پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
آیا آیفون ۵ مهمترین رویداد فناوری اطلاعات دو هفته گذشته بود؟
رضا قربانی: این روزها استفاده از سرویسهای گوگل در ایران دچار مشکلات جدی شده است و برخی آن را زمینهساز فاز نهایی اینترنت ملی میدانند. موضوع این یادداشت البته اینترنت ملی و حال و روز اینترنت در ایران نیست. موضوع این یادداشت وضعیت اسفبار روزنامهنگاری و خبرنگاری در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات است. متاسفانه با مرور نشریهها و سایتهای فناوری اطلاعات متوجه میشویم چیزی که بیشتر از همه بازتاب داشته است عرضه آخرین نسخه آیفون بوده است. بنابراین میتوان پرسید که آیا عرضه آیفون ۵ مهمترین خبر فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده که این چنین در همه رسانهها بازتاب داشته و هر کسی به نوعی تلاش کرده از این قافله عقب نماند. در ادامه این یادداشت تلاش شده تا وضعیت رسانههای فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی شود.
چالشهای نشریات موجود در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات
با بررسی نشریات موجود و صفحههای مرتبط با فناوری اطلاعات در روزنامههاي موجود، چالشهای رسانههای فعال در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات به اين ترتيب شناسايي شدند:
1. ابزار (گجت) محوری:
در این رسانهها ابزارهای دیجیتال که عموما آمریکایی، ژاپنی، کرهای و اروپایی هستند معرفی میشوند. این موضوع محوری بسیاری از نشریهها موجود است.
2. عدم توجه به صنعت نرمافزار و سختافزار داخلی یا توجه سطحی:
در رسانههای فعال در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور نه چهرههای برجسته ساخته شدند و نه حتی چهرههای موجود به خوبی معرفی شدند. در حالی که یکی از کارهایی که رسانهها میتوانند انجام دهند کشف و معرفی چهرههاست. صنعت نرمافزار داخلی در این نشریهها مورد توجه قرار نگرفته و چیزی که بیشتر مورد توجه واقع شده صنعت مخابرات (ارتباطات) است. ما پتانسیلهای فراوانی داریم که هنوز به درستی معرفی نشدهاند.
3. ترویج مصرفگرایی:
با معرفی پیوسته آخرین ابزارها تاثیر ناخودآگاه این نشریهها متمایل کردن مردم به تعویض پیوسته ابزارهایشان است.
4. ترجمه محوری:
روابط عمومیهای شرکتهای بزرگ به طور پیوسته مطالب رسانهای را آماده و منتشر میکنند. بیشتر رسانههای فارسی صرفا به ترجمه این مطالب میپردازند. این موضوع برای فعالان رسانه سادهتر است. در نتیجه ما ببیشتر از آن که با فعالان صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در ایران آشنا باشیم با برندهایی مانند اپل و گوگل و یاهو و مایکروسافت و با شخصیتهایی مثل استیو جابز و بیل گیتس و دیگران آشنا هستیم. آیا ما در ایران فعالان و شرکتهایی نداریم که لایق مورد توجه قرار گرفتن باشند یا این موضوع به دلیل عدم پیگیری رسانههاست؟
5. مدگرایی:
رسانههای فعال با توجه به مورد قبل به طور پیوسته رسانههای غیر فارسی زبان را رصد میکنند و در نتیجه به طور ناخودآگاه همراه با آخرین روندهای جهان غرب میشوند.
6. عدم توجه به مفاهیم انسانی فناوری اطلاعات و ارتباطات:
به دلیل این که فعالان این عرصه عموما جوانان و نوجوانان شیفته فناوری هستند، مسائل انسانی فناوری اطلاعات و ارتباطات و مفاهیم جامعه اطلاعاتی در این نشریات کمتر مورد توجه قرار گرفته است. در برخی نشریات هم به این مباحث پرداخته میشود، حال آن که این مفاهیم باید در دل مباحث جذاب رسانهای گنجانده شود، نه در صفحههای خسته کننده نظری.
چه باید کرد؟
ترویج سبک زندگی مطلوب:
در یک نشریه فعال در زمینه فناوری اطلاعات و ارتباطات، باید شیوه صحیح استفاده از ابزارهای موجود به طور پیوسته مورد توجه قرار گیرد. مثلا به جای معرفی آخرین اسمارتفونها باید روش استفاده بهینه از تلفنهای همراه زیر 100 هزار تومان معرفی شود.
تولید محتوای رسانهای از فعالیتهای فعالان فناوری اطلاعات و ارتباطات:
صنعت داخلی پتانسیلهای فراوانی دارد که از طریق ارتباط پیوسته با فعالان، باید محتوی جذاب رسانهای (گفت و گو، گزارش، اینفوگرافی، گزارش تصویری و … ) تولید شود.
ترویج مفاهیم مرتبط با شهر الکترونیک:
مفاهیم فراوانی در حوزه مدیریت شهری وجود دارد که باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد. مفاهیمی مانند بلیت و کیف پول الکترونیک، درگاههای خدمات شهری، فعالیتهای شهری در فضای مجازی و … . به عنوان نمونه بانک شهر و شرکتهای زیرمجموعه آن فعالیتهای فراوانی انجام دادهاند که باید مورد توجه قرار گیرد.
ترویج مفاهیم مرتبط با جامعه اطلاعاتی:
ایران به دلیل این که یکی از کشورهایی است که بیشتر از آن که تولید کننده باشد مصرفکننده است، نیاز دارد بیشتر به مفاهیم جامعه اطلاعاتی توجه کند. سواد رسانهای در مواجهه با رسانهها و ابزارهای دیجیتال از مهمترین رویکردهای یک رسانه فعال این صنعت باید باشد.
معرفی کاربردهای فناوری اطلاعات در حوزههای مختلف:
حوزههای فراوانی مانند اقتصاد، فرهنگ و هنر و … باید بیشتر مورد توجه این رسانهها قرار گیرند. فناوری اطلاعات بسیاری از روشها را تغییر داده است. این روشها مدام باید ترویج شوند.
معرفی چهرهها و فعالان عرصه رسانههای دیجیتال:
اکنون و با گسترش مفاهیمی مانند وبلبریتیها باید بیش از پیش به چهرههای رسانههای دیجتال توجه کرد. بسیاری از وبلاگنویسان فعال در حوزههای فناوری یا حتی دیگر حوزهها مانند فرهنگ و هنر باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند و از طریق تولید محصولات جذاب رسانهای فضای جدید معرفی شود.
معرفی مدلهای کسب و کار موفق:
بسیاری از شرکتهای نوپا در ایران با استفاده از مدلهای کسب و کار خلاق توانستهاند منشا اثر باشند. مدلهای کسب و کار جدید و کارآفرینان این حوزه باید مورد توجه قرار گیرند.
جنگ نرم:
یکی دیگر از حوزههایی که در رسانههای فعال باید مورد توجه قرار گیرد جنگ نرم است. رسانههای دیجیتال کانال مهمی در جنگ نرم هستند که از این منظر مورد توجه فعالان رسانهای قرار نمیگیرند و متاسفانه گاهی خود ابزار دست طراحان جنگ نرم میشوند.
خلاصه این که خبرنگاری و روزنامهنگاری در فضای فعلی نه تنها ما را به جایی نمیرساند بلکه ره به ترکستان میبرد.