خودپرداز شخصی چیست و نحوه دریافت آن چگونه است؟

چند وقتی است که خبرهای متعددی درباره خودپردازهای شخصی می‌شنویم از اینکه ایمن‌ترین و بی دردسرترین روش سرمایه‌گذاری در زمینه تجارت الکترونیک است تا اینکه یک شغل پردرآمد محسوب می‌شود. اینکه درآمدی بسیار عالی در کنار کسب‌وکار فرد است و حتی برای افراد بازنشسته نیز پیشنهاد می‌شود. درنهایت هم برروی این موضوع تاکید می‌شود که بسته به میزان سرمایه‌گذاری فرد، او می‌تواند روزانه و یا یک روز درمیان کمتر از یک ساعت زمان برای انجام این کار بگذارد.

ما در این گزارش و گزارش‌های مرتبط بعدی می‌خواهیم این کسب‌وکار نوظهور، میزان سرمایه‌گذاری لازم برای انجام آن و چگونگی انجام تعاملات با بانک‌ها را مورد بررسی قرار دهیم.

کوتاه از خودپرداز

دستگاه خودپرداز یک دستگاه الکترومکانیکی است که صرفاً با هدف به کارگیری در بانکداری الکترونیک اختراع و مورد استفاده قرار گرفت. خودپرداز Automated Teller Machine که گاه زودپرداز، عابر بانک و آنی بانک هم نامیده شده، دستگاهی است که به مشتریان بانک این امکان را می‌دهد که در هر زمان دلخواه به وسیله قرار دادن کارت خاصی در دستگاه و وارد کردن یک گذرواژه از حساب خود پول دریافت کرده یا موجودی حساب بانکی خود را بررسی کنند.

ورود خودپرداز به ایران

اولین دستگاه‌های خودپرداز آفلاین در ایران در دهه ۵۰ وارد ایران شد. ۱۶ بهمن ۱۳۵۱ روزنامه کیهان نوشت «اولین باجه اتوماتیک کامپیوتری شروع به کار کرد.» این دستگاه، در ایران به‌وسیله بانک بیمه بازرگانان و در شهر تهران راه‌اندازی شد. ایران، در آن زمان (سال ۱۳۵۱) نخستین کشور خاورمیانه بود که باجه اتوماتیک کامپیوتری بانکداری در آن آغاز به کار می‌کرد. بانک سپه نیز هم‌زمان اقدام به خرید چند دستگاه خودپرداز از مدل Chubb MD2 کرده بود که چون وچرهای یکبار مصرف (مثل کارت‌های هدیه امروزی) و البته فقط برای یک تراکنش در اختیار مشتریان قرار می‌گرفت و مشتری می‌توانست برای دریافت یک پاکت حاوی ۱۰۰۰ تومان وجه نقد این وچر را مورد استفاده قرار دهد مورد استقبال واقع نشد و مدیران بانک به توسعه شبکه پرداخت الکترونیکی خود در آن زمان نپرداختند. پس از آن و در سال ۱۳۷۰ معادل ۱۹۹۱ میلادی شرکت «ایران ارقام» موفق به ورود ۱۰ دستگاه خودپردازان سی آر شد.

آمار تعداد تراکنش‌ها و خودپردازها در ایران

طبق آخرین آمار منتشرشده از بانک مرکزی، که مربوط به سال ۱۳۹۶ است، در مجموع حدود ۵۴ هزار و ۳۰۰ دستگاه خودپرداز در کشور در حال ارائه سرویس به مردم هستند. آماری که با نام «آمار ابزارها و تجهیزات پرداخت الکترونیک تا پایان دی ماه ۱۳۹۶» منتشر شد، نشان می‌دهد که بیشترین تعداد دستگاه‌های خودپرداز متعلق به بانک ملی با ۷۵۵۰ دستگاه است.

ببینید: آخرین آمار از تعداد دستگاه‌های خودپرداز در ایران / کدام بانک بیشترین خودپرداز را در اختیار دارد؟

علاوه بر آمار ارائه‌شده از سوی بانک مرکزی و با توجه به آخرین آمار منتشرشده از جمعیت مردم ایران که حدود ۸۱ میلیون نفر است، متوجه می‌شویم که تقریبا به ازای هر ۱۴۹۱ نفر یک دستگاه خودپرداز در کشور وجود دارد. براساس آخرین آمار بانک مرکزی در رابطه با تعداد تراکنش‌های دستگاه‌های خودپرداز بانک‌های کشور، که در آخر دی ماه سال ۱۳۹۶ منتشر شد، در مجموع ۴۵۲ میلیون و ۹۳۴ هزار و ۳۴۲ تراکنش در دستگاه‌های خودپرداز انجام شده است.

ببینید: به ازای هر دستگاه خودپرداز چه تعداد تراکنش انجام می‌شود؟ / خودپرداز بیشتر نشانه تراکنش بیشتر است؟

ببینید: آخرین آمار از تعداد تراکنش‌های دستگاه‌های خودپرداز در ایران

آمار و ارقامی که در بخش «نظام‌های پرداخت و زیرساخت»، زیرشاخه «آمارهای عملکرد» وجود دارد نشان می‌دهد که بانک ملی با ۱۰۷ میلیون و ۴۸ هزار و ۳۳۰ تراکنش، بالاترین تعداد تراکنش در کشور را به خود اختصاص داده است.

خودپردازهای شخصی وارد بازار می‌شوند

از سال ۱۳۹۵ بانک‌ها واگذاری دستگاه‌های خوپرداز به اشخاص را آغاز کردند. در سال ۱۳۹۶ این روند با شتاب بیشتری ادامه پیدا کرد و اکنون به یک کسب‌وکار تبدیل شده است. واگذاری دستگاه‌های خودپرداز به این صورت است که اشخاص حقیقی با در نظر گرفتن یک مکان مناسب این دستگاه‌ها و لوازم جانبی آن را از یک شرکت خریداری می‌کنند و سپس با بانک عامل وارد قرارداد می‌شوند. شخص خریدار این دستگاه‌ها، باید قسمتی از سرمایه خود را برای خرید و قسمتی از آن را برای شارژ پولی دستگاه و سرمایه در گردش، هزینه کند. این دستگاه‌ها دو مدل دیواری و سالنی هستند و بنا به برند و ضمانت، قیمت‌های متفاوتی دارند.

فرآیند عقد قرارداد رسمی بین شرکت ارائه‌دهنده خودپرداز و متقاضیان حقیقی یا حقوقی و همچنین اقدام جهت اتصال به سوئیچ بانکی بین نماینده بانک منتخب و متقاضی، یک ماه به طول می‌انجامد. مرحله آخر نیز نصب و راه‌اندازی خودپرداز متصل به سوئیچ بانکی توسط کارشناسان متخصص شرکت است.

مالکیت این دستگاه‌ها کاملا شخصی بوده و شرکت‌ها صرفا فروش، خدمات و پشتیبانی دستگاه‌ها را عهده‌دار هستند. درواقع مالک اصلی خودپرداز متقاضی خواهد بود و دستگاه مانند یک ماشین مکانیکی قابل خرید و فروش است و طرف قرارداد نیز به صورت مستقیم، سرپرستی بانک عامل خواهد بود. اقدامات لازم نسبت به زیرساخت و ملزومات مربوط به محل نصب دستگاه نیز توسط کادر فنی شرکت صورت می‌گیرد.

همچنین بابت تمامی تراکنش‌هایی که با دستگاه صورت می‌گیرد اعم از وجه خروجی شتابی، کارت به کارت، پرداخت قبوض، موجودی و شارژ، کارمزدهای مشخصی پرداخت می‌شود که در قرارداد ذکر می‌شود.