پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
آیا گزارشهای نیلسون ریپورت درباره ایران قابلاعتماد و استناد است؟
سالهاست که در صنعت پرداخت الکترونیکی ایران به گزارشهای نیلسون ریپورت استناد میشود و برخی از کسبوکارها از آمارهای این نشریه برای نشان دادن عملکرد خوب خود استفاده میکنند. نیلسون ریپورت نشریهای است که بیش از ۴۷ سال بهصورت اختصاصی درزمینهٔ سیستمهای پرداخت در دنیا منتشرشده است. برای درک این قدمت باید بدانید که جایی مانند «ویزا» ۶۰ سال پیش شروع به فعالیت کرده است.
نکته مهم درباره منبع آمارهای نیلسون ریپورت هم این است که ویزا و مسترکارت و سرویسدهندههای پرداخت بینالمللی منبع اصلی آمارهای این نشریه هستند. به همین دلیل درباره جایی مانند ایران این نشریه دچار سرگردانی میشود و آمارهایی که از ایران ارائه میکند چندان قابل استناد نیست.
از سال ۹۰ که شاپرک در ایران شکلگرفته، انتشار آمارهای صنعت پرداخت از طریق بانک مرکزی متوقف شد و شاپرک کار انتشار آمارها را با وقفهای چندساله ادامه داد؛ در حال حاضر و هرماه نیز این آمارها بهروز میشود و قاعدتاً مهمترین مرجع و منبع درباره آمارهای صنعت پرداخت ایران شاپرک است. اگر جایی مانند نیلسون ریپورت هم میخواهد آمارهای ایران را منتشر کند قاعدتاً باید این آمارها را از شاپرک بگیرد که به نظر میرسد اینطور نیست و این آمارها را از منابع دیگری تهیه کرده است.
نیلسون ریپورت در شماره ۱۱۳۴ خود مهمترین پذیرندههای پرداخت در خاورمیانه و شمال آفریقا را معرفی کرده و در میان ۱۰ پذیرنده برتر نام ۶ شرکت ایرانی هم به چشم میخورد. مخاطب ایرانی نشریه نیلسون ریپورت فقط به صفحه ۶ این شماره از نشریه نگاه میکند. منتها اگر صفحه ۷ این نشریه را هم ببینیم متوجه میشویم بااینکه یک صفحه قبلتر همین نشریه ۶ کسبوکار ایرانی را در فهرست ۱۰ پذیرنده برتر خاورمیانه و شمال آفریقا قرار داده اما در صفحه ۷ نام شرکتهای ایرانی را بدون رتبه و با جاهای خالی در بخش آمار و در انتهای فهرست آورده است. احتمالاً شرکتهای ایرانی با توجه به آماری که وجود دارد از منظر تعداد تراکنش جزو برترینهای خاورمیانه و شمال آفریقا باشند، اما سؤال مهم درباره نیلسون ریپورت منبع آمار است. درصورتیکه بخواهیم از یک منبع یکسان با یک مکانیسم مشخص برای آمار استفاده کنیم حتماً باید از آمارهای شاپرک کمک بگیریم؛ قاعدتاً اگر کسبوکارها بخواهند هرکدام مستقل خودشان آمارها را به نیلسون ریپورت اعلام کنند مغایرتهایی در این میان مشاهده شود.
یک نکته مهم دیگر این است که نیلسون ریپورت در همین صفحه درباره کسبوکارهای ایرانی پرداخت به شبکه شتاب اشارهکرده است و این در حالی است که سالهاست تراکنشهای پرداخت در ایران شاپرکی است و تراکنشهای پرداخت بهجز تراکنشهای خزانه بانک مرکزی شتابی نیست و همه آنها از شبکه شاپرک عبور میکنند.
در خصوص مجموع تراکنشها، گزارش نیلسون نسبتاً درست است اما درزمینهٔ سهم شرکتها از تراکنشها این گزارش دارای خطا است. بهعنوان نمونه بر اساس گزارش شاپرک، سهم به پرداخت ۳.۷ میلیارد تراکنش است که در گزارش نیلسون ۳.۳۹ اعلامشده؛ سهم سپ ۲.۸ میلیارد است که در گزارش ۲.۷ اعلامشده؛ سهم آپ ۲.۵ میلیارد تراکنش بوده که در گزارش ۳.۰۶ اعلامشده؛ سهم تاپ ۲.۳ میلیارد تراکنش بوده که در گزارش ۲.۱۹ اعلامشده است. ممکن است که برخی شرکتها تراکنشهای غیر شاپرکی خودشان را هم به نیلسون گزارش داده باشند که در گزارش شاپرک تأثیری ندارد؛ مانند تراکنشهای کارت به کارت.
درهرحال باوجود جایی مانند شاپرک و آمارهایی که هرماه منتشر میکند استناد به آمارهای نشریه نیلسون ریپورت درباره ایران محلی از اعراب ندارد.
نکته جالب گزارش اینه که فقط یک شرکت اطلاعاتش بیشتر اظهار شده. البته سال گذشته هم همین رویه بود و قطعا ادامه خواهد داشت.