پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
دبیرکل بانک مرکزی با تشریح سامانه پرداخت الکترونیک سیار (سپاس) از راه‌اندازی فاز نخست این سامانه با هدف استفاده از ظرفیت پرداخت الکترونیکی از طریق تلفن همراه خبر داد. سید محمود احمدی در گفت‌و‌گو با روابط عمومی بانک مرکزی با اشاره به پیشرفت فناوری‌های ارتباطی در سال‌های گذشته گفت: در حوزه خدمات بانکی و ابزارهای پرداخت در کشور تلاش‌هایی برای به‌روز‌رسانی شیوه‌های پرداخت انجام شده است و در این راستا، بانک مرکزی تاکنون چندین نسل از ابزارهای پرداخت مجازی را معرفی کرده است.
او سامانه «سپاس» را تازه‌ترین ابزار مجازی بانکداری کشور خواند و گفت: با توجه به گستره پوشش تلفن همراه در کشور و ضریب فزاینده نفوذ آن در میان مردم، اینک توجه بانک مرکزی به استفاده از ظرفیت‌های فراوان تلفن همراه جلب شده است و ایجاد سامانه پرداخت الکترونیک سیار (سپاس) یکی از اولویت‌های مهم این بانک را تشکیل می‌دهد.
سپاس چیست؟
دبیرکل بانک مرکزی در تشریح سامانه «سپاس» گفت: در دنیای معاصر، پرداخت‌های فیزیکی جای خود را به روش‌های مختلف پرداخت‌های الکترونیک داده و شیوه‌های نوین پرداخت، سبک زندگی بشر را دگرگون کرده است. یکی از مهم‌ترین ابزارها که در این میان نقش کلیدی در زمینه گسترش بانکداری الکترونیک و شکل‌گیری M banking ایفا كرده، تلفن‌همراه است. امروزه به مدد این وسیله ارتباطی، در مناطق دور افتاده کشورهای در حال توسعه، بسیاری از مردم که به شعب بانکی دسترسی ندارند، به ابتکار بانک‌ها و فراهم شدن زیرساخت‌های ارتباطی لازم، می‌توانند امور بانکی خود را به خوبی مدیریت کنند.
احمدی اضافه کرد: پرداخت الكترونيك به روش‌هاي گوناگوني انجام مي‌شود كه هر يك از اين روش‌ها به فراخور طول عمر فن‌آوري خود در كشور، به سطوح مختلفي از بلوغ رسيده‌اند. ساماندهي نظام‌هاي پرداخت در بانك مركزي همزمان با ظهور بانكداري الكترونيك و با تکوین «شتاب» آغاز شد، با شكل‌گيري «شاپرك» جهت سامان دهي پرداخت از طريق پايانه‌هاي فروشگاهي ادامه يافت و مسيري طولاني براي فن‌آوري‌هاي تازه متولد شده پیش روی خود خواهد داشت. او افزود: سامانه پرداخت الكترونيك سيار كه به اختصار «سپاس» ناميده مي‌شود، گام جديدي در راستاي راهبرد كلي ساماندهي نظام پرداخت الكترونيك كشور توسط بانك مركزي است. او خاطرنشان کرد: راه‌اندازي سپاس در واقع ايجاد بستر مورد اشاره جهت پرداخت الكترونيك از طريق گوشي تلفن همراه و انواع كارت‌هاي خارج از شبكه بانكي (همچون كارت مترو و كارت سوخت) را فراهم می‌سازد كه اکنون در نقاط مختلف كشور و براي مصارف متعدد و به طور عمده، حول محور حمل‌و‌نقل در حال استفاده هستند.
«كيف پول الكترونيك»
دبیرکل بانک مرکزی با بیان اینکه كيف پول الكترونيك یا به اختصار «كيپا» به آيين‌نامه نظام‌هاي پرداخت‌هاي مبتني بر كيف پول الكترونيك اطلاق مي‌شود كه توسط بانك مركزي تدوين و به بانك‌ها ابلاغ شده است، گفت: كيف پول الكترونيك، به هر ابزار پولي مبتني بر فن‌آوري گفته مي‌شود كه به مردم و كسب و‌كارها امكان مي‌دهد تا مبادلات با مبالغ خرد را با استفاده از سازوكار پردازش الكترونيك برون خطي به لحاظ اتصال به زيرساخت بانكي انجام دهند. او افزود: در اين آيين‌نامه‌ها، مولفه‌هاي مشخص‌كننده نقش تمامي بازيگران شامل: نوع پول، نحوه تسویه، صادركننده، فروشنده، پذيرنده، مشتري و نهادهاي نظارتي و مقرراتي روشن شده است.
جايگاه بانك مركزي در سامانه
احمدی با اشاره به جايگاه بانك مركزي در سامانه سپاس افزود: راهبرد بانك مركزي به صورت واحد و يكپارچه براي تمامي روش‌هاي پرداخت اجرا خواهد شد و سرفصل‌هاي عمومي براي تمامي روش‌ها و فن‌آوري‌ها، يكسان و ناشي از يك تفكر واحد خواهد بود ولی طبيعي است که به فراخور مشخصات خاص هر فن‌آوري، تفاوت‌هاي اندكي در سرفصل‌های سامان دهي وجود داشته باشد. او اعمال كنترل‌هاي نظام ضدپولشويي، گزارش از حجم نقد الكترونيك صادر شده در قالب كيپا (كيف پول الكترونيكي، گزارش ميزان پول نقد تبديل شده به شارژ كيپا، مديريت كليدهاي مربوط به مجوزهاي صدور نقد كيپا، تهيه و به روزرساني استاندارد تجهيزات و سيستم‌هاي مرتبط با كيپا، تهيه و به‌روز رساني مقررات و آيين نامه‌هاي اجرايي، صحت سنجي تراكنش‌هاي دريافتي، اعمال كنترل‌هاي كشف تقلب نظير مسدودكردن حساب كيف پول و تسويه حساب را به عنوان چند مورد از سرفصل‌هایی عنوان کرد که در زمینه سامانه سپاس قابل ذكر است.
به گفته وی، قانون‌گذاري و نظارت بانك مركزي در اين حوزه منطبق با آيين‌نامه كيپا بوده و به عهده نهادي به نام « مرجع فني- اجرايي» است. احمدی افزود: اين نهاد، مسووليت راهبري و پيشبرد طرح، معرفي و عملياتي نمودن كيپا در سطح ملي را بر عهده دارد. او افزود: اين نهاد، تحت نظارت بانك مركزي فعاليت نموده و مسوولیت‌‌هایی همچون مديريت كليدهاي صدور و كليدهاي انجام تراكنش‌های مختلف كيپا، صدور تاييديه براي تطابق تجهيزات و سيستم‌ها با مقررات و استانداردها، تدوين و به روزرساني استانداردها و مقررات موردنياز به عنوان مرجع ملي، ارائه خدمات مشاوره و خدمات فني در چارچوب طرح و ايجاد زيرساخت نگهداري مانده‌ها و تسويه كيف پول الكترونيك را برعهده دارد.
جزئیات پروژه
دبیرکل بانک مرکزی در بخش دیگری از اظهارات خود پیرامون جزئیات پروژه سپاس به زمان‌بندي پروژه اشاره کرد و گفت: حدود شش ماه براي راه‌اندازي فاز نخست سپاس، پيش‌بيني شده است. همچنين در راستاي سرعت بخشيدن به فرآيند عملياتي شدن سامانه، جلسات تخصصي با برخي بازيگران مهم اين حوزه نظير اپراتورهاي تلفن همراه (همراه اول و ايرانسل) برگزار شده و زيرساخت‌هاي لازم براي همكاري‌هاي نهادهاي مربوطه در حال شكل‌گيري است.
او با اشاره به محوريت شبكه شتاب در ارتباطات بين بانكي كشور و استقرار نسبي شبكه شاپرك افزود: به لحاظ اين كه هر دو سامانه جايگاه مشابهي در پرداخت الكترونيك دارند و هر کدام متولي ساماندهي طيف خاصي از روش‌هاي پرداخت هستند، جايگاهي به لحاظ تقدم و تاخر بين آنان وجود ندارد و تنها تعاملات متصور، استفاده از مراجع يكسان اطلاعات، حساب‌هاي بانكي يا استفاده مشترك از شبكه پذيرندگي است و از ديد ساختار ارتباطات، الزامي به ارتباط مستقيم بين اين دو سامانه وجود ندارد.
او خاطرنشان کرد: اما در مورد شبكه شتاب، موضوع كاملا متفاوت است و بررسي عميق تري نياز دارد. شبكه شتاب به عنوان يكي از مهم‌ترين زيرساخت‌هاي موجود بين بانكي كشور عملا ارتباط سپاس را با شبكه بانكي فراهم مي‌سازد.
احمدی افزود: قطعا ترجيح ما نيز بر سازگاري سيستم‌ها است که منفعت مشتري به لحاظ حمل يک نوع ابزار در همه جا، اولين و روشن‌ترين مزيت آن خواهد بود. در حوزه پرداخت با تلفن همراه به لحاظ اين که هنوز فناوري خاصي در سطح گسترده عملياتي نشده است، جاي کار بيشتري وجود دارد. در هر صورت، به لحاظ وسعت گستره عملياتي سامانه؛ سازگاري در سطح کشور از موارد چالش بر انگيز خواهد بود.
روش‌هاي پرداخت همراه
احمدی اضافه کرد: از نظر محل قرارگيري مبلغ، پرداخت‌هاي همراه را مي‌توان به دو دسته اصلي برخط و برون خط تقسيم كرد كه در روش دوم، ارتباطي بين دستگاه دريافت‌كننده مبلغ از مشتري و سامانه مركزي، در لحظه انجام خريد وجود ندارد. در نتيجه، كيف پول الكترونيك بايد در ابزار در دست مشتری (تلفن همراه یا کارت) موجود باشد. پرداخت از طريق كارت‌هاي مترو و ساير كارت‌هاي شهروندي نیز در اين دسته‌بندي قرار مي‌گيرند.
منبع: دنیای اقتصاد