‌ای ماتی چشم دوخته‌اند که تنها راه ورود به داخل ساختمان است. تلفن هرچند دقیقه یک بار زنگ می‌خورد و فردی از آن سوی خطوط، شماره پرونده را اعلام می‌کند. منشی، مردی کوتاه‌قامت است که با چهره‌ای آرام و جدی پشت میزش نشسته است.
مراجعه‌کننده‌ها با اجازه او می‌توانند از در شیشه‌ای عبور کنند: «آقای … شما می‌تونین وارد بشین … باید برین شعبه …» نگاه سایرین همراهش می‌رود و آن‌سوی در شیشه‌ای را می‌پاید. بالای سر منشی، راهنمای شعبه‌ها نصب شده است. به حرف می‌آید: «پرونده‌های اینجا همه محرمانه‌س. برو کلاهبرداری میلیاردی کن، اون‌وقت خودت پرونده‌دار میشی و می‌فهمی چه خبره!» صدای خنده، سکوت سالن را فراری می‌دهد؛ اینجا ساختمان شش‌طبقه مجتمع قضایی ویژه امور اقتصادی است که از سال 1381 با هدف رسیدگی به جرائم اقتصادی بالای یک میلیارد تومان، پولشویی و جرائم حوزه بازار سرمایه (بورس) در خیابان کارگر شمالی تهران تأسیس شده است.
در یک سال اخیر دستگاه قضایی پرونده‌های متعددی در حوزه جرائم اقتصادی رسیدگی کرده که نام‌های مشهوری هم در بین آنها دیده می‌شود؛ از بابک زنجانی گرفته تا حسین هدایتی. برخی دیگر هم به سلاطین سکه و دلار و… مشهور شدند و در نهایت طناب دار به زندگی‌شان پایان داد. بر اساس آخرین آمارها در سال 1396 حدود 16 میلیون و 300 هزار پرونده (با احتساب تکراری‌ها) در دستگاه قضایی رسیدگی شده که نسبت به سال 1395 حدود 900 هزار پرونده بیشتر است.
آمارهای گذشته هم می‌گوید ورودی پرونده‌ها به دستگاه قضایی در سال 1395 با افزایش 3.9 درصدی به 11 میلیون و 944 هزار و 928 فقره رسید که به گفته معاون مبارزه با جرائم اقتصادی پلیس آگاهی، دو هزار و 891 فقره از آنها در حوزه جرائم اقتصادی است و نسبت به سال 1394، 23 درصد رشد داشته است. ارزش ریالی این پرونده‌ها که جرائم پولشویی، فرار مالیاتی، تسهیلات غیرمجاز، زمین‌خواری و اختلاس را شامل می‌شود هم افزایش 201 درصدی به خود دیده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
برداشت از حساب درصدر
بیشترین جرم فضای مجازی که در سال 1396 اتفاق افتاده، برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی بوده؛ به نحوی که 61.5 درصد نسبت به سال 1395 رشد داشته است. همچنین مزاحمت‌های اینترنتی با افزایش ۶۰ درصدی روبه‌رو بوده‌اند که بیشتر مزاحمت‌ها برای خانم‌ها صورت گرفته است.
[/mks_pullquote]
.
فرار مالیاتی با رشد 95 درصدی، سهم بالایی از این آمار را به خود اختصاص داده است. سازمان امور مالیاتی می‌گوید بیش از ۲۴ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی با رصد تراکنش‌های بانکی در سه سال اخیر شناسایی شده که از محل بررسی تراکنش‌های بانکی مشکوک هشت هزار شخص به دست آمده است.
.
رشد 55 درصدی جرائم
جرائم اما فقط به فضای واقعی خلاصه نمی‌شود؛ در سال‌های اخیر با پیشرفت روزافزون فناوری و رشد استفاده از اینترنت، جرائم هم به سمت فضای مجازی کوچ قابل توجهی داشته‌اند که همین مساله باعث شکل‌گیری پرونده‌های متعدد در این حوزه شده است. پلیس فتا می‌گوید از سال 1390 تا 1397 جرائم در فضای مجازی 900 درصد رشد داشته است.
آمارها نشان می‌دهد بیش از ۳۴ درصد پرونده‌های تشکیل‌شده از بدو تأسیس پلیس فتا تاکنون مربوط به برداشت‌های غیرمجاز بانکی است که برخی از این پرونده‌ها تا ۲۵۰۰ نفر شاکی دارند. به گفته رئیس پلیس فتای ایران، بیشترین جرمی که در فضای مجازی اتفاق می‌افتد، برداشت غیرمجاز از حساب‌های بانکی است که به روش‌های مختلف انجام می‌شود.
رئیس پلیس فتا با بیان اینکه در شش سال گذشته به 120 هزار فقره پرونده رسیدگی شده است، می‌گوید: «رشد نزدیک به ۱۰ برابری جرائم به نگرانی‌های پلیس فتا اضافه می‌کند. ارزش ریالی پرونده‌ها در سال 1396 نسبت به سال 1394 بالغ بر یک تریلیون و ۴۲۷ میلیارد و ۸۶۷ میلیون ریال و پول‌هایی که از متهمان گرفته شده، بالغ بر ۹۳۱ میلیارد ریال بوده است. در واقع با افزایش ۷۵ درصدی کشفیات پرونده‌های ریالی در سال 1396 نسبت به سال 1395 روبه‌رو بوده‌ایم.» به گفته سردار کمال هادیانفر در سال‌های اخیر، کلاهبرداری رایانه‌ای بیش از ۵۵ درصد افزایش داشته است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
۴۲۲ میلیون رکورد
بیش از ۴۲۲ میلیون رکورد اطلاعات تراکنش‌های بانکی افراد مشکوک به فرار مالیاتی در سطح کشور، در دستور رسیدگی واحدهای مالیاتی قرار گرفته است. طی سه سال اخیر حدود ۳۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان از محل شناسایی فرارهای مالیاتی، تشخیص و مطالبه شده که فقط ۱۸ هزار و ۴۰۰ میلیارد آن مربوط به سال ۱۳۹۷ بوده است.
t[/mks_pullquote]
.
سازمان امور مالیاتی می‌گوید در حال حاضر در ایران حدود هفت میلیون دستگاه پوز بی‌هویت وجود دارد که برای سازمان نقطه کور است؛ افراد یا سازمان‌هایی که به این دستگاه‌ها دسترسی داشته باشند، می‌توانند جرائم مختلفی از جمله کلاهبرداری و فرار مالیاتی را رقم بزنند. در سال‌های اخیر عدم آشنایی مردم با شیوه‌های کلاهبرداری اینترنتی همواره یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های پلیس فتا بوده است؛ به نحوی که عمده جرائم به‌واسطه رعایت‌نکردن اصول اولیه امنیتی نقل‌وانتقال مالی در فضای مجازی رخ می‌دهد. استفاده از نرم‌افزارهای ناامن هم بدون توجه به هشدارها یا ناآشنایی با آنها به‌وفور دیده می‌شود که نتیجه آن چیزی جز افتادن در دام کلاهبرداری‌های سایبری نیست.
.
هنوز نوبت آنها نشده
سکوت سالن مجتمع قضایی تا کوچه دویده است. چند نفر از مراجعه‌کننده‌ها کت‌وشلوار پوشیده‌اند و به یک خودروی سانتافه تکیه داده‌اند. 50 متر دورتر از آنها، دو پیرمرد دست‌فروش بساط کرده‌اند. مچ‌بند، لیوان و دفتر می‌فروشند؛ ارزش کل دارایی‌شان 100 هزار تومان هم نمی‌شود. تصور آنها از جرائم اقتصادی مثل بسیاری دیگر، نام‌های آشنای بابک زنجانی، اختلاس‌های چند هزار میلیاردی و پرونده فساد نفتی است که پایان تعدادی از آنها با حکم اعدام همراه بوده است.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
حملات سایبری متعدد
پلیس فتا می‌گوید روزانه بین شش الی هفت حمله سایبری به ایران اتفاق می‌افتد که تعداد زیادی از این حملات دفع می‌شوند و تاثیری روی سامانه‌های کشور ندارند. در سال 1396، هفت هزار و ۵۲۵ حمله به زیرساخت‌های کشور اتفاق افتاد که ۳۵۸ حمله از طریق آدرس IP آلوده، ۲۳۵ مورد شناسایی بدافزارها و ۲۹۶ حمله جدی به سامانه‌ها و زیرساخت‌ها اتفاق افتاده است.
[/mks_pullquote]
.
رحمان روی جدول کنار پیاده‌رو نشسته و به عابران نگاه می‌کند. چند تار سیاه در انبوهی از سفیدی موهایش دویده است. می‌گوید: «یه بار بابک زنجانی رو دیدم آوردنش اینجا. دو سال پیش دلارفروش‌هارو آورده بودن، چند وقت پیش هم مشتری‌های موسسه‌های بانکی متخلف اومده بودن واسه اعتراض.» اما جرائم اقتصادی فقط به این نام‌ها خلاصه نمی‌شود و گستره وسیع آن، نیاز به بررسی‌های تخصصی دارد.
خصوصاً اکنون که دولت به سمت خصوصی‌سازی حرکت می‌کند و نقش فعالان اقتصادی و تعاریف و قوانین مرتبط با آنها بیش از گذشته پررنگ می‌شود. تلفن بار دیگر زنگ می‌خورد و نام یکی دیگر از مراجعه‌کننده‌ها را می‌خواند؛ مرد، بلندقد و جاافتاده است. یک تکه کاغذ به دست دارد. شماره پرونده و شعبه محل رسیدگی روی آن نوشته شده است. در شیشه‌ای را کنار می‌زند و وارد می‌شود. پرونده او بالای یک میلیارد تومان می‌ارزد. نگاه بقیه به سمت او می‌چرخد؛ هنوز نوبت آنها نشده است.
نویسنده: سمانه عابدی