پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
بر اساس آمارهای پولی و بانکی کشور، میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، در دو ماه آخر پاییز روند نزولی را ثبت کرده‌اند. این روند در حالی است که در هفت ماه اول سال جاری، همواره بر سطح میزان بدهی‌های بانک‌ها افزوده شده بود.
به گزارش دنیای اقتصاد، مطابق آمار بانک مرکزی، میزان این بدهی‌ها در اسفندماه سال قبل ۱۳۲ هزار میلیارد تومان گزارش شده بود که تا مهرماه سال جاری تا سطح ۱۶۰ هزار میلیارد تومان نیز افزایش یافت؛ اما در دو ماه انتهایی پاییز، بدهی‌های بانک‌ها روند کاهشی ثبت کرد تا به سطح کمتر از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان برسد.
کارشناسان معتقدند دو عامل در این خصوص اثر بیشتری داشته‌اند. نخست اینکه در ماه‌های اخیر، رشد سپرده‌های غیردیداری بانک‌ها افزایش یافته و از این سو، تجهیز منابع بانک‌ها در شرایط مساعدتری قرار دارد؛ درنتیجه نیاز به استقراض از منابع بانک مرکزی کاسته شده است.
نکته دیگر اینکه با کاهش تقاضای تسهیلاتی در ماه‌های اخیر، بانک‌ها نقش فعال‌تری در بازار بین‌بانکی بازی می‌کنند و تامین منابع از این بازار نیز برای بانک‌ها جایگزین منابع بانک مرکزی شده است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، یکی از عوامل غالب رشد پایه پولی در دو سال اخیر بوده که عقب‌گرد آن باعث توقف پیشروی پول پرقدرت در ماه‌های آتی خواهد شد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در آذرماه برای دومین ماه متوالی نزولی شد. در آذرماه سطح بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به کمتر از ۱۵۰ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به ماه قبل افت ۵ درصدی را تجربه کرده است. در آبان ماه نیز افت ماهانه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی حدود ۲ درصد گزارش شده بود.
به نظر می‌رسد کاهش تقاضای تسهیلاتی، افزایش منابع بلندمدت بانک‌ها و فعال شدن بانک‌ها در بازار بین‌بانکی در این روند نزولی اثرگذار بوده است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یکی از اجزای پایه پولی از سمت دارایی‌ها محسوب می‌شود و کاهش رشد این جزء باعث افت رشد پول پرقدرت خواهد شد.
تصفیه‌حساب بانک‌ها با بانک مرکزی
بانک مرکزی آمارهای پولی و بانکی را در آذرماه سال جاری منتشر کرد. این در حالی است که چند روز پیش، پس از یک وقفه نسبتا طولانی، آمار پولی و بانکی، آبان‌ماه در اختیار مخاطبان قرار گرفته بود.
یکی از بخش‌های مهم این آمارها، وضعیت ترازنامه بانک مرکزی است که صورت دارایی و بدهی‌های این نهاد را به تصویر می‌کشد. در این بخش بررسی آمار بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به‌عنوان یک جزء اصلی پایه پولی، از اهمیت بالایی برخوردار است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آذرماه سال جاری میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی به 149.8 هزار میلیارد تومان رسیده است. این رقم نسبت به ماه قبل یعنی آبان‌ماه حدود ۵ درصد کاهش یافته است. میزان بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در آبان‌ماه 158.1 هزار میلیارد تومان گزارش شده بود. این دومین ماه متوالی است که رشد ماهانه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، منفی گزارش شده است. در آبان ماه نیز رشد ماهانه این بخش منفی ۲ درصد گزارش شده بود
بنابراین این آمارها نشان می‌دهد که در دو ماه اخیر، نقطه عطفی در مسیر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی ایجاد شده و روند آن نزولی بوده است. این روند کاهشی در آمار سالانه نیز قابل‌مشاهده است. در آذرماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل این رشد به میزان 32.5 درصد گزارش شده است. این رقم در آبان‌ماه سال جاری در سطح 43.2 درصد بوده است.
بنابراین بیش از ۱۰ واحد درصد از رشد نقطه‌به‌نقطه بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز کاسته شده است. در نتیجه طی دو ماه اخیر، بانک‌ها بخشی از بدهی‌های قبلی خود را با بانک مرکزی صاف کرده‌اند.
بنابراین می‌توان پیش‌بینی کرد که اثر این عامل نیز در ماه‌های آتی بر پایه پولی کاهش یابد. کارشناسان معتقدند می‌توان چند عامل را در افت بدهی بانک‌ها مرتبط دانست. عامل نخست، کاهش تقاضای تسهیلاتی در بانک‌ها است که این موضوع باعث می‌شود بانک‌ها مشارکت بیشتری در بازار بین‌بانکی داشته باشند و در نتیجه تمایل برای استقراض از منابع بانک مرکزی کاهش یابد.
همچنین در ماه‌های گذشته با آرام شدن بازار ارز و افزایش رشد سپرده‌های بلندمدت و پایدار، به‌نوعی فرار سپرده‌های مدت‌دار از بانک‌ها کمتر شده و در نتیجه بانک‌ها تمایل کمتری به تجهیز منابع از سوی بانک مرکزی دارند.
رشد بدهی بانک‌های تجاری
بانک مرکزی به‌طور مشخص در گزارش‌های خود اشاره نمی‌کند که در ماه‌های گذشته کدام بانک‌ها بدهکارتر شده‌اند یا اینکه کدام بانک‌ها بدهی خود را تصفیه کرده‌اند. اما در یک دسته‌بندی اصلی، جزئیات تغییر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در سه دسته‌بندی، بانک‌های تجاری، بانک‌های تخصصی و بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری وجود دارد.
نوع اول بانک‌های تجاری است که به نظر می‌رسد در این گزارش بانک‌های دولتی مدنظر است. زیرا در دسته‌بندی که بانک مرکزی در پایگاه خبری خود قرار داده، بانک‌های تجاری به دو گروه بانک‌های دولتی و غیردولتی تقسیم شده‌اند.
بانک‌های تجاری دولتی نیز شامل سه بانک سپه، ملی و پست‌بانک هستند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در آذرماه سال جاری میزان بدهی‌های بانک‌های تجاری به بانک مرکزی به رقم 3.5 هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به ماه قبل افزایش ۵ درصدی را تجربه کرده است.
البته در آبان‌ماه رشد بدهی این گروه بانک‌ها منفی ۱۴ درصد گزارش شده بود و نشان می‌داد که کاهش قابل‌توجهی در میزان بدهی این گروه بانکی ثبت شده بود. در اسفندماه سال قبل میزان بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی در سطح 4.5 هزار میلیارد تومان قرار داشت. در آذرماه سال جاری تنها 2.4 درصد از بدهی‌های کل بانک‌ها به بانک مرکزی در گروه بانک‌های تجاری بوده است.
افت بدهی بانک‌های تخصصی
گروه دوم از دسته‌بندی بانک‌ها، شامل بانک‌های تخصصی است که در پایگاه خبری بانک مرکزی، این بانک‌ها شامل پنج بانک توسعه تعاون، توسعه صادرات ایران، صنعت و معدن، مسکن و کشاورزی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد میزان بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی در آذرماه سال جاری به سطح 48.9 هزار میلیارد تومان رسیده است.
این رقم در آذرماه رشد منفی یک‌درصدی را ثبت کرده بود، اما در ماه آبان رشد ماهانه بدهی بانک‌های تخصصی به میزان ۵ درصد گزارش شده بود. در اسفندماه سال قبل میزان بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی به میزان ۲/ ۴۷ هزار میلیارد تومان بوده است.
همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد که در آذرماه رشد سالانه بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی درسطح ۵/ ۱۳ درصد بوده است. در این ماه بدهی‌های بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی ۳۲ درصد کل بدهی را تشکیل داده است.
دومین ماه کاهشی در بانک‌های خصوصی
در سومین تقسیم‌بندی بانک مرکزی، بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری قرار دارند. به نظر می‌رسد در این تقسیم‌بندی ۲۰ بانک غیردولتی و ۵ موسسه اعتباری وجود دارند. میزان بدهی‌های این گروه بانکی در آذرماه 97.3 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به ماه قبل، کاهش ۸ درصدی را تجربه کرده است.
این دومین ماه متوالی است که بدهی این گروه بانکی روند نزولی را تجربه کرده، زیرا در آبان‌ماه نیز رشد ماهانه این گروه بانکی معادل ۴ درصد بوده است. بنابراین منفی شدن رشد کل بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی عمدتا به دلیل افت بدهی‌های این گروه بوده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد نقطه‌به‌نقطه این گروه بانکی نیز کاهش قابل‌توجهی را ثبت کرده است. در آبان ماه رشد نقطه‌به‌نقطه بدهی بانک‌های خصوصی در سطح ۸۶ درصد قرار داشت که این رقم در ماه آذر به سطح 65.4 درصد کاهش یافته است. به‌بیان‌دیگر، این رشد در ماه آذر حدود ۲۰ واحد درصد عقب‌نشینی کرده است.
در آذرماه سال جاری، نسبت بدهی‌های بانک‌های خصوصی به بدهی کل بانک‌ها در سطح ۶۵ درصد قرار داشت. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در اسفندماه سال قبل رشد بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی در سطح ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بوده که نشان می‌دهد در سال جاری بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان از این بدهی کاسته شده است.