پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
چرا زاکربرگ، گیتس و امیدیار روی فینتک برای فقرا سرمایهگذاری میکنند؟
افسانه آتش افروز / بر اساس گزارشی که اوایل سپتامبر منتشر شد، در حال حاضر فیسبوک به دنبال به دست آوردن غول پول همراه یا اِمپِسا (M-Pesa) است که در سال 2007 در کنیا راهاندازی شد. بااینکه این خبرها هنوز تائید نشده، اما میتواند نشانهای از حضور فیسبوک در حوزه انتقال آنلاین پول (آنچه در حال حاضر پیامرسان فیسبوک و سایر پیامرسانها در تلاش برای ایجادش هستند) و پروژههایی مانند internet.org و بازارهای نوظهور با دسترسی به خدمات دیجیتال باشد که زاکربرگ بسیار در گذشته آن را ترویج کرده است.
بازدید اخیر زاکربرگ از نیجریه و کنیا حول این محور انجام گرفت. «آینده در آفریقا ساخته میشود.» این چیزی است که زاکربرگ، سردمدار پول موبایلی در جهان، پیش از حضور در کنیا، در اولین سفر خود به کشورهای جنوب صحرای آفریقا گفت. سیستم پرداخت موبایلی در حال حاضر بخشی از فرهنگ این منطقه است. همچنین کنیا 5.3 میلیون کاربر فیسبوک دارد که بسیاری از آنها از طریق موبایل به شبکههای اجتماعی دسترسی دارند. چنین اظهاراتی را نیز باراک اوباما رئیسجمهور آمریکا در سفر خود به آفریقا در جولای گذشته عنوان کرد و در آن کارآفرینانِ فنّاوری کنیا را ستود و گفت: «این قاره باید به مرکز بعدی توسعه جهانی و نهفقط توسعه آفریقا، تبدیل شود».
.
تجربه آفریقا به آسیا میرود
این خوشبینی برای آینده بازارهای نوظهور فقط به آفریقا محدود نمیشود. بیکش، در سال 2011 بهعنوان شرکت تابعه برک بانک راهاندازی شد و حدود 18 میلیون حساب دارد. این شرکت پس از اِمپِسا در کنیا، رتبه دوم جهانی را دارد. بااینحال ارزش تراکنشهای پول موبایلی در بنگلادش 5.6 درصد GDP (تولید ناخالص داخلی) بود که از ارزش 55 درصدی تراکنشهای کنیا بسیار پایینتر بود.
مارک زاکربرگ تنها کسی نیست که از موفقیت شرکتهایی مانند اِمپِسا، بیکش، بانک جهانی و آیافسی (گروه مالی بینالمللی) الهام گرفته است. موسسه بیل و ملیندا گیتس و شبکه امیدیار چیزهای زیادی از تجربه خود در این حوزه و تکرار آن در کشورهای دیگر بهخصوص در آسیا یاد گرفتهاند. هند، اندونزی، ویتنام، میانمار، کامبوج، لائوس و بسیاری دیگر از کشورهای این منطقه باید از گذشته (پول نقد) به آینده (فینتک) جهش کنند؛ زیرا رقابت در زمان حال (بانکهای سنتی همراه با شعب، دستگاههای خودپرداز و کارتهای بانکی) را از رد کردهاند.
شبکه امیدیار بنا به گفته خود یک «شرکت سرمایهگذاری خیریه» است که در سال 2014 توسط مؤسس ایبِی، پیر امیدیار و همسرش پم، تأسیس شد. شبکه امیدیار، گزارش داده است که میلیاردها دلار سپرده در سازمانهای غیرانتفاعی و شرکتهای انتفاعی در حوزههای مختلف سرمایهگذاری ازجمله مسائل مالی دارد. بهعلاوه، آنها از اینکه مردم خود ابتکار عمل را برای بهتر کردن زندگیشان در دست بگیرند، حمایت میکنند. مردم میتوانند منافع بهدستآمده را با خانواده خود تقسیم کنند و تبدیل به نیروی مثبت و فعال در جامعه شوند.
موسسه بروکینگز را هم به این لیست اضافه کنید که یکی از قدیمیترین اتاقهای فکر آمریکاست و گزارشهای مستقلی در حوزه علوم اجتماعی بهخصوص اقتصاد، حکومت و سیاست خارجه برای ایالاتمتحده ارائه میکند. این موسسه بخشی از تحقیقات و گزارشهای خود را به مسائل مالی اختصاص داده است و بهتازگی گزارش 2016 خود را هم ارائه کرده است و با توجه به آن کشورهای آسیایی هنوز هم موفق نیستند.
بیل گیتس درجایی گفته است: در 15 سال آینده بانکداری دیجیتال به فقیران کنترل بیشتری روی داراییهایشان میدهد و امکان تغییر زندگیشان را فراهم میکند. تا سال 2030، دو میلیارد نفر که امروز حساب بانکی ندارند، با تلفنهای همراه خود پول ذخیره و پرداخت میکنند. پسازآن ارائهدهندگان پول موبایلی طیف گستردهای از خدمات مالی، از حسابهای پسانداز بهرهدار گرفته تا ارائه اعتبار به بیمه، ارائه میکنند. بانکهای سنتی به دلیل هزینههای بسیار نمیتوانند به فقرا خدمت ارائه کنند. به همین دلیل است که دو و نیم میلیارد نفر بزرگسال در حال حاضر حساب بانکی ندارند.
چرا آسیا در این حوزه عقبمانده است؟ اولین عامل، نبود منابع و سرمایهگذارانی برای سرمایهگذاری در فینتک در دنیای بدون بانک است. عامل دوم فقدان استعداد در این زمینه و عامل سوم، نبود زیرساخت است. در دسترس بودن زیرساختهای بعث Baas(بانک بهعنوان یک خدمت) و ایپیآیهای باز در بازار یکی دیگر از بزرگترین موانع در کشورهای بدون بانک برای ورود به دنیای فینتک است؛ و آخرین عامل، تفکر باز تنظیمکنندگان است. بهعنوانمثال، حدود یک سال پیش تنظیمکنندگان مخابراتی هند، ارائه خدمات اساسی رایگان (Free Basics) را بهعنوان بخشی از قانون حمایت از بیطرفی ممنوع کرد.
این تصمیم حدود یک سال مناقشه بین فیسبوک و فعالان بیطرفی نت کشور را به همراه داشت. استدلال این فعالان این بود که خدمات اساسی با برتر قرار دادن برخی خدمات نسبت به دیگر خدمات، قانون بیطرفی را نقض میکند. این مسئله همچنین تلاش مارک زاکربرگ بهعنوان سرمایهگذار internet.org را برای آنلاین کردن تمام مردم دنیا، تضعیف میکند. اینها درسهایی است که آسیا میتواند از آفریقا برای موفقیت در موضوع «فینتک برای افراد بدون بانک» بیاموزد.