پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
علی فزونی؛ دنیای اقتصاد / پول درآوردن در ایران کار چندان سختی نیست؛ شاید این حرف کمی عجیب به نظر برسد، اما باید اعتراف کرد که واقعیت دارد. با نگاهی به وضعیت استارت‌آپ‌های موفق ایران که هرروز تعدادشان رو به افزایش است، می‌توان دریافت که راه کسب درآمد در ایران نسبت به سایر کشورها بسیار هموارتر است.
البته این جمله به معنای آن نیست که هرکسی می‌تواند با راه‌اندازی یک استارت‌آپ به‌سادگی به موفقیت برسد؛ بلکه منظور از دشوار نبودن، فراهم بودن بسترهای لازم برای راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها است که در ایران تا حد زیادی این مسئله وجود دارد.
استارت‌آپ‌هایی مانند دیجی‌کالا، اسنپ، الوپیک، ریحون و… را می‌توان استارت‌آپ‌هایی موفق به‌حساب آورد که اگرچه ایده آن‌ها تازگی نداشته و از مدت‌ها پیش در جهان پیاده‌سازی شده‌اند، اما توانسته‌اند در ایران فراتر از نمونه‌های مشابه خارجی خود پیش بروند و در مدت نسبتاً کوتاهی اعتماد جامعه ایرانی را به خود جلب کرده و حتی فرهنگ مصرفی جامعه را نیز تغییر دهند.
تغییر فرهنگ خرید در ایران از سنتی به مدرن
وقتی از آماده بودن بسترها برای راه‌اندازی استارت‌آپ در ایران صحبت می‌شود، بیشتر منظور بسترهای فرهنگی است که به‌طور بالقوه وجود دارند؛ جامعه ایران ازنظر فرهنگی یک جامعه در حال گذار است و ورود ابزارهای تکنولوژی توانسته است آگاهی مردم را نسبت به زندگی و نیازهایشان تا حد زیادی افزایش دهد و حتی در نوع نگرش آن‌ها تغییرات زیادی به وجود آورد.
این در حالی است که هنوز زیرساخت‌های اقتصادی مدرن چندان شکل نگرفته‌اند و کسب‌وکارها غالباً به حالت سنتی مانده‌اند. اگرچه مردم به بازار می‌روند و خریدهای خود را انجام می‌دهند، اما از این بابت چندان خرسند نیستند و باوجود مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، دور بودن مسافت‌ها و… به‌طور ناخودآگاه در ذهنشان به دنبال راه‌های آسان‌تری برای خرید می‌گردند.
به بیان ساده‌تر افزایش آگاهی مردم سبب ایجاد نوعی عطش در درون آن‌ها نسبت به استفاده از ابزارهای تکنولوژی برای ساده‌تر کردن کارها شده، اما هنوز پاسخ چندانی به این عطش داده نشده است؛ به همین خاطر استارت‌آپ‌هایی که بتوانند زودتر از رقبای خود به این عطش پاسخ دهند، سریع‌تر به موفقیت دست پیدا خواهند کرد.
دو استارت‌آپ دیجی‌کالا و اسنپ را می‌توان از نمونه‌های بارز استارت‌آپ‌هایی به شمار آورد که سریعاً متوجه تغییرات فرهنگی جامعه شدند و از این پتانسیل نهایت استفاده را کردند.
دیجی‌کالا و جا انداختن مفهوم خرید آنلاین
دیجی‌کالا یک استارت‌آپ موفق ایرانی است که این روزها تقریباً کسی نیست که از آن خرید نکرده باشد یا حداقل نامش را نشنیده باشد. این استارت‌آپ موفق ایرانی که در سال ۸۵ راه‌اندازی شده است با بهره‌گیری از دانشی که در نمونه مشابه خارجی‌اش یعنی آمازون به‌کاررفته، توانست فرهنگ خرید آنلاین را در ایران به‌خوبی جا بیندازد و در مدت تقریبی ۵ سال به رشد قابل‌توجهی دست پیدا کند.
رازهای موفقیت این استارت‌آپ ایرانی را نمی‌توان در یک یا دو مورد خلاصه کرد، اما بدون شک می‌توان یکی از اصلی‌ترین رموز موفقیت دیجی‌کالا را عطش جامعه ایرانی و نیاز نهفته مردم برای خرید اینترنتی از یک فروشگاه معتبر دانست و اینکه دیجی‌کالا توانست به‌عنوان اولین فروشگاه اینترنتی به‌صورت قدرتمند ظاهر شود و توجه همه را به خود معطوف سازد.
مردمی که تا پیش از راه‌اندازی دیجی‌کالا مجبور بودند برای خرید کالاهای موردنیاز خود چندین ساعت و حتی چندین روز را در بازار جست‌وجو کنند و درنهایت نیز به خرید نسبتاً نامطمئن اقدام کنند، حال با راه‌اندازی دیجی‌کالا می‌توانند خریدهای خود را بدون دغدغه و در کمال آسایش انجام دهند.
اسنپ و لذت یک سفر بی‌دردسر و ارزان!
اپلیکیشن اسنپ نیز یکی دیگر از استارت‌آپ‌هایی است که اگرچه مدت‌زمان زیادی از آغاز فعالیتش نمی‌گذرد اما در همین مدت کم توانسته جای خود را در بین مردم باز کند و فرهنگ حمل‌ونقل آنلاین و البته ارزان را در بین قشرهای مختلف جامعه رواج دهد.
اسنپ که بر اساس نمونه مشابه خارجی خود یعنی «اوبر» راه‌اندازی شده را می‌توان همانند دیجی‌کالا جزو «اولین‌ها» در نوع خود به‌حساب آورد. اسنپ در شرایطی ایجاد شد که بازار حمل‌ونقل بی‌سروسامان بود و بر تعرفه‌های پیشنهادی رانندگان تاکسی نظارتی وجود نداشت؛ به همین خاطر بسیاری از افراد از این وضعیت به ستوه آمده بودند و نوعی احساس نیاز به استفاده از راه‌های بهتر به‌طور ناخودآگاه در آن‌ها به وجود آمده بود.
اسنپ با بهره‌گیری از فرهنگ خرید آنلاین که به‌طور نسبی در جامعه شکل‌گرفته بود و همچنین رصد نیاز روز بازار، توانست به‌موقع عمل کند و با طراحی اپلیکیشن خود ظرف مدت ۴ سال حدود ۳۰۰ هزار راننده را در شبکه حمل‌ونقل شهری به کار گیرد.
اگرچه اسنپ به دلیل نوع فعالیت خود هنوز در بسیاری از شهرها راه‌اندازی نشده، اما تجربه فعالیت آن در چند شهر ایران ازجمله تهران، اصفهان، قم، تبریز و اهواز روزهای درخشانی را در پیشروی آن قرار داده است. البته دید کلی روی مدل موفق کلون کردن راکت اینترنت در نقاط مختلف دنیا به‌جز آمریکا و چین است که باز کردن بحث در این مقاله نمی‌گنجد.
جمع‌بندی
با توجه به آنچه در بالا گفته شد، یکی از رازهای اصلی موفقیت استارت‌آپ‌ها توجه به نیاز روز جامعه و نوعی رصد زودهنگام است و استارت‌آپ‌هایی که بتوانند قبل از رقبای خود دست‌به‌کار شوند، به‌شرط انعطاف‌پذیری بازار از شانس موفقیت بیشتری برخوردار خواهند بود.
در حال حاضر نیز استارت‌آپ‌هایی در جهان وجود دارند که توانسته‌اند موفق ظاهر شوند، اما به دلیل آنکه در جامعه ایرانی هنوز بسترهای فرهنگی لازم وجود ندارد، نمی‌توان آن‌ها را در ایران پیاده‌سازی کرد. از نمونه این استارت‌آپ‌ها می‌توان به استارت‌آپ عینک واقعیت مجازی و استارت‌آپ تاکسی‌های بدون راننده اشاره کرد که هنوز تا پیاده‌سازی آن‌ها در کشور راه زیادی در پیش است.
درعین‌حال هنوز ایده‌هایی وجود دارد که در ایران می‌توانند به موفقیت چشمگیری دست پیدا کنند. برای نمونه استارت‌آپ‌های مرتبط با خدمات پزشکی یا استارت‌آپ‌های مرتبط با خرید مایحتاج منزل جزو گزینه‌هایی هستند که در خارج از رونق فراوانی برخوردارند و در ایران اگرچه نمونه‌هایی از آن‌ها ساخته‌شده، اما بنا به دلایل مختلف هنوز نتوانسته‌اند توجه جامعه ایرانی را به‌طور گسترده به خود جلب کنند.
ازاین‌رو پیشنهادهای قابل‌تأملی برای افراد علاقه‌مند به راه‌اندازی استارت‌آپ به شمار می‌روند. البته در شرایط کنونی اقتصاد کلان، مواردی در قالب بازار اقتصاد اشتراکی شانس موفقیت بیشتری دارند.