پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطب‌ترین رسانه ایران در زمینه فناوری‌های مالی، بانکداری و پرداخت و استارت‌آپ‌های فین‌تک است.
فین‌تک ایران در سال ۱۴۰۴ منتظر چه چیزی باید باشد؟
بنا بر روند چند سال گذشته ما سال آینده نیز همچنان باید انتظار سرعت رشد چند برابری از نظر تعداد مشتریان کسب‌وکارهای فین‌تک نسبت به کسب‌وکارهای سنتی را داشته باشیم
سال ۱۴۰۳ سال خوبی برای کسب‌وکارهای فین‌تک ایران نبود. غیر از درخشش کسب‌وکارهای لندتک و رشد پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا در این صنعت چیزی ندیدیم جز افزایش موانع. در این نوشته قصد ندارم گذشته را مرور کنم گرچه عملکرد ما در گذشته است که آینده را می‌سازد اما بیشتر تمایل دارم نگاهم به آینده فین‌تک ایران باشد.
در گزارشی از «سایمون تیلور» که خود را یک نِرد در فین‌تک معرفی می‌کند تاکید او بر «ابرمقیاس‌های فین‌تک» یا Fintech Hyperscaler جالب بود؛ اینکه سال ۲۰۲۵ عصر ابر مقیاس‌های فین‌تک خواهد بود. منظور از ابرمقیاس‌های فین‌تک کسب‌وکارهایی هستند که از مقیاس برای ساده‌سازی فرایندها و بهبود خدمات مالی برای مشتری استفاده می‌کنند و موفق شده‌اند از مشابه سنتی‌شان پیشی بگیرند.
مثالش نئوبانک‌هایی مانند «نوبانک» است که حالا ۱۱۰ میلیون مشتری دارد و بزرگ‌ترین بانک برزیل محسوب می‌شود؛ یا «رولوت» با بیش از ۵۰ میلیون مشتری. آیا ما هم در ایران شاهد ابرمقیاس‌های فین‌تک هستیم؟ پاسخ مثبت است. همین شش ماه گذشته دو کسب‌وکار فین‌تکی ایران یعنی «بلوبانک» و «نوبیتکس» خبر از ۱۰ میلیونی شدن تعداد مشتریان خود دادند. آمار منسجمی از تعداد مشتریان بانک‌ها یا شرکت‌های فعال در صنعت مالی ایران وجود ندارد؛ اما با در نظر گرفتن آمارهای پراکنده احتمالاً تعداد مشتریان هر کدام از این دو بیش از تعداد مشتریان دوسوم بانک‌ها و موسسات مالی کشور باشد.
بنا بر روند چند سال گذشته ما سال آینده نیز همچنان باید انتظار سرعت رشد چند برابری از نظر تعداد مشتریان کسب‌وکارهای فین‌تک نسبت به کسب‌وکارهای سنتی را داشته باشیم. با توجه به تمایل زیاد مردم ایران به تبدیل پول داغ ریال به کلاس‌های دارایی دیگر، این رشد قطعاً در کسب‌وکارهایی که امکان دریافت ساده تسهیلات را مهیا می‌کنند و از طرف دیگر کسب‌وکارهایی که سرمایه‌گذاری در کلاس‌های دارایی با پیش‌بینی رشد سریع همچون طلا و رمزارز (با توجه به رشد قیمت دلار) را امکان‌پذیر می‌کنند بیشتر خواهد بود.
این یعنی ما سال ۱۴۰۴ همچنان شاهد پیشتازی لندتک‌ها و ظهور کسب‌وکارهای جدید در بخش لندتک خواهیم بود. از سویی اگر موانع جدیدی خلق نشوند پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا و صرافی‌های رمزارز همچنان رشد خوبی پیدا خواهند کرد. علاوه بر این، کرادفاندینگ که این سال‌ها بدون سروصدا رشد کرده است نیز کماکان جزو کسب‌وکارهای جذاب صنعت فناوری‌های مالی کشور خواهد بود. در کنار رشد این کسب‌وکارها، قاعدتاً کسب‌وکارهایی که به این شرکت‌ها سرویس می‌دهند نیز رشد خواهند کرد خصوصاً فعالان بخش پرداخت.
در این سال‌ها ما دیده‌ایم که چطور کسب‌وکارهای غیرفین‌تکی وارد این صنعت شده‌اند از کمپانی‌های بزرگ صنعتی همچون «ماموت» و «انتخاب» گرفته تا بازیگران بزرگ و کوچک تجارت الکترونیکی همچون «دیجی‌کالا» و «اسنپ». این همان اتفاقی است که در دنیا هم رخ داده است با پیشروانی همچون «آمازون» و «اپل».
سرویس‌های فین‌تکی همچون وام‌دهی و BNPL، کیف پول، سرمایه‌گذاری و مدیریت مالی شخصی و خرید بیمه از جمله پرکاربردترین سرویس‌های فین‌تکی هستند که کسب‌وکارهای غیرفین‌تکی در خدمات و محصولات خود گنجانده‌اند؛ پدیده‌ای به نام «اِمبدد فایننس» یا «خدمات مالی تعبیه‌شده» که پیش‌بینی می‌شود همچنان در سال‌های آینده نیز رشد کنند. اکنون کسب‌وکارهای فین‌تکی می‌توانند سرویس‌هایی همچون وام‌دهی به عنوان سرویس را به سایر کسب‌وکارها ارائه دهند.
تا اینجا درباره مدل‌های کسب‌وکار نوشتم اما اگر بخواهیم درباره فناوری صحبت کنیم، ناگزیر باید به «هوش مصنوعی» اشاره کنیم؛ فناوری همه‌جانبه‌ای که آخرین مشابه‌اش «الکتریسیته» در قرن نوزدهم بود. برخی از کسب‌وکارهای فین‌تک از چندین سال قبل مشغول استفاده از سرویس‌های مبتنی بر هوش مصنوعی به‌ویژه در فرایند احراز هویت هستند و چند بانک بزرگ کشور نیز کسب‌وکارهای فعال در حوزه هوش مصنوعی خود را راه‌اندازی کرده‌اند.
پیش‌بینی می‌شود در آینده بیش از پیش در نئوبانک‌ها، کیف پول، لندتک، بازار سرمایه و مدیریت مالی شخصی شاهد کاربرد سرویس‌های مبتنی بر هوش مصنوعی باشیم. قطعاً هوش مصنوعی به افزایش اتوماسیون کمک خواهد کرد اما همچنان فعالیت‌هایی در صنعت مالی وجود دارد که هوش هیجانی یک انسان را می‌طلبد.
با توجه به اتفاقاتی که در این ماه‌ها به‌خصوص در صرافی‌های رمزارزی و پلتفرم‌های فروش آنلاین طلا شاهد بودیم، فکر می‌کنم در سال آینده باز هم یکی از عوامل تعیین‌کننده وضعیت صنعت فین‌تک کشور هشدارها درباره پولشویی و کلاهبرداری خواهد بود. متاسفانه هر چقدر تلاش می‌کنیم درباره‌اش نگوییم، اما یک چالش بزرگ نقش رگولاتورهایی است که از کسب‌وکارهای فناورانه عقب مانده‌اند و تقریباً نقش‌شان شده مانند نقش شهرداری در گذاشتن بلوک مقابل درِ مغازه‌ها.
در یک جمع‌بندی می‌توانم بگویم در آینده‌ای که امیدوارم برای صنعت فین‌تک ایران روشن باشد باید نظاره‌گر ظهور و رشد نئوبانک‌ها، لندتک‌ها، کرادفاندینگ، ارائه‌دهندگان فین‌تک به عنوان سرویس و خدمات مالی تعبیه‌شده باشیم. با همه اینها نباید از یک عامل مهم غافل شویم و آن هم «مشتری» است. گرچه ما در یک اقتصاد بسته و درخودمانده فعالیت می‌کنیم که به سبب آن ممکن است با تاخیر تحت تاثیر روندها قرار بگیریم، اما به هر حال نگاه کسب‌وکارها همواره باید به روندهای جهان و آنچه مشتری می‌خواهد باشد.
مشتری امروز ایرانی نسبت به آنچه در جهان می‌گذرد بسیار آگاه‌تر است و به‌ویژه درباره نسلی که به آن «نسل زد» می‌گوییم این آگاهی بسیار بیشتر است. یک نکته دیگر اهمیت بالا بردن سواد مالی مشتریان است، نکند تله بدهی به پاشنه آشیل فین‌تک ایران تبدیل شود و نکند در بحث سرمایه‌گذاری مردم گرفتار کلاهبرداران شوند. هر آسیبی که در این مسیر متوجه سرمایه مشتری شود بزرگ‌ترین ضربه را به کسب‌وکارهای فین‌تک خواهد زد.
منبع
پیوست