پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
حمیدرضا نورصالحی؛ مشاور و طراح سیستم‌های پیشرفته علم و فن‌آوری / صبح روز زیبای بهاری را فرض کنید که در آن شما به‌عنوان یکی از مدیران ارشد یک خودروسازی معتبر بین‌المللی با رکورد فروش موفق 3 میلیون نسخه از آخرین تولید کارخانه، وارد دفتر کارتان می‌شوید که ناگهان چهره خواب‌آلوده و ظاهر نامرتب فردی در اتاق انتظار که یک مدار الکتریکی در دست دارد و با اجزای آن سرگرم است، نظر شما را جلب می‌کند.
شما که هرگز تجربه چنین دیدارهایی را نداشته‌اید سعی می‌کنید از ملاقات با فرد مذکور خودداری کنید ولی امکان‌پذیر نیست. پس از ملاقات او به شما می‌گوید که توانسته است درب ریموت اتومبیل‌های گران‌قیمت شما را – که از طریق یک نرم‌افزار روی تلفن هوشمند صاحب اتومبیل کنترل می‌شود – با یک مدار الکترونیکی کوچک و ارزان‌قیمت باز کند، اما شما که سرخوش از دیدار هفته گذشته با هیئت‌مدیره و پاداش دریافتی خود هستید، اصولاً توجهی به صحبت‌های او نمی‌کنید.
حالا او به مدیر امنیت کارخانه شما مراجعه کرده است و مدیر امنیت درحالی‌که متوجه وخامت اوضاع شده، برای اینکه عمق مسئله را مخفی کند به آن فرد می‌گوید: «کار شما قابل‌تقدیر است، به تحقیقات خود ادامه دهید. ولی خطری دراین‌باره ما را تهدید نمی‌کند» اما فردای همان روز وقتی آن محقق می‌رود تا فرآیند تحقیقاتی پیچیده‌ای که با موفقیت طی کرده است را برای آخرین بار مرور کرده و بایگانی کند، ناگهان متوجه می‌شود که در کمتر از 24 ساعت نرم‌افزار موبایلی آن کارخانه بزرگ اتومبیل‌سازی برای 3 میلیون خریدار به‌روزرسانی شده است!
درواقع مطلبی که مطالعه کردید خاطره سامی کامکار، یک پژوهشگر امنیت سایبری از گزارش حفره امنیتی سیستم‌های ریموت خودروسازی General Motors ایالات‌متحده بود که در جریان ارائه پروژه Roll-Jam در کنفرانس DEFCON به آن اشاره کرد.
او که در سن 16 سالگی از دبیرستان اخراج شده است در حال حاضر لقب محبوب‌ترین هکر یوتیوب را از آن خود کرده است. سامی کامکار از گزارش انواع حفره‌های امنیتی در پروتکل‌های شبکه‌های بیسیم، امواج رادیویی، رمزنگاری، پرداخت الکترونیکی تا نوشتن سریع‌ترین کرم رایانه‌ای جهان را در کارنامه درخشان خود دارد.
هرچند به خاطر نوشتن همان کرم رایانه‌ای مدت 3 سال از نزدیک شدن به رایانه توسط دادگاه منع شده بوده است ولی این محرومیت نتوانسته از دانش و مهارت این فرد کم کند.
دستگاهی که برای شبیه‌سازی کارت‌های بانکی در دستگاه‌های POS و انواع Vending Machine طراحی کرده است مبنای تحقیقات کاربردی سایر پژوهشگران امنیت پرداخت الکترونیکی در دنیا است تا جایی که دستگاه وی در شکستن سیستم Tokenization سامسونگ پی نقش بنیادین بازی می‌کند.
ولی چرا پرداختن به کارنامه این فرد برای جامعه علمی ایران، خصوصاً شبکه بانکی اهمیت دارد؟
در حقیقت سامی کامکار نمایندگی نسلی از دانشمندان را بر عهده دارد که دانش را بر اساس کنجکاوی (curiosity-driven science) پیگیری می‌کنند و کاملاً در نقطه مقابل پژوهشگرانی هستند که به دانش به‌صورت دستوری (agenda-driven science) می‌پردازند.
این افراد که به دانشمندان آسمان‌های آبی (blue skies scientists) شهرت دارند به دلیل نرخ غیرقابل محاسبه و نادقیق بازگشت سرمایه (ROI) فعالیت‌هایشان، هم از منظر دولتی و هم از منظر سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نادیده گرفته می‌شوند.
ولی در حقیقت بها دادن به تحقیقات آسمان آبی (یا تحقیقات پایه – basic research) همان‌جایی است که مدعیان راستین علم و نوآوری را از مدعیان دروغین آن تمیز می‌دهد.
و این اصلاً اتفاقی نیست که انگلستان به‌عنوان مهد حمایت از دانشمندان آسمان آبی، بالاترین نرخ کسب جایزه نوبل در علوم مختلف را به خود اختصاص داده باشد و سایر کشورهای توسعه‌یافته جهان را در این مسیر دنباله‌رو خود کرده باشد.
تاریخچه ورود ایلات متحده به پروسه حمایت از دانشمندان آسمان آبی به مکاتباتی که بین Dr Vannevar Bush و رئیس‌جمهور وقت در سال 1945 با عنوان (Science: The Endless Frontier) انجام شده است، برمی‌گردد و البته در سال 1960 میلادی پس از پرتاب موفق ماهواره اسپوتنیک روسیه (سال 1957) دفتر تحقیقات علمی نیروی هوایی آمریکا اقدام به حمایت واقعی از دانشمندان آسمان آبی کرده است.
یادمان باشد، وقتی دانشمندانی همچون سامی کامکار به دفتر کار شما می‌آیند سعی کنیم قبل از اینکه آن‌ها را پس از تقدیرهای فراوان دست‌به‌سر کرده و فراموش کنیم، جدا از اینکه از دانش آن‌ها استفاده کرده باشیم یا خیر، به خاطر بیاوریم که ایشان در کشورهای پیشرفته از محلی پشتیبانی می‌شوند که فضای مشاع بین همه سازمان‌ها هستند – یعنی روالی کاملاً متفاوت از رویکردهای اختصاصی سازمان‌های ما در جذب و هضم کردن فرد صاحب ایده.
ما در حالی سال 95 را به پایان می‌بریم که دیگر هیاهوی رویدادهای استارت‌آپی و شعارهای حمایتی از نوآوران سال 94، باعث تحرک در تیم‌های ایده پرداز نمی‌شود.
یادمان باشد اگر سال 96 را بدون ارج نهادن به مقام دانشمندان آسمان آبی شروع کنیم، هرگز به یک پیشرفت واقعی – خصوصاً در حیطه اقتصاد مقاومتی – دست پیدا نمی‌کنیم.
سال 96 بدون شک سال تعیین سرنوشت و انتخاب بین تأسیس چندین مرکز شتاب‌دهنده دیگر و تأسیس نخستین مرکز تحقیقات آسمان‌های آبی ایران توسط یکی از اجزاء شبکه بانکی کشور است.
منابع:
Blue skies research – Wikipedia
DEFCON / Roll-Jam Live Presentation
خیلی جالب بود اگه بخواهیم در علم و نوآوری کارهای بدیع انجام بدیم باید از این نوع تحقیقات هم پشتیبانی کنیم