پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حدود ۱.۵ میلیون نفر از مردم ایران در ایام اربعین به کشور عراق عازم می‌شوند. دولت تصمیم گرفت که ارز با نرخی پایین‌تر از نرخ بازار در اختیار زائران قرار گیرد. بانک مرکزی این موضوع را با بانک‌ها مطرح کرد. ملی و پارسیان از میان بانک‌های کشور برای این کار داوطلب شدند. پیام‌رسان بله نقش مهیاکردن بستر برای پیش‌فروش ارز و همچنین توسعه نرم‌افزاری را در این فرایند بر عهده گرفت.
در این فرایند زائران در پیام‌رسان بله ارز خود را پیش‌فروش کردند و مقرر شد تا این ارز را در خاک عراق تحویل بگیرند. در توافقاتی که بانک مرکزی عراق با بانک مرکزی ایران انجام داده بود، دولت عراق موظف شده بود تا در ۲۵۰ نقطه باجه‌هایی برای زائران ایرانی در نظر بگیرد. این گزاره محقق نشد و ایرانی‌های حاضر در کربلا تنها در ۵۰ نقطه موفق به گرفتن دینار شدند.
ببینید: اعزام ۲۰۰ نفر از کارکنان بانک ملی ایران به عراق برای کمک به تحویل ارز زائران
طبق محاسبات بانک مرکزی ایران، پیش‌بینی می‌شد تا با درنظرگرفته شدن ۲۵۰ باجه در نقاط مختلف خاک عراق، زائرین کربلا برای دریافت ارز با مشکل مواجه نشوند ولی کاهش ۸۰ درصدی این تعداد شعبه و عدم همکاری دولت و بانک مرکزی عراق موجب شد تا صف‌های طولانی تشکیل شوند. بسیاری از هم‌وطنان از این وضعیت ابراز نارضایتی کردند.
در این بین صحبت‌هایی مبنی بر انحصار بانک ملی در ارائه ارز زده شد. عده‌ای دولت ایران را به خاطر دیپلماسی ضعیف مقصر می‌دانند و از نظر عده‌ای دیگر دولت و بانک مرکزی عراق باعث و بانی به وجودآمدن وضعیت فعلی هستند. پیام‌رسان بله توسعه نرم‌افزاری فرایند پیش‌فروش ارز را به عهده داشت و به همین خاطر با مدیر روابط عمومی این پلتفرم صحبت کردیم. مسیح یاراحمدی معتقد است که سریع‌ترین راهکاری که در اختیار بانک ملی بود تا در کوتاه‌ترین زمان بخواهد این فرآیند را عملیاتی کند، استفاده از پلتفرم بله بوده است.
چرا پیام‌رسان بله؟
یاراحمدی در مورد شروع این فرایند تصریح کرد: «بانک مرکزی ایران توافقی با دولت و بانک مرکزی عراق کرده بود که پول فروش برق ایران به عراق که به دلیل تحریم در عراق بلوکه شده بود، از روشی به زائرین ارائه شود که هم بانک مرکزی بتواند آن پول را به صورت ریالی نقد کند و هم زائرین بتوانند ارز خود را دریافت کنند. آن روزها قیمت دینار بالا رفته بود و سعی بانک مرکزی در این بود تا بازار ارز ملتهب نشود. بانک مرکزی این موضوع را با بانک‌های مختلف در میان گذاشت که بانک‌ها مسئولیت این توزیع را بپذیرند. آن موقع تنها بانکی که مسئولیت این بانک را پذیرفت، ملی بود. بعد از آن بانک پارسیان هم در این قضیه مشارکت پیدا کرد.»
یاراحمدی با اشاره به این موضوع که بانک ملی فرصت کمی برای این کار داشت، گفت: «وضعیت شعب بانک ملی بسیار شلوغ است و هجوم چنین جمعیتی به داخل شعب، برای همه بد بود و صف‌های طولانی داخل ایران تشکیل می‌شد. از طرف دیگر راهکار آنلاین باید اتخاذ می‌شد. ابتدا چند راهکار ارائه شد که همه آنها رد شد. یک پیشنهاد این بود تا در خود سایت بانک ملی سرویسی راه بیفتد. باید روی آن توسعه نرم‌افزاری به وجود می‌آمد که زمان‌بر و پرهزینه بود و چون در بازه کوتاهی مراجعه میلیونی انجام می‌شد، عملاً این سایت چنین آمادگی‌ای نداشت. به دلیل هزینه زیاد و زمان کم این پیشنهاد عملی نشد.»
پیشنهاد بعدی این بود که این عملیات بر روی سامانه سماح انجام گیرد. یاراحمدی در این‌باره بیان کرد: «توسعه و پشتیبانی این سامانه حج و زیارتی به وسیله هولدینگ سداد انجام می‌شود. آن پیشنهاد هم به این خاطر که روند ویزا Overload بود و پذیرش فشار جدید نداشت، رد شد. به اضافه اینکه در سماح باید توسعه نرم‌افزاری اتفاق می‌افتاد که آن هم در زمان کم کار را به شدت پیچیده می‌کرد.»
او ادامه داد: «از طرف دیگر بانک ملی به واسطه سهامی که در هولدینگ سداد دارد و سداد هم در بله سهام‌دار است، رابطه‌ای با پلتفرم بله دارد و می‌توانست این کار را روی بله انجام دهد. طراحی ذاتی بله مقیاس‌پذیر است و پذیرای جمعیت زیاد است. ما پیش از این در بله سرویسی به نام «بله‌پی» توسعه داده بودیم. بله‌پی را به بازار نفرستاده بودیم ولی آماده انتشار بود. در این فرایند از کدهای آن استفاده کردیم. اگر آن کدها هم نبود، به خاطر وجود پلتفرم بات روی بله، امکان راه‌انداختن سرویس به چند دلیل خیلی راحت‌تر از سرویس‌های تحت وب بود؛ یکی از دلایل این بود که ماجرای فشار جمعیتی در بات کمتر است. داده مبادله‌شده بین بات و کاربر بسیار کم‌حجم است.»
یاراحمدی با اشاره به اینکه بله توان پذیرش و مدیریت این جمعیت زیاد را دارد، عنوان کرد: «نیاز نبود تا frontEnd توسعه دهیم و یک بات خیلی راحت توسعه داده می‌شود. چند سؤال از کاربر می‌کنی و با چند جواب، پرداخت هم همان‌جا انجام می‌شود و از طرفی چون سرویسی آماده داشتیم، خیلی سریع کار را شروع کردیم. سریع‌ترین راهکاری که در اختیار بانک ملی بود که در کوتاه‌ترین زمان بخواهد این فرآیند را عملیاتی کند، این بود که از پلتفرم بله کمک بگیرد.»
وظایف بله در پیش‌فروش دینار
به گفته یاراحمدی، درخواستی که بانک ملی از تیم بله داشت، مسئولیت توسعه نرم‌افزاری بات بود. مدیریت بات و مالکیت آن بر عهده بله نبوده است. در واقع بله فقط بر روی دو وجه ورود کرد. یکی بستری که کاربر ارز را پیش‌فروش کند و دو اینکه در توسعه نرم‌افزار کمکی به بانک کند. مدیر روابط عمومی بله ادامه داد: «در این روزها فشار غیر معمولی به ما وارد شد. در این فرآیند آمار عضویت در بله رکورد عضویت‌های اردیبهشت هم‌زمان با فیلترینگ تلگرام هم زده شد. خیلی سریع باید سخت‌افزار اضافه می‌شد و سرورهای جدید راه‌اندازی می‌شد. فشاری که به صورت آنی به ما می‌آمد، تیم بله مجبور شد تا فعالیت خود را بیشتر کند. بسیاری از همکاران ما در این هفته‌ها تا صبح بیدار بوده‌اند.»
ببینید: نحوه خرید دینار برای زائران اربعین حسینی از طریق پیام‌رسان بله
یاراحمدی اعتقاد دارد که بستر بات می‌تواند کارهای پیشخوانی نهادها و بانک‌ها را انجام دهد. او در این مورد گفت: «یک اتفاق مثبتی که بقیه نهادها هم می‌توانند شاهد آن باشند، استفاده از بات است. البته کاربران یک سری محدودیت‌ها را در ثبت‌نام تجربه کردند که آن ربطی به بله نداشت. وجه مدیریتی برای کنترل درخواست‌ها آن محدودیت‌ها را ایجاد می‌کرد. مدلی که در این قضیه پیاده شد، مدل پیش‌فروش بود. یعنی شما خریدتان را به صورت آنلاین انجام می‌دهید و برای تحویل چیزی که می‌خواهید، شما بارکد را اعلام می‌کنید و این کار را پذیرنده انجام نمی‌دهد.»
از نظر یاراحمدی بله به هیچ عنوان انحصارطلبی نکرده است. او افزود: «انحصار موقعی رخ می‌دهد که سرویس فقط بر روی یک کانال ارائه شود. همین الان شما می‌توانید از طریق بانک پارسیان و اپلیکیشن تاپ اقدام کنید. بانک پارسیان با یک هفته تأخیر به این فرایند رسید. طبق قواعد بانک مرکزی افراد نباید بیش از یک بار ارز دریافت کنند. بله برای اینکه بانک پارسیان هم امکان مشارکت داشته باشد، پایگاه داده ثبت‌نام خود را روی سامانه حج و زیارت به اشتراک گذاشته است.»
یاراحمدی ادامه داد: «همین تأخیر یک هفته‌ای تاپ نشان می‌دهد که این کار زمان‌بر است. اگر بانک ملی هم می‌خواست همین کار را کند و سراغ بله نیاید، مانند پارسیان با یک هفته تأخیر وارد می‌شد. این تأخیر می‌توانست فشار فروش و ارائه را بیشتر کند. هر چه زودتر می‌توانستیم این کار را انجام دهیم، کار مردم راحت‌تر می‌شد و سفارش‌ها پخش می‌شد.»
چرا صف‌های کیلومتری ایجاد شد؟
مدیر روابط عمومی پیام‌رسان بله در مورد صف‌های ایجاد شده برای دریافت ارز عنوان کرد: «در این قضیه به بله، سداد و بانک ملی انتقادی نشد و بیشترین انتقاد هم‌وطنان به دولت بود. هرچند فکر می‌کنم که این انتقادات هدایت شده بود و معتقدم که تقصیر اصلی بر گردن دولت ایران نیست. بانک مرکزی دیر در مورد این ماجرا تصمیم گرفت و می‌شد این ماجراها را زودتر پیگیری کرد. بانک مرکزی ما با بانک مرکزی عراق توافق کرده بود و عراقی‌ها به توافق خود پایبند نبودند. مقصر اصلی این ماجرا دولت عراق است.»
به گفته یاراحمدی، اصلاً قرار نبود که فقط ۵۰ باجه برای این کار در نظر گرفته شود. او تصریح کرد: «توافق شده بوده که در ۲۵۰ نقطه ارز ارائه شود و ۲۰ درصد از این عدد محقق شده است. تجربه کاربری در کل فرآیند خیلی خوشایند نبود. کاربر به این فکر نمی‌کند که تقصیر گردن چه کسی است و خروجی کار را می‌بیند. او می‌گوید که پول را پرداخته و طبیعتاً نباید اینقدر معطل می‌شده و در صف طولانی می‌ایستاده تا ارز خود را دریافت کند.»
او با بیان اینکه توزیع ارز خوب انجام نشد، اضافه کرد: «ما برای اینکه بشود در عراق استعلام درست انجام گیرد، نرم‌افزار دیگری برای بانک ملی توسعه دادیم که برای چک کردن همین قضیه بود. ولی مشکل‌هایی به وجود آمد. بانک مرکزی عراق حتی توزیع را به طور مستقیم در اختیار بانک ملی قرار نداد. یک اپراتور عراقی را معرفی کرده بود و الزام کرده بود که حتماً با آن کار کنند. توزیع خیلی ناکارآمد بود و یک سری الزاماتی در برابر ما گذاشته شد که حتماً باید از نرم‌افزار عراقی استفاده کنیم. آن نرم‌افزار آفلاین بود و باید دیتابیس‌هایی که می‌خواست را برای آن می‌فرستادیم. این نرم‌افزار با تأخیر تغییرات را اعمال می‌کرد و آنلاین کار نمی‌کرد.»
یاراحمدی در ادامه توضیح داد: «بعد از اینکه مشخص شد آن اپراتور نمی‌تواند خیلی مفید کار کند و همچنین دولت عراق گفت که تضمین امنیتی برای شما درست نمی‌کنم، بانک ملی ایران از مسیرهای غیررسمی استفاده کرد. حشد الشعبی و سپاه بدر به کمک بانک ملی و کنسولگری ایران آمدند.»
ببینید: حسین‌زاده از عدم همکاری مناسب دولت و بانک مرکزی عراق انتقاد کرد
دفاتر کنسولگری، سپاه بدر و حشد الشعبی در لیست شعب فعلی، به چشم می‌خورد. یاراحمدی با بیان اینکه آنها از نرم‌افزار بله استفاده می‌کنند، بیان کرد: «در این مرحله مشکلی که داشتیم، قطعی اینترنت عراق بود. به صورت مکرر اتصال قطع می‌شد و سرعت خوبی در کار نبود. این ماجرا ابعاد پیچیده‌ای داشت و برای همه ما تازه بود. از نظر راهکارهای نرم‌افزاری تا حد امکان توانستیم پویا عمل کنیم. حتماً دفعه بعد از دولت تا نهادهای مختلف تجربیات بهتری خواهیم داشت و امیدوارم تا از تجارب امسال استفاده کنیم.»
