پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
برخی از متخصصین صنعت خدمات مالی بر این عقیده‌اند که راه‌اندازی ارز رمزنگاری‌شده جی‌پی مورگان چیس گامی بلند در راستای پذیرش گسترده‌تر فناوری نوظهور و ساختارشکن بلاکچین در عرصه خدمات مالی است. اگرچه سابق بر این نیز بلاکچین، اغلب وعده‌های خود را معطوف به حوزه خدمات مالی کرده و استارت‌آپ‌های فین‌تک بسیاری را به دنبال خود کشانده بود، اما این‌بار به نظر می‌رسد که قضیه کمی جدی‌تر است و پای سیستم‌های بانکی نیز به میان آمده است.
البته، جی‌پی مورگان چیس، اولین بانکی نیست که قصد دارد وارد این قلمرو شود. یواس‌بی (UBS) نیز سابق بر این، در سال 2015 پروژ‌ه‌ای غیرمتمرکز و خصوصی مبتنی بر فناوری بلاکچین راه‌اندازی کرده بود که توانست توجه برخی از مگابانک‌های معتبر جهان نظیر بارکلیز (Barclays) و اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC) را به خود جلب کند.
بانک‌های دیگر نیز با توجه به بازار پروتب‌وتاب رمزنگاری و سروصدای فناوری بلاکچین، بی‌کار ننشسته‌اند و برخی نوآوری‌های خاص خود را داشته‌اند که بلاکچین خصوصی نورترن تراست (Northern Trust) از آن جمله است. بانک مونترآل (Montreal) نیز جزو سیستم‌های بانکی علاقه‌مند به حوزه رمزنگاری بوده است که با پیوستن به بانک‌های اروپایی به منظور توسعه پلتفرم تجاری مبتنی بر بلاکچین باتاویا (Batavia)، بخشی از دین خود را به دنیای بلاکچین و ارز‌های رمزنگاری‌شده ادا کرده است.
بانک بی‌بی‌وی‌ای (BBVA) طی اقدامی جسورانه در نوامبر سال گذشته، اقدام به استفاده از فناوری دفتر کل توزیع‌شده به منظور اعطای وام به کاربران خود کرده است. ضمن این‌که، آی‌ان‌جی (ING) و کردیت سوئیس (Credit Suisse) نیز فناوری دفتر کل توزیع‌شده را در بوته آزمایش قرار داده‌اند تا با پیوستن به کنسرسیوم بلاکچین آرتری (R3)، از قافله عقب نمانده باشند.
با این حال، متخصصین و صاحب‌نظران معتقد هستند که حمایت عمومی جی‌پی مورگان چیس از فناوری بلاکچین – به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین بانک‌های جهان– به روند پذیرش و توسعه فناوری دفتر کل توزیع‌شده شتاب بیشتری بخشیده و این فناوری ساختارشکن را در چشم دست‌اندرکاران صنعت، رگولاتور‌ها و حتی کاربران، اعتبار مضاعفی می‌بخشد.
اما در صورتی که چنین جهشی اتفاق افتاده و فناوری دفتر کل توزیع‌شده، در مقیاس جهانی به مقبولیت و توسعه دست یابد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ ورود بلاکچین به زیرساخت‌های بانکی مهم چه پیامد‌هایی را در پی خواهد داشت؟ در این مقاله قصد داریم ۵ مورد از پتانسیل‌های تاثیر‌گذاری فناوری بلاکچین روی صنعت بانکداری و خدمات پرداخت را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
افزایش سرعت
با کاهش زمان انجام تراکنش‌ها از چند روز به چند ساعت یا حتی چند دقیقه، بلاکچین این قابلیت را دارد که شالوده‌ی جدیدی برای سیستم‌های بانکی تعریف کند. شالود‌ه‌ای که می‌تواند محصولات و خدمات فعلی بانک‌ها را بهبود بخشیده یا حتی خدمات و محصولات جدیدی را به آن‌ها بیافزاید که پیش از این، در زیرساخت‌های متمرکز قابل اجرا نبودند.
الی استرن (Eli Stern)، مدیر بلاکچین گروه مالی آمریکایی ارنست اند یانگ (Ernst & Young) در این باره می‌گوید: «پشته‌های تکنولوژی، در حال تبدیل شدن به اجزایی حیاتی برای موسسات هستند. از منظر بانکداری عمده‌فروشی، اوراق بهادار و کلیه تراکنش‌هایی که موسسات مالی و بانک‌ها در میان خود انجام می‌دهند، پیاده‌سازی هرگونه اپلیکیشن مبتنی بر فناوری بلاکچین در زیرساخت‌ها، در نهایت به منزله انجام تراکنش‌ها در بستر فناوری بلاکچین خواهد بود.»
ضمن این‌که به عقیده رایان گیلبرت (Ryan Gilbert)، یکی از شرکای بازوی سرمایه‌گذاری بی‌بی‌وی‌ای تحت عنوان پراپل ونچر پارتنرز (Propel Venture Partners)، کاربران دنیای امروز به دنبال ارائه تراکنش‌هایی سریع‌تر و ارزان‌تر از سوی بانک‌ها و موسسات مالی هستند. این در حالی است که به نظر می‌رسد که بلاکچین، تنها راهکار موجود برای دستیابی به این سطح از سرعت و سهولت است.
گیلبرت می‌افزاید: «آن‌چه که کاربران امروز می‌گویند این است که، وقتی در حساب بانکی‌ام موجودی دارم، دوست دارم آن را به صورت آنی و به روشی که کم‌هزینه‌تر از آن‌چه که سیستم‌های پرداخت و انتفال پول کنونی به من تحمیل می‌کنند ارسالش کنم. احتمال این‌که فناوری دفتر کل توزیع‌شده برای این منظور مناسب باشد نیز بسیار زیاد است».
اما بانک‌ها باید این نکته را نیز در نظر بگیرند که پذیرش این فناوری مدرن، هزینه‌های گزافی را نیز در پی خواهد داشت. یک پروژه تبدیل اساسی مبتنی بر بلاکچین، که بتواند زیرساخت‌های متمرکز و منسوخ کنونی را به‌طور کامل به دفتر کل توزیع‌شده منتقل کند، مستلزم صرف سال‌ها زمان و تحمل ده‌ها یا صد‌ها میلیون دلار هزینه است. به‌ویژه که این هزینه و زمان، بسته به ابعاد سیستم بانکی موردنظر نیز می‌تواند متفاوت باشد.
کاهش نقاط ضعف سیستم
قابلیت مهمی که معمولاً بلاکچین نیز به آن می‌بالد، ارائه شفافیت به سیستم به دلیل حذف عناصر واسطه و اشخاص ثالثی است که در تراکنش‌های مبتنی بر سیستم‌های متمرکز بانکی، وجود آن‌ها ناگزیر بوده است.
این قابلیت، علاوه بر ایجاد حس اعتماد و اطمینان در کاربران، سرعت بیشتری به تراکنش‌ها بخشیده و هزینه‌های سنگین فرایند‌های بانکی نظیر پرداخت را نیز به شدت کاهش می‌دهد. اگر در پرداخت‌های برون مرزی، در سیستم‌های بانکی سنتی، روز‌ها زمان نیاز بود و به دلیل وجود عناصر واسطه، هزینه‌های بالایی نیز به کاربران تحمیل می‌شد، فناوری بلاکچین این امکان را می‌دهد تا هم در زمان و هم در هزینه صرفه‌جویی شود و در عین حال، عناصر واسطه نیز حذف شوند.
دیوید تاویل (David Tawil)، رئیس صندوق ماگلان کپیتال (Maglan Capital)، مستقر در نیویورک، در این باره اذعان می‌کند: «بلاکچین این قابلیت را دارد تا کلیه تراکنش‌های صورت گرفته بین طرفین را شفاف‌سازی کند. این می‌تواند خیلی چیز‌ها (موانع) را صاف کند».
ضمن این‌که بلاکچین، به حذف کارمزد از فرایند‌های بانکی نیز می‌انجامد. بسته به فاصله‌ای که بین بانک‌های مبدا و مقصد وجود دارد و نوع تراکنش و بانکی که کاربران انتخاب می‌کنند، کارمزد پرداخت‌های برون مرزی در سیستم‌های پرداخت سنتی چیزی بین 2 الی 10 درصد است.
این در حالی است که ایکس‌آرپی (XRP) مبتنی بر بلاکچین شرکت ریپل، برای انجام چنین تراکنش‌هایی، به‌طور متوسط حدود 0.003 دلار کارمزد از کاربران کسر می‌کند، که مبلغی واقعا غیرقابل مقایسه با کارمزد‌های کلان بانکی است (چیزی در حدود 3 صدم از یک پنی!)
دیوید تاویل نیز با تاکید بر اهمیت فناوری بلاکچین در یکنواخت‌سازی و همگون‌سازی روش‌های انتقال پول، صرف‌نظر از موقعیت جغرافیایی و استفاده موردی آن، تصریح می‌کند: «زمانی که کل موجودی (پول) و تراکنش‌های من مبتنی بر فناوری بلاکچین باشند، جهانی از وام‌دهی و وام‌گیری به رویم باز خواهد بود. پیش‌بینی هزینه‌ها و بودجه‌بندی برای آینده میسر خواهد بود.
همه‌چیز بسیار متمرکزتر از امروز و قابل دسترسی خواهند بود. در چنین شرایطی شما همه اطلاعات را یک‌جا در اختیار دارید. اگر در دنیای امروز شرکت‌ها ماه‌ها زمان نیاز دارند تا اطلاعات و درخواست‌های شما را کنار هم چیده و پاسخ‌گو باشند، دنیایی را متصور شوید که موسسات مالی، در عرض چند ثانیه همه این کار‌ها را به بهترین وجه ممکن انجام می‌دهند».
هموار کردن مسیر
سیندی یانگ (Cindy Yang)، عضو ارشد گروه صنعت فین‌تک شرکت حقوقی دوان موریس (Duane Morris)، ضمن اشاره به این‌که، یکی از موانع عمده موجود در مسیر پذیرش عمومی فناوری بلاکچین، تحولاتی است که این فناوری در زیرساخت‌های پایه‌ای صنایع تحمیل می‌کند می‌افزاید:
این‌که جی‌پی مورگان چیس یک استارت‌آپ فین‌تک ناشناخته یا نئوبانکی تازه‌کار و بلندپرواز نیست «کمک زیادی به این بحث می‌کند».
به عقیده سیندی یانگ، ارائه ارز رمزنگاری‌شده مبتنی بر فناوری بلاکچین از سوی بانک معتبر و نام آشنایی همچون جی‌پی مورگان چیس می‌تواند بسیاری از نگرانی‌های رگولاتوری پیرامون ارز‌های رمزنگاری‌شده و فناوری دفتر کل توزیع‌شده را پاسخ دهد. وی می‌افزاید:
«این یک رویکرد شفاف است. این سیستم یک سیستم بنیادی و خصوصی است. در این‌جا با یک بازار سروکار نداریم و این ارز نیز ارزی مانند بیت‌کوین و امثال آن نیست. در این‌جا، بحث روی تمرکززایی بیشتر است.
سوال این نیست که این ارز رمزنگاری‌شده و سیستم پیشنهادی دارای چه سطحی از امنیت است؛ بلکه سوال این‌جا است که چه فناوری مدرنی می‌تواند مستحق پیاده‌سازی در چنین سیستمی باشد (به‌گونه‌ای که در چارچوب‌های رگولاتوری تعیین‌شده پیاده‌سازی شود). تحقق این امر، بسیاری از سردرد‌های رگولاتوری را که سایر بازیکنان این عرصه با آن دست به گریبانند تسکین خواهد داد».
آنجلا انگلوسکا ویلسون (Angela Angelovska-Wilson)، عضو ارشد شرکت ارائه دهنده استیبل‌کوین سیلا (Sila) نیز اذعان می‌کند، سیستم‌های رگولاتوری و قانون‌گذارانی که فناوری بلاکچین را شناخته‌اند و قابلیت‌ها و ریسک‌های بالقوه آن را به‌طور کامل درک کرده‌اند، سعی می‌کنند با خوش‌آمدگویی و روی گشاده، فضای رشد بیشتری را در اختیار استارت‌آپ فین‌تک‌های نوظهوری قرار دهند که برای پذیرش و توسعه روزافزون این فناوری می‌کوشند.
استارت‌آپ‌هایی که موسسات مالی تثبیت‌شده و سیستم‌های بانکداری سنتی را با چالشی جدی مواجه ساخته‌اند.
سیندی یانگ، با تایید نکته نظرات وی تصریح می‌کند: «این، راه را برای نئوبانک‌هایی صاف می‌کند که جی‌پی مورگان چیس را الگوی خود قرار داده و در حال انجام برخی کار‌های مشابه هستند. این می‌تواند زمینه‌‌ساز یک رقابت سالم باشد. این برای کاربران نیز فوق‌العاده است.»
ارتقای مدیریت ریسک
به گفته‌ی یانگ، ظهور هر فناوری جدیدی ریسک‌های خود را به دنبال دارد. او تصدیق می‌کند که فناوری بلاکچین، مستعد برخی ایرادات رمزنگاری و حملات سایبری است و از این بابت، می‌تواند ریسک‌های جدی را به سیستم‌های بانکی و موسسات مالی تحمیل کند.
اتان سیلور (Ethan Silver)، عضر ارشد کارگروه دادوستد لوینستین سندلر (Lowenstein Sandler)، در این خصوص اذعان می‌کند: «ریسک امنیت سایبری در این فناوری وجود دارد. از منظر فعالیت‌های ضد پول‌شویی، افرادی که با یکدیگر وارد معامله می‌شوند، باید یکدیگر را به خوبی یشناسند (با توجه به این‌که در این بستر دیگر خبری از رگولاتور‌ها و عوامل واسطه‌گر نیست تا این معاملات را تایید و حفاظت کنند) تا مشکلی پیش نیاید.
اما من فکر می‌کنم که بلاکچین در حال حاضر پیشرفت خوبی داشته است و در صورتی که شرکت‌ها، کورکورانه و بدون شناخت چنین مشکلاتی وارد تعاملات بلاکچینی نشوند مشکلی پیش نخواهد آمد».
یانگ نیز توضیح می‌دهد، که به همین دلیل است که اعتقاد داریم ورود جی‌پی مورگان چیس به این عرصه، نقش بسزایی در ارتقای سطح پذیرش و توسعه فناوری‌های مبتنی بر بلاکچین ایفا خواهد کرد. این سیستم، یک سیستم خصوصی و متمرکز است و به همین دلیل نیز می‌تواند بسیاری از ریسک‌های امنیت سایبری موجود پیرامون فناوری بلاکچین را محدود کند. علاوه بر این، سطح امنیتی که حاصل برند جی‌پی مورگان چیس و ترازنامه‌های آن است نیز می‌تواند تاثیر بسزایی روی موفقیت روند توسعه بلاکچین داشته باشد.
او می‌گوید: «جی‌پی مورگان چیس این اتفاق را قدم‌به‌قدم به پیش می‌برد. مطمئنا این برند معتبر ریسک‌های عمده این اتفاق را به‌خوبی می‌داند و هدف‌اش نیز این است که مفید واقع شود. من بعید می‌دانم که جی‌پی مورگان چیس، بدون شناخت آن‌چه که در حال راه‌اندازی و تبدیل شدن به آن است، دست به این کار زده باشد».
ایجاد فرصت‌های خرده‌فروشی
فرایند‌های پرداختی، جزو حیطه‌های مهمی هستند که تاکنون، هیچ‌یک از سیستم‌های بانکی سنتی و تثبیت‌شده، بر مبنای فناوری منسوخ فعلی راهکار درستی برای آن نیافته‌اند. پرداخت، جزو وعده‌های مهمی است که بلاکچین داده است و به نظر می‌رسد که در صورت پذیرش عمومی و پیاده‌سازی کامل، مدل‌های کسب‌وکار متفاوت و کارآمدی را برای آن در چنته داشته باشد.
به همین دلیل نیز امید می‌رود که تلاش‌های سیستم‌های بانکداری بزرگ و بنامی همچون جی‌پی مورگان چیس، برای بهره‌جویی از فناوری بلاکچین و پیاده‌سازی آن در مقیاس عملی در زیرساخت‌های مالی، به بخش خرده‌فروشی و حوزه پرداخت‌ها نیز نفوذ کند و آن را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
تاویل هشدار می‌دهد: «این پتانسیل می‌تواند همین اکنون به‌کار گرفته شود، و یا بخش قابل توجهی از زمان ما را تا پیاده‌سازی کامل تلف کند. این‌که کدام‌یک از این دو حالت اتفاق خواهد افتاد، به تلاش‌ها و ازخودگذشتگی‌های جی‌پی مورگان چیس و بانک‌های امثال آن و پروژه‌هایی که به راه انداخته‌اند بستگی دارد. اگر بخواهیم توسعه دیجیتال را طی 20 سال گذشته مورد سوال قرار دهیم پاسخ این خواهد بود: صرف مدت زمانی طولانی برای توسعه سیستم‌ها و سعی و خطا‌های مکرر! اما در عصر جدید، که کلیه سیستم‌ها به شکل متراکمی توسعه یافته‌اند چطور؟
امروز دیگر آن‌همه زمان نیاز نخواهد بود. سیستم‌های امروز قبلا ساخته شده و توسعه یافته‌اند و قادر هستند تا در عرض یک ماه، به آن‌چه که لازم است تبدیل شده و در اختیار عموم قرار گیرند. با این حال، سازمان‌های بنامی همچون جی‌پی مورگان چیس، سعی می‌کنند این تحولات را به نحوی اعمال کنند که مطمئن باشند کار خواهد کرد».
یانگ پیش‌بینی می‌کند که برای ترویج و پذیرش بیشتر فناوری بلاکچین، جی‌پی مورگان چیس و سایر بانک‌های بزرگ، جهانیان را برای مشارکت در پروژه‌های مبتنی بر دفتر کل توزیع‌شده تشویق خواهند کرد و این مشارکت جمعی، بهترین وسیله برای توسعه بلاکچین خواهد بود.
او عقیده دارد:
«فضای زیادی برای دیگران مهیا است. هرکس می‌تواند وارد این بازی شود و آن‌ها نیز می‌خواهند همین اتفاق بیفتد. آن‌ها می‌خواهند استدلال محکمی بیاورند که نشان می‌دهد این فناوری در قبال حمله‌های سایبری، ریسک‌های معاملاتی و ایرادات و ریسک‌های رمزنگاری‌‌های مصون است. این یک فضای مشارکتی است».
تاویل نیز با تاکید بر این‌که در این فضای مشارکتی باز، برخی از بازیکنان برندگان بازار ارز‌های رمزنگاری‌شده نیز خواهند بود می‌افزاید:
«در صورتی که افراد و موسسات به یک میزان در مورد استفاده از توکن‌ها احساس راحتی کنند، و تا زمانی که استفاده‌های موردی قابل قبولی برای توکن‌ها وجود داشته باشد، پذیرش حاصل خواهد شد. اکنون زمانی است که بیت‌کوین فرصت عرض اندام یافته، (و) سایر ارز‌های رمزنگاری‌شده نیز می‌توانند کاربرد‌های موردی منحصربه‌فرد خود را داشته باشند. قطعا توکن‌هایی که بتوانند جایگاه خود را به‌عنوان ارز‌هایی اساسی تثبیت کنند، ارزشمند خواهند بود و ارائه‌دهندگان می‌توانند از آن‌ها سود ببرند.»
منبع: Payments Source
