پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
چرا Cashless ATM برای بانک‌ها جذاب خواهد بود؟ / گفت‌وگو با محمد پورسرپرست
هفته گذشته مطلبی با عنوان «خودپردازهای غیر نقدی فراگیر می‌شوند؟» در راه پرداخت به نقل از هفته نامه عصر ارتباط منتشر شد و در آن به معرفی دستگاه‌های خودپرداز غیر نقد و مزایای استفاده از آن‌ها پرداخته شده است و پیش‌بینی می‌شود با توجه به مزیت‌های رقابتی که این دستگاه‌ها نسبت دستگاه‌های خودپرداز و دستگاه‌های VTM دارند به‌زودی شاهد گسترش آن‌ها خواهیم بود که البته این پیش‌بینی موافقان و مخالفان خودش را دارد ولی در هر صورت نمی‌شود ورود این ابزار جدید را به صنعت فناوری اطلاعات بانکی و پرداخت کشور نادیده گرفت. از همین رو برای آشنایی بیشتر با این دستگاه‌ها، قابلیت‌ها و مزایایی که دارند به سراغ شرکت جیاِساِس یکی از شرکت‌های فعال در ایران در حوزه ارائه سخت‌افزار و ابزارهای نوین بانکی رفتیم. یک ساعتی را مهمان محمد پورسرپرست، سرپرست فروش محصولات بانکی شرکت جیاِساِس شدیم. او همچنین عضو هیئت‌مدیره شرکت تجارت الکترونیک تدبیر نیز هست که این شرکت در لیست انتظار دریافت مجوز شاپرک قرار دارد و فعالیتش به‌طور تخصصی در حوزه پرداخت است.
در همان درب ورودی شرکت جیاِساِس، چندین نمونه از دستگاه‌های مختلف مانند دستگاه خودپرداز، دستگاه خوددریافت، انواع کیوسک‌های بانکی، دستگاه خودپرداز غیر نقد و چندین نمونه دستگاه پرینتر کارت‌بانکی وجود دارد. پورسرپرست از همان جلو درب همراهی‌مان می‌کند و چند دقیقه عملکرد و قابلیت‌های انواع دستگاه‌هایی که در لابی می‌بینیم را برایمان تشریح می‌کند. بعد از اینکه به‌خوبی و از نزدیک با کارکرد این ابزارها آشنا می‌شویم راهی اتاقش می‌شویم درباره عضو تازه‌وارد ابزارهای بانکی، یعنی دستگاه‌های خودپرداز غیر نقد (Cashless ATM) گپ‌وگفتی داشته باشیم.
پورسرپرست قبل از هر چیز، به فروش مناسب این دستگاه در بازار بانکی اشاره می‌کند و می‌گوید: «یکی از اولین کارهایی که ما در شرکت تجارت الکترونیک تدبیر قرار است با حمایت شرکت جیاِساِس انجام دهیم راه‌اندازی 5 هزار دستگاه خودپرداز غیر نقد یا همان Cashless ATM در سطح کشور با سرمایه‌گذاری و هزینه شرکت جیاِساِس است. شاید بد نباشد بدانید که در حال حاضر چیزی حدود 40 هزار دستگاه خودپرداز در کشور در حال ارائه سرویس به مردم هستند که تقریباً 15 سال طول کشید تا این تعداد دستگاه خودپرداز در کشور نصب و راه‌اندازی شوند. نکته قابل‌توجه این است که ما این 5 هزار دستگاه را قصد داریم تا آخر امسال نصب و راه‌اندازی کنیم؛ یعنی یک‌هشتم تعداد کل دستگاه‌های خودپرداز کشور، آن هم در یک بازه زمانی یک‌پانزدهم آن!
برای به انجام رساندن این ادعای بزرگ، ما به یک سری زیرساخت‌ها احتیاج داشتیم مانند انتخاب بهترين سوييج بانكي با TPS مناسب و زیرساخت خوب جهت انتقال تراکنش‌ها از بستر Cashless به شتاب، جانمایی دستگاه‌ها، نرم‌افزار دستگاه‌ها، شبکه و پشتیبانی از آن‌ها که خوشبختانه تاکنون خیلی خوب جلو رفته‌ایم. در حال حاضر هم حدود 200 دستگاه راه‌اندازی شده است و آماده همکاری با بانك‌ها و شركت‌ها در خصوص سرمايه‌گذاري و منتفع شدن آن‌ها از درآمدها هستیم.»
سرپرست فروش محصولات بانکی شرکت جیاِساِس در خصوص بزرگ‌ترین چالش پیش روی دستگاه‌های خودپرداز غیر نقد می‌گوید: «همان‌طور که می‌دانید بانک مرکزی ایران برای هر دستگاه یا ابزار بانکی، کدی در نظر می‌گیرد که به آن Pose Condition Code یا همان PCC گفته می‌شود. هر دستگاه PCC مخصوص خودش را دارد برای مثال PCC دستگاه خودپرداز 002 یا PCC کیوسک 43 است. تراکنش‌های ارسالی از این دستگاه‌ها بر اساس این PCC ارسال می‌شود. درواقع وقتی سوئیچ تراکنش را دریافت می‌کند کاملاً متوجه می‌شود که این تراکنش از چه دستگاهی ارسال شده است. متأسفانه دستگاه Cashless ATM هنوز دستگاهی نیست که بانک مرکزی برایش PCC خاصی در نظر گرفته باشد؛ بنابراین یک سری از بانک‌ها برایش PCC کیوسک و بعضی‌ها هم PCC دستگاه خودپرداز برایش در نظر می‌گیرند و با توجه به آن PCC تراکنش ارسال می‌کنند؛ اما مشکل اینجا است که برخی بانک‌ها هنوز با PCC کیوسک هیچ تستی انجام نداده‌اند. پس در گذشته نه‌تنها هیچ تراکنشی با کد کیوسک ارسال نکرده‌اند بلکه قادر به دریافت هیچ تراکنشی هم با کد کیوسک نیستند. اگر نگاه کنید می‌بینید که فقط چند بانک مثل ملی، کشاورزی، مسکن و یکی دو تای دیگر هستند که کیوسک دارند.
به همین دلیل ممکن است در حال حاضر وقتی شما پای دستگاه‌های Cashless ATM بانکی می‌روید، از کار با آن سرد شوید چراکه هرچه کارت می‌زنید نمی‌تواند آن را بخواند و فقط قابلیت ارائه سرویس به بانک‌هایی را دارد که کد کیوسک را می‌شناسند. البته این مشکل فقط برای Cashless ATM نیست و برای کیوسک‌ها هم این مشکل وجود دارد و به همین خاطر است که استقبال خوبی از کیوسک‌ها نشده است. البته بنا به گفته‌ها ظاهراً قرار است بانک مرکزی تمامی بانک‌ها را ملزم کند که حتی اگر هیچ دستگاه کیوسکی هم ندارند، اما با PCC 43 تست بزنند.»
از پورسرپرست می‌پرسیم که با وجود مشکلات کنونی که به‌طورقطع در آینده نزدیک حل خواهد شد، چه چیز باعث می‌شود که نگاه مدیران ارشد بانکی به سمت بهره بردن از این دستگاه جلب شود؟ او پاسخش را با اشاره به نتایج یک بررسی در یکی از بانک‌های بزرگ کشور بیان می‌کند و می‌گوید: «قبل از آن باید بگویم که یک بررسی که در سال 93 انجام شده بود نشان می‌داد چیزی حدود 48 درصد تراکنش‌های شتابی خودپردازهای کل شبکه بانکی نقدی (برداشت وجه) بود و 52 درصد غیر نقدی (تراکنش‌های مثل دریافت مانده‌حساب، انتقال وجه، پرداخت قبوض و …).
علاوه بر این، یک بررسی درباره دستگاه‌های خودپرداز یکی از بانک‌های بزرگ کشور در آن بانک انجام شده بود. بانک مذکور از بانک‌هایی است که بیش از 2000 دستگاه خودپرداز دارد و مشخص شد که تعداد 400 دستگاه از مجموعه دستگاه‌های این بانک، مراجعه بیشتری دارند و مردم معمولاً پشت این 400 دستگاه صف هستند. نسبت تراکنش‌های آن‌ها هم تقریباً 50-50 بود؛ یعنی 50 درصد برداشت وجه، 50 درصد تراکنش‌های غیر از برداشت وجه. طرحی که این بانک اکنون در دست اجرا دارد این است که در کنار هر یک از این 400 دستگاه خودپرداز پراستفاده، یک دستگاه Cashless ATM هم قرار دهد تا مردم را برای انجام کارهای غیر نقدی خود به سمت این دستگاه‌ها سوق دهند. چراکه بانک‌ها برای تراکنش‌های شتابی خودپردازها کارمزد دریافت می‌کنند که بیشترین آن‌ها کارمزدی است که در ازای تراکنش‌های شتابی برداشت وجه دریافت می‌کنند. بانک‌ها دوست ندارند که حتی یکی از این تراکنش‌ها را از دست بدهند. بانک پذیرنده برای تراکنش شتابی برداشت وجه از دستگاه خودپرداز، 0.85 درصد مبلغ برداشت را به‌عنوان کارمزد از بانک صادرکننده کارت مشتری دریافت می‌کند؛ یعنی برای یک برداشت وجه 200 هزارتومانی، بانک پذیرنده چیزی حدود 1700 تومان کارمزد دریافت می‌کند. همین مقدار برای تراکنش انتقال وجه 300 تومان، برای مانده‌حساب حدود 50 تومان و برای پرداخت قبض 150 تومان است. این‌ها عددهای کمی نیستند پس شما با قرار دادن یک Cashless ATM در کنار خودپرداز، مشتری‌های غیر نقد را به سمت آن‌ها سوق می‌دهید و صف پشت دستگاه‌های خودپرداز را کم می‌کنید تا مشتریانی که قصد انجام تراکنش‌های برداشت وجه دارند را از دست ندهید. در کنار اینکه کارمزد دیگر تراکنش‌ها را هم حفظ کرده‌اید.
من فکر می‌کنم قرار دادن یک دستگاه Cashless ATMدر کنار دستگاه‌های خودپرداز کاملاً برای بانک‌ها به‌صرفه است به شرطی که این قضیه درست توجیه شود. ما می‌گوییم که با سرمایه خودمان این سرمایه‌گذاری را انجام می‌دهیم و هر بانک و یا سازمانی که مایل است می‌تواند در استفاده از این دستگاه‌ها پا پیش بگذارد به شرطی که ما هم در تقسیم تراکنش سهیم باشیم. اگر بانک‌ها برنامه‌های کسب‌وکاری خوبی داشته باشند، این دستگاه واقعاً برایشان بسیار مفید خواهد بود. برای مثال می‌توانم به همکاری مشترک اداره پست، شركت جیاِساِس و پست بانك ایران در این زمینه اشاره کنم که كاري تركيبي از صندوق پستي و Cashless ATM است. این را هم ذکر کنم که مهم‌ترین نکته برای دستگاه‌های Cashless ATM جانمایی درست آن‌ها است. نکته دیگر این است که باید سرویس‌های متنوعی را روی این دستگاه با کمک و درخواست سازمان‌های مختلف روی آن‌ها قرار دهیم. باید علاوه بر چهار عمل اصلی غیر نقدی دستگاه‌های خودپرداز (دریافت مانده‌حساب، انتقال وجه، پرداخت قبوض و خرید شارژ)، باید سرویس‌های ارزش‌افزوده را هم در آن‌ها قرار دهیم؛ مانند فروش طرح ترافیک، کمک‌های مردمی، پرداخت اقساط تسهیلات، پرداخت خمس و زکات، پرداخت هزینه پارکینگ‌ها، پرداخت شارژ ساختمان و غیره؛ یعنی به سفارش هر سازمان خاصی یک سری سرویس‌های خاص آن سازمان یا بانک در کنار 4 عمل اصلی بر روی دستگاه قرار دهیم.»
با توجه به اینکه شرکت جیاِساِس یک از مطرح‌ترین شرکت‌های پیشرو در ایران در ارائه دستگاه Cashless ATM است از سرپرست فروش محصولات بانکی شرکت جیاِساِس می‌خواهیم که کمی جزئی‌تر درباره ویژگی‌ها و قابلیت‌های این دستگاه برایمان بگوید. پورسرپرست می‌گوید: «دستگاهی که ما به‌عنوان Cashless ATM به بازار ارائه می‌دهیم سه نوع reader دارد: Magnet Card reader، Smart Card reader و Contactless Card reader.
از Magnet Card reader که برای استفاده سیستم بانکی استفاده می‌شود؛ از Contactless Card reader می‌توان برای شارژ کارت‌هایی مثل کارت شهروندی استفاده کرد که ما در حال مذاکره و عقد قرارداد با شرکت‌های سها و سیمرغ تجارت هستیم برای شارژ کیف پول الکترونیکی؛ از Smart Card reader هم برای سرویس‌هایی که نیاز باشد می‌توان بهره برد. علاوه بر این‌ها هم بارکدخوان تک‌بعدی و هم بارکدخوان دوبعدی (QR) دارد. دارای EPP یا همان Encryption Pin Pad است که دارای PCI-PED3 است. این دستگاه شامل یک مانیتور هشت اینچ است که در مواقع استندبای قابلیت پخش تبلیغات را هم دارد که این می‌تواند به‌عنوان یک رسانه مورد استفاده آن بانک یا سازمان قرار بگیرد. علاوه بر آن دوربین و بلندگو دارد. خوبی این دستگاه این است که اتصال آن به سوئیچ به‌صورت 3G است و با استفاده از سیم‌کارت است؛ یعنی فقط یک کابل برق کافی است تا این دستگاه سرویس دهد هرچند که در صورت امکان می‌تواند از کابل Lan هم استفاده کند. حتی ما با ارائه‌دهنده‌گان اینترنت پرسرعت هم صحبت کردیم که در صورت نیاز از بستر آن‌ها استفاده کنیم. هدف ما این است که تراکنش هر طور شده به مقصد برسد و نمی‌خواهیم که ذهنیت نسبت به این دستگاه به خاطر خرابی شبکه از بین برود. این دستگاه سَم کارت را هم می‌پذیرد. با وجود اینکه صفحه‌نمایش این دستگاه لمسی است اما همانند دستگاه خودپرداز، چهار فانکشن کی هم در هر طرف دستگاه دارد. در حال حاضر هم این دستگاه در 8 رنگ ارائه شده که در واقع با توجه به هویت بصری سازمان‌ها یک آپشن جالب است و برای دیگر سازمان‌ها هم می‌توانیم در رنگ‌ها بیشتری ارائه کنیم. آخرین و بارزترین ویژگی این دستگاه این است که تمام این ویژگی‌ها و قابلیت‌ها در فضایی 40 در 30 سانتیمتر جای داده شده است که کمترین فضای ممکن را اشغال کند.»