راه‌حلی کم‌هزینه، برای مشکلات پرهزینه! / بلاکچین چگونه می‌تواند به کمک حوزه سلامت کشور بیاید؟

ماهنامه عصرتراکنش / این روزها نظام سلامت با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند. به نظر می‌رسد فراهم کردن بستر مناسب برای فعالیت استارت‌آپ‌های تخصصی سلامت و جایگزین کردن روش‌های سنتی با فناوری‌های جدید، می‌تواند به حل بسیاری از این مشکلات کمک کند و هزینه‌های اضافی را کاهش دهد. در نوشتار پیش‌رو مروری داریم بر گام‌های ابتدایی که در این راه برداشته شده است.

مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC)، با همکاری شرکت IBM، به دنبال راه‌حلی است تا بتواند اطلاعات سلامت بیماران را «در لحظه» رصد کند؛ راه‌حل، «بلاکچین» است! به‌صرفه و قابل اعتماد! هدف CDC از این پروژه، دسترسی دقیق به آمار بیماری‌ها و به تبع آن کنترل شرایط و برنامه‌ریزی درست برای بحران‌ها و اپیدمی‌هاست.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA) نیز در تلاش است تا با کمک شرکت IBM و بهره‌گیری از بلاکچین، سیستمی طراحی کند که از طریق آن، محققان و پژوهشگران، بدون دغدغه‌های امنیتی و نقض حریم خصوصی افراد، بتوانند داده‌های خام پزشکی را برای موارد تحقیقاتی با هم به اشتراک بگذارند! طبق برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، در فاز اول این طرح، قرار بر این است که امکان تبادل اطلاعات و داده‌های بیماران مبتلا به سرطان برای پژوهشگران فراهم شود.

سازمان جهانی بهداشت (WHO)، در گزارشی اعلام کرده، در سال 2009 حدود 20 میلیون قرص، ساشه و بطری «داروهای تقلبی» را طی همکاری مشترک با اینترپل، در چین و چند کشور همسایه آن در جنوب شرقی آسیا کشف و ضبط کرده است. طی این همکاری، 33 نفر دستگیر و یکصد خرده‌فروشی تعطیل می‌شود! سازمان غذا و دارو هم در سال 2012 با ارسال نامه‌ای به پزشکان متخصص در ایالت‌های تگزاس، کالیفرنیا و ایلینویز، در خصوص وجود داروهای Avastin تقلبی هشدار می‌دهد! به نظر می‌رسد برای مقابله با این تجارت پرسود و کثیف، باید روش‌های مطمئنی را انتخاب کرد؛ سازمان غذا و داروی آمریکا برای مقابله با این معضل، پروژه‌ای را طراحی و به‌صورت آزمایشی رونمایی کرده است. این سازمان قصد دارد از این طریق کنترل دقیقی بر زنجیره تامین و توزیع داروها در ایالات متحده داشته باشد. به همین منظور با به‌کارگیری مزیت‌های زیرساختی بلاکچین، پروژه DSCSA را راه‌اندازی کرده تا تمامی داروها در این زنجیره مشخص و قابل ردیابی باشند!

.

روش‌های سنتی و رنج مضاعف بیماران

شاید باورش سخت باشد، اما هنوز هم که هنوز است، بسیاری از کارها در برخی از بیمارستان‌های کشور، به‌صورت دستی و کاغذی انجام می‌گیرند: این مدارک کاغذی در نهایت اسکن، یا تایپ می‌شوند و اطلاعاتشان روی سرور مرکزی ذخیره می‌شود. با این تفاسیر منطقی است که هرگونه آسیب به این سرورهای مرکزی، همه اطلاعات را به باد دهد! معدود حالاتی هم هستند که اطلاعات را به‌صورت کاغذی در پوشه‌های مقوایی آرشیو می‌کنند!

بیماران عادی، هنگام ترخیص از بیمارستان مجبورند یک نفر همراه داشته باشند تا دو، سه ساعتی پله‌های بیمارستان را بالا و پایین برود و کارهای اداری ترخیص را انجام دهد؛ در صف صندوق بایستد، تسویه‌حساب کند، مهر بگیرد و… همچنین اگر بخواهد برای بیمه تکمیلی اقدام کند، چند روز بعد هم مجددا باید به بیمارستان برگردد، در صف بایستد، نامه بگیرد و چند روزی هم درگیر کارهای بیمه تکمیلی باشد.وقت، هزینه و انرژی اتلاف‌ شده در این مسیر، آن‌قدری هست که بعد از رسیدن به خط پایان در این «دوی استقامت»، همه بگویند: «خود بیماری یک طرف، کارهای اداری‌اش، یک طرف دیگر!»

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

CDC

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (Centers for Disease Control and Prevention) یکی از آژانس‌های دولتی ایالات متحدهٔ آمریکاست که در حوزهٔ بهداشت و سلامت فعالیت می‌کند. ماموریت این مرکز، تحقیق و پژوهش در خصوص زمینه‌های مرتبط و ارائهٔ برنامه‌های عملیاتی و گایدلاین‌های تخصصی بر اساس این تحقیقات، برای ارتقای سطح بهداشت و سلامت در آمریکا و سایر نقاط جهان، مراقبت از افراد در برابر بیماری‌ها و همکاری و حمایت از ارگان‌ها، گروه‌ها یا نهادهای مرتبط است.

[/mks_pullquote]

بسیاری از بیماران، اطلاعات دقیقی در مورد سابقه واکسن‌هایی که دریافت کرده‌اند یا روند اقدامات درمانی‌ای که در آخرین نوبت بستری‌شان در بیمارستان برایشان انجام شده، ندارند و جواب‌های ساختگی به سوالات پزشک می‌دهند؛ چون به خاطر ندارند «کارت» سلامت دوران کودکی و کارت‌های واکسن‌هایی که در بزرگسالی دریافت کرده‌اند را کجا گذاشته‌اند! همچنین «خلاصه پرونده‌ای» را که چند ماه قبل، حین ترخیص از بیمارستان در یک برگ «کاغذ» تحویلشان شده، گم کرده‌اند، جواب آزمایش خون یا گزارش آخرین سی‌تی‌اسکن‌شان را نمی‌دانند کجا گذاشته‌اند، داروهایشان تمام شده و خاطرشان نیست تاکنون چه داروهایی مصرف کرده‌اند یا اصلا داروهایی که خریده‌اند، همانی بوده که توسط پزشک نسخه شده یا دارویی مشابه آن بوده است! از دیگر سو گزارش سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد، بازار اصلی داروهای تقلبی، کشورهای در حال توسعه هستند؛ کشورهایی که خلأهای قانونی زیادی دارند و بیشتر مردمشان به علت مشکلات مالی توان خرید داروهای اصلی را ندارند.

.

نیاز به یک انقلاب تکنولوژیک

چند سالی است که در کشور ما نیز طرح‌هایی توسط استارت‌آپ‌های مختلف برای الکترونیکی کردن پرونده‌ها و کوتاه کردن فرایندهای طاقت‌فرسای اداری در حال پیاده‌سازی است، با این وجود، به نظر می‌رسد راه‌حل‌ها و ایده‌های استفاده‌شده کارآمد نیستند. نظام سلامت نیازمند یک «انقلاب» است؛ انقلابی از جنس «نوآوری»: تا هم سبُک‌تر شود، هم «چابک‌تر».

با کمی اغماض می‌توان گفت فناوری بلاکچین در حوزه فین‌تک آن‌قدری بالغ شده که با نگاهی «بین‌رشته‌ای» و «فرارشته‌ای» بتوان از آن در حوزه‌هایی به‌جز رمزارزها بهره جست. با وجود مقالات و کتاب‌هایی که در چند سال اخیر در خصوص «بلاکچین»، تالیف یا ترجمه شده‌اند، اغلب افراد هنوز به اشتباه «بلاکچین» را معادل «بیت‌کوین» می‌دانند و از ظرفیت‌های زیرساختی آن آگاه نیستند، چه خاصه که از این ظرفیت در حوزه به شدت سنتی مانند سلامت استفاده شود.

در سال‌های اخیر، تمایل بالای هکرها و دلالان، برای دستیابی به اطلاعات بیماران (و به‌صورت کلی، دیتاهای حوزه سلامت) و فروش آنها به برخی مشتریان خاص در بازار سیاه، نگاه‌ها را بیش از پیش به موضوع حریم خصوصی و امنیت اطلاعات در حوزه سلامت، جلب کرده است. حتی شرکت بزرگی مثل Anthem که از شرکت‌های بزرگ بیمه‌ای است هم از این حملات مصون نمانده است؛ این شرکت در سال 2016 مورد حمله هکرها قرار می‌گیرد و برخی اطلاعات شامل تاریخ تولد، آدرس منزل، آدرس ایمیل، شماره‌های پرونده‌های پزشکی و اطلاعات استخدامی بیمه‌شده‌ها در اختیار هکرها قرار می‌گیرد و به بیرون نشت می‌یابد! حمله هکرها به سایت «بیمه تامین اجتماعی» هم موید این موضوع است. در سال‌های اخیر، شرکت‌های بزرگ سلامت و بیمه‌ای، با کوچ کردن به سمت فناوری بلاکچین، درصدد رفع این مشکل هستند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

WHO

سازمان جهانی بهداشت (WHO) سازمانی غیردولتی مستقر در ژنو است که به عنوان مرجعی سازمان دهنده تلاش می‌کند به همهٔ انسان‌ها (در هر وضعیت و شرایطی) برای رسیدن به بهترین سطح سلامتی یاری برساند و سطح بهداشت عمومی جوامع را ارتقا دهد.

[/mks_pullquote]

.

راه‌حلی به نام بلاکچین

از ویژگی‌های زیرساختی بلاکچین، در انجام درست‌تر و دقیق‌تر «کارآزمایی‌های بالینی» هم می‌توان بهره جست. کارآزمایی بالینی (Clinical‌Trial) از جمله پژوهش‌های رایج در پزشکی است که میزان اثربخشی یک مداخله‌گر جدید (یک دارو یا یک شیوه درمانی جدید) را روی انسان مورد مطالعه قرار می‌دهد. شفافیت اطلاعات و داده‌ها، قابل پیگیری بودن داده‌ها از زمان ثبت اولیه، امنیت بالا به علت رمزگذاری‌های پیچیده و منحصربه‌فرد داده‌ها، ثبت قراردادهای هوشمند و امکان به اشتراک‌گذاری نتایج کلی تحقیقات به‌صورت آنی با بیماران و شرکت‌کنندگان در تحقیق، همه و همه از مواردی هستند که باعث ترغیب افراد به شرکت در تحقیقات می‌شوند؛ موضوعی که در این نوع از پژوهش بسیار مهم است.

این همه ماجرا نیست؛ Embleema، استارت‌آپی است که با بهره‌گیری از فناوری بلاکچین، به بیماران کمک می‌کند تا پرونده کاملی از اطلاعات پزشکی خود را در محیطی امن ثبت کنند، پزشکانی را که مایل هستند این اطلاعات را با آنها به اشتراک بگذارند انتخاب کنند و برای حضور در مطالعات پژوهشی و به اشتراک گذاشتن پرونده پزشکی‌شان، از پزشکان، مراکز تحقیقاتی یا شرکت‌های دارویی پول دریافت کنند. به عبارتی می‌توانند پرونده سوابق پزشکی خود را بفروشند! قراردادها هم به‌صورت هوشمند و در بستر بلاکچین تنظیم می‌شوند! این استارت‌آپ به‌تازگی توانسته حدود 7.3 میلیون دلار سرمایه جذب کند.

«بلاکچین» صرفا یک تکنولوژی جدید ساده نیست؛ بلکه تکنولوژی‌ای است که روش‌های قدیمی را به «چالش» می‌کشد؛ تفکری مقابل تفکر سنتی! در روش‌های فعلی، داده‌ها و اطلاعات، قابل ویرایش هستند و معمولا مشخص نمی‌شود این اطلاعات را چه کسی دستکاری کرده است! اغلب، داده‌ها روی یک سرور مرکزی ذخیره می‌شوند! همیشه هم پای واسطه‌هایی در میان است که برای انجام فرایندهای اداری باید به آنها مراجعه کرد! بلاکچین برای بسیاری از این مشکلات راه‌حل دارد؛ امنیت بالا، حفظ حریم خصوصی، سرعت بالا در تبادل داده‌ها، عدم امکان ویرایش یا حذف اطلاعات ذخیره‌شده و… . بلاکچین، نسخه جدیدی از «اینترنت» نیست! بلاکچین، فناوری جدیدی است که نمونه مشابه قبلی ندارد.

اولین بار در سال 2008 همراه با بیت‌کوین معرفی شده و ویژگی‌های جذابی دارد که توانسته در مدت کوتاهی، توجه همه را مستقلا به خود جلب کند. پر بیراه نیست، اگر بگوییم در آینده‌ای نه‌چندان دور، این تکنولوژی آن‌قدر فراگیر می‌شود که به‌راحتی برای استفاده عموم کاربران در دسترس خواهد بود. عدم آشنایی با مفاهیم بلاکچین، وجود خلأهای قانونی، چالش‌های اخلاقی و در دسترس نبودن گایدلاین‌های دقیق، استفاده از این فناوری جدید را در حوزه سلامت با مشکل مواجه خواهد کرد؛ بلاکچین، راه‌حلی کم‌هزینه برای بسیاری از مشکلات پرهزینه حوزه سلامت است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد استفاده صحیح از فناوری بلاکچین در حوزه سلامت (در کشورهای توسعه‌یافته)، می‌تواند هزینه‌های اضافی را سالانه تا یکصد میلیارد دلار کاهش دهد!