پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
گلاویز شدن دو غول مجازی ایران / چرا شیپور از کافه بازار تعلیق شد؟
بنا بر قوانین کافه بازار تنها اپلیکیشن‌هایی می‌توانند درگاه مستقیم بانکی خود را داشته باشند که خدمات فیزیکی به کاربر ارائه دهند. بنا بر اعلام روابط عمومی کافه بازار، علت حذف شیپور از این مارکت در تاریخ 26 تیرماه، عدم رعایت قوانین بوده است. مدیر بازاریابی شیپور اما عقیده دارد که در این اپلیکیشن، نیروی انسانی در حال ارائه خدمات هستند و شیپور می‌تواند مانند اسنپ و سایرین، درگاه بانکی داشته باشد.
این اولین باری نیست که اپلیکیشنی از روی کافه بازار حذف یا تعلیق می‌شود. زمان‌هایی که اپلیکیشن‌های خارجی از روی این مارکت ایرانی حذف می‌شوند، معمولاً در خبرها اعلام می‌شود که مقامات قضایی چنین دستوری داده‌اند؛ اما وضعیت برای اپلیکیشن‌های ایرانی پیچیده‌تر است. کافه بازار در فضای کسب‌وکارهای مجازی در ایران جایگاه مهمی دارد و شرکت‌ها و اپلیکیشن‌ها تلاش می‌کنند تا بتوانند در این مارکت به خوبی دیده شوند.
به صورت کلی یکی از مهم‌ترین مسائل امروز کسب‌وکارهای نوپای ایران شکل گرفتن انحصار توسط کسب‌وکارهایی است که چند سال زودتر شروع کرده‌اند و ممکن است جایگاه نسبتاً باثبات‌تری نسبت به بقیه داشته باشند. با توجه به اینکه در ایران قوانین روشن و مشخصی برای انحصار و مبارزه با انحصار وجود ندارد، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات قانونی پیش‌روی کسب‌وکارهای نوپا انحصار است. کسب‌وکارهای سنتی مجوزشان را از نهادهای مرتبط با خودشان گرفته‌اند و فعالیتشان در چارچوب قانون است و ممکن است به‌مرور در رقابت بخشی از بازارشان را از دست بدهند. طبیعی هم هست که اعتراض‌هایی به روند نوآوری داشته باشند؛ این خطرناک نیست. خطرناک کسانی هستند که از نردبان نوآوری بالا رفته‌اند و حالا ممکن است آن را به پایین بیندازند.
داستان شیپور و کافه بازار
در موضوع اخیر شیپور و کافه بازار، مشکل مشخص است. امیر حقیقت مدیر روابط عمومی کافه بازار اشاره دارد که شیپور از این مارکت حذف نشده بلکه از بازار تعلیق شده است. به گزارش دیجیاتو حقیقت درباره این موضوع گفت: «خدماتی که در اپ‌هایی که در کافه‌بازار ارائه می‌شوند مجاز به امکان پرداخت از طریق درگاه بانکی نیستند. شیپور در خدماتش از درگاه مستقیم استفاده کرد و پس از تذکر و عدم حذف درگاه پرداخت مستقیم، از حالت انتشار خارج شد.»
به گفته حقیقت، تبلیغات موجود در شیپور، درگاه بانکی داشت و کافه بازار از این سرویس درخواست کرد درگاه برداشته شود تا در آینده درگاه بازار اضافه شود. او ادامه داد: «وقت لازم هم به آنها برای اعمال این تغییرات داده شد؛ اما درگاه بانکی حذف نشد و بر اساس قوانین، تا زمانی که درگاه مستقیم برداشته شود، این اپ از حالت انتشار خارج شده است. نکته مهم این است که اجباری نبوده تا بلافاصله درگاه بازار جایگزین شود. اکنون هم به محض حذف درگاه بانکی و اعلام آن به کافه‌بازار، شیپور به حالت اولیه‌اش برمی‌گردد.»
نیما اشرف زاده معتقد است که فرصتی به شیپور داده نشده تا اپلیکیشن خود را اصلاح کند. به گفته مدیر بازاریابی شیپور، 24 تیرماه ایمیلی از کافه بازار مبنی بر خارج شدن اپلیکیشن شیپور از حالت انتشار اطلاع رسانی دریافت شده است. اشرف‌زاده بیان کرد: «ما هم جوابیه‌ای را ارسال کردیم و دلایل خودمان را آوردیم که نمی‌توانیم چنین سهمی را از درآمد خود پرداخت کنیم.»
مدیر بازاریابی شیپور با اشاره به هلدینگ هزاردستان که مالک مجموعه‌های کافه‌بازار و دیوار است، تصریح کرد: «تاکنون بخش زیادی از داده‌های شیپور در اختیار کافه بازار بوده است و حالا مورد درخواستی کافه‌بازار، کل آمارهای مالی این سرویس را در اختیار شرکتی قرار می‌دهد که به نوعی رقیب شیپور است. وضعیت به این گونه است که کافه بازار به آمار نصب و بازخوردهای ما به شکل روزانه دسترسی دارد. این روند در حالتی که با هم رقابت داریم، چندان پسندیده نیست. امروز اگر خدمات پرداخت هم از طریق بازار ارائه شود، در واقع سری‌ترین آمارهای یک مجموعه که درآمد آن است، در اختیار رقیبش قرار گرفته است. اینطور محرمانگی اطلاعات کاملاً از بین می‌رود.»
طبق قوانین کافه بازار تنها اپلیکیشن‌هایی می‌توانند درگاه مستقیم بانکی خودشان را داشته باشند که خدمات فیزیکی به کاربر ارائه دهند. نمونه‌های آن، اسنپ یا دیجی‌کالا هستند که هرکدام درگاه بانکی خودشان را دارند. اشرف‌زاده در این باره گفت: «شیپور هم باید در همین دسته سرویس‌ها قرار بگیرد، چراکه نیروی انسانی در حال ارائه خدمات هستند نه الگوریتم‌ها. از دید من، اسنپ با رانندگان خود همکاری می‌کند و رانندگان خدمتی را زیر نظر این مجموعه انجام می‌دهند. اسنپ پول را از شما می‌گیرد، به راننده می‌دهد و درصد خودش را هم برمی‌دارد. در دیجی‌کالا هم همین اتفاق می‌افتد. شیپور هم همین است. ما نگفته‌ایم یک دکمه بزنید و آگهی خود را به روز کنید. آگهی در فرایند تأیید توسط ناظر و کنترل کیفیت قرار می‌گیرد و پس از آن هم وارد سیکل پشتیبانی می‌شود.»
شیپور درکل بیشتر از ۲۰۰ کارمند دارد که به کاربران خدمت می‌دهند. اشراف‌زاده درباره این موضع گفت: «کسی که پول می‌دهد، در ازای آن خدمتی را درخواست کرده است و ما هم بابت این خدمت، هزینه می‌دهیم. اگر بابت عملیات و نیروی انسانی پولی پرداخت نمی‌کردیم و الگوریتمی همه چیز جلو می‌رفت، حق با کافه‌بازار بود. زمانی که اپلیکیشن این مجموعه از سوی کافه بازار تأیید شده، روی مارکت قرار گرفته و حالا حذف شده است. کافه بازار اپلیکیشن‌ها را قبل از انتشار بررسی می‌کند و احساس ما هم این بود که مشکلی با این مسئله ندارند. زمانی که اپ منتشر شد، ما هم تصور کردیم که ما را هم به لحاظ درآمدزایی هم ردیف با اسنپ قرار داده‌اند. پس از تأیید اپ، حذف آن معنایی ندارد.»
اشرف‌زاده عقیده دارد که باید به وجود مارکتی در ایران مانند کافه بازار افتخار کرد اما در هر صورت یکی از سرویس‌های زیرمجموعه‌اش، رقیب شیپور است: «اینجاست که به این فکر می‌افتیم که شاید دیتای ما در اختیار رقیب قرار بگیرد. استارت‌آپ‌ها در کشورها ایجاد می‌شوند تا به نفع مردم با هم رقابت کنند. هدف این است که با هم رقابت سالم داشته باشیم. این رقابت بین بامیلو و دیجی‌کالا، تپ سی و اسنپ، و حالا شیپور و دیوار وجود دارد. حذف شدن یکی از این رقبا از بازی، به نفع مردم نیست و حق انتخاب از آنها گرفته می‌شود.»
«اگر اپلیکیشن مشکل داشت کافه بازار باید ابتدا می‌گفت نه اینکه اپ به دست مردم برسد، و سپس برداشته شود. نوع برخورد می‌توانست به شکل دیگر و بهتری باشد. در نهایت اما تصمیم اینکه از سیستم پرداخت بازار استفاده کنیم یا خیر، توسط مدیرعامل و هیات مدیره باید گرفته شود.»
سوال‌های بی‌پاسخ
شیپور اولین اپلیکیشن ایرانی نیست که از کافه بازار تعلیق می‌شود. سؤال اینجاست که آیا کافه بازار، اسنپ، دیجی‌کالا و … درباره عملکرد خود به جایی باید جواب پس بدهند؟ آیا اگر کسی از غول‌های اینترنتی انتقادی داشته باشد، جایی برای مطرح کردن این انتقادها وجود دارد؟ اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی واقعاً چند درصد توانسته فضای کسب‌وکارهای اینترنتی و موبایلی را تسهیل کند؟ فضای رقابتی در کشور چقدر سالم است و چقدر فضا به استارت‌آپ‌ها و کسب‌وکارهای جدید داده می‌شود؟
پاسخ شفاف به سؤالات بالا و سعی در برطرف‌کردن مشکلات فضای کسب‌وکارهای مجازی می‌تواند این فضا را تا حد زیادی بهبود بخشد. به نظر می‌رسد باید ارگان یا سازمانی وجود داشته باشد و در چنین مواردی بین طرفین دعوا قضاوت کند. بدون حب و بغض و بدون اینکه طرف کسی ایستاده باشیم، انتظار داریم که کسب‌وکارهای اینترنتی به سمت شفافیت هرچه بیشتر حرکت کنند.
