پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
صابر صیادی، مشاور استراتژی بازاریابی و توسعه کسب‌وکار؛ ماهنامه عصر تراکنش / بعضی‌ها می‌گویند که امارات از قبل محدودیت‌ها و تحریم‌های ایران رشد کرده؛ اما اینها تمام ماجرا نیست و مدل خاص توسعه اقتصادی امارت دوبی، ابعاد ریشه‌ای و قابل تامل بسیار بیشتری دارد.
در این یادداشت سعی خواهد شد به‌عنوان فردی که مدتی در امارت دوبی زندگی کرده، یکسری نکات قابل تامل در چرایی و پتانسیل‌های دوبی در امکان تبدیل‌شدن به هاب فین‌تک منطقه خاورمیانه مطرح شود.
سال‌ها پیش در یک همایش بازرگانی، رایزن بازرگانی ایران در امارات در خصوص دوبی گفت: «اینجا را اروپایی‌ها و غربی‌ها راه انداخته‌اند تا مرکز تجارت آنها در منطقه باشد.»
اگر نگاهی دقیق‌تر به کشورهای حاشیه خلیج‌فارس بیندازیم، خواهیم دید که بر خلاف ایران، اکثر شرکت‌ها، بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی تقریبا در تمامی کشورهای این منطقه حضور دارند و تقریبا بقیه شهرهای مهم کشورهای حاشیه خلیج‌فارس سعی در رقابت با دوبی دارند؛ اما دوبی برای تبدیل‌شدن به هاب فناوری و فین‌تک یک گام جلوتر است، همان‌طور که در برنامه هوشمندسازی به شکل قابل توجهی پیشرفت داشته است.
امارت دوبی از دهه 1970 میلادی، رویکرد خاصی را برای توسعه مدنظر قرار داده و با توجه به شرایط خاص منطقه خاورمیانه در دو دهه اخیر، دوبی با ریسک پایین سیاسی و اقتصادی، امنیت سرمایه‌گذاری، دسترسی به حمل‌ونقل بین‌المللی و وجود هاب پروازهای بین‌المللی به نقاط مختلف جهان، شرایط استاندارد و قابل قبول جهانی برای زندگی و یک فضای هم‌زیستی مسالمت‌آمیز چندفرهنگی، ایجاد زیرساخت‌های لازم و تسهیل راه‌اندازی کسب‌وکارها، به منطقه‌ای جذاب برای سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها تبدیل شده؛ به‌گونه‌ای که توانسته شرکت‌های بزرگ و معتبر و نیروی کار حرفه‌ای و استعدادهای لازم را از نقاط مختلف جهان جذب کند و اینک جمعیت غیربومی آن در حال حاضر حدود 85 درصد و جمعیت اماراتی‌های بومی تنها حدود 15 درصد است!
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
مقایسه ایران و دوبی
نگاهی به مقایسه میزان توسعه اقتصاد امارات و ایران و روند حرکت امارت دوبی، شرایط را بهتر روشن خواهد کرد. در گزارش‌های سالانه مجمع جهانی اقتصاد، ایران به‌عنوان اقتصاد در حال گذار از اقتصاد مبتنی بر منابع به اقتصاد مبتنی بر کارایی دسته‌بندی شده است. در حالی که امارات در دسته اقتصاد مبتنی بر نوآوری آورده شده است که مسلما بخش عمده آن را مدیون دوبی است. وقتی به الگو و مدل اقتصاد مبتنی بر نوآوری دست یافته شود، کافی است که این به حوزه‌های اقتصادی و صنعتی مدنظر تعمیم داده شود.
[/mks_pullquote]
نگاهی به مقایسه میزان توسعه اقتصاد امارات و ایران و روند حرکت امارت دوبی، شرایط را بهتر روشن خواهد کرد. در گزارش‌های سالانه مجمع جهانی اقتصاد، ایران به‌عنوان اقتصاد در حال گذار از اقتصاد مبتنی بر منابع به اقتصاد مبتنی بر کارایی دسته‌بندی شده است. در حالی که امارات در دسته اقتصاد مبتنی بر نوآوری آورده شده است که مسلما بخش عمده آن را مدیون دوبی است. وقتی به الگو و مدل اقتصاد مبتنی بر نوآوری دست یافته شود، کافی است که این به حوزه‌های اقتصادی و صنعتی مدنظر تعمیم داده شود.
در بعد ثبات سیاسی و امنیت اقتصادی و اجتماعی، امارات متحده عربی شاید یک نظام سیاسی خاص و طایفه‌محور داشته باشد، اما از ثبات سیاسی بالای داخلی برخوردار است و با اکثر کشورهای جهان روابط حسنه و دوستی دارد که کاری پیچیده است؛ مثلا به گفته جورج تنت «پس از حمله‌ای که به برج‌های تجارت جهانی رخ داد، امارات هم دوست آمریکایی‌ها بود و هم دوست القاعده!» هرچه هست به نظر می‌رسد که اولویت آنها منافع اقتصادی و حفظ امنیت خودشان بوده است.
سرمایه‌گذاران، شرکت‌های بین‌المللی و پرسنل آنها با محدودیت‌های خاص سیاسی در روابط بین‌المللی معمولا مواجه نیستند، در نتیجه می‌توانند از یک مدیر ارشد بین‌المللی تا یک کارگر ساده هتل را جذب کنند. شرایط اجتماعی و فرهنگی هم در دوبی به نسبت منطقه فرق می‌کند. در دوبی شرایطی فراهم آمده که تقریبا افراد از ملیت‌ها، ادیان و آداب‌ورسوم مختلف در کنار یکدیگر در آرامش زندگی کنند و درجه‌ای از آزادی‌های اجتماعی اولیه مشابه غرب وجود دارد.
مدل دوبی برای توسعه و جذب سرمایه و کسب‌وکارهای بین‌المللی این‌گونه بوده که یک شرکت یا سازمان در حوزه مربوطه با مالکیت دولت دوبی راه‌اندازی شده، ولی مدیریت آن به عهده متخصصان غربی قرار دارد. به این ترتیب با داشتن عیار بین‌المللی امکان رقابت در بازارهای بین‌المللی را به‌دست می‌آورند. این مدل در شکل‌گیری بندر جبلعلی، فرودگاه بین‌المللی دوبی و هواپیمایی امارات دیده می‌شود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
سیملس
این رویداد که یک تجربه ۱۹ساله را با خود به همراه دارد و از رویداد کارت و پرداخت خاورمیانه کارش را شروع کرد، امروزه با نام سیملس در دوبی به فعالیتش ادامه می‌دهد. این رویداد بزرگ‌ترین رویداد منطقه به حساب می‌آید که بخش‌های مختلف پرداخت، تجارت الکترونیک، خرده‌فروشی و فین‌تک را پوشش می‌دهد. در واقع سیملس به مکان گردهمایی متفکران، ایده‌پردازان، برهم‌زنندگان بازار و رویدادی برای آشنایی بیشتر با روندها و فناوری‌هایی که آینده بازار را شکل خواهند داد، بدل شده است.
[/mks_pullquote]
موضوع دیگر در توسعه اقتصادی، ایجاد زیرساخت نرم‌افزاری مانند تسهیل قوانین مرتبط با محیط کسب‌وکار و قوانین تجاری حاکم بر آن است. اگر دوبی را یک شهر-کشور در نظر بگیریم، شاهد شکل‌گیری رژیم‌های حقوقی مختلف تحت حاکمیت امارت دوبی هستیم. شهرهای جهانی معمولا با این چالش مواجه هستند که چطور قوانین را برای مردمی که از کشورهای مختلف جهان می‌آیند، تبیین و تعیین کنند. در واقع دوبی به کمک مناطق آزاد و قوانین خاص، جوابی فراتر از یک استراتژی توسعه کسب‌وکار ارائه داده و به‌نوعی سفر از یک محله به محله‌ای دیگر، از نظر حقوقی، مشابه حرکت از کشوری به کشوری دیگر است.
استفاده از استانداردهای حقوقی و قوانین بین‌الملل، بهره‌گیری از مشاوران و استخدام مدیران بین‌المللی طراز اول از موضوعات مهم این مبحث است. مرکز مالی بین‌المللی دوبی یا دی‌آی‌اف‌سی در منطقه‌ای یکصد هکتاری از بیابان حاشیه اتوبان شیخ زائد در سال 2002 افتتاح شد. قوانین حاکم بر این مرکز، رگولاتوری مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی و متفاوت از قوانین سازمان اوراق بهادار و کالای فدرال امارات است.
این قوانین عمدتا بر اساس قوانین رگولاتوری انگلستان به‌عنوان یکی از قطب‌های مالی جهان و استرالیا نوشته شده است. در واقع مرکز مالی بین‌المللی دوبی، یک کشور درون کشوری دیگر است؛ مانند یک حاکمیت مستقل. این مرکز دادگاه خاص خود و قضات انگلیسی برای اعمال قوانین دارد. در مرکز مالی بین‌المللی دوبی انجام کسب‌وکار مانند نیویورک با دلار و زبان انگلیسی و قوانین حقوقی بین‌المللی مشابه انجام می‌شود و بنگاه‌های اقتصادی و تجار در قراردادها، دادگاه‌های مرکز مالی بین‌المللی دوبی را به‌عنوان مرجع داوری انتخاب می‌کنند.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”18″ bg_color=”#444444″ txt_color=”#ffffff”]
جیتکس
هفته فناوری جیتکس تاکنون ۳۷ دوره برگزار شده است. این رویداد که یکی از پرمخاطب‌ترین رویدادهای فناوری جهان است در مرکز تجارت جهانی دوبی برگزار می‌شود. بسیاری این رویداد را جزء سه رویداد برتر فناوری در جهان می‌دانند.
[/mks_pullquote]
نکته دیگر برگزاری رویدادهای تخصصی صنعتی در دوبی است. به علت وجود زیرساخت کافی و روابط حسنه بین‌المللی، به‌راحتی امکان برگزاری رویداد و پذیرش برگزارکنندگان و بازدیدکنندگان در بالاترین سطوح مقامات کشورها وجود دارد؛ در مقایسه با ایران که تعامل بین‌المللی در آن محدود و همراه با ترس و نگرانی امنیتی است و حتی یک رویداد ساده بین‌المللی مانند تهران‌پیمنت به‌راحتی کنسل می‌شود.
به نظر می‌رسد رشد سرمایه‌گذاری خطرپذیر در امارات نسبت به کشورهای منطقه، نشانه خوبی از چگونگی واقعی‌بودن روند اتفاقات در امارات متحده عربی به‌خصوص در قطب اصلی آن یعنی دوبی است. تقریبا تمام کشورهای منطقه به‌جز ایران به‌نوعی به شبکه مالی بین‌المللی متصل هستند و سرمایه‌های خارجی به‌راحتی می‌توانند وارد آن کشور شوند. تنها در سال 2017 میلادی، مجموعا 475 میلیون دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر در استارت‌آپ‌های منطقه MENA صورت گرفت که سهم امارات 400 میلیون دلار یا به عبارتی 84 درصد از کل ارزش سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر در منطقه بوده است!
با توجه به موارد فوق، درباره تبدیل‌شدن دوبی به منطقه‌ای ویژه از نظر فناوری، به‌صورت خلاصه می‌توان گفت در دوبی امنیت نسبی سیاسی، اقتصادی و اجتماعی وجود دارد، اقتصاد مبتنی بر نوآوری استقرار یافته و زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری (مناطق ویژه اقتصادی و سیستم‌های حقوقی) لازم برای جذب سرمایه‌گذاری، فعالیت بنگاه‌های اقتصادی، جذب استعدادهای خلاق و زندگی افراد فراهم شده است. همچنین دوبی امکان دسترسی به بازارهای منطقه را فراهم می‌آورد. کما اینکه استارت‌آپ‌های مختلفی از این کشور شروع کرده‌اند و سپس در منطقه فعالیت خود را گسترش داده‌اند، از جمله Dubizzle و Careem.
به گمان مقایسه مواردی که در تبدیل امارات دوبی به هاب فین‌تک و فناوری منطقه خاورمیانه به‌زعم نگارنده کمک می‌کند و مقایسه آنها با شرایط ایران، می‌تواند نکات مهمی برای بهره‌برداری سیاست‌گذاران و مدیران مربوطه را فراهم آورد.
