پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
مروری بر ویژگی‌ها و وضعیت کنونی بازار پرداخت الکترونیک در منطقه آسیا
داوود شجاع خواه – معاون مالی و اداری ایران کیش
دنیای آینده متعلق به صنعت پرداخت الکترونیک است. شاید این جمله کمی اغراق‌آمیز به نظر برسد، اما مروری بر رویداد‌ها و سیر تحولات این صنعت در طی دهه‌های اخیر و به طور مشخص ده سال گذشته رشدی شگفت انگیز را در این صنعت در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد.
با توجه به اینکه طبق گزارش نهادهای بین‌المللی، منطقه آسیا/پاسفیک دارای بیشترین نرخ رشد سرمایه‌گذاری در حوزه پرداخت الکترونیک و نیز اقبال عمومی مردم به استفاده از این خدمات می‌باشد، بر آن شدیم که ظرفیت‌های موجود در این حوزه را از دیدگاه پذیرندگان به عنوان یکی از اصلیترین حلقه‌های زنجیره پرداخت الکترونیک بررسی نماییم.
نوشتار حاضر می‌کوشد با ارائه تصویری از فضای پرداخت الکترونیک در کشورهای منطقه آسیا/پاسفیک، راه را برای تحلیل بازارهای منطقه‌ای برای شرکت‌های متقاضی حضور در این بازار‌ها باز نماید و امید است که آغازگر راهی برای حضور شرکت‌های بزرگ ایرانی در این کشور‌ها و افتخاری برای ایران باشد. جالب است بدانیم برخی از کشورهای آسیا و اقیانوسیه در زمینه تجربه‌های نوآورانه و موفق از بسیاری از بازارهای توسعه‌یافته دنیا در حال پیشی گرفتن هستند.
لایه‌هایی از پیچیدگی‌های سیستم‌های پرداخت
از لحظه‌ای که دارنده کارت اطلاعات کارت خود را در پایانه فروش پذیرنده به منظور واریز وجه به حساب وی وارد می‌نماید (به هر شکل) پنج بازیگر اصلی در اکوسیستم پرداخت نقش فعال ایفا می‌کنند.
- بانک صادرکننده
- دارنده کارت
- پذیرنده
- بانک پذیرنده
- شبکه‌های پرداخت
بسته به محل انجام تراکنش ممکن است بازیگران دیگری نیز به این پروسه وارد شوند.
برای درک بهتر این پیچیدگی بهتر است نگاهی به یک فرآیند عادی خرید با کارت اعتباری بیاندازیم:
حلقه اول
زنجیره پرداخت شامل پذیرنده‌ای است که مجهز به یک دستگاه کارتخوان است، از طریق شبکه‌های دیتا یا خطوط تلفن به جهان متصل است و بوسیله شماره اختصاصی پذیرنده شخصی‌سازی شده است به طوریکه بهای کالا و خدمات فروخته‌شده از طریق دستگاه کارتخوان به حساب وی واریز می‌شود.
حلقه دوم
دستگاه کارتخوان معمولا توسط بانک‌های محلی به پذیرنده تحویل شده و پذیرنده آن را بر اساس پایین‌ترین MDR (کارمزد پذیرنده) انتخاب می‌کند. این فرآیند را با نام کارت که به یک بانک ارتباط دارد مشخص نموده‌ایم (در شکل زیر).
در این فرآیند حساب پذیرنده در بانک محلی به وی اجازه می‌دهد تا اقدام به پذیرش کارت‌های بین‌المللی (Visa & MasterCard) نماید. اغلب پذیرندگان به دلیل تمایل مشتریان به پرداخت با کارت‌های ترجیحی خود (حتی با وجود اینکه برخی کارت‌ها کارمزد پذیرنده بالاتری دارند) به آن‌ها اجازه می‌دهند از کارت‌های مختلفی نظیر جی. سی. بی و امریکن اکسپرس استفاده کنند در نتیجه شاهد هستیم که بخش پذیرنده از دستگاه کارتخوان شروع شده و به حساب‌های مختلف پذیرنده برای هر شبکه کارت ختم می‌شود.
حلقه سوم
جداشدن کانال‌های فروش
در خصوص تراکنش‌های بدون ارائه کارت (CNP) نیز فرآیند انجام تراکنش و واریز به حساب مشابه فرآیند پذیرش کارت‌هایی با برندهای مختلف توسط پذیرنده است که به دارندگان کارت اجازه می‌دهد تا از این طریق نیز خرید خود را انجام دهند.
به دلیل ریسک بالا‌تر تراکنش‌های CNP، معمولا MDR این نوع تراکنش‌ها نیم درصد از سایر تراکنش‌ها بالا‌تر است و موجب افزایش ۲۰ تا ۳۰ درصدی هزینه‌های پذیرش کارت می‌شود.
برای به حداقل رساندن تراکنش‌های برگشت خرید که معمولا در تراکنش‌های تایید نشده بوجود می‌آید و نیز برای جذاب نگاه داشتن شرایط انجام تراکنش، پذیرنده ناچار است سیستم‌های فروش خود را به دو شاخه تقسیم نموده و یک سری از حساب‌های جدید را برای پذیرش کارت‌های خاص تراکنش‌های CNP اختصاص دهد.
یک فرآیند ضروری که می‌بایست هر پذیرنده به انجام رساند این است که یک کانال فروش مجزا برای تراکنش‌های اینترنتی خود فراهم آورد که در آن مردم می‌توانند مستقیما سفارش داده و پرداخت خود را انجام دهند. پذیرنده باید از میان روش‌های مختلفی که برای این کار وجود دارد، هزینه‌ها و منافع هر یک را ارزیابی و سپس روش پرداخت اینترنتی خود را انتخاب نماید. تاکنون حلقه‌های دوم و سوم زنجیره پرداخت را شناسایی نموده‌ایم که شامل سیستم‌های POS یا سایر درگاه‌های پرداخت است که به طور اختصاصی برای پذیرش تراکنش‌هایی بر اساس شماره کارت طراحی شده‌اند.
حلقه چهارم
سیستم‌ها
حتی در یک نوع محیط (سیستم پرداخت) ممکن است دستگاه‌های کارتخوان با تکنولوژی‌های مختلف مورد نیاز باشد. برای مثال سیستم مدیریت پرداخت در میز پذیرش یک هتل می‌تواند با رستوران‌های متعدد مجموعه هتل، فروشگاه‌های هتل، چشمه‌های آب معدنی، استخر‌ها یا زمین گلف متفاوت باشد.
برای هر یک از این مراکز یک سیستم پرداخت ویژه جهت رفع نیازهای آن محل مورد نیاز است (مثلا سیستم پرداخت سیار در زمین گلف) که ارائه‌کنندگان خدمات پرداخت را به تلاش فزایندهای برای برآورده‌سازی نیاز مشتریان در حال حرکت از طریق کیوسک‌ها یا سیستم پرداخت مبتنی بر موبایل وامیدارد و در نهایت مجموعه این شرایط ایجاد یک سیستم یکپارچه مدیریت اطلاعات پرداخت را ضروری می‌سازد.
حلقه پنجم
جغرافیا
برای پذیرندگان بین‌المللی بسیار مناسب‌تر است که تمامی تراکنش‌های کارت خود را از نقاط مختلف آسیا به یک حساب محلی واحد مرتبط نمایند. به هر حال این امکان توسط شبکه‌های پرداخت ارائه نمی‌شود و پذیرنده ناچار است که برای هر کشور محل فعالیت خود، حسابی در یکی از بانک‌های آن کشور افتتاح نماید. در نتیجه پذیرندگان بین‌المللی با طیف وسیعی از قرارداد‌ها با برندهای مختلف کارت، تکنولوژی‌های پرداخت مختلف و کانال‌های فروش مختلف روبرو هستند و فرآیند مدیریت این شرایط به شدت پیچیده خواهد بود.
با این حال شرایط جغرافیایی همواره دارای اثر منفی بر روی فرآیند پرداخت نیستند چنانچه با بازبینی ساختار تجاری و اتخاذ استراتژی‌های محلی برای کانال‌های فروش، خود را به‌روز نماییم.
حلقه پایانی
تایید بانکی
طیف وسیعی از اطلاعات توسط بانک منتشر می‌شود؛ اطلاعاتی که برخی از آن‌ها به نسبت مفید‌تر هستند و البته می‌توانند به میزان بسیار زیادی وقت پذیرنده را برای تحلیل داده‌ها و تشخیص بخش‌های مختلف پرداخت به هدر دهند. پذیرنده می‌تواند با یک تحلیل علمی روی این اطلاعات، مدیریت جریان نقدینگی خود را به شکل موثری هدایت نماید.
مفاهیم
با حلقه‌های مختلف زنجیره پرداخت از قبیل برندهای مختلف کارت، تکنولوژی‌های مختلف و فراهم‌کنندگان هر یک، شرایط جغرافیایی انجام تراکنش و انواع مختلف تراکنش و…، مشاهده کردیم که شرایط برای سوءاستفاده از اطلاعات دارندگان کارت و پذیرندگان نیز به آسانی فراهم است.
در نتیجه سال‌ها تلاش شبکه‌های پرداخت، هم‌اکنون بیشتر پذیرندگان به نیازهای خود برای حفاظت از اطلاعات دارندگان کارت و اهمیت آن آگاه شده‌اند و تجهیزات بیشتر فراهم‌کنندگان خدمات پرداخت توسط استانداردهای بین‌المللی PCI تایید و اغلب پایگاه‌های اطلاعاتی در شبکه‌های مدیریت پذیرندگان به طور کامل رمزنگاری شده است.
اگرچه سرمایه‌گذاری تنها عامل موثر در این بخش نیست اما به عنوان یکی از پارامترهای اصلی، مقایسه حجم سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در سطح آسیا و جهان نشاندهنده دنیای آینده است:
برای مثال ویزا برای توسعه پرداخت موبایلی ۱۴۲ میلیون دلار آمریکا سرمایه‌گذاری نموده است در حالیکه China Mobile در حدود ۸۳/۵ میلیارد دلار آمریکا در این بخش سرمایه‌گذاری کرده است.
بهره‌برداری بیشتر از روابط موجود
در آسیای امروزی، پذیرندگان وابسته مطلق به فناوری‌ها و امکاناتی که بانک پذیرنده در اختیار آن‌ها می‌گذارد نیستند و در معرض انتخاب‌های متفاوتی قرار دارند. افزایش تعداد واسطه‌های ارایه‌دهنده خدمات پرداخت که در حال ارایه خدمات پرداخت آنلاین با کارآیی مشابه دستگاه‌های فیزیکی پرداخت هستند، در همین راستا تفسیر می‌شود.
شرکت‌هایی نظیر Feefighters.com پا به میدان خدمات پرداخت نهاده و محیط پرداخت آنلاینی که توسط شرکای ثبت شده آن‌ها بوجود آمده است، به راحتی قابلیت یکپارچه‌سازی با سیستم‌های پرداخت دستگاه‌های کارتخوان را دارد و این امکان را برای پذیرندگان فراهم می‌سازد که راه‌حل‌های پرداخت ارزان‌تر و کارآمدتری را نسبت به روش‌های سنتی کنونی تجربه نمایند و این ارزانی هر روز به سمت ارزان‌تر شدن پیش می‌رود. Feefighters. com از تکنولوژی پرداخت اینترنتی استفاده می‌کند تا ارایه‌دهندگان خدمات پرداخت بتوانند پیشنهادهایی را برای بازارهای جدید پذیرندگان که قبلا امکان ارایه خدمات به آن‌ها ممکن نبود، ارایه نمایند و پذیرندگان اطمینان داشته باشند که بازار همواره رقابتی باقی خواهد ماند.
سرعت، کلید اصلی
راز اصلی موفقیت آسیا در این عرصه آن است که تکنولوژی‌های جدید را به سرعت با سیستم‌ها و روش‌های کنونی یکپارچه می‌سازد تا بتواند نیاز‌ها و انتظارات مشتریان را پاسخ دهد. جمعیت جوان و در حال رشد این قاره آگاهی بالایی نسبت به تکنولوژی‌های جدید دارد و قادر است در هر زمان و مکان که بخواهد پرداخت خود را انجام دهد.
مورد کاوی: خطوط هواپیمایی
صنایع هواپیمایی به عنوان صنعتی که به دنبال تعدد روش‌های افزایش سود خود است، فرصتی قابل توجه برای به خدمت گرفتن تکنولوژی برای رسیدن به هدف فوق دارد. با توجه به مطالعات اخیر که نشان می‌دهد فرآیندهای فروش در دسترس مشتری از سودآوری بسیار بالایی برخودارند، اخیرا شرکت‌های ارایه‌دهنده خدمات پرداخت سفارشی موبایلی و اینترنتی وارد بازار صنایع هواپیمایی شده‌اند و تجارت خرده‌فروشی در زمان پرواز و در قالب محیط بسته هواپیما به صورت مشخصی مورد استقبال فعالان این صنعت قرار گرفته است.
خطوط هواپیمایی و ارایه‌دهندگان خدمات پرداخت به سرعت در حال توسعه توانمندی‌های خود برای بهره‌برداری از این بازار جهت افزایش سودآوری خود هستند.
نکته قابل توجه در این بخش تامین نیازهای شخصی مسافران مطابق با انتظارات ایشان است از این رو با توجه به اینکه بیشتر خطوط هواپیمایی سال‌هاست که طرح‌های وفاداری مشتریان را برای مسافران خود اجرا نموده‌اند، هم‌اکنون اطلاعات ارزشمندی از رفتارهای خرید مشتریان و علایق و الگوهای رفتاری ایشان در دست است. این اطلاعات یک فرصت استثنایی برای خطوط هواپیمایی فراهم می‌آورد تا استراتژی‌های فروش خود را برای هر مسافر شخصی‌سازی نموده و شانس خود را برای فروش بیشتر به ایشان افزایش دهند.
برای خطوط هواپیمایی بر‌تر امکان شخصی‌سازی محصولات قابل فروش با توجه به طبیعت سفر و مقصد وجود دارد. برای مثال خطوط هواپیمایی در حال پیش‌بینی روش‌هایی هستند که به طور مثال بتوانند در یک سفر کاری یا تفریحی، کالا‌ها و ابزارهای مورد نیاز مسافران در مقصد را در طول پرواز به وی فروخته و سود خود را افزایش دهند. همزمان با این رشد در فروش، شرکت‌های هواپیمایی باید نیازهای خود برای پردازش و سیستم‌های پشتیبان مورد نیاز برای این روش فروش را معین و فراهم نمایند.
جمع بندی
همانطور که گفته شد هر شرکت PSP یا بانکی که قصد حضور در بازارهای منطقه‌ای و حتی محلی را داشته باشد می‌بایست با درک صحیح از نیازهای پذیرندگان و آنچه ایشان می‌اندیشند، به طراحی و بازنگری برنامه‌های خود بپردازد. از این رو اصول اساسی و حلقه‌های اصلی زنجیره پرداخت الکترونیک شرح داده شده و همچنین نکات کلیدی هر یک از قبیل توانایی تامین سبد خدمات و سیستم‌های پرداخت متنوع مورد نیاز پذیرندگان، تعدد و تنوع روش‌های محاسبه کارمزد در انواع پرداخت‌های الکترونیک و تاثیر هر یک بر میزان اقبال عمومی پذیرندگان و دارندگان کارت بیان شده است. قوانین بازارهای منطقه‌ای و محدودیت‌های خاص و میزان سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در هر کشور در حوزه‌های مختلف پرداخت الکترونیک، به مثابه زیرساخت‌های اساسی برنامه کسب وکار شرکت‌های ایرانی در منطقه آسیا خواهند بود.
منبع: ایران کیش