پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی تورم سال 96 را بررسی کرده است. بر اساس این گزارش با توجه به اثرگذاری سود بالای بانکی در افزایش سهم شبه پول از نقدینگی، رشد فزاینده‌ای که می‌توانست به دلیل رشد نقدینگی در شاخص تورم بروز کند، رخ نمی‌دهد. یکی از دلایل بروز التهابات اخیر در بازار ارز تلاش دولت برای کاهش نرخ سود بانکی بود. تلاشی که با توجه به پیامد آن بعید است در سال 97 از سوی بانک مرکزی دنبال شود.
به گزارش اتاق بازرگانی تهران، ناپایداری شاخص قیمت‌ها در سال‌های اخیر به کاهش قدرت خرید مردم کشور انجامید. تورم مزمن و دور رقمی ریسک فعالیت‌های اقتصادی را هم افزایش داده است. این بیماری از 1355-1395 گریبان اقتصاد کشور را گرفت و تنها در سه سال اخیر است که اقتصاد ایران تورم تک‌رقمی را تجربه می‌کند. تورم در سه سال اخیر روند کاهش را حفظ کرده و درنهایت در سال 96 به 9.6 درصد رسیده است مرکز پژوهش‌های مجلس در توضیح چرایی کاهش تورم از اجبار و تصمیم می‌گوید.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که رشد نقدینگی از سال 94 بدون تناسب با نرخ تورم رشد کرده است. علت این مسئله نرخ سود حقیقی بالا و تأثیر آن بر کاهش سرعت گردش پول (تغییر ترکیب نقدینگی) است که موجب شده منابع مالی در شبکه بانکی قفل شود. نرخ بالای سود بانکی باعث شده تا سهم شبه پول از نقدینگی کشور افزایش پیدا کند که بخش غیر سیال نقدینگی است و سرعت گردش آن بسیار پایین‌تر از سپرده‌های دیداری است.
شبه پول در سال‌های اخیر سهم 80 تا 90 درصدی از نقدینگی را به خود اختصاص داده است که این به‌نوبه خود به معنی کاهش تقاضاست که درنهایت به کاهش تورم می‌انجامد و از سوی دیگر چون فعالیت‌های اقتصادی نمی‌توانند در سوددهی با بانک‌ها رقابت کنند، سرمایه‌گذاری هم کاهش‌یافته و این هم عامل دیگری در کاهش تقاضای کل و کاهش نرخ تورم است.
عواملی که کمی تورم را افزایش داد
سهم شبه پول چه زمانی کاهش یافت؟ شبه پول که در سال‌های اخیر تقریباً سهمی نزدیک به 90 درصد از رشد نقدینگی را به خود اختصاص داده بود، در نیمه دوم سال 95 با افزایش قیمت جهانی کالاهای غیر سوختی و به دنبال آن افزایش شاخص قیمت وارداتی روند کاهش را در پیش گرفت. در کنار این عامل کاهش محدوده نرخ سود بانکی باعث شد تورم از نیمه دوم سال 95 بیشتر شود و این روند در سال 96 هم ادامه پیدا کند. پیامد بروز این عوامل این بود که نرخ تورم ماهانه از مردادماه سال 1396 رو به افزایش گذاشت و در آذرماه سال 96 به بالاترین مقدار آن برای آذرماه از سال‌های 94 تا 96 رسید.
و اما عوامل مؤثر بر تورم سه ماه نخست سال 97 چیست؟ تورم 9.6 درصدی سال 96 تناسبی با میزان رشد نقدینگی ندارد. نقدینگی در سال 95، 23 درصد رشد کرده است دریازده سال 96، درصد رشد نقدینگی 18.8 درصد بوده است. مرکز پژوهش‌های مجلس دراین‌باره که چرا تورم در سال‌های اخیر باوجود رشد بالای نقدینگی کاهش‌یافته می‌نویسد: «مانع رشد فزاینده تورم در اقتصاد ایران در سال‌های اخیر نرخ سود حقیقی بالا بوده که از طریق تأثیر بر سرعت گردش پول مانع از تحقق آثار تورمی رشد بالای نقدینگی شده است».
چرا سود بانکی کاهش نمی‌یابد؟
ضربه‌گیر تورم نرخ سود حقیقی بالا و اثرگذاری آن بر ترکیب نقدینگی است. این مسئله باعث شده دولت در سیاست‌های کاهش نرخ سود بانکی محتاطانه عمل کند و چون یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی دولت یعنی کاهش تورم با کاهش نرخ سود بانکی در معرض خطر قرار می‌گیرد، سیاست کاهش نرخ سود به‌طور مداوم دنبال نشود.
نرخ سود بانکی هرچند در بهار سال 96 نسبت به سال گذشته‌اش افزایش یافت اما از مردادماه سال 96 روند کاهش را در پیش گرفت. بااین‌حال به دلیل التهابات ارزی در پایان سال 96 بانک مرکزی تا حد زیادی از سیاست کاهش نرخ سود فاصله گرفت.
رشد نقدینگی دریازده ماه سال 96 برابر با 18.7 درصد است که همخوانی باهدف تورم تک‌رقمی ندارد. از سوی دیگر سیاست‌های مالی دولت کمک چنانی به روند کاهش تورم نمی‌کند چراکه برآوردها از میزان هزینه عمرانی دولت تا پایان سال نشان می‌دهد که هزینه‌های عمرانی کاهش‌یافته که این مسئله با هدایت منابع بانکی به سمت تولید همخوانی ندارد. از طرف دیگر حساب‌های مالی دولت هم رشد 89 درصدی کسری بودجه در بهمن‌ماه سال 96 نسبت به سال 95 را نشان می‌دهد.
بازار ارز چرا ملتهب شد؟
نوسانات بازار ارز در سه ماه اخیر را می‌توان ناشی از افزایش تقاضای سفته‌بازی در این بازار و دیگر عوامل ازجمله کاهش نرخ سود بانکی، تحولات بین‌المللی، افزایش برخی تحریم‌ها و پایین نگه‌داشته شدن نرخ ارز در ماه‌های قبل از آن دانست. باوجود افزایش درآمدهای دولت از محل فروش نفت خام و گاز طی هشت‌ماهه نخست سال، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی طی این بازه کاهش‌یافته که نشان می‌دهد تقاضا برای ارزی‌های خارجی بیشتر شده است.
تورم 97 چند درصد؟
نرخ تورم در سال 97 اندکی بیشتر می‌شود این مسئله از ناحیه افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت کالاهای وارداتی است. مهم‌ترین عامل اثرگذار بر نرخ تورم، نرخ سود است و اگر بانک مرکزی کاهش نرخ سود را پیگیری کند، می‌توان انتظار افزایش تورم را داشت اما با توجه به تحولات تأخیر در بازار ارز، بعید است که بانک مرکزی دست‌کم در ماه‌های نخست سال 97 برای کاهش نرخ سود بانکی تلاش کند.