پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک کرواسی / راز پنهان اروپا
کرواسی شاید به اندازه کشورهای اروپایی دیگر مشهور نباشد، اما از لحاظ جاذبههای گردشگری و طبیعی اگر از آنها بهتر نباشد، دستکمی از آنها نیز ندارد. کرواسی تاریخ پرفرازونشیبی داشته و این تاریخ غنی را میتوان در آثار تاریخی بهجامانده از دوران مختلف در این کشور مشاهده کرد.
این مطلب از مجموعه مطالب شماره ۱۲ ماهنامه عصر تراکنش است که به بهانه جامجهانی به صورت ویژه به اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک 32 کشور حاضر در جامجهانی پرداخته است. در صورت تمایل مطالب مربوط به ۳۱ کشور دیگر را میتوانید از بخش ویژه پرونده جامجهانی راه پرداخت ببینید.
دانلود کنید: فایل PDF پرونده ویژه «اقتصاد، بانکداری، پرداخت و فینتک کرواسی» در شماره ۱۲ ماهنامه عصر تراکنش
دانلود کنید: فایل PDF شماره ۱۲ ماهنامه عصر تراکنش
کرواسی
کرواسی با نام رسمی جمهوری کرواسی کشوری واقع در منطقه بالکان است و زاگرب پایتخت و بزرگترین شهر آن است. فرهنگ، هنر، موسیقی، معماری و غذا تمام آن چیزی هستند که باعث شده زاگرب، پایتخت کرواسی شود. کرواسی بین بالکان و اروپای مرکزی قرار دارد؛ کشوری که امپراتوریها و پادشاهیهای متعددی را طی هزاران سال تجربه کرده است. آثار تاریخی و میراث فرهنگی بهجامانده از این دوران تاریخی، گواهی بر تاریخ پرفرازونشیب کرواسی است.
موزههای متعددی در این کشور وجود دارند که هرکدام گوشهای از گنجینههای باارزش تاریخی و فرهنگی کرواسی را در دل خود جای دادهاند، در واقع کرواسی یکی از رازهای پنهان اروپاست؛ علاوه بر میراث فرهنگی، این کشور جاذبههای طبیعی زیادی نیز دارد که باعث شده به کشوری کاملا توریستمحور تبدیل شود، بهطوری که در سال ۲۰۱۶ چیزی حدود ۱۷ میلیون گردشگر به این کشور وارد شدند که این عدد نسبت به سال ۲۰۱۵ با ۱۰ درصد رشد همراه بوده است. بیشتر گردشگرانی که در سال ۲۰۱۶ از کرواسی دیدن کردند، از آلمان، اسلوونی، انگلستان، لهستان و اتریش بودند. گفتنی است در سال ۲۰۰۶ نیز انجمن نشنالجئوگرافی، کرواسی را بهعنوان مقصد برتر سال ۲۰۰۶ انتخاب کرده بود.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
داور شوکر، بازیکن بازنشسته اهل کرواسی و رئیس فعلی فدراسیون فوتبال این کشور است. بهترین گلزن تاریخ کرواسی (۴۵ گل) و آقای گل جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه (۶ گل) است. شوکر سالها در تیمهای مطرح اروپایی ازجمله رئال مادرید و آرسنال بازی کرده است.
[/mks_pullquote]
اقتصاد کرواسی
کرواسی در حال حاضر یکی از ثروتمندترین کشورهای جمهوری سابق یوگسلاوی است، اما در گذشته، طی جنگ سالهای ۱۹۹۱- ۱۹۹۵ اقتصادش بهشدت دچار آسیب و ضعف شد و بازده کشور در آن زمان بسیار افت کرد؛ با این حال، بین سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۷، وضعیت اقتصادی کرواسی، رو به بهبود رفت، ولی بار دیگر در بحران مالی ۲۰۰۸، شکست بدی را تجربه کرد، این تجربه آنقدر برای این کشور تلخ و بلندمدت بود که رشد اقتصادیاش تا سال ۲۰۱۴، منفی بود؛ اما به یکباره در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ توانست به نقطه خوبی در اقتصاد برسد و اقتصاد کرواسی طی ماههای متوالی چنان رشد کرد که توانست بهبود چشمگیری در کاهش تعداد بیکارانش داشته باشد؛ بهطوری که در طول ماه نوامبر ۲۰۱۶ نرخ بیکاری این کشور از ۱۶.۱ درصد به ۱۲.۷ درصد رسید. گفتنی است کرواسی یکی از بالاترین نرخهای بیکاری را در تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا دارد.
بخش صنعتی و کشاورزی از جمله بخشهایی هستند که نقش بسزایی در اقتصاد کرواسی دارند؛ توریست نیز یکی از اصلیترین منابع درآمدی این کشور است که ۲۰ درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل میدهد. وجود حدود ۳۰۰ بندر کوچک و بزرگ در ساحل دریای آدریاتیک باعث رونق نسبی اقتصاد کرواسی و همچنین گسترش زیاد صنعت گردشگری شده است. علاوه بر این، تجارت نیز در اقتصاد کرواسی نقش مهمی دارد؛ در سال ۲۰۰۷ صادرات کرواسی ارزشی به میزان ۱۲.۸۴ میلیارد دلار داشت. محصولات صادراتی این کشور شامل تجهیزات حملونقل، منسوجات، مواد شیمیایی، مواد غذایی و سوخت است.
در بخش بانکداری «بانک ملی کرواسی» که بانک مرکزی این کشور است، توسط قانون اساسی این کشور در سال ۱۹۹۰، تاسیس شده است که مسئولیت اصلی آن حفظ ثبات پول ملی و تضمین نقدینگی مالی عمومی در داخل کشور است. همچنین ۳۱ موسسه اعتباری، ۲۷ بانک و ۵ صندوق پسانداز مسکن در سال ۲۰۱۶ در کرواسی فعال بوده است. گفتنی است تعداد دستگاههای خودپرداز، کارتخوان و کاربران اینترنت در این کشور روزبهروز در حال افزایش و تعداد شعب بانکی بهآرامی در حال کاهش هستند؛ به این صورت که یک دستگاه خودپرداز و ۲۴ دستگاه کارتخوان به ازای هر هزار نفر و یک شعبه بانک به ازای هر ۳۷۰۰ نفر در کرواسی وجود دارد. بهطور میانگین نیز به ازای هر نفر، دو کارت پرداخت در این کشور وجود دارد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
اسلاونکا دراکولیچ، روزنامهنگار و رماننویس اهل کرواسی است که در دانشگاه زاگرب ادبیات تطبیقی و جامعهشناسی خوانده است. دراکولیچ در سال ۱۹۹۲ کتاب «کمونیسم رفت، ما ماندیم و حتی خندیدیم» را نوشته است که به فارسی نیز ترجمه شده است. این کتاب حاصل سفری است که به کشورهای شرق اروپا داشت. این زمان آغاز فروپاشی حکومتهای تکحزبی در اروپای شرقی است و دراکولیچ به این بهانه بهمرور به زندگی مردم در اروپای شرقی تحت حاکمیت توتالیتاریسم میپردازد.
[/mks_pullquote]
سیستمهای پرداخت کرواسی
در کرواسی، دو سیستم پرداخت بینبانکی برای تسویه و تصفیه تراکنشهای پرداخت کونا وجود دارد. ویزا، مسترکارت، دینرزکلاب و کارتهای اعتباری آمریکناکسپرس از جمله کارتهای پذیرفتهشده در کرواسی هستند. در سهماهه دوم سال ۲۰۰۷، بیش از ۴۰ درصد تراکنشهای انجامشده در کرواسی، الکترونیکی بوده که ۷.۶ درصد آنها بهصورت پرداختهای اینترنتی انجام شدهاند.
در سال ۲۰۱۶ نیز پرداختهای انجامشده توسط کارتهای اعتباری در کرواسی به ارزش تقریبی ۴۰۰ میلیون کروات رسیده بود که در مقایسه با سال ۲۰۱۵، این عدد نصف شده است. در سال ۲۰۱۶، بیش از ۱۱۱ هزار ابزار بانکداری و پرداخت در کرواسی وجود داشت که از این تعداد، چهار هزار و ۴۵۳ دستگاه خودپرداز، ۱۰۶ هزار دستگاه کارتخوان و ۹۳۶ دستگاه خودپرداز غیرنقد خدمت ارائه میکردند؛ همچنین در سال ۲۰۱۶، مجموع هشت میلیون و ۸۲۲ هزار کارت در کرواسی به ثبت رسیده است که هفت میلیون آن متعلق به کارتهای نقدی و یک میلیون و ۸۰۰ هزار عدد آن متعلق به کارتهای اعتباری بود. شایان ذکر است تعداد کل کارتهای پرداخت در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۱۵ چیزی حدود دو درصد کاهش داشته است.
مهمترین بانکهای کرواسی
[mks_tabs nav=”vertical”]
[mks_tab_item title=”زاگرباکا“]
تعداد پرسنل: ۴۰۳۷ نفر
تعداد شعبه: –
زاگرباکا بانکا بزرگترین بانک در کرواسی است که متعلق به بانک ایتالیایی یونیکردیت ایتالیاست. زاگرباکا بانکا اولین بانک کرواسی بود که در سال ۱۹۸۹ بهطور کامل خصوصی شد؛ همچنین اولین بانکی بود که در سال ۱۹۹۵ وارد بورس زاگرب شد. شعبه مرکزی این بانک در شهر زاگرب، کرواسی قرار دارد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”پریورندا“]
تعداد پرسنل: ۳۹۷۲ نفر
تعداد شعبه: ۲۰۰
پریورندا بانکا زاگرب دومین بانک بزرگ کرواسی است که در ابتدا بهعنوان بانکی دولتی ایجاد شد، اما در سال ۱۹۹۹ بهطور کامل خصوصیسازی شد و بانک تجاری ایتالیا با خرید ۶۶.۳ درصد از سهام این بانک، سهامدار عمده پریورندا بانکا زاگرب شد. دفتر مرکزی این بانک در زاگرب است.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”بانک پستی“]
تعداد پرسنل: ۱۰۶۷ نفر
تعداد شعبه: ۵۵
بانک پستی کرواسی سومین بانک بزرگ این کشور است. بانک پستی کرواسی تاکنون ۶۰۰ هزار مشتری، ۴۱۲ هزار حساب جاری و ۱۰ هزار حساب کسبوکاری داراست؛ همچنین دارای ۴۶۰ عدد دستگاه خودپرداز و ۵۵ شعبه است. از سال ۲۰۰۱ نیز دولت کرواسی صاحب بیشترین سهام این بانک است.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”اسپلیتسکا“]
تعداد پرسنل: ۱۵۰۰ نفر
تعداد شعبه: ۱۱۵
اسپلیتسکا بانکا پنجمین بانک بزرگ کرواسی است که دارای بیش از ۳۰۰ هزار مشتری فعال است. این بانک در سال ۱۹۶۵ تاسیس شده است و در سال ۲۰۰۰ نیز توسط یونی کردیت خریداری شد و به یک بانک خصوصی تبدیل شد. شعبه مرکزی اسپلیتسکا بانکا در شهر اسپلیت کرواسی قرار دارد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”اوتیپی“]
تعداد پرسنل: ۱۰۰۰ نفر
تعداد شعبه: ۱۰۳
اوتیپی بانکا هشتمین بانک بزرگ کرواسی است که کل دارایی آن ۱۶.۲ میلیارد دلار است. این بانک به بیش از ۴۰۰ هزار خردهفروش و مشتری خدمت ارائه میکند. این بانک دارای ۵۲۰ دستگاه خودپرداز در سراسر کرواسی است.
[/mks_tab_item]
[/mks_tabs]
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
شهر «هام» در شمال غرب کرواسی، در لیست کوچکترین شهرهای دنیا قرار دارد. جمعیت این شهر حدودا ۲۰ نفر است و همین موضوع باعث شده است یکی از جذابترین مقصدهای توریستی در کرواسی باشد.
[/mks_pullquote]
فینتک کرواسی
دولت کرواسی هنوز به اندازه کافی به توسعه ارزهای رمزنگاریشده در این کشور، پاسخ مناسبی نداده و یک چارچوب نظارتی بلندمدت را اتخاذ کرده است؛ بانک ملی کرواسی نیز موضع محافظهکارانهای را دراینباره اتخاذ کرده و سال گذشته اعلام کرد که ارزهای رمزنگاریشده بهعنوان یک روش پرداخت تحت قانون فعلی کشور غیرقانونی نیست، ولی از طرف دیگر افراد نمیتوانند حقوق ماهانه خود را از این طریق دریافت کنند؛ تراکنشهای تا سقف ۲۵۰۰ دلار آن هم بهطور غیرمنظم مانعی ندارد و ارزهای رمزنگاریشده مشمول مالیات نمیشوند.
با این حال، علاقه این کشور به ارزهای رمزنگاریشده و همچنین فناوری زنجیره بلوک بهطور قابل توجهی طی چند سال گذشته افزایش یافته و دستگاههای کارتخوان بیتکوینی نیز در بسیاری از نقاط کرواسی، از جمله در زاگرب، اسپلیت و پولا نصب شدهاند.
اوایل سال جاری نیز کسبوکارهای مبتنی بر زنجیره بلوک و علاقهمندان به ارزهای رمزنگاریشده در کرواسی اعلام آمادگی کردند تا به مقامات کشور در اخذ یک تصمیم آگاهانه درباره ارزهای رمزنگاریشده کمک کنند؛ به این منظور سازمان ارزهای رمزنگاریشده و بلاکچین ایجاد شد که وظیفه اصلی آن تلاش برای تصویب مقررات عاقلانه و همکاری با دولت برای ایجاد نوآوریهایی در زمینه فناوری زنجیره بلوک است. با این حال، تراکنش ارزهای رمزنگاریشده در کرواسی هنوز سهم ناچیزی از کل تراکنشهای فینتک این کشور را دارند.
طبق پیشبینیها، ارزش تراکنشی بازار فینتک کرواسی در سال ۲۰۱۸ به ۱۴۰۰ میلیون دلار و تا پایان سال ۲۰۲۲ به ۲۴۸۰ میلیون دلار میرسد که بیشترین سهم این بازار متعلق به پرداختهای دیجیتال است؛ همچنین از ۱۴۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸، بیش از ۱۳۰۰ میلیون دلار آن سهم پرداختهای دیجیتال خواهد بود.
علاوه بر اینها، یکی از حوزههایی که در کرواسی رشد قابل توجهی داشته و میتواند از تواناییهای فینتک هم بهره ببرد، استارتآپهای ارائهدهنده راهکارهای دریایی مبتنی برای اینترنت اشیا هستند که با توجه به بندرگاهی بودن کشور کرواسی، رشد این استارتآپها دور از انتظار نیست.
کرادفاندینگ هم یکی دیگر از حوزههای فینتک است که بهآرامی در حال جلب توجهها به خود است. یک تیم تحقیقاتی اواخر سال ۲۰۱۶ کمپینهای کرادفاندینگ ثبتشده از ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ را در دو پلتفرم مطرح و بینالمللی کیکاستارتر و ایندیگوگو مورد مطالعه قرار دادند. در سال ۲۰۱۱ فقط سه کمپین از کرواسی برای تامین مالی جمعی در این دو بستر ثبت شده بود، در صورتی که در سال ۲۰۱۵ با رشد پنج هزار درصدی نسبت به سال ۲۰۱۱ تعداد ۱۷۶ کمپین از کرواسی در این دو پلتفرم ثبت شده بود. با این وجود در این بازه پنجساله مجموعا ۵۳۵ کمپین برای کرادفاندینگ از کشور کرواسی در این دو پلتفرم ثبت شد که از این تعداد فقط ۶۲ کمپین یعنی حدود ۱۲ درصد آنها موفق شدند مبلغی را که مدنظر داشتند، از طریق تامین مالی جمعی جذب و محصول یا خدمتشان را روانه بازار کنند. البته نرخ میانگین موفقیت کمپینهای کیکاستارتر که از سراسر دنیا در آن کمپینهایی را برای تامین مالی ثبت میکنند، ۳۴ درصد است؛ بنابراین نرخ موفقیت ۱۲درصدی کمپینهای کرواسیایی کمی قابل تامل است.
بهدلیل عدم آشنایی با کرادفاندینگ، کمتر از یک درصد مردم کرواسی تاکنون از کمپینهای کرادفاندینگ حمایت کردهاند؛ شاید توجه به این آمار بتواند برایمان روشن کند که چرا نرخ موفقیت کرادفاندینگ در کرواسی نسبت به میانگین پایینتر است. ولی نکته امیدوارکننده رشد پیوسته و آهسته کرادفاندینگ در کرواسی است که میتواند آینده روشنی برای این حوزه در کرواسی باشد.
[mks_pullquote align=”left” width=”740″ size=”16″ bg_color=”#2c3e50″ txt_color=”#ffffff”]
کونا که نام پول کرواسی است، نامش را از یکگونه پستاندار کوچک گرفته است. کونا به معنی سمور است و دلیل این نامگذاری نیز به زمانی برمیگردد که مردم محلی، پوست سمور را دادوستد میکردند و این تجارت به قدری گسترده شده بود که سمور را معادل پول این کشور میدانستند.
[/mks_pullquote]
استارتآپهای فینتک معروف کرواسی
[mks_tabs nav=”vertical”]
[mks_tab_item title=”اورادیان“]
اورادیان یک پلتفرم ابری مدیریت مالی برای بانکداری شخصی به موسسات مالی کوچک در کشورهای در حال توسعه یا توسعهنیافته ارائه میدهد. این استارتآپ که در سال ۲۰۱۲ فعالیتش را شروع کرده، در نیجریه از طریق ۲۴ موسسه مالی به ۴۹۰ هزار کاربر نهایی سرویس میدهد و در کشورهای دیگری همچون فیلیپین، غنا و لیبریا نیز سرویسدهی دارد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”استندو“]
استارتآپ کرواسیایی اُستندو که از سال ۲۰۱۱ کار خود را شروع کرده، تاکنون در ۲۶ بانک اروپایی سرویسهای خود را که عمدتا در حوزه مدیریت ریسک هستند، پیادهسازی کرده است. بهطور مثال، این استارتآپ با رعایت قوانین PCI سرویس ارائه فوری رمز کارت بانکی از طریق پیامک یا اینترنت را به مشتریان ارائه میدهد.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”ترکبار“]
ترکبار راهکارهای هوش تجاری هوشمند برای شرکتهای کوچک و متوسط فعال در حوزه پذیرایی و میهمانپذیری ارائه میکند که به صاحبان این کسبوکارها در تصمیمگیریهای روزانه کمک میکند و در هزینهها و زمان صرفهجویی میکند. ترکبار با پیشبینی جریانهای ترافیکی مسافران، میزان مصرف، وضعیت انبار و مواردی از این دست، بهترین زمان برای سفارش محصولات، بهترین قیمتها، خریدهای ضررده و فروشهای پرسود را مشخص میکند.
[/mks_tab_item]
[mks_tab_item title=”فوتوپی“]
استارتآپ فوتوپی یک اِسدیکِی ارائه میدهد که بانکها با استفاده از این اِسدیکِی در اپلیکیشنهای بانکی و پرداختی خود میتوانند با کمک دوربین موبایل، اطلاعات انواع قبوض کاغذی را اسکن کنند و کاربر را به صفحه پرداخت هدایت کنند یا حتی با اسکن از چک بانکی، آن را به حساب مشتری بخوابانند.
[/mks_tab_item]
[/mks_tabs]
هشت حقیقت در فرهنگ کسبوکاری کرواسی
پس از بحران اقتصادی سال ۱۹۸۹، در سال ۱۹۹۱ کرواسی استقلال خود را از یوگسلاوی اعلام کرد. کرواسی پنج سال اول استقلال خود را صرف مبارزه با نیروهای نظامی صرب کرد، اما این کشور توانسته است با موفقیت یک اقتصاد روبهرشد ایجاد کند. مدت زیادی از دورانی که کرواسی صرف بهبود استانداردهای زندگی و تغییرات مهم اقتصادی کرد، نمیگذرد. توریسم و افزایش در مخارج مصرفکننده، اقتصاد کرواسی را دگرگون کرده است. وجود یک رژیم لیبرال در سرمایهگذاری خارجی بهطور فزایندهای کسبوکارهای خارجی را بهسوی کرواسی جذب کرده است. بهعنوان یکی از شش جمهوری سابق یوگسلاوی، کرواتها به فرهنگ و میراث خود بسیار میبالند و به هویت ملی و دستاوردهای خود افتخار میکنند و ممکن است برای متقاعد کردن آنها به اینکه محصول یک شرکت خارجی ارزش خرید دارد یا بهتر از انواع مشابه آن در کشور خودشان است، راه سختی پیشرو باشد. از همین رو در ادامه چند نکته فرهنگی از جامعه کرواسی را بیان میکنیم که فرهنگ کسبوکاری این کشور را تحتالشعاع قرار داده است.
یک؛ جامعه جمعگرایانه کرواسی بهطور خاص تاثیر بسیاری بر فرهنگ کسبوکار آن داشته است. با اینکه این روند رو به تغییر است؛ در موارد بسیاری شاهد این هستیم که تصمیمات بدون مشورت گرفته میشود و مدیران نیازی به ارائه توضیحات برای اینکه چرا یک تصمیم گرفته شده است، ندارند؛ تنها توسط بالاترین فرد سازمان تصمیمات مهم و اساسی اتخاذ میشود.
دو؛ روابط شخصی و شبکهبندی در فرهنگ کسبوکار کرواسی بسیار مهمتر از تکنیکهای رسمی بازاریابی است؛ بنابراین قرار دادن یک واسطه محلی برای توسعه محصول یا خدمات شرکتهای خارجی یا برای ترتیب دادن معارفهها الزامی است.
سه؛ فرهنگ کسبوکار در کرواسی کاملا رسمی و محافظهکارانه است؛ گرچه میتواند بین سازمانهای مختلف متفاوت باشد. به همین خاطر برایشان مهم است که در محیط کار از عناوین رسمی مانند نام خانوادگی استفاده کنند.
چهار؛ زبان کرواتی زبان رسمی مردم این کشور است، اما چون زبانهای انگلیسی و آلمانی نیز بهطور گستردهای صحبت میشود، ارتباطات بهطور کلی با مشکل روبهرو نخواهد بود. بسیاری از مردم در سواحل این کشور قادر به مکالمه به زبان ایتالیایی هم هستند، ولی مردم هر کشوری به خارجیهایی که به زبان مادری آنها مسلط هستند، توجه بیشتری میکنند که کرواتها هم از این قانون مستثنی نیستند.
پنج؛ شرکتهای کوچک توسط کرواتهای خارجنشین اداره میشود که ریسکپذیرتر هستند و ایدههای نوآورانه را با روی گشاده میپذیرند؛ ولی سازمانهای بزرگتر که عمدتا دولتی هستند، قوانین و روش کار خود را دارند.
شش؛ متوسط ساعات کاری در کرواسی ۴۰ ساعت در هفته است که در ۵ یا ۶ روز هفته تقسیم میشود. ساعات اداری در کرواسی از دوشنبه تا جمعه و از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر است.
هفت؛ حداقل مرخصی سالانه در کرواسی ۱۸ روز است، اما افراد مسن سالانه ۲۴ روز مرخصی استحقاقی دارند. کرواتها در ماههای جولای و آگوست تعطیلات طولانی دارند؛ گرچه با تاسیس شرکتهای بینالمللی بیشتر در کرواسی، این امر در حال تغییر است.
هشت؛ مهمترین نکته این است که ضربالاجلها نسبت به کشورهای غربی بسیار انعطافپذیرتر بوده و کارها اغلب در آخرین دقایق انجام میشود.
مجموعه گزارشهای شماره ویژه جامجهانی ماهنامه عصر تراکنش با حمایت مجموعهای از شرکتهای فعال در حوزه فناوری اطلاعات بانکی و پرداخت تولید و منتشر شده است. فهرست این شرکتها به ترتیب حروف الفبا در ادامه آمده است.