دو نوآوری که مسیر تکامل پول را تغییر داده‌اند

وحید صیامی؛ کارشناس ارشد پرداخت الکترونیکی / بیایید داستان ظهور پول را با یکدیگر از ابتدای تاریخ تجارت بررسی کنیم:

1. تبادل پایاپای
2. استفاده از یک واسطه (3^rd Party) سهل‌البیع
3. استفاده از 3^rd Party ارزشمند (طلا و نقره)
4. استفاده از سکه‌های طلا و نقره
5. ظهور برات
6. اختراع تسهیلات و سپرده (خلق پول روی کاغذ)
7. ظهور بانکداری
8. اختراع اسکناس (پول قانونی؛ تعریف قرارداد اجتماعی بین مردم و دولت بابت با ارزش شناختن قطعات کاغذ، Denomination)
9. ظهور بانکداری مدرن (پول بانک مرکزی و پول بانک‌های تجاری (خلق پول))
10. تولد اقتصاد پولی (اسکناس که در اصل یک طرف سوم در معامله بود، در حجم زیاد، به‌طور مستقل از معاملات اقتصاد واقعی شروع به جریان سازی در جامعه کرد)
11. تبادل الکترونیکی وجوه بین بانکی با استفاده از تلگراف
12. ظهور بانکداری الکترونیکی (بانکداری از راه دور؛ مشتری به روشی الکترونیکی احراز هویت شده، سپس کنترل دسترسی به حساب به وی داده می‌شود. Authentication و Authorization الکترونیکی)
13. ظهور کارت مغناطیسی، به همراه رمز برای احراز هویت و کنترل دسترسی الکترونیکی
14. ظهور کارت هوشمند ساده
15. ظهور کارت هوشمند MSI (Magnetic Stripe Image on Smart Card) به عنوان جایگزین بهتر کارت مغناطیسی
16. ظهور کارت هوشمند EMV به عنوان جایگزین بسیار بهتر کارت مغناطیسی
17. ظهور کارت Contactless

داستان بالا، داستانی است که بسیاری از ما با آن آشنا هستیم. حالت پیش‌فرض ذهنی بسیاری از ما این است که نوآوری بعدی باید در امتداد مسیر بالا باشد؛ ولی این‌گونه نیست، طی سال‌های اخیر دو نوآوری در شکل تغییر مسیر فوق و ایجاد یک شاخه جدید مطرح شده‌اند.

به‌عنوان نمونه چند سال پیش، نوآوری با نام کارت دیجیتالی ظهور کرد؛ این نوآوری در امتداد مسیر بالا نبود؛ به عبارت دیگر گام هیجدهم در جدول فوق نبود، بلکه موضوع گام دوازده در فهرست بالا را دوباره مطرح و این بار به طریقی دیگر حل کرده بود.

در دهه 1950، موضوع احراز هویت و کنترل دسترسی الکترونیکی، مطرح بود، در پاسخ به این نیاز، کمپانی IBM سازوکار کارت مغناطیسی را به‌عنوان یک راه‌حل ارائه داد و همان‌طور که می‌دانیم، کارت هوشمند در واقع تلاشی برای بهبود امنیت همان سازوکار و منطق کارت مغناطیسی بود؛ ولی در کارت دیجیتال، موضوع احراز هویت و کنترل دسترسی الکترونیکی، به این ترتیب انجام شده که این دو موضوع از هم تفکیک شده، احراز هویت الکترونیکی در قالب سرویس از هر بستر الکترونیکی دیگری دریافت شده و موضوع کنترل دسترسی از طریق یک شماره کارت مجازی مدیریت می‌شود. هم‌اکنون احراز هویت الکترونیکی توسط دستگاه‌های Card Reader و کارت هوشمند ملی، اثر انگشت و سیستم عامل گوشی‌های هوشمند؛ امضای الکترونیکی و نرم‌افزار تجاری (که پرداخت در بستر آن انجام می‌گیرد) قابل انجام است.

در گام هشتم که مربوط به اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم است، دولت‌ها اقدام به صدور پول قانونی کردند؛ بدین معنا که دولت اقدام به چاپ کاغذهایی در قطع و اندازه و اشکال مشخص نمود؛ سپس به هرکدام از آنها یک ارزش و توان خرید مشخص اعطا کرد (Denomination)؛ سپس یک قرارداد اجتماعی بین مردم و دولت تعریف شد، دولت تعهد نمود که هرکس که مایل باشد می‌تواند با مراجعه به بانک‌ها، با ارائه اسکناس، معادل طلا و نقره آن را دریافت نماید؛ این یک تعهد و بدهی دولت به مردم بود، اسکناس یک سند بدهی بود که وزیر امور اقتصادی و رئیس کل بانک مرکزی آن را امضاء زدند. از سوی دیگر دولت حکم نمود که هرگاه شخص اولی به شخص دومی بدهکار باشد، می‌تواند به‌عنوان بازپرداخت بدهی به وی اسکناس اعطا نماید (قوه ابراء = Legal Tender)

نوآوری که در بیت‌کوین رخ داده است، مربوط به یک اقدام موازی هم‌راستا با گام هشتم است؛ اعضای شبکه بیت‌کوین برای یک تکه کد دیجیتالی قدرت خرید قائل شدند (Denominate)، این کار از طریق توافق اعضاء و به‌طور دقیق‌تر، توافق بین Miner ها حاصل شد. هر کسی که وارد شبکه بیت‌کوین می‌شود، یک قرارداد اجتماعی را تائید کرده و می‌پذیرد که به موجب آن، طلب خود را در قالب بیت‌کوین از بدهکار وصول نماید. توافق بر سر قوه ابراء (Denomination) و قبول پرداخت بدهی (Consensus Tender) بدون حضور دولت صورت می‌پذیرد.

این همان بحثی بود که توسط آقای سزابو برای اولین بار مطرح شده و توسط ساتوشی به عینیت پیوست.