پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چرا در ایران استفاده از کیف پول‌های الکترونیکی رواج پیدا نکرده است؟
می‌توان از ابزارهای پرداخت نوین مانند کیف پول‌ها برای پوشش پرداخت‌های خرد استفاده کرد. در حال حاضر استفاده از کیف پول‌ها در ایران آنچنان که باید رواج پیدا نکرده است. ترجیحات مشتریان در زمینه پرداخت معمولاً بر اساس عادت است و تغییر این عادات و ترجیحات در مقیاس وسیع زمان می‌برد و در کشورهای دیگر نیز کیف‌پول‌ها به سادگی و یک‌شبه ارائه و فراگیر نشدند.
گستردگی، سهولت در دسترسی و رایگان بودن شبکه پرداخت الکترونیکی در ایران باعث شده بخش عمده‌ای از پرداخت‌های خرد به صورت الکترونیکی انجام شود؛ تا جایی که در حال حاضر ۸۰ درصد از کل پرداخت‌های الکترونیکی به مبالغ کمتر از ۲۵ هزار تومان اختصاص پیدا کرده است. با این حساب، شبکه بانکی کشور سالانه مبالغ سنگینی را بابت ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی می‌پردازد.
به گفته محمدرضا جمالی، کارشناس و متخصص در حوزه بانکداری و ابزارهای پرداخت استفاده بیش از اندازه ما از ابزارهای الکترونیک مثل کارتخوان و دستگاه‌های عابر بانک چیزی حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان خرج روی دست شبکه بانکی کشور می‌گذارد.
تزریق پول به سیستم بانکی بهانه خوبی شده تا تنها بانک‌ها بار پرداخت ۱۳ هزار میلیارد تومان در سال را به عنوان کارمزد به دوش بکشانند و راه‌حل‌ها برای کارمزد گرفتن از پذیرندگان و استفاده‌کنندگان از خدمات نیز به جایی نرسد. قطعا در این دوره نمی‌توان پیشنهاد داد که برای کاهش هزینه‌های بانکی به سمت استفاده بیشتر از سکه و اسکناس برگردیم اما می‌توان از ابزارهای پرداخت نوین مانند کیف پول‌ها برای پوشش پرداخت‌های خرد و سروسامان دادن به این شرایط بهره برد. در حال حاضر کیف پول‌ها با گسترش استفاده از دستگاه‌های مثل عابر بانک و کارتخوان به فراموشی سپرده شده یا حداقل تا کنون آنطور که بایدوشاید با استقبال مواجه نشده است.
همچنین از برخوردهای سلیقه‌ای با کسب‌وکارهای حوزه مالی، افزایش تعداد اپلیکیشن‌های پرداختی و عدم تنظیم سیاست‌های پشتیبان کیف پول توسط قانون‌گذاران به عنوان دلایلی که در منزوی شدن کیف پول‌ها در ایران موثر هستند نام برده می‌شوند.
در ادامه برای پاسخ به این سؤال که چرا استفاده از کیف پول‌ها در ایران فراگیر نمی‌شود و مردم کمتر به سراغ آن می‌روند؛ نظرات وحید صادقی، هم‌بنیانگذار و مدیر فنی فون‌پی، احمد وطنی، هم‌بنیانگذار پولیتو، امیرعلی عبادی، مدیرعامل ریالو، میثم میرنظامی، بنیان‌گذار پی‌استار و عرفان مرادیان، هم‌بنیانگذار جیبی‌مو را جویا شده‌ایم.
.
مهم‌ترین چالش؛ عدم اعتماد به کیف پول
وحید صادقی، هم‌بنیانگذار و مدیر فنی فون‌پی، در پاسخ به این سؤال که چرا استفاده از کیف پول در ایران رایج نشده، گفت: «با بررسی بازار پرداخت در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان می‌توان دریافت که در ابتدای فعالیت کیف پول‌ها استقبال از آنها آنچنان‌که انتظار می‌رفت نبوده است. شرکت‌های متعددی سعی در ارائه راهکار کیف پول داشته‌اند اما در شروع کار موفقیت لازم را کسب نکرده‌اند.»
مدیر فنی فون‌پی، به کیف پول شرکت اپل (Apple Wallet) و گوگل (Google Wallet) اشاره کرد و ادامه داد: «پس از تمرکز این دو شرکت بر روی پرداخت کیف پولی و موبایلی و همچنین بعد از گذشت چند سال از ارائه سرویس‌های مکمل به همراه کیف پول، شاهد رشد روزافزون استفاده از آنها هستیم.»
مهم‌ترین چالش در مسیر رشد کیف پول‌ها عدم اعتماد مردم به آنهاست، مدیر فنی فون‌پی با بیان این مطلب گفت: «وقتی از کیف پول صحبت می‌کنیم منظورمان یک فضای مجازی است که کاربر بخشی از پول خود را به منظور تسریع در فرایند پرداخت در آنجا قرار می‌دهد. در حال حاضر این مدل در ایران پیاده‌سازی شده است. در سایر کشورها به دلیل وجود بستر مناسب بانکی، شرکت‌ها و نرم‌افزارهای پرداخت به صورت مداوم بررسی و گواهینامه‌های امنیتی و حفظ حریم خصوصی برای آنها صادر می‌شود، در این شرایط، شاهد اتصال کارت به کیف پول بدون نیاز به خروج مبالغ از حساب افراد و انتقال آن به حساب شرکت دارنده کیف پول هستیم. این کار باعث بالا رفتن اعتماد و عدم خروج مبلغ از حساب، تنها با اجازه کاربر می‌شود.»
.
کارت اعتباری؛ رقیب کیف پول
او ادامه داد: «کاربران در صورتی روش پرداخت خود را تغییر خواهند داد که روش جایگزین سریع‌تر و قابل اعتمادتر از روش قبلی باشد. کیف پول نمی‌تواند روش پرداخت سریع‌تری نسبت به کارت اعتباری باشد. این عدم سرعت به دلیل مدل پرداختی ناقص و نبود گزینه‌های پیشرفته‌تر در سرویس‌های بانکی و شاپرک است و باعث می‌شود آن‌گونه که انتظار می‌رود از بستر موجود نتوان استفاده کرد.»
به عقیده صادقی در شرایطی که مدل پرداخت کارتی کاملاً فراگیر بوده و کاربر می‌تواند با داشتن کارت اعتباری خود در هر جا اقدام به پرداخت کند طبیعتاً لزوم استفاده از روش پرداخت موبایلی و بالطبع کیف پول افزایش پیدا نمی‌کند.
بنابراین نیاز به گسترش پذیرندگی توسط کسب‌وکارها در این حوزه کاملاً حس می‌شود. همچنین به گفته او بانک مرکزی باید نسبت به ایفای نقش رگولاتوری خود در حوزه پرداخت موبایلی و پرداخت‌های از طریق بارکد یا رمزارز بپردازد.
مدیر فنی فون‌پی مهم‌ترین مسائل و مشکلات موجود در سر راه گسترش کیف پول‌ها در ایران را عدم ارائه سرویس پرداخت مستقیم توسط بانک‌ها در جهت تسریع در استفاده از پرداخت موبایلی و کیف پول، عدم آگاهی بسیاری از مردم از رمز دوم، مقاومت شدید بانک‌ها در ارائه سرویس‌های بانکی، عدم وجود قوانین و الزامات مشخص درخصوص کیف پول در نظام بانکی و برخوردهای سلیقه‌ای با کسب‌وکارهای حوزه مالی می‌داند.
.
شانس کم کیف پول‌ها
او در رابطه با شانس فراگیر شدن کیف پول‌ها در ایران می‌گوید: «اپراتورهای موبایلی کشور در طول چند سال گذشته سعی داشتند تمامی نقاط کشور را تحت پوشش سرویس خود قرار دهند و امروز به ندرت می‌توان نقطه‌ای در کشور را یافت که تراکنش مالی خرد زیادی در آن ناحیه اتفاق می‌افتد اما پوشش مخابراتی در آنجا وجود ندارد. همچنین تقریبا درصد بالایی از مردم به اینترنت 3G و 4G دسترسی دارند و پرداخت‌های آنلاین را به راحتی انجام می‌دهند. به این ترتیب می‌توان قاطعانه بیان کرد که کیف پول آفلاین شانسی برای پذیرا شدن در ایران نخواهد داشت. از دیگر اشکالات و موانع عدم فراگیری کیف پول‌های آفلاین، نیازمندی این گونه پرداخت به سخت‌افزارهایی است که پذیرنده باید داشته باشد و این موضوع باعث شده از نظر اجرایی مشکلات بسیاری به وجود آید.»
.
به کیف پول‌ها نماد اعتماد الکترونیکی نمی‌دهند
احمد وطنی، هم‌بنیانگذار پولیتو نیز دلیل فراگیر نشدن کیف پول در ایران را وجود مشکلات فرهنگی در حوزه مالی می‌داند. او می‌گوید: «زمانی که استفاده از ابزارهایی مانند کارت بانکی و دستگاه کارتخوان، با وجود هزینه‌هایی که برای سیستم بانکی کشور دارد راحت‌ترین راه پرداخت شناخته شده مسلماً ابزارهای پرداخت مبنی بر کیف پول نادیده گرفته می‌شود.»
او در ادامه بیان کرد: «متاسفانه شرکت‌های پرداخت الکترونیک برای جذب تراکنش‌ها به سمت خود، تا جایی که توانسته‌اند دستگاه کارتخوان پخش کرده‌اند. به همین دلیل مردم برای گرفتن یک نان هزار تومانی هم از کارتخوان استفاده می‌کنند.»
به عقیده او در حال حاضر مشکلات رگولاتوری بسیاری بر سر راه پذیرش کیف پول در کشور وجود دارد. وطنی می‌گوید: «پولیتو حدود یکسال پیش قصد گرفتن ای‌نماد (نماد اعتماد الکترونیکی) را داشت. در این مسیر با عکس‌العمل جالبی روبه‌رو شدیم که به کیف پول‌ها ای‌نماد نمی‌دهیم! از طرفی بانک مرکزی نیز در سال 1396 قرار بود مستند پرداخت‌بان را آماده و منتشر کند اما تا این لحظه صرفاً یک پیش‌نویس بسیار ناقص و غیر کاربردی را منتشر کرده است. در هر صورت کیف پول‌ها از نظر جذب بازار و مشتری مشکل خاصی ندارد؛ زیرا به هرحال با مرور زمان، فرهنگ‌سازی و فعالیت استارت‌آپ‌هایی که در این حوزه کار می‌کنند جای خود را در ایران باز خواهند کرد.»
.
پرداخت کرایه تاکسی و آشنایی با کیف پول‌ها
به گفته سید میثم میرنظامی، بنیان‌گذار کیف پول پی‌استار عدم آگاهی مردم از قابلیت‌های ساده کیف پول و مفاهیم فین‌تکی از جمله دلایل فراگیر نشدن استفاده از کیف پول‌ها در ایران است. او می‌گوید: «مردم امروزه بیشتر با مفهوم استارت‌آپ آشنا هستند. همچنین با توجه به اینکه سرویس‌هایی وجود دارند که مردم با آنها نقل و انتقالات مالی خود را انجام می‌دهند فعلاً سراغ استفاده از کیف پول‌های الکترونیک نرفته‌اند؛ همچنین تبلیغات زیادی نیز از سوی شرکت‌ها برای فراگیر شدن این کیف‌ها انجام نشده است.»
به عقیده میرنظامی با افزایش هزینه‌های تبلیغاتی، کسب‌وکارهای فین‌تکی با ریسک‌های زیادی در راه توسعه بازار کیف پول‌ها مواجه شدند. او تصریح کرد: «مشکلاتی که در رگولاتوری به سختی حل می‌شود سال‌هاست یکی از پیشروترین حوزه‌های استارت‌آپی را درگیر خود کرده است.»
.
کیف پول‌ها به بلوغ رسیدند
بنیان‌گذار کیف پول پی‌استار ادامه داد: «از جمله جاهایی که مردم می‌توانستند با قابلیت کیف‌پول‌ها آشنا شوند؛ پرداخت کرایه تاکسی بود که به دلیل مشکلات فراوان همچنان در کش‌وقوس قوانین، قانون‌گذاران و مجریان است. البته با توجه به افزایش استفاده از سرویس‌های پرداخت عمومی توسط کسب‌وکارها مردم لذت آنی استفاده از این سرویس‌ها را به زودی خواهند چشید و به سمت استفاده از آنها روی خواهند آورد.»
میرنظامی راه‌حل فراگیر شدن این کیف پول‌های الکترونیکی را ابتدا از بین بردن خلاهای قانونی و هموار کردن مسیر کسب‌وکارها می‌داند. همچنین او ارائه بسترهای بانکداری باز و راه‌حل‌های خلاقانه و جذاب با استفاده از سرویس‌های بانکی، افزایش امنیت سامانه‌های بانکی که مردم بتوانند این بسترها را امن و مطمئن بدانند را از دیگر راه‌حل‌ها معرفی می‌کند.
آینده استفاده از کیف پول‌ها در ایران به عقیده میرنظامی مثبت و روبه‌رشد است. او تاکید کرد: «این حوزه به بلوغ خود رسیده و اگر مشکلاتی که عنوان شد کمتر شوند مردم ایران نیز مانند اکثر کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به دنبال سادگی و سهولت زندگی خود هستند و هیچ‌کس نمی‌تواند مانع از رشد فناوری که مردم آن را جزئی از زندگی خود بدانند شود.»
.
کیف پول‌های آنلاین محبوب می‌شوند
امیرعلی عبادی، مدیرعامل ریالو معتقد است پیاده‌سازی کیف پول نیازمند یکسری زیرساخت‌هاست که برخی از پیش‌نیازهای آن هنوز در کشور فراهم نشده، او می‌گوید: «افزایش آگاهی و اعتمادسازی کاربران و پذیرندگان یکی از پراهمیت‌ترین مسائلی است که باید به آن پرداخته شود. در جامعه کنونی با توجه به افزایش روزافزون جرائم رایانه‌ای، میزان اعتماد کاربران نسبت به اپلیکیشن‌های پرداخت آنلاین بسیار کاهش یافته است.»
عبادی افزایش تعداد اپلیکیشن‌های پرداختی که کاربران را دچار سردرگمی کرده از مشکلاتی می‌داند که در سر راه استفاده از کیف پول‌ها قرار دارد. به گفته او عدم همکاری پذیرندگان برای نصب و راه‌اندازی سامانه‌های پرداخت آنلاین، باعث کاهش کارایی کیف پول‌ها شده و این امر موجب می‌شود کاربران نسبت به نصب و استفاده از این سامانه دلسرد باشند. همچنین او تاکید می‌کند که آگاه نبودن اغلب مردم از مزیت‌های کیف پول، اتفاق نظر نداشتن سازمان‌های مربوطه و عدم همکاری دیگر بازیگران این حوزه در ایجاد راهکار واحد سرعت استفاده از کیف پول‌ها را کند کرده است.
مدیرعامل ریالو در رابطه با آینده کیف پول‌ها در ایران گفت: «بالا بودن هزینه‌های سخت‌افزاری لازم برای کیف پول‌های آفلاین نسل قدیم از قبیل کارتخوان‌های مترو و اتوبوس‌ها، همواره مسئولان را بر آن داشته که به دنبال راه‌حلی جایگزین باشند. از این رو پیاده‌سازی کیف پول‌های آنلاین با توجه به عدم نیاز به هزینه‌های سخت‌افزاری اضافه بسیار محبوب خواهد بود. در ادامه این مسیر این امکان فراهم می‌شود که از کیف پول‌های آنلاین در سامانه‌های پرداخت کیف پول‌های آفلاین نیز استفاده کرد.»
.
شانس کم کیف پول‌ها برای موفقیت
عرفان مرادیان، هم‌بنیانگذار جیبی‌مو، اکوسیستم کیف‌پول‌ها در سراسر دنیا را پیچیده می‌داند. به گفته او یکی از دلایل این پیچیدگی این است که این اکوسیستم از بازیگران و ذی‌نفعان بسیار زیادی تشکیل شده بنابراین تنها در صورتی یک کیف پول می‌تواند رشد پیدا کند که الگوی تعاملی مناسبی میان این بازیگران حکم‌فرما باشد.
هم‌بنیانگذار جیبی‌مو با اشاره به اینکه در سراسر جهان تعداد کمی از کیف‌پول‌ها توانسته‌اند به موفقیت دست پیدا کنند، گفت: «جذابیت و قدرت بالقوه اکوسیستم کیف پول به قدری بالا است که حتی سازمان‌ها و برندهای بزرگ خارج از صنعت پرداخت و بانکداری در دنیا تصمیم گرفتند تا به این حوزه ورود پیدا کنند. اما متأسفانه اغلب آنها به گورستان کیف‌پول‌ها پیوستند که در این میان به گوگل می‌توان اشاره کرد که با کیف پول‌های مختلف سعی کرد وارد بازارهای بین‌المللی و حتی بومی برخی کشورها شود. صدها کیف پول دیگر که در کشورهای توسعه‌یافته‌ای همچون فرانسه، انگلستان و کانادا به وجود آمدند و بعد از مدتی به فعالیت خود خاتمه دادند.»
.
معمای کیف پول در ایران حل نمی‌شود
مرادیان در ادامه با بیان اینکه در ایران نیز فارغ از اینکه کیف پول توسط کدام سازمان ارائه شده به سرنوشت اکثر کیف‌پول‌ها دچار می‌شود، در رابطه با چالش‌های موجود در مسیر رواج کیف پول گفت: «استفاده از کارت‌های بانکی همچون پول نقد نه برای مردم و نه برای فروشندگان و پذیرندگان، هزینه آشکاری ندارد و این موضوع باعث می‌شود که فراگیری کیف پول دشوارتر از پیش‌بینی‌های اولیه سازمان‌ها شود اما حتی اگر این مسأله نیز با اصلاح نظام کارمزدی کشور برطرف شود معمای کیف پول در ایران به سادگی حل نخواهد شد.»
به عقیده هم‌بنیانگذار جیبی‌مو اغلب کیف‌پول‌های حمل‌ونقل عمومی در اقصی نقاط کشور از فناوری‌های منسوخ و از کار‌افتاده‌ای استفاده می‌کنند که خود موجب خلق پول و کلاهبرداری‌های متعدد و نهایتاً تحمیل ضرر‌های میلیاردی به سازمان‌های ذی‌نفع شده است.
ارتقای فناوری این کیف‌پول‌ها (حتی صرفاً در لایه‌ی کارت غیرتماسی مورد استفاده) جهت مقیاس‌پذیر شدن خدماتشان نیازمند سرمایه‌گذاری هنگفتی از سوی ذی‌نفعان مربوطه است. اما اگر از ایده‌آل‌های کیف‌پول بخواهیم صرف‌نظر کنیم، این کیف‌پول‌های تک‌منظوره تا حد قابل قبولی میان مصرف‌کنندگان رواج پیدا کرد و علل این رخداد قطعاً برای گسترش استفاده از سایر کیف‌پول‌ها قابل تأمل است.
او به دلایل رشد استفاده از این کارت‌ها اشاره کرد و گفت: «کانال‌های توزیع فراوان، سیاست و راهبری مؤثر مهاجرت از پول نقد و بلیت کاغذی به کیف‌پول، بهره‌گیری مناسب از محرک‌های تشویقی، سهولت ذاتی تراکنش‌های Tap&Go و حذف تدریجی راه‌حل‌های جایگزین، از جمله این موارد هستند.»
مردایان ادامه داد: «البته با توجه به اینکه اینگونه کیف‌پول‌ها هم تک‌منظوره هستند، کاربران رغبت چندانی به نگهداشت مبلغ در این کارت‌های غیرتماسی بیشتر از حد نیاز یک الی چند روزه خود نداشته و از طرف دیگر، با در نظر گرفتن ماهیت نه چندان امن این کیف‌پول‌ها (بی‌نام، بدون رمز،…)، مفقود شدن یا دزدیده شدن آنها معادل گم شدن یا دزدیده شدن پول نقد است. علاوه بر این، با توجه به اینکه شرکت‌های فراهم‌کننده این کیف‌پول‌ها، کوچکترین ارزش افزوده‌ای به خدمت پایه‌ای خود اضافه نکرده‌اند، احتمال گسترش استفاده این کیف‌پول‌ها و فراگیری آنها بسیار بعید خواهد بود.»
.
کیف پول‌های موبایلی
او در ادامه با اشاره به کیف پول‌های موبایلی می‌گوید: «با افزایش ضریب نفوذ گوشی‌های هوشمند تصور می‌شد که راه نجات کیف پول‌ها مهاجرت به ابزاری جدید است که همواره در در دسترس همه افراد باشد اما پس از ظهور تعدادی از این کیف پول‌های موبایلی، متخصصین مجدداً با همان بن‌بست‌های عدم مقیاس‌پذیری روبرو شدند. فناوری‌های جدید شاید بتوانند تسهیل‌گر یک ارزش‌آفرینی باشند ولی لزوماً نمی‌توانند عامل موفقیت و فراگیری یک راهکار باشند.»
.
فراگیر شدن کیف‌پول‌ها
سوالی که همواره مطرح می‌شود این است که کدام فناوری نهایتا می‌تواند باعث فراگیر شدن کیف‌پول‌ها شود کارت‌های هوشمند، NFC، کد QR یا BLE. مرادیان در پاسخ به این سؤال گفت: «در بازارهای مختلف، هر یک از این فناوری‌ها موفق یا ناموفق بوده‌اند. کد QR در چین و در اپلیکیشن‌هایی همچون علی پی و وی چت مؤثر واقع شد ولی در اروپا و برخی از کشورهای غربی NFC توانست جای خود را در میان مصرف‌کنندگان باز کند. بنابراین نمی‌توان با قطعیت گفت کدام یک بر دیگری ارجحیت دارد اما شاید این فناوری‌ها با قرار گرفتن در کنار یکدیگر بتوانند بهترین تجربه کاربری را برای افراد به ارمغان آورند و موجب رواج بیشتر کیف پول ارائه شده شود.»
.
موانعی بر سر راه گسترش کیف پول‌ها
او عدم تنظیم سیاست‌های پشتیبان کیف پول توسط قانون‌گذاران، عدم همکاری میان اپراتورهای تلفن همراه، عدم اعتماد میان بازیگران اکوسیستم، تمامیت‌خواهی افراطی اپراتورهای تلفن همراه و بانک‌ها، عدم همکاری فراهم‌کنندگان خدمات پرداخت را مهم‌ترین عوامل نهادی بازدارنده رواج کیف‌پول‌ها در ایران می‌داند.
به گفته مرادیان ضعف استانداردسازی و عدم قطعیت فناوری، عدم فراگیری و گسترش موبایل‌ها و سیم‌کارت‌های NFC، عدم دسترسی به حافظه امن موبایل، عدم وجود زیرساخت پذیرش مناسب و کمبود هم‌کنش‌پذیری نیز از عوامل عملیاتی هستند که مانع فراگیر شدن کیف پول‌ها شده‌اند.
همچنین هم‌بنیانگذار جیبی‌مو عوامل بازدارنده بازار بر سر راه گسترش استفاده از کیف پول‌ها را عدم شکل‌گیری ائتلاف‌های استراتژیک، تضاد منافع میان ذی‌نفعان، مدل‌های کسب‌وکار ضعیف و نیاز به سرمایه‌گذاری بالای مالی، زمانی و نیروی انسانی می‌داند.
کیف پول‌های دیجیتال زمانی می‌توانند جایگزین معادل فیزیکی‌شان شوند که فقط مختص پرداخت خرد و خرید شارژ و پرداخت قبض و عوارض نباشند. مردایان با بیان این مطالب افزود: «فروشندگان به گفته خودشان به دنبال پیچیدگی و دردسر جدید نیستند و مشتریان به یک قلک دیجیتال دیگر احتیاج ندارند و معتقدند که حساب‌های بانکی و سایر کارت‌های پلاستیکی به خوبی پاسخگوی نیازشان هستند. در واقع یکی از بزرگ‌ترین موانع گسترش استفاده از کیف‌پول‌ها در این مدل ذهنی مصرف‌کنندگان نهفته که پول نقد و کارت‌های بانکی انتخاب‌های امن‌تری برای پرداخت هستند.»
.
آينده کیف پول‌ها در ایران
او در پایان در رابطه با شانس فراگیر شدن کیف پول‌ها در ایران، گفت: «چندین سال است که می‌شنویم و می‌خوانیم که امسال سال کیف پول موبایلی است و مرگ پول نقد نزدیک است. پذیرش و رواج کیف پول از یک فرآیند تکاملی پیروی می‌کند. ترجیحات مشتریان در زمینه پرداخت معمولاً بر اساس عادت است و تغییر این عادات و ترجیحات در مقیاس وسیع زمان می‌برد و در کشورهای دیگر نیز کیف‌پول‌ها به سادگی و یک‌شبه ارائه و فراگیر نشدند. وضعیت کیف پول در ایران قطعا تغییر خواهد کرد. رشد و مقیاس‌پذیری کیف‌پول‌ها ممکن است کندتر از پیش‌بینی اولیه صاحب نظران باشد ولی حرکت به سوی پرداخت‌های موبایلی از برخی جهات اجتناب‌ناپذیر است؛ کیف پول‌ها شاید نه به عنوان جایگزین ابدی فناوری کارت‌های موجود، بلکه به عنوان یک گزینه دیگر که بسیاری از مصرف‌کنندگان به استفاده از آن علاقه دارند بتواند فراگیر شود.»
درود بر شما و ممنون از مطالب مفیدتون. برای اینکه در ایران کیف‌پول نهایتا رواج پیدا کنه چه باید کرد؟ کارشناس‌های شما پیشنهادی در این خصوص دارند؟