50 درصد؛ کاهش درآمد آژانسی‌ها / تاکسی‌های آنلاین چه تاثیری روی بازار رقبای سنتی گذاشته‌اند؟

ماهنامه عصرتراکنش / «در پنج‌سالگی، رئیس 750 هزار راننده شد و روزی تقریباً سه میلیارد تومان درآمد کسب کرد. رقبایش چند بار تجمع‌های اعتراضی شکل دادند و حتی حکم ممنوع‌الکاری‌اش را هم گرفتند، اما در نهایت نتیجه‌ای نداشت و مجبور شدند 85 درصد از سهم بازار را به او واگذار کنند. بیشترین شاکیانش، راننده‌های آژانس‌ها هستند که تعدادشان در تهران حدود 70 هزار نفر می‌شود. می‌گویند از وقتی رقیبشان به دنیا آمده، درآمدشان نصف شده است.» راننده‌های آژانس درباره چه کسی حرف می‌زنند؟ برآوردها نشان می‌دهد این رقیب تازه متولدشده، سالانه بیش از هزار میلیارد تومان درآمد دارد؛ اسنپ.

.

تغییر ذائقه شهروندان

در سال‌های اخیر با ورود روزافزون فناوری‌های نوین به ایران، شکل زندگی مردم دستخوش تغییرات وسیعی شده است؛ استفاده از تاکسی‌های آنلاین مانند اسنپ، تپسی و… از جمله این تغییرات است که باعث شده کسب‌وکارهای سنتی رقیب با کاهش حدود 50 درصدی درآمد، تعدیل نیمی از نیروها و تعطیلی مواجه شوند. تاکسی‌تلفنی‌ها، رقیب سنتی تاکسی‌های آنلاین هستند. آژانس‌ها قدمت 50 ساله دارند، اما حالا شرایطشان متفاوت شده است؛ تا آنجا که برای حفظ راننده‌هایشان مجبورند به آنها اجازه بدهند تا قانون داخلی‌شان را دور بزنند و همزمان در تاکسی‌های آنلاین هم فعالیت کنند. اسنپ، به گواه آمارهای مدیرانش، سهم 85 درصدی در سفرهای تاکسی‌های آنلاین دارد، به همین دلیل، معیار مقایسه تغییرات رخ‌داده در ذائقه شهروندان قرار گرفته است.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

18 میلیون سفر در تهران

روزانه 18 میلیون سفر در تهران انجام می‌شود که مترو سهم بیش از 4 میلیون نفری در آن دارد. اسنپ می‌گوید یک میلیون سفر در روز انجام می‌دهد. این سهم بازار قبلاً در اختیار آژانس‌ها یا تاکسی‌ها بود که با ورود اسنپ به سمت این استارت‌آپ حرکت کرده است.

[/mks_pullquote]

آمارهای اسنپ نشان می‌دهد روزانه بیش از یک میلیون سفر به‌وسیله این اپلیکیشن ثبت می‌شود که میانگین کرایه‌اش حدود 20 هزار تومان است؛ این یعنی روزانه 20 میلیارد تومان نصیب این شرکت می‌شود که با کسر 15 درصد کمیسیون، مبلغی در حدود سه میلیارد تومان در روز است. رئیس اتحادیه اتومبیل کرایه تهران بزرگ، مهم‌ترین دلیل اقبال شهروندان به تاکسی‌های آنلاین را کمتر بودن کرایه آنها نسبت به آژانس‌ها می‌داند و به عصر تراکنش می‌گوید: «در پنج سال اخیر حدود 30 درصد از مشتری آژانس‌ها به دلیل ورود تاکسی‌های آنلاین کاهش پیدا کرده است. حدود 50 آژانس هم تعطیل شده‌اند. علت اصلی این اتفاق، قیمت پایین کرایه تاکسی‌های آنلاین است که حدود 20 درصد کمتر می‌گیرند؛ البته در اوج مصرف، ماجرا فرق می‌کند. وقتی ترافیک شدید باشد یا بارندگی و برف آمده باشد، کرایه‌شان از آژانس‌ها هم 20 درصد بیشتر می‌شود. این در حالی است که ما مدت‌هاست تعرفه‌هایمان را افزایش نداده‌ایم که همین مساله باعث ضرر و زیان بیشترمان شده است.»

.

اختلافی بیست‌ درصدی

مقایسه کرایه‌های دریافتی از سوی اسنپ با آژانس‌ها نشان می‌دهد که بین 5 تا 25 هزار تومان اختلاف قیمت برای مسیرهای مشابه در تهران وجود دارد. سعید دانشجوی رشته جامعه‌شناسی است و برای یک کار تحقیقاتی در هفته گذشته به مناطق مختلف تهران سفر کرده است. او این کار را با آژانس انجام داده است. می‌گوید: «مبداء تمام سفرهای من، خیابان نواب تهران بود.

ابتدا به فرودگاه بین‌المللی امام رفتم. کرایه‌ام حدود 60 هزار تومان شد. البته بعضی آژانس‌ها با 45 هزار تومان هم می‌بردند که بعداً متوجه این مساله شدم. در سفر دوم با حدود 35 هزار تومان به تهرانپارس رفتم. سفر سومم به ترمینال غرب بود که کرایه‌اش حدود 17 هزار تومان شد و در سفر چهارم هم با 22 هزار تومان به ترمینال جنوب رفتم.» کرایه‌هایی که سعید پرداخت کرده، بین 8 تا 15 هزار تومان از کرایه‌های اسنپ بیشتر است. همین مسیرها با تاکسی اینترنتی اسنپ به‌ترتیب 45، 24، 10 و 12 هزار تومان هزینه دارد که نشان می‌دهد چرا تعداد آژانس‌ها در پنج سال اخیر کاهش داشته و مشتری‌هایشان کمتر شده است.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

مقرون به صرفه

حداقل دستمزد روزانه در ایران برای سال 1398 حدود 50 هزار تومان برای هشت ساعت کار است؛ این یعنی ساعتی 6250 تومان درآمد. در این شرایط شهروندان بیش از هر چیز به قیمت‌ها نگاه می‌کنند.

[/mks_pullquote]

قاسم قربانی‌خواه، رئیس اتحادیه تاکسی‌های کرایه‌ای تهران بزرگ با بیان اینکه تهران و شهرستان‌های حومه‌اش حدود 70 هزار راننده آژانس دارد که درآمدشان بعد از ورود تاکسی‌های اینترنتی بیش از 30 درصد کاهش پیدا کرده است، ادامه می‌دهد: «در سال‌های اخیر حدود 50 آژانس تعطیل شده که بیشترشان اجاره‌ای بودند. در سال 1395، وقتی هنوز اسنپ جواز لازم را نداشت، شکایت کردیم و نامه پلمب آن را هم گرفتیم، اما اجرایی نشد. الان مجوز دارند. با تمام مشکلاتی که وجود داشته، تعداد قابل توجهی سفر روزانه در تهران ثبت می‌کنیم. راننده‌ها هم با روزی 10 ساعت کار، تقریباً 150 هزار تومان درآمد دارند. آن‌هایی هم که آژانس‌شان تعطیل شده، به آژانس دیگری می‌روند. البته برخی‌هایشان جذب تاکسی‌های اینترنتی شده‌اند، اما قانون داخلی آژانس‌ها اجازه نمی‌دهد یک راننده همزمان برای اسنپ و تپسی و… کار کند؛ اگر این مساله را ببینیم، برخورد می‌کنیم.»

.

کاهش 50 درصدی درآمد

اظهارات قربانی‌خواه در حالی است که برخی آژانس‌های تهران برای از دست ندادن راننده‌هایشان به آنها اجازه می‌دهند همزمان در تاکسی‌های اینترنتی هم کار کنند. قاسم حدود پنج سال است در یکی از آژانس‌های خیابان نواب تهران کار می‌کند. او می‌گوید: «در آژانس ما حدود 20 راننده کار می‌کرد که تعدادشان بعد از آمدن اسنپ و بقیه تاکسی‌های آنلاین به 11 نفر رسیده است؛ یعنی تقریباً نصف شده.

درآمدمان هم حدود 50 درصد کاهش پیدا کرده است. مثلاً من روزانه با هشت ساعت کار، حدود 200 هزار تومان درآمد داشتم، اما الان به 80 تا 100 هزار تومان رسیده است. راننده‌های آژانس، نرم‌افزارهای اسنپ و تپسی و… را در تلفن همراه‌شان نصب کرده‌اند. آنها در مسیر برگشت به آژانس، مسافر می‌گیرند.» وحید، منشی یکی از قدیمی‌ترین آژانس‌ها در خیابان خوش در غرب تهران است. او می‌گوید: «چهار، پنج سال پیش روزانه 200 تا مسافر داشتیم، اما حالا شده 80 مسافر. راننده‌ها خیلی هنر کنند می‌توانند روزی 10 بار سرویس بروند. 20 درصد درآمدشان هم به صاحب آژانس می‌رسد. مشکلات مالی باعث شده در محدوده ما حدود 15 تاکسی تلفنی تعطیل شود. الان بیشتر مشتری‌های ما همان قدیمی‌ها هستند. افرادی که قبل از آمدن اسنپ با ما سفر می‌کردند، به خاطر برخورد خوبمان هنوز مشتری‌مان مانده‌اند. یا اینکه خانه‌شان نزدیک آژانس است و زودتر از اسنپ می‌رسیم.»

.

اقبال چشم‌گیر

به نظر می‌رسد اقبال ایرانی‌ها به تاکسی‌های آنلاین با سرعت به‌مراتب بیشتری رقم خورده باشد؛ مثلاً تاکسی آنلاین اوبر که حدود 12 سال پیش در آمریکا تأسیس شده و در کشورهای مختلف فعال است، روزانه بیش از شش میلیون سفر موفق دارد، در حالی که این آمار برای اسنپ حدود یک میلیون سفر است. راننده‌های آژانس در ابتدای ورود تاکسی‌های آنلاین، تجمع‌هایی در مقابل مجلس و نهادهای مربوطه داشتند، اما در نهایت نتیجه خاصی دربر نداشت. البته این اعتراض‌ها فقط برای این قبیل راننده‌ها نیست. راننده‌های تاکسی‌های آنلاین مانند اسنپ نیز در اعتراض به کرایه‌های پایین اعتراض کرده بودند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

پیشتازی اسنپ

به گفته مسئولان استارت‌آپ اسنپ، 85 درصد بازار تاکسی‌های آنلاین در اختیار آنهاست و سایر اپلیکیشن‌های مشابه مانند تپسی و کارپینو در همان 15 درصد جا گرفته‌اند.

[/mks_pullquote]

.

صرفه مشتری، ضرر راننده

آنچه مسلم است؛ کرایه پایین با درآمد مردم در شرایط حاضر بیشتر سازگاری دارد. یافته‌های مرکز آمار نشان می‌دهد تورم بخش حمل‌ونقل در 12 ماه منتهی به اردیبهشت 1398 حدود 35.8 درصد بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل تقریباً 62.4 درصد بیشتر شده است. این در حالی است که تورم کل اقتصاد ایران در این بازه زمانی حدود 34.2 درصد برآورد شده است.

بررسی‌ها از میزان رشد قیمت 10 قلم مواد غذایی مورد استفاده نشان می‌دهد قدرت خرید مردم در یک سال گذشته حدود 50 درصد کاهش پیدا کرده است. در این شرایط شهروندان بیش از گذشته به دخل‌وخرجشان فکر می‌کنند. هرچند تمام علت تغییر ذائقه مردم به سمت تاکسی‌های آنلاین به مساله مالی مربوط نمی‌شود، اما در دسترس بودن و سرعت بیشتر نیز از دیگر مزایایی است که باعث می‌شود شهروندان به سمت تاکسی‌های آنلاین گرایش پیدا کنند.

[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]

دی‌دی

تاکسی‌های اینترنتی در تمام دنیا فعالند؛ سرآمد آنها، تاکسی آنلاین چینی «دی‌دی» است که در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند و روزانه بیش از 25 میلیون سفر موفق دارد.

[/mks_pullquote]

تلفن آژانس زنگ می‌خورد؛ مسافر می‌خواهد به خیابان خواجه عبدالله انصاری در شرق تهران برود. کرایه‌اش از نواب تا آنجا حدود 20 هزار تومان می‌شود. نوبت سرویس قاسم است. سوئیچش را از روی میز برمی‌دارد و می‌گوید: «روزی 100 هزار تومان درآمد دارم که 20 هزار تومانش برای صاحب آژانس است. پول بنزین و روغن و تعمیرات ماشین را هم که حساب کنی، حدود 50 هزار تومان برایم می‌ماند. همین دیروز روغن عوض کردم، حدود 120 هزار تومان شد؛ چهار، پنج ماه پیش 30 هزار تومان بود…»