راه پرداخت
رسانه فناوری‌های مالی ایران

قلک 90 میلیارد دلاری ایرانی‌ها / دانستنی‌های ما از صندوق توسعه ملی

هر سال رقمی حدود ۳۰ درصد کل منابع حاصل از صادرات نفت و گاز کشور به صندوق توسعه ملی می‌رود. چندی پیش یک موسسه بین‌المللی، موجودی این صندوق را ۹۱ میلیارد دلار تخمین زده بود.

هفته گذشته، پاسخ رهبری به درخواست رئیس جمهوری برای برداشت از صندوق توسعه ملی با هدف جبران بخشی از خسارات سیل منتشر شد. در آن متن، رهبری با ذکر شروطی با این موضوع موافقت کرده بود. از جمله اینکه دولت ابتدا از ۵ درصد مقرر در بودجه عمومی کشور برای جبران خسارت حوادث غیرمترقبه، جابه‌جایی در ردیف‌های بودجه عمرانی و بیمه‌ها و تسهیلات بانکی استفاده کند و بعد در آینده در صورت نیاز استفاده از منابع صندوق توسعه ملی هم مورد تایید است.

به همین مناسبت روزنامه هفت صبح، در گزارشی، به میزان ذخیره در صندوق توسعه ملی و سوابق استفاده از آن پرداخته است.

– در مورد برداشت از منابع صندوق توسعه ملی در شرایط فعلی چند دیدگاه متفاوت وجود دارد. از یک طرف نظر عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی را داریم که هفته پیش در یک یادداشت اینستاگرامی برداشت از منابع صندوق توسعه ملی را برای تامین بخشی از خسارت‌های سیل اجتناب‌ناپذیر دانسته بود. همچنین مرتضی شهیدزاده، رئیس هیات عامل صندوق توسعه ملی هم از موافقت کلی رهبری با برداشت دو میلیارد دلار از این صندوق با هدف جبران خسارات سیل خبر داده بود.

از سوی مقابل اما بعضی کارشناسان معتقدند که این مبلغ باعث افزایش نقدینگی و تورم در کشور می‌شود و بنابراین با این اقدام مخالفند. کسانی که مخالفت می‌کنند از خودشان در نوع راهکار متفاوت دارند. یک عده می‌گویند دولت باید خودش خسارات سیل را جبران کند و گروه دوم می‌گویند نهادهای عمومی و انقلابی باید این هزینه‌ها را جبران کند؛ چون بودجه دولت توان جبران این خسارات را ندارد.

گروه دوم البته درست هم می‌گویند. طبق آماری که وزیر کشور ارائه داده، سیل رقمی بین ۳۰ تا ۳۵ هزار میلیارد تومان خسارت زده است. این مبلغ تقریبا 1.1 برابر بودجه سلامت کشور است و 1.8 برابر کل بودجه شهرداری تهران. رقمی نزدیک به کل یارانه نقدی‌ای که در سال به همه ایرانی‌ها پرداخت می‌شود.

طبعا با این وضع دولت توانایی پرداخت این خسارت که ۲ میلیارد دلاری سیل را ندارد. به همین دلیل هم گزینه‌ای جز برداشت از صندوق توسعه ملی پیش روی خود نمی‌بیند. حالا بماند که مرکز پژوهش‌های مجلس پیش‌بینی کرده امسال با اوضاع فروش نفت و برداشت‌ها عملا پولی وارد این صندوق نمی‌شود. در صورتی که در بودجه سال پیش ۳۲ درصد درآمدهای نفتی به این صندوق اختصاص یافته بود و در زمان بررسی بودجه ۹۸ علی لاریجانی اعلام کرد که با نامه مقام معظم رهبری سهم صندوق توسعه ملی را امسال با توجه به شرایط کشور ۲۰ درصد تعیین شده است.

ماهیت صندوق توسعه ملی چیست و در چه شرایطی می‌توان از آن برداشت کرد؟ صندوق توسعه ملی که امروز ما می‌شناسیم در حقیقت شکل تغییریافته حساب ذخیره ارزی است که قبلا وجود داشت. در سال ۸۷ اما با تصویب هیات وزیران دولت نهم حساب ذخیره ارزی منحل شد و کمی بعد در قالب برنامه پنجم توسعه صندوق توسعه ملی متولد شد.

هدف صندوق توسعه ملی در اساسنامه آن اینطور ذکر شده: «تبدیل بخشی از عواید ناشی از فروش نفت و گاز و میعانات گازی و فرآورده‌های نفتی به ثروت‌های ماندگار، مولد و سرمایه‌های زاینده اقتصادی و نیز حفظ سهم نسل‌های آینده از منابع نفت و گاز و فرآورده‌های نفتی».

بنابراین ورودی این صندوق کاملا مشخص است. هر سال رقمی حدود ۳۰ درصد کل منابع صادرات نفت و گاز کشور به این صندوق می‌رود. معمولا هم سال‌به‌سال ۳ درصد به این سهم افزوده می‌شود؛ البته منهای امسال که بالاتر گفتیم با توجه به شرایط خاص کشور این سهم ۲۰ درصد تعیین شد.

چطور می‌شود از صندوق توسعه ملی برداشت کرد؟ استفاده از منابع صندوق توسعه ملی با تصویب مجلس شورای اسلامی صورت می‌گیرد؛ مگر در موارد فوری که با دستور رهبری هم می‌توان از آن برداشت کرد. رئیس هیات امنای این صندوق هم رئیس جمهور است و دبیر آن رئیس سازمان برنامه و بودجه که در حال حاضر محمدباقر نوبخت است.

اعضای دیگر هیات امنای این صندوق هم عبارتند از وزرای اقتصاد، تعاون و نفت به اضافه رئیس‌کل بانک مرکزی و دادستان کل کشور. به این فهرست البته دو نفر از نماینده‌های کمیسیون‌های اقتصادی، برنامه و بودجه و محاسبات مجلس را هم باید اضافه کنید؛ به علاوه رئیس اتاق تعاون ایران که البته حق رای ندارد.

از منابع صندوق توسعه ملی برای پرداخت تسهیلات به بخش‌های خصوصی، تعاونی، بنگاه‌های اقتصادی متعلق به نهادهای عمومی و غیردولتی استفاده می‌شود. تسهیلات پرداختی به این شیوه رقم کمی هم نیست. مثلا در سال‌های ۹۴ و ۹۵ روی مرز 3 میلیارد دلار بود.

یا دو سال پیش رهبری مجوز برداشت ۴ میلیارد دلار برای تقویت بنیه نظامی و دفاعی کشور و اختصاص به صداوسیما و مقابله با ریزگردها را داد. در شهریورماه ۹۷ صندوق توسعه ملی در گزارشی اعلام کرد از بدو تاسیس این صندوق تا آن زمان بیش از ۷۰ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار از این صندوق برداشته صورت گرفته است؛ برای سه هدف: وام ارزی، پرداخت به دولت و سپرده‌گذاری ارزی.

صندوق توسعه ملی چقدر پول دارد؟ این آمار هیچ وقت به‌طور رسمی اعلام نشده اما گمانه‌زنی‌هایی در این مورد وجود دارد. به‌طور مثال چندی پیش یک موسسه بین‌المللی به نام صندوق‌های ثروت حاکمیتی، موجودی صندوق توسعه ملی ایران را ۹۱ میلیارد دلار تخمین زده بود.

این رقم احتمالا خیلی دور از واقعیت هم نیست چون بین سال‌های ۹۴ تا ۹۵ بعضی مسئولان کشور دارایی این صندوق را ۸۰ میلیارد دلار گزارش کرده بودند. با این حساب ایران بین کشورهایی که صندوق ثروت حاکمیتی دارند جایگاه قابل اعتنایی دارد. ما از کشورهایی مثل روسیه بالاتر می‌ایستیم و فاصله زیادی با آمریکا نداریم.

البته موجودی صندوق ما با کشورهایی مثل نروژی و چین که به ترتیب ۹۸۹ میلیارد دلار و ۹۴۱ میلیارد دلار موجودی دارند قابل مقایسه نیست. طبق رتبه‌بندی موسسه ثروت حاکمیتی موجودی صندوق توسعه ملی ما در بین ۸۵ صندوق جهان در رتبه ۱۶ قرار دارد. البته بعضی کشورها در این فهرست بیش از یک صندوق دارند.

7 دیدگاه
  1. رضا می‌گوید

    دلار ۱۶۸۰۰ تومانی نتیجه سالها سیاستها غلط و فقر روز افزون ملت هزاران مشکل برا مردمه … نمیدانم بالاخره میخوان چکار بکنن … ملت تا کی باید در بدبختی زندگی کنن یکبار برای همیشه فکری بکنید وتکلیف مردم را روشن کنید با اینشرایط اقتصادی اگر کل ملت دراثر کرونا بمیرن بهتر از اینجور زندگی کردنیه

    1. ناشناس می‌گوید

      به دلار چیکار داری؟؟مگه برنج و نون و لباس و کرایه و… رو به دلار میخری؟؟همش دلار دلار دلار

    2. مهدی می‌گوید

      به دلار چیکار داری اه اه

    3. ناشناس می‌گوید

      اصلا براشون مهم نیست

    4. علی می‌گوید

      دوست عزیز مرز ها برای صادرات بخاطر کرونا بسته شده ، درخواست آمریکا تکه تکه شدن ایران و تقسیم است ، زیر فشار تحریم ها نفت و غیره نمی توانیم صادرات کنیم اگر توانایی تولیدی چیزی داری آستین ها را بالا بزن و بیا تو صحنه !!

  2. ناشناس می‌گوید

    باسلام .در دوران دبیرستان یاد گرفتیم که علم اقتصاد از تولید. توزیع و مصرف می آموزد یک جا از تولید می نالیم .یک جا توزیع وضعیت خوبی ندارد و مصرف کننده هم بستگی به شغل و میزان درآمد فرق می کند .مجموعاً در شرایطی ما خود را با چین وسایر کشورها مقایسه می کنیم که آن ها جنگ با اينهمه خسارت
    نداشتند والله اگر کل این پول را صرف بهداشت و سلامت جامعه کنند کم است .بیکاری و ازدواج جوانان و خانواده های تحت فشار زیاد داریم..و معلوم نیست
    صندوق توسعه کجای توسعه انسانی را در نظر گرفته است. کجا تولید را حمایت میکند کجا توزیع را عادلانه کرده است و کجا مصرف ضروریات را
    هدف قرار داده .من یک معلول هستم سه فرزند دم بخت و پشت کنکور مانده و هزینه ها هم بالاست .و هزاران خانواده شبیه من .حالا برای آیندگان صندوق
    درست شده؟ ؟ والا بیایید زین اسب را بگیرید نخورید زمین .اسب سواری پیشکش” به ریال حقوق میدهند به دلار و یورو صندوق ذخیره میسازیم
    حضرت عباسی برای مردم خرج کنید و بین تولید و توزیع و مصرف تعادل برقرار کنید .و به این اصل هم توجه نماییم که مورچه ها ذخیره کننده خوبی هستند
    اما سیلی ناگهان بنیان آشیانه آنان را به هم میریزد. امیدوارم خداوند متعال ما را از نعمات دنیوی و اخروی به نیکی بهره مند سازد

  3. شهروند می‌گوید

    چرا نباید گزارش ورودی و خروجی این صندوق بصورت شفاف در دسترس عموم باشد؟

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.