پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
محمدعلی حکیم ایمانی، کارشناس در امور حقوق فناوری اطلاعات و فضای مجازی / چالرز پانزی به‌ظاهر یک بازرگان اهل ایالات متحده آمریکا بود. اما او در اصل مجری یک سیستم کلاهبرداری بود که به نام خود او شهرت یافت.
پانزی با خرید کوپن‌های تخفیفی اداره پست و تعهد دادن آنها در آمریکا و کشورهای دیگر به سرمایه‌گذاران وعده ۵۰ درصد سود را در ۴۵ روز یا ۱۰۰ درصد سود در ۹۰ روز می‌داد. در حالی که او با استفاده از سرمایه سرمایه‌گذاران پیشین و همچنین سرمایه‌گذاران جدید، سود اولین‌ها را پرداخت می‌کرد. در حالی که این کلاهبرداری چندین سال توسط او پیش رفته بود و با نام خود او (پانزی) شناخته می‌شد توانست در حدود یک‌سال ۲۰ میلیون دلار کسب کند.
ممکن است پانزی از طرح ویلیام فلی میلر یکی از کتاب‌فروش‌های بروکلین که در سال ۱۸۹۹ از همان طرح استفاده کرده بود و تا یک‌میلیون دلار گرفته بود، الهام گرفته باشد. (مجله اکونومی- Economy چاپ فرانسه 2012)
.
ترفند پانزی چیست؟
اگر وب‌سایت یا شخصی به شما وعده سودهای نجومی و تضمینی (مثلا ماهی بیش از 30 درصد) در قبال سرمایه‌گذاری نقدی داده شد، بدانید که با یک ترفند پانزی طرف هستید که می‌خواهد کلاه بزرگی بر سر شما بگذارد و سرمایه شما را با عناوینی مانند مشارکت در سهام نیویورک یا مهاجرت تدریجی به کشورهای غربی و… می‌خواهد به جیب بزند.
ترفند پانزی یک عملیات سرمایه‌گذاری است. در این ترفند به سرمایه‌گذاران سودهایی برگردانده می‌شود که با بهره‌های عرفی و بانکی متفاوت و تفاوت‌های فاحش دارد. البته این سود از پول سرمایه‌گذاران بعدی تأمین می‌شود و شرکت یا فرد دریافت‌کننده با سرمایه جذب‌شده هیچ فعالیت اقتصادی انجام نمی‌دهد. دقیقا شبیه عقد مضاربه با داشتن شرط اینکه طرفین در سود شریک ولی در ضرر یکی از طرفین از تحمل ضرر معاف شود که حکم چنین عقدی بطلان است.
ترفند پانزی معمولاً سرمایه‌گذاران جدید را با ارائه عایدی‌هایی که دیگر سرمایه‌گذاری‌ها نمی‌توانند تضمین کنند اغوا می‌کند. این عایدی‌ها سودهای به‌طور غیرعادی بالا در کوتاه‌مدت یا به‌طور غیرعادی ثابت و با دوام هستند. دائمی بودن عایدی‌هایی که یک ترفند پانزی تبلیغ و پرداخت می‌کند نیازمند یک جریان پول همیشه در حال افزایش از جانب سرمایه‌گذاران است تا سیستم را در حال کار نگه دارد.
سرنوشت این سیستم فروپاشی است زیرا سودهای واقعی آن (اگر اصلاً هیچ سودی در کار باشد) کمتر از مقدار پرداخت به سرمایه‌گذاران است. معمولاً این سیستم قبل از آنکه دچار فروپاشی شود به‌وسیله مراجع قانونی برهم زده می‌شود زیرا چنین سیستمی مورد سوءظن قرار گرفته یا ترویج آن اسناد اعتباری ثبت‌نشده می‌فروشد. همچنان که سرمایه‌گذاران بیشتری درگیر می‌شوند، احتمال اینکه توجه مراجع قانونی به آن جلب شود بیشتر می‌شود.
.
کلاهبرداری پانزی چگونه افشا می‌شود
این روش کلاهبرداری معمولاً به طرق ذیل فاش و برملا می‌شود:
- به‌مرور و تدریجاً تمام سرمایه سرمایه‌گذران ناپدید می‌شود.
- از آنجایی که سیستم به یک جریان مداوم از سرمایه‌گذاری‌ها نیاز دارد تا سودهای بالاتر را بپردازد، یک‌بار که سرمایه‌گذاری کند شود، سیستم زیر وزن خودش شروع به فروپاشی خواهد کرد. چنین بحران‌هایی در امکان نقد شدن اغلب باعث وحشت عمومی می‌شوند چراکه افراد بیشتری شروع به درخواست پول خود می‌کنند.
- بیشتر شرکت‌های پانزی فقط با یک ثبت ساده خود را قانونی جلوه می‌دهند در حالی که برای دریافت پول از مردم و پرداخت سود باید غیر از ثبت مجوز مدیریت سرمایه و پرداخت را نیز داشته باشد. در مرحله اول برای شناختن طرح سالم از یک ترفند هرمی و پانزی در ابتدا باید از لحاظ حقوقی آن و مجوزهای دولتی شرکت را مورد بررسی قرار داد و صحت آن را استعلام کرد. توجه داشته باشید که شرکت‌های سالم پرداخت سود را منوط به خرید سهام با مقدار مشخص انجام می‌دهند و نوع ثبت آنان سهامی عام است.
نظر قانونی در خصوص این‌گونه کلاهبرداری‌ها و مجازات قانونی عاملان آن
کلاهبرداری به معنای بردن مال شخص دیگر از طریق توسل به وسایل متقلبانه همراه با سوءنیت است و کسی که به این کار اقدام کرده نیز کلاهبردار نامیده می‌شود.
طبق ماده ۱ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری، هر کس از راه حیله و تقلب مردم را به وجود شرکت‌ها یا تجارتخانه‌ها یا کارخانه‌ها یا موسسات موهوم یا به داشتن اموال و اختیارات واهی فریب دهد یا به امور غیر واقع امیدوار کند یا از حوادث و پیشامدهای غیر واقع بترساند و یا اسم و یا عنوان مجعول اختیار کند و به یکی از وسایل مذکور و یا وسایل تقلبی دیگر وجوه و یا اموال یا اسناد یا حواله‌ها یا قبوض یا مفاصا حساب و امثال آنها را تحصیل کرده و از این راه مال دیگری را ببرد کلاهبردار محسوب می‌شود.
.
مصادیق قانونی توسل به وسایل متقلبانه در جرم کلاهبرداری
مصادیق قانونی توسل به وسایل متقلبانه در جرم کلاهبرداری به شرح زیر است:
- فریب دادن مردم به وجود شرکت‌ها، تجارتخانه‌ها، کارخانه‌ها و موسسات واهی و غیرواقعی: برای مثال در کلاهبرداری پانزی کلاهبردار فرد را به وجود سرمایه‌گذاری در شرکت‌های واهی و خرید سهام آنها ترغیب می‌کند.
- فریب دادن مردم به داشتن اموال و اختیارات واهی به‌طور مثال کلاهبردار خود را نماینده سفارت‌خانه‌ها برای جذب سرمایه و اخذ اقامت آن کشور معرفی می‌کند.
- ترساندن مردم از حوادث و پیشامدهای غیرواقع.
- امیدوار کردن مردم به امور غیرواقعی.
- انتخاب کردن اسم یا عنوان جعلی.
.
برای اثبات جرم کلاهبرداری چه مواردی باید احراز و ثابت شود؟
برای اثبات جرم کلاهبرداری و کلاهبردار بودن شخص، مجموع تمام موارد ذیل باید اثبات شود:
۱- توسل به وسایل متقلبانه باید مقدم بر تصاحب مال غیر باشد: به‌عنوان مثال اگر کلاهبردار پانزی با نیت تحصیل مال از طریق نامشروع و با عملیات متقلبانه و واهی با ارایه پیشنهاد به قربانیان در سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها واهی مبالغی را از آنان تحصیل می‌کند.
۲- لزوم متقلبانه بودن وسایل مورداستفاده برای اغفال دیگری: به‌طور مثال در این نوع کلاهبرداری کلاهبردار تمامی وعده و قول‌هایی که می‌دهد به دلیل واهی بودن متقلبانه و به نیت اخذ مال از قربانیان است.
۳- اغفال و فریب قربانی: با فرض اینکه وسایل مورداستفاده عرفا و نوعا متقلبانه باشد اما لازم است تا قربانی نیز عملا و شخصا فریب خورده باشد حتی اگر هر انسان متعارفی در نتیجه این وسایل، فریب می‌خورده است.
۴- مال برده شده متعلق به دیگری باشد: اگر کسی با وسایل متقلبانه موفق شود مال خود را که در نزد دیگری است تحصیل کند، این عمل او کلاهبرداری محسوب نمی‌شود. به‌طور مثال شخصی مقداری وجه رایج کشوری را به فرد دیگر قرض می‌دهد تا در تاریخ مشخص بدهکار به او وجه اخذشده را عودت کند. ولی شخص بدهکار از عودت بدهی خودداری می‌کند. شخص طلبکار برای گرفتن بدهی خود بدهکار را ترغیب به پرداخت اصل مال بدهی با بهانه سرمایه‌گذاری در بورس می‌کند و در نتیجه بدهی به او با وعده سرمایه‌گذاری پرداخت می‌شود.
.
مجازات قانونی جرم کلاهبرداری چیست؟
مجازات قانونی کلاهبردار در جرم کلاهبرداری بسته به مورد یکی از موارد ذیل است:
۱- مجازات کلاهبردار در جرم کلاهبرداری ساده، «حبس از ۱ تا ۷ سال و جزای نقدی معادل مال برده شده و رد اصل مال به صاحب آن» است.
۲- مجازات کلاهبردار در جرم کلاهبرداری مشدد، «حبس از ۲ تا ۱۰ سال و جزای نقدی معادل مال برده شده و رد اصل مال به صاحب آن و انفصال از خدمات دولتی به نحو دائم» است. (در صورتی که کلاهبردار کارمند دولت باشد).