پایگاه خبری راه پرداخت دارای مجوز به شماره ۷۴۵۷۲ از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بخشی از «شبکه عصر تراکنش» است. راه پرداخت فعالیت خود را از دوم اردیبهشتماه ۱۳۹۰ شروع کرده و اکنون پرمخاطبترین رسانه ایران در زمینه فناوریهای مالی، بانکداری و پرداخت و استارتآپهای فینتک است.
حرفهای منصوری، قطبی، پشمچی و فتاحی درباره دریافت کارمزد از پذیرندگان
تصمیم جدید بانک مرکزی برای اخذ کارمزد از کارتخوانهای فروشگاهی مخالفتهایی را در پی داشت، البته موافقان این طرح معتقدند که اقدام چند سال پیش بانک مرکزی در حذف این کارمزدها غلط بود و مخالفتهای این روزها هم خیلی دوام ندارد.
میزگرد تخصصی بررسی چرایی دریافت کارمزد از کارتخوانهای فروشگاهی و پیامدهای این طرح با حضور تعدادی از صاحبنظران این حوزه برگزار شد.
در این میزگرد که همزمان با نزدیک شدن به زمان اجرای طرح بانک مرکزی درباره دریافت کارمزد از کارتخوانهای فروشگاهی و البته تشدید انتقادات اصناف به این طرح برگزار شده، اساتید و فعالان بانکداری الکترونیک و نمایندگان شرکتهای خدمات پرداخت حضور داشتند و نظرات مختلفی درباره لزوم اجرای این طرح اعلام شد.
نکته قابل توجه در این میزگرد که بین حاضرین نیز دیدگاه مشترکی درباره آن وجود داشت این بود که پیشبینی از واکنش منفی پذیرندهها محتمل است اما همه نگاهها این نکته را تایید میکرد که این واکنشها عمر چندانی را نخواهند داشت و تنها در دوره کوتاه مدت احتمالا شاهد چنین برخوردهایی خواهیم بود.
همچنین اعضای حاضر در میزگرد در واکنش به انتقادهایی نظیر اینکه کارمزد نباید از پذیرندهها گرفته شود چراکه پول در حساب بانکها رسوب میکند و باید از همین محل کارمزد تامین شود پاسخهای قابل تاملی را دادند و در نهایت تاکید کردند با روشهای جدید تسویه آنی که در دنیا نظیر آن وجود ندارد شرایطی فراهم شده که پولی در حساب بانکها رسوب نکند.
البته این هم مورد تاکید قرار گرفت که اگر چند سال قبل بانکها و بانک مرکزی مانع از دریافت کارمزد به خاطر ترغیب مردم به استفاده از بانکداری الکترونیک نمیشدند الان شاهد چنین برخوردهایی نبودیم. در ادامه، مشروح میزگرد را درباره چرایی و پیامدهای دریافت کارمزد از پذیرندهها را میخوانید.
عبدالحمید منصوری مدیر سابق معاونت فناوری اطلاعات بانک پارسیان در این نشست تفاوت اصلی سیستم بانکداری ما با غرب را کارمزد دانست و افزود: «نظام بانکداری غرب تمام درآمدهای خود را براساس کارمزد دریافت میکند اما عمده درآمد بانکهای کشور ما ناشی از تسهیلات است و کارمزد نقشی ندارد.»
وی با بیان اینکه بانکداری به سادگی قابل تغییر نیست، تصریح کرد: «برای ورود به نظام پرداخت البته مطالعاتی در بانکداری غرب انجام شده بود و حاصل این مطالعات نشان میدهد که نظامهای پرداخت نیز در غرب کارمزد دارد.»
منصوری ضمن اشاره به اینکه دریافت کارمزد از پذیرنده به روش ماه پرداخت در کشور ما از گذشته شکل گرفت، ادامه داد: «همین باعث شد تا کارمزدها در کشور اجرایی شود و بانک مرکزی نیز مصوبهای در این خصوص تصویب به بانکداران ابلاغ کرد.»
.
کارمزد باید برگردد/ نظام پرداخت صلواتی شده است
این فعال بانکداری الکترونیکی به تاریخچه ترغیب مردم به استفاده از بانکداری الکترونیک در گذشته اشاره و اضافه کرد: «همین شد که بانک مرکزی اجازه داد ۵۰ درصد کارمزد ماه پرداخت حذف شود و بانکها با هدف ترغیب مردم به استفاده از بانکداری الکترونیکی کارمزدها را دریافت نکردند.»
وی با تاکید بر اینکه کارمزد نباید از روز اول حذف میشد، تصریح کرد: «حالا برگرداندن این کارمزدها خیلی سخت است چراکه ما رفتاری رایگان را در جامعه شکل دادیم که خیلی هم طرفدار دارد اما الان نظام پرداخت ما صلواتی شده است.»
منصوری درباره هزینه تراکنشهای خرید در کارتخوانهای فروشگاهی گفت: «هزینه تراکنشها مشخص است و هر شرکت پرداخت با توجه به هزینههای خود با چند درصد بالا یا پایین هزینههایی را دارد.»
وی با بیان اینکه در کارمزد عدد مهم نیست چراکه در نهایت مسئولان به یک عدد واحد میرسند، گفت: «بیشترین حجم تراکنشها روی ماندهگیری بود و همین ماندهگیریها هزینههای زیادی را برای سیستم به همراه داشت از همین رو با اعمال یک عدد کوچک بهعنوان کارمزد برای این خدمت، آمارها نشان داد که حجم بسیاری از تراکنشهای ماندهگیری کاهش یافت.»
.
کارمزد از ابتدا نباید حذف میشد/ بانک مرکزی قدرت نظارتی نداشت
این فعال نظام پرداخت همچنین تصریح کرد: «وقتی اصل کارمزد برقرار شود خودش به تعادل میرسد چراکه هم مصرف به تعادل میرسد و هم قیمت! کارمزد اصلا نباید حذف میشد اما نظام بانکی از آئیننامه بانک مرکزی تخلف کرد و آنجا بود که سازمان نظارتی قدرت اجرا نداشت.»
وی با اشاره به اینکه اگر بانک مرکزی همان ابتدا جلوی این اشتباه و تخلف را گرفته بود الان این وضعیت را نداشتیم، تاکید کرد: «تمام تراکنشهایی را که بیخودی انجام میشود با اجرایی شدن این طرح ضابطهمند میشود به عنوان نمونه هماکنون مغازهداران میخواهند حساب جابهجا کنند بین هم پول جابه جا میکنند.»
بازار رقم کارمزد را مشخص میکند/ چارهای جز بازگشت کارمزدها نداریم
منصوری همچنین با تاکید براینکه عدد کارمزد مهم نیست مهم این است که کارمزد برگردد، تصریح کرد: «اگر کارمزد با هر عددی برگردد بازار قیمت آن را مشخص میکند.»
وی در همین ارتباط گفت: «برگشت نظام کارمزد اجباری است و چارهای جز برگشت آن نداریم، و عدد این کارمزدها را شرکتهای پرداخت با محاسبه هزینههایشان حساب میکنند.»
منصوری با بیان اینکه وقتی کارمزد برگردد تراکنشهای پایین متعادل میشود، گفت: «در شرایط فعلی بانک، پذیرندگان و دارندگان کارت سه زاویه مورد بحث ما هستند اما در این موضوع دارندگان کارت هیچ هزینهای را نباید متحمل شوند.»
وی به کارت به کارت اشاره کرد و ادامه داد: «این طرح هم شامل کارمزد میشود اما یکی از بیشترین استفادههای مردم (بیشتر هم مغازهدارها) همین خدمت است. چرا حاضرند در این طرح تا ۳ هزار تومان هم کارمزد بدهند؟ به خاطر اینکه سرویس میگیرند.»
.
اصناف طرح را بزرگ کردهاند/ چطور مردم کارمزد ۳ هزار تومانی برای کارت به کارت را میپردازند؟
منصوری همچنین با بیان اینکه الان یک مقدار صنف پذیرندگان طرح را بزرگ میکنند، افزود: «الان اکثر تراکنشهای مغازهدارها بر اساس کارت شده است؛ برگشت کارمزد شوکی را به نظام پرداخت میدهد و باید نظام را در این زمینه مقاوم کنیم هر چند این شوک بر میگردد و شاپرک هم نمونه این موضوع هست.»
وی این احتمال را داد که با دریافت کارمزد از پذیرندهها شوکت موقتی به بازار وارد خواهد کرد اما مدت آن را خیلی کوتاه دانست و گفت: «در اجرایی شدن شاپرک طی ماه اول خیلی اذیت شدیم اما بعد از آن مغازهدارها برگشتند.»
این فعال در حوزه پرداخت الکترونیک با تاکید بر دقت مسئولان بر نظارت اجرای آییننامه و بخشنامهها گفت: «با مطالعه بیشتر و عنایت به مدلهای جهانی میتوان خیلی از کارها را در کشور انجام داد.»
قطبی: کارمزد بحث امروز نیست/ بانک مرکزی کار جدیدی را انجام نخواهد دا
سامان قطبی مدیرعامل سابق شاپرک نیز در ادامه این میزگرد با بیان اینکه کارمزد بحث امروز نیست و بانک مرکزی کار جدیدی را نمیخواهد اجرا کند، ادامه داد: «نگاه کارمزد ذینفع است و کسی که نفع میبرد باید درصدی از هزینه خود را پرداخت کند و این در تمام داد و ستدها وجود دارد.»
وی با اشاره به اینکه شاید برخی سوءتفاهمات درباره کارمزد ایجاده شده است، گفت: «این درآمد نیست چراکه در قبال آن هزینه بوده است؛ خدمتی را شرکتی میدهد و قرار نیست این شرکت به بانک وابسته باشد. میگویند این شرکتها متعلق به بانکها هستند درحالی که معنا ندارد؛ برای راهاندازی تمام مجموعهها در دنیا از منابع بانک برای توسعه استفاده میکنند.»
قطبی با اشاره به اینکه کارمزد پرداخت هزینه توسط ذینفع است، گفت: «ذینفعان این خدمات، بانکهای کشور هستند چون پول از حسابشان بیرون نمیرود و در عین حال فروشگاهها نیز ذینفعان هستند. به همین خاطر بانک هزینه خود را میدهد ولی درصدی از این هزینهها باید از سوی ذینفع دوم پرداخت شود.»
.
حقوق یک کارگر ویژه برای انجام امور بانکی فروشگاهها چقدر است؟
وی ادامه داد: «بهعنوان مثال یک مغازهدار میگوید من حساب کردم بابت این کارمزدها باید ماهانه ۱۲۰ هزار تومان پرداخت کنم اما اگر همین مغازه بخواهد فردی را استخدام کند که ماهانه پولش را به بانک ببرد و واریز کند باید چقدر به این فرد حقوق بپردازد؟»
مدیرعامل سابق شاپرک ضمن تاکید بر اینکه مغازهدار در این روش مزایای بسیاری میبرد که مهمترین آن کاهش هزینههای حسابداری است؛ گفت: «در کنار پرداخت این کارمزدها، شرکتهای ارائهدهنده خدمات پرداخت باید پاسخگو باشند. تا امروز چون مجانی بود این شرکتها چیزی در پاسخ به خرابیها و اعتراضات فروشگاهها نداشتند اما با راهاندازی این خدمت باید این شرکتها به مغازهدارها پاسخ بدهند.»
به گفته وی، دریافت کارمزد باید است و اگر مغازهدار به فاکتورهای مثبت این طرح توجه داشته باشد حتما از آن استقبال میکند.
.
کارمزد باید باشد/ فروشگاهها کارتخوانها را جمع نمیکنند
قطبی در ادامه با تاکید بر اینکه اگر کیف پول الکترونیک باشد خیلی از مشکلات حل میشود و این مورد قبول همه است، گفت: «بعید میدانم فروشگاهها کارتخوانها را با راهاندازی کارمزد جمع کنند.»
وی با بیان اینکه کارمزد به مردم ربطی ندارد و هزینه این خدمات را باید مغازهدارها بدهند، گفت: «بعید میدانم کاسبها دنبال پول حرام باشند. این گروه باید به ازای خدماتی که میگیرند پول میدهند.»
قطبی با اشاره به اینکه اگر کارمزد پرداخت شود به ازای آن خدمات جدید در شبکه خواهیم داشتیم، افزود: «باید سرویسهای جدید را ارائه کنیم تا دیگر نیازی به خریدهای خرد و استفاده از کارت بانکی نداشته باشیم.»
شرکتهای PSP ورشکستهاند/ کارمزد ربطی به مردم ندارد
مدیرعامل سابق شاپرک ضمن بیان اینکه امکان سرمایهگذاری زمانی است که سودی وجود داشته باشد، گفت: «الان همه شرکتهای پیاسپی به نوعی ورشکسته هستند و مدام در حال دریافت وام هستند تا خودشان را حفظ کنند.»
وی با تاکید براینکه برای مغازهدار هزینهها مهم نیست، ادامه داد: «خدمت هزینه دارد؛ اینکه میگویند نباید کارمزد گرفت چون پول مغازهدارها در بانکها رسوب میکند و باید همین بانکها کارمزد را بدهند اشتباه و مسیر انحرافی است.»
.
یک مسیر اشتباه در فرآیند دریافت کارمزد از فروشگاهها/ اصناف دقت داشته باشند
قطبی در همین ارتباط به بخشنامه جدید بانک مرکزی برای شرکتهای پرداخت اشاره و تصریح کرد: «آییننامه جدید شرکتهای پیاسپی سهم بانکها را ۲۰ درصد کرده و این لازم الاجراست.»
وی با بیان اینکه اگر اصناف به این دقت داشته باشند که بانکها طرف این طرح نیستند مشکل حل میشود، گفت: «این شرکتها باید از بانک مستقل شوند و باید درآمد داشته باشند. به همین خاطر بانک مرکزی به صورت جدی وارد عمل شده و قبل از این ماجراها به شرکتها تاکید کرد که سهم بانک باید در این شرکتها کاهش یابد.»
مدیرعامل سابق شاپرک ضمن اشاره به اینکه بانک مرکزی با واقعیت نرخ کارمزدها را تعدیل کرد، تصریح کرد: «بانک مرکزی کارمزدها را روی کف تعیین کرده و واقعیت بازار را دیده است.»
قطبی در بخش دیگری به قطع واریز آنی اشاره و تاکید کرد: «در این طرح تراکنشهای ما کم نشد برخلاف آنچه میگویند کم شد باید بگویم هیچ کاهشی نداشتیم. فقط آن گروه از تراکنشها کم شد که فعالیت غیر تجاری انجام میداند.»
.
مغازهدارها انصاف داشته باشند از طرح استقبال میکنند
وی با تاکید براینکه کاهش هزینه تمام شده موجب تمایل استفاده از خدمتی با پرداخت کارمزد میشود، گفت: «الان مزه استفاده از این خدمات برای همه روشن است، اگر از جانب انصاف با یک مغازه صحبت کنیم وی پاسخ میدهد که این طرح هزینههای مغازهدارها را کاهش داده است. اما هزینه تراکنش مغازهها از هزینه اسام اس کمتر است. چراکه این طرح رایگان برای ترغیب به استفاده و… اجرا شده بود.»
قطبی با تاکید بر اینکه باید خدمات به مردم و مغازهدارها تعریف شود، گفت: «خدمت مزایایی را ایجاد میکند که در مقابل این مزایا هزینه دارد، این هزینه میتواند ترکیبی باشد. ما مجبور شدیم هزینه بسیار سنگین برای تسویه بپردازیم تا عادت مردم برای واریز آنی کنار گذاشته شود.»
.
پولی در بانک نمیماند که مدام میگویند کارمزد از رسوب پول در بانکها کسر شود
وی گفت: «حداقل ۵ تا ۷ بار در طول روز پول با بانک تسویه میشود، اصلا پول در بانک نمیماند به همین خاطر درست نیست که مدام بگوییم پول در بانک میماند. همه حاضرند سرویس خوب بگیرند و هزینه آن را پرداخت کنند.»
قطبی تراکنش را خدمت و سرویس یک شرکت دانست و تاکید کرد: «پوز اگر در فروشگاه باشد خدمت آن فروشگاه توسعه مییابد. هوشمندی کاسبها به قدری است که در مقابل خدمتی که میگیرند هزینه ناچیز تراکنش را بپردازند.»
پشمچی: رقابت بانکها کار را بهم ریخت
پشمچی در این میزگرد بهعنوان یک مدیرکل فناوری بانکی توضیح داد: «زمانی که پرداخت الکترونیک در کشور پا میگرفت هنوز این بحثها مطرح نبود و فقط چند شرکت خصوصی به صورت محدود فعال بودند. اما در آن زمان سیاستگذاری بانک مرکزی طوری بود که به جای حمایت از بخش خصوصی برای بانکها سهمیه تعریف کرد و بانکها را مجبور کرد دستگاه پوز بگذارند و این برای زمان دوری نیست.»
وی ادامه داد: «تا زمانی که بانکهای خصوصی فعال بودند و بانکهای دولتی وارد نشده بودند کسب و کار واقعی بود و براساس کسب و کار سودده و اقتصادی کار جلو میرفت اما زمانی که فشار به بانکهای دولتی بیش از حد شد و این بانکها هم وارد شدند موضوع رقابتی شدن اوج گرفت.»
این فعال بانکی همچنین گفت: «اما از آنجایی که کارمزدها برای بانکها مبنا نبودند کار به رسوب در بانکها رسید و حتی به التماس افتاده بودند که برای فروشگاهها پوز رایگان بگذارند.»
وی راهاندازی شاپرک را اقدامی مناسب دانست و خواستار تداوم فعالیت این قبیل شرکتها شد و ادامه داد: «شروع مسیر انحرافی از سیاستگذاری نادرست شروع شد. وقتی کسب و کاری وارد مسیر انحرافی شود همان مسیر شاخصها را برای کسب و کار تعریف میکند.»
.
برگرداندن ریل به مسیر صحیح اعتراضات زیادی را خواهد داشت
به گفته پشمچی، وقتی بانکها را مجبور به ورود به این طرح کردند دیگر بخش خصوصی قدرت رقابت با بانکها را نداشتند و از آنجایی که این کارمزدها برای بانکها درآمدی نداشتند بانکها ترجیح دادند که این خدمات را رایگان کنند و همین شد که بانکها کارمزد تعیین شده از سوی بانک مرکزی را هم صفر کردند.
وی با تاکید براینکه برگرداندن ریل به مسیر صحیح خود مسلماً اعتراضات بسیاری را به همراه خواهد داشت، به زمان اجرای طرح واریز آنی اشاره کرد و گفت: «آن زمان نیز مطرح شد که دیگر از این دستگاهها استفاده نمیکنیم الان هم همان است.»
.
باید کارمزدمحوری را در دستور کار قرار دهیم
پشمچی ضمن اشاره به اینکه به هزینههای سنگین بانکداری الکترونیک هیچ توجهی نمیشود، تصریح کرد: «باوجود این هزینههای بالا در سیستم درآمد خاصی هم برای بانکها ایجاد نمیشود. الان بهترین موقع است که کارمزد محوری را در دستور کار قرار دهیم تا هدف بانک مرکزی برای کنارهگیری بانکها از بنگاهداری محقق شود.»
پشمچی با اشاره به وجود ۳.۲ میلیون دستگاه پوز در ایران تصریح کرد: «سرمایه هنگفتی برای خرید این دستگاهها انجام شده است و سیاستگذاری نادرست موجب شد تا این هزینهها حرز بروند و اتلاف منابع ملی را داشته باشیم.»
وی تاکید کرد: «کارمزد باید بهگونهای باشد که دیگر برای مغازهدار صرفه نداشته باشد که چند تا پوز داشته باشد بلکه میتواند یک پوز داشته باشد تا خدمات خوب بگیرد.»
فتاحی: بنا نیست پولی به حساب نظام بانکی برود
امیرحسین فتاحی، مدیرعامل شرکت فنآوا کارت نیز در این نشست نکته قابل تاملی که در خبررسانیهای کارمزدی مشاهده کرده را اینطور بیان کرد که در تمام خبرها میگویند بانک مرکزی و بانکها میخواهند منابع جدید برای خودشان جذب کنند. این درحالی است که اصلا بنا نیست پول به حساب این دو طرف برود بلکه باید این منابع به شرکتهای خدمات پرداخت منتقل شود.
وی ادامه داد: «باید حداقل ۳۰ الی ۴۰ درصد درآمد این شرکتها از محل کارمزد تامین شود هرچند تا کنون این هزینهها را در قالب سوبسید به این شرکتها پرداخت میکردند.»
این مقام مسئول در یکی از شرکتهای پرداخت همچنین گفت: «عمده جریان خبری به سمت بانکها و بانک مرکزی رفته و میگویند که رسوب در نظام بانکی است و نباید کارمزد گرفته شود اما باید توجه کرد که ۱۵ هزار نفر حدودا با این صنعت پرداخت همکاری میکنند که هزینه حقوقی این افراد به تنهایی میلیاردها تومان است.»
.
رسوب پول در بانکها کفاف هزینههای کارتخوانهای فروشگاهی را نمیدهد
به گفته فتاحی، الان خدمات بسیاری به این پذیرندهها به صورت رایگان پرداخت میشود که مثلا رولهای کاغذی، مراجعات حضوری نمایندهها برای رفع ایراد و… شامل آن میشود. این خدمات نمیتواند مجانی انجام شود و این هزینهها صرفاً از رسوب و درآمد بانک نمیتواند تامین شود.
وی ادامه داد: «همین الان حدود 3 میلیون پوز داریم که سرمایهگذاری در این حوزه چندده میلیادری است که باید با هزینه سنگین شروع شود اما درآمدزایی آن بسیار خرد و در طول زمان است. به همین خاطر باید کارمزدی باشد تا به نوسازی و سرپا نگه داشتن این حوزه کمک کرد.»
این فعال حوزه پرداخت افزود: «نمیتوان تا مدتها و سالهای طولانی با تجهیزات قدیمی خدمات ارائه داد به همین خاطر باید کارمزد دریافت شود تا برای سرمایهگذاری و بهبود زیرساخت خدمات پرداختی بکار گرفته شود.»
.
۴۰ درصد تراکنشها زیر ۲۰ هزار تومان و ۲۵ درصد زیر ۵ هزار تومان است
وی تاکید کرد: «صنعت پرداخت هم مانند سایر صنایع یک اپراتور است که باید بابت خدمات خود هزینه دریافت کند. چطور است که میتوان هزینه خدمات سوخت و… را دریافت کرد ولی برای صنعت پرداخت این روش نباشد؟ باید هزینه این خدمات پرداخته شود.»
فتاحی در ادامه گفت: «الان ۴۰ درصد تراکنشها زیر ۲۰ هزار تومان و ۲۵ درصد زیر ۵ هزار تومان است. چون کارمزد نداریم استفادهها خیلی بهینه نیست و این هزینه سنگینی را به همراه دارد و باید سرمایهگذاری سنگینی را برای ارتقای این خدمات هم البته انجام دهیم.»
این فعال حوزه پرداخت البته واکنش پذیرندهها را به اجرای این طرح را محتمل دانست اما تاکید کرد: «روزهای نخست راهاندازی شاپرک باعث شد که مردم به پول نقد برگردند اما الان آمارها بیانگر رشد تراکنشها و افزایش اعتماد به این شبکه است.»
وی با بیان اینکه به محضی که کارمزد اتفاق میافتد سطح توقع پذیرنده از شرکتها بوجود میآید، گفت: «ارزیابی کارمزد ماندهگیری نشان میدهد که بعد از گذشت چند ماه دوباره تراکنشها به همان وضع قبل برگشت.»
و اما یک نگرانی پرداختی/ نکند بانکها کار را خراب کنند
فتاحی با اشاره به هزینههای سنگین نوآوری و ارتقای تجهیزات پرداخت، گفت: «شرکتهای پیاسپی بهعنوان سرویسدهنده این خدمات نیازمند سرمایهگذاری سنگین و پرداخت هزینههای بالا برای پایداری شبکه هستند.»
وی در پایان گفت: «نگرانی داریم که بانکها شرایطی بگذارند که رقابت به هم بخورد و فرهنگ رقابتی ایجاد کند و این کارمزد را بهم بزند، هیچ بانکی نباید در کارمزد شرایطی را بگذارند که بگویند پول را برمیگردانیم.»
منبع: تسنیم